ایرانپدافند هوایی

سامانه پدافندی مرصاد ساخت ایران

سامانه پدافندی مرصاد ساخت ایران

سامانه مرصاد

ایران در اواخر دهه1960 میلادی در زمان حکومت پهلوی دست به دریافت تعداد زیادی سامانه پدافندی هاوک زد. این سامانه برای دهه ها پرتعداد تری و اصلی ترین سامانه پدافندی موجود کشور بود وهمچنان نیز جایگاهی ویژه ای دارد

هاوک در دهه1960 ساخت شد. نیاز به موشکی برای مقابله با جنگنده های شوروی باعث ساخت هاوک شد. هاوک شامل سه تیر موشک روی یک لانچر پرتاب بود که از دو رادار یکی رادار جستجو و دیگری رادار درگیری با دو انتن گرد برای هدایت موشک استفاده میکرد . موشک دارای سیستم ردار نیم فعال بود و دارای برد 45 تا50 کیلومتر و ارتفاع عمل 20 کیلومتر بود .این موشک بلافاصله بعد ساخت توسط مشتریان بسیاری همچون اسرائیل خریداری شد و در جنگ سال 1967 استفاده شد . هاوک کارنامه واقعا درخشانی دارد و طی جنگ های بسیار از جمله ایران و عراق حضور پر رنگی و موثری داشت

ایران در سال 1966 دو اتش بار این سامانه با 150 تیر موشک هاوک نسخه A را سفارش داد که یک سال بعد انها را دریافت کرد .عملکرد این سامانه برای ایران عالی بود و در سال 1971 ایران دست به سفارش 37 اتش بار سامانه I-HAWK نسخه بهبود یافته این سامانه برای و 1811 تیر موشک از نسخه B را زد. درسال 1976 ایران دو اتش بار دیگر و 395 موشک دیگر از همین نوع سفارش داد. این اخرین باری بود که ایران در زمان حکومت پهلوی هاوک سفارش داد

برای اشنایی با سامانه هاوک اینجا را کلیک کنید

با اغاز جنگ ایران در تامین قطعات سیستم و موشک برای هاوک با مشکل مواجه شد اگرچه تعداد زیادی موشک داشت ولی بحث قطعات یدکی جدی بود و طی داستان ایران کنترا امریکا در سال 1985 دست به تحویل 265 تیر موشک هاوک به ایران زد .

شلیک موشک MIM-23 متعلق به سامانه هاوک

ایران از همان میانه دهه1980 به دنبال ساخت نسخه بومی این موشک بود. ایران به دنبال ساخت این موشک برای نصب روی سامانه هاوک بود ولی برنامه ای برای جایگزینی این موشک به جای موشک اسپارو روی اف14 نیز داشت . اگرچه در نهایت موشک هاوک با تامکت هماهنگ و حتی استفاده شد ولی این برنامه چندان فراگیر نبود

موشک شاهین اولین برنامه در این راستا بود. شاهین نسخه ایرانی موشک MIM23 است که روی سامانه هاوک نصب است. MM-23 یک موشک سوخت جامد تک مرحله ای با 8 بالچه روی خود است که بالچه های عقبی مستطیلی شکل متحرک بوده و وظیفه حرکت موشک را به سمت دارند. در جلوی موشک انتن رادار غیر فعال و در پشت سر ان واحد کاونده و در پست سر انها کلاهک جنگی قرار دارد و در میانه بدنه تا انتها موشک پیشرانه سوخت جامد.

شاهین نیز همین ترکیب را دارد. البته به روز شده . موشک دارای یک انتن صفحه تخت است که کارایی بیشتری از انتن دیش مانند نسخه قدیمی دارد و از عناصر دیچیتال استفاده میکند .برد موشک50 کیلومتر ذکر شد و گفته شده به دلیل عناصر دیجیتال و انتن صفحه تخت به کار رفته در ان کارایی ان در برایر جنگ الکترونیک افزایش یافته است.

موشک شاهین
موشک شاهین

موشک دیگر با نام شلمچه از مرصاد شلیک می شود. این موشک نیز همانند شاهین است ولی برد ان کمتر بود و به 40 کیلومتر میرسد. پروژه شلمچه زودتر از شاهین راه اندازی شد ولی در نهایت هر دو تقریبا همزمان عملیاتی شدند .هر دو موشک دارای سرعت3 ماخ هستند که حدود500 تا600 کیلومتر از نسخه امریکا سریعتر نیز هستند. وزن کلاهک در خود هاوک54 کیلوگرم است که از قرار در نسخه ایرانی 50 کیلوگرم میباشد (البته سرعت موشک شلمچه2.7ماخ اعلام شده است)

