تانکجنگ جهانی دوم

تانک سنگین استالین

در سال 1942 ارتش شوروی در جنگ از تانک متوسط تی 34 بهره میبرد و دارای  تانک سنگین سری کی وی بود . المانها در کورسک جنگ را باختند ولی قدرتی از تانک های جدیدشان همانند  تایگر1 و پانتر به نمایش گذاشتن .به زودی مشخص شد تی 34 در برابر این تانکها ضعیف عمل میکند و تانک  سنگین کی وی نیز گران و عملا چندان از تی 34 برتر نبودند. بدینسان  شوروی به دنبال تانک  جدید رفت .تانک جدید در اواسط   سال 1943 وارد خط تولید شد استالین 1 نام گرفت . یک نسخه بزرگتر از تانک کی وی  بود.

استالین1

یک نسخه بزرگتر شده کی وی  بود که از توپ 85  م م بهره میبرد که بر روی تی 34-85 نیز نصب شد.تانک دارای  برجکی بزرگ با توان قرار  گرفتن فرمانده توپ چی و گلوله گذار  بود و دارای  شنی پهن 1800 م م بود .وزن تانک 44 تن بود و سامانه تعلیق مشابه کی وی داشت.

در اوائل سال 1943 هنوز توپ 85 م م امده نبود برای مدتی روی تانک جدید توپ 76 م م  نصب شد تا اینکه سرانجام توپ جدید امده شد .دو پیش نمونه جدید  در ژوئن سال 1943 تولید شد . تصمیم  گرفته  شد تا بیش از 1300 عراده از تانک جدید ساخته شود که البته 67 عراده در سال 1943 ساخته شد بود که مجهز به توپ 76 م م بود که به 85 م م تجهیز شدند .

همان طور که گفته شد استالین 1 شبیه  کی وی 1 بود  این شامل  شباهت در داخل تانک نیز شد.برجک جایگاه  فرمانده  توپچی  و لودر  بود و رانند در قسمت جلو قرار داشت . دو سوم  مهمات  در درون بدنه تانک و مابقی  در بخش عقبی برجک بود و موتور تانک در قسمت عقب.زره تانک فولادی و یک تکه بود و بیشن 30 تا 120 م م در بخشهای مختلف فرق داشت. برجک دارای  زرهی  120  م م از روبرو با  شیب 30 درجه  داشت  (قسمت بالا )و قسمت جلوی تانک دارای  120   م م  30 درجه بود.دو طرف برجک 90  م م زره 20 درجه  داشت  و در ان زمان زرهی به این سنگین در تانک های شوروی دیده نشده بود.

تانک از یک موتور 12 سیلندر دیزلی  512 اسب بخاری داشت که دارای  اطمینان  پذیری بالا بود و رانش به وزن خوبی برای تانک فراهم میکرد . گیربکس  8 دنده به جلو و دو دنده  به عقب داشت  و هر سمت دارای شش چرخ فولادی  با  شنی 1800 م م پهنا داشت.

فرمانده دارای  چهار پیریسکوپ  دید به بیرون داشت  و توپچی نیز یک سایت هدفگیری  برای نشانگیری  تا برد 1500 متر در روز را داشت . رانند نیز سه پیرسکوپ برای دید رو به جلو داشت.

تانک از توپ 85 م م بهره میبرد.این توپ برای تی 34 -85 طراحی شد و بر روی این تانک نیز نصب شد ولی به زودی مشخص شد در برابر زره تانک پانتر و تایگر دست کم از روبرو کارگرد نیست از این رو خط تولید استالین  1 کمتر از یک سال فعال بود و تنها 130 عراده از ان ساخته شد  و با سری جدید استالین 2 با توپ بزرگتر جایگزین شد.در زیر جدول مهمات توپ 85 م م امده است

استالین 1
استالین 1
نوع مهمات سرعت دهانه میزان نفوذ توضیحات
بی ار 365 792 102 م م در 1000 متر در زره 90 درجه APHE
HEAT ؟ 112  م م در 1000 متر در زره 90 درجه
مهمات APCBC ؟ 147 م م در 1000 متر در زره 90 درجه

استالین 2

استالین 1 نشان داد اگرچه زرهی خوبی دارد ولی نه در برابر توپ 88 م م تایگر و یا 75 م م پانتر.توپ 85 م م استالین 1 توان نفود در زره تایگر و پانتر  از روبرو در زیر 650  متر را داشت و این یک ضعف بزرگ بود. نیاز به توپی کارامدتر  بود از انجای که در شوروی توپی با خوبی 88 م م با ان سرعت دهانه وجود نداشت ،شوروی مجبور به رفتن ،به سراغ توپ بزرگتر بود.در سپتامبر  سال 1943 تحقیقاتی برای  نصب توپ 122 م م ، ای19 انجام شد. این توپ ، یک توپ  کششی بود ولی میشد نسخه از ان را روی برجک نصب کرد. با رضایت شخص استالین  ساخت نسخه  ای با این توپ اغاز شد.نسخه ای از توپ ای 19 با عقب نشینی کمتر و سامانه دفع  عقب نشینی  کوچکتر توسعه  یافت که دی 25 نام گرفت .صد توپ دی  25 برای نصب بر روی سری جدید استالین  که استالین  2 نام داشت  و در سپتامبر سال 1943 ساختش تصویب شد امده شد.برای تولید تانک جدید به دلیل عدم  رضایت ارتش  از کیفت ساخت  استالین 1 به دلیل مشکلات دستگاه های  تولید، دستگاه تولید جدید ساخته شد تا خط تولید دوباره تجهیز شود.البته قبل از این تا تجهیز خط تولید به دستگاه جدید در تابستان سال 1944 دست کم صد عراده  ساخته شده بود. با راضیت ارتش  خط تولید ادمه کار دادو اولین سری تولید با طی یک مسافت هزار  کیلومتری  تا جبهه قابلیت خود را نشان دادند.

بر اساس تجربه استالین  1 معلوم شد زره تانک هنوز کم است. توپ 88 م م المانها  یک درنده  واقعی بود باید زره  افزایش پیدا میکرد ولی تحقیقات  نشان داد افزایش میزان زره امکان پذیر  نیست  جز با تغییرات گسترده  بر روی برجک  تانک. این کار در سال 1944 که ارتش  تعداد زیادی تانک می خواست  ممکن نبود زیرا باید تولید عقب می افتاد  .از طرفی نصب توپ 122 م م بر روی برجکی که برای توپ 85 م م ساخته شده بود نتنها مرکز ثقل  تانک را تغییر داده بود بلکه برجک را سنگینتر  و سرعت  چرخش را پایین اوردن بود اگرچه با نصب یک موتور برقی جدید سرعت حفظ شده بود. در نهایت برجک تغییر نکرد و تنها کمی زره به بخشهای  دور توپ نصب شد ویا بر شیب زره افزوده  شد(از جمله در قسمت