بعد از موشک ایران به دنبال ارتقا و ساخت بخش های دیگر این سامانه رفت.بخشی دیگر شامل ساخت رادار های مختلف ان در داخل بود تا دارای عناصر دیجیتال بود و برد و کارایی انها در برابر جنگ الکترونیک افزایش یابد

رادار جستجو هاوک AN/MPQ-50 میباشد .این رادار جستجو دارای یک انتن حلالی شکل است که در باند سی کار میکند . برد 150 تا 170 کیلومتر است ولی برد ان بر ضد یک هدف 3 متر مربعی 104 کیلومتر ذکر شده است (هدفی به اندازه یک اف16 )

AN/MPQ-50

در ایرن رادار کاوش بر اساس این رادار با همان شکل حلالی شکل انتن ساخته شده که ان نیز یک رادار پالاس داپلر است. کاوش یک رادار متحرک سوار شده پست یک کامیون است . نسخه اصلی امریکا روی یک کشنده دو چرخ سوار می شود ولی این نسخه کاملا متحرک بوده ودارای کانکس فرمانده ای رادار در جلوی خود رادار است از این رو میتوان به راحتی به عنوان یک رادار جستجو خارج از شبکه مرصاد نیز از ان در هر جا استفاده کرد. این رادار روی یک کامیون نصب شده و دارای برد 150 کیلومتر است و گفته شده برد کشف ان بر ضد یک هدف 0.5 متر مربعی عدد110 کیلومتر است در حالی که نسخه قدیمی امریکا برد حدود 45 کیلومتر با چنین سطح مقطعی بود

رادار کاوش

یک رادار جستجوی دیگر با نام جویا برای این سیستم طرای شده است. این رادار برای جستجو ارتفاع پست ساخته شد . رادار کاوش برای پوشش ارتفاع بالا تا متوسط کاربرد بیشتری دارد ولی جویا دارای توان بهتری در پوشش ارتفاع پست دارد و برخی منابع برد کشف ان بر ضد یک هدف 0.5 متر مربع در ارتفاع پست را 50 کیلومتری اعلام کردند. این رادار برای کشف و رصد موشک های کروز ارتفاع پست طراحی شده است.گفته شده این رادار توانسته اهدافی را در ارتفاع 30 متری زمین را نیز کشف کند

رادار جویا

رادار هادی رادار هدایت اتش مرصاد است .خود هادی بر اساس الگوی رادار امریکای ام پی کیو46 ساخته شد که رادارهدایت نسخه امریکای هاک است .البته هادی برد بیشتر و توان کشف اهداف کوچکتر را دارد و مجهز به سامانه اپتیکی نیز شده است .گفته شده نسخه امریکایی یک هدف سه متر مربعی را در 110 کیلومتری کشف میکند در حالی که نسخه ساخته شده بر اساس ان در ایران یک هدف0.5 متر مربعی را از این فاصله کشف میکند.این رادار توان درگیری همزمان با دو هدف و به عبارتی هدایت چهار موشک به سمت دو هدف را دارد. همچنین داشتن اپتیک با سامانه دید حرارتی باعث شده که کار کشف هدف در زمان جنگ الکترونیک اسان شود و اپراتر بتواند به شکل اپتیکی نیز به هدف نگاهی بیندازد .همچنین ایران همانند رادار کاش که ان را خودکششی کرده بود نسخه ای از رادار هادی سوار بر یک کامیون را نیز به نمایش گذاشته است که قابلیت تحرک بالای دارد

سامانه های پدافند موجود در ایران
رادار هادی و اپتیکی که در بالای سر ان در میان دو انتن نصب شده است
رادار هادی سوار بر کامیون

همچنین کنسول کاربران این سیستم به شدت ارتقا یافته است . در حالی که نسخه اصلی دارای صفحه های نمایش لامپی تک کاره تک رنگ است که طبیعی هم بود این سیستم در دهه 1960و 1970 ساخته شده بود) در مرصاد نمایشگرها رنگی چند کاره کار گذاشته شده بود و از کابل فیبر نوری برای اتصال بخشهای مختلف به کار رفته بود

مرصاد16

اگرچه بسیاری مرصاد16 را ادامه مرصاد میدنند ولی این برنامه انقدر تفاوت دارد که به خودی خود یک سامانه کاملا مستقلی است اگرچه برخی از  عناصیر مرصاد را نیز دارد از جمله برخی رادار

مرصاد16 دارای موشک چلمچه2 است

شلمچه2 هیچ ربطی به نسخه یک ان که روی نسخ قبلی مرصاد سوار میشود ندارد. شلمچه2 بر اساس موشک استاندارد که از زمان حکومت قبلی در ایران وجود داشت واز شناورهای نیروی دریایی پرتاب میشد ساخته شده است ..ایران بیش از 100 تیر موشک استاندارد دریافت کرد و بعد از جنگ ایران طی برنامه ارتقاء انها را دوباره عملیاتی کرد و با نام محراب از انها بهره برداری کرد که روش شناور های کلاس موج(جماران و دماوند و دست کم یکی از شناورهای کلاس کمان) از انها بهره برد ولی در قدم بعدی ایران دست به تولید یک نسخه بر اساس این موشک زد

استاندارد و شلمچه2

شلمچه یک کپی مستقیم است حتی از نظر طول عرض و اندازه شبیه استاندارد است. برد ان 40 کیلومتر اس ولی بر اساس برخی منابع دارای همان انتن وسیکر موشک شلمچه1 است .موشک شلمچه2 درون محفظه مخصوص قرار می گیرد . محفظه موشک مستطیل شکل بوده و سه محفظه روی یک لانچر سوار شده پشت یک کامیون نصب می شود. قرار گرفت موشک شلمچه2 برخلاف نسخه1 ان درون محفظه مخصوص باعث شده تا در برابر عوامل محیطی مانند گرما و سرما و شرایط اب و هوایی محفوظ باشد

شلمچه2 و شلیک از مرصاد16
لانچر سه تایی موشک شلمچه2

در کل شلمچه2 دارای ایمنی بیشتر و تحرک بالاتری در زمان جابجایی است

موشک شلمچه دو را میتوان با کمک سامانه های رادار مرصاد1 نیز شلیک کرد در واقع تنها موشک عوض شده است ولی در مرصاد16 میتوان از رادار پیشرفت تری نیز استفاده کرد

رادار حافظ به عنوان رادار جستجو برای مرصاد16 قابل استفاده است . رادار حافظ یک رادار جستجو ارایه فازی است که بدون شکل از نظر فناری یک نسل جلوتر از رادار کاوش است. این رادار دارای برد 250 کیلومتر است اگرچه دقیقا مشخص نیست برای چه سطح مقطعی .این رادار توان رهگیری همزمان 100 هدف را دارد که بسیار بیشتر از رقم رادار کاوش است که 10 هدف گهگاه گفته می شود.رادار حافظ روی یک کامیون سوار است و در بالای ان یک صفحه انتن گیرینده شناسایی دوست از دشمن قرار دارد. رادار ارایه فازی اجازه سرعت بالاتر رصد اهداف و همچنین تعقیب تعداد بالاتری هدف را در یک زمان میدهد

رادار حافظ

میتوان از رادار نجم 804 نیز در این سامانه به عنوان رادار هدایت استفاده کرد. نجم نیز یک رادار ارایه فازی باند ایکس است توان رهگیری 150 هدف و درگیری با 6 هدف را دارد.اینکه تعداد اهداف درگیر در این رادار بیشتر شده از ویژگی ارایه فازی است که میتواند تعداد بالاتری موشک را به طرف اهداف بیشتری در فاصله بیشتری از هم هدایت کند. نجم نیز یک رادار متحرک است و یک ویژگی مهم نیز که دارد توان استفاده از ان در نقش رادار جستجو و درگیری است و میتوان تنها با کمک یک رادار این سامانه را راه اندازی کرد .گفته شده برد کشف این رادار 150 و برد درگیر ان 100 تا120 کیلومتر است

رادار نجم و سامانه صیاد

البته یکی از ویژگی ها مرصاد16 داشتن توان لینک با رادار های جدید نجم و حافظ است ولی توان استفاده از رادار های با فناوری کمتر چون هادی و کاش و یا جویا نیز خود از ویژگی های مرصاد16 است که به ان اجازه میدهد تا از سیستم قدیمی با موشک جدید استفاده کرد.البته بدون شک ایران به دنبال جایگزین موشک های قدیم هاوک موجود است ولی طراحی شلمچه 1 باعث شده انها بتوان از سامانه قدیمی به جای مانده از حکومت قبلی نیز با موشک شلمچه استفاده بکنند و یا اینکه انها را ارتقا دهد

مرصاد و هاوک اصلیترین سامانه پدافندی ارتش هستند. تعداد زیاد لانچر و زیر ساخت هاوک در ایران است که همگی به مرصاد ارث میرسند. البته با افزایش تعداد مرصادها احتما تمامی هاک ها به مرصاد ارقتا یافته و یا جایگزین می شوند ولی این مسئله باعث میشود که دست کم برای چند دهه دیگه خلف هاوک یعنی مرصاد1 در خدمت ارتش باقی بماند.

عضویت در کانال تلگرامی جنگاوران برای آگاهی از آخرین مقالات و مطالب نظامی

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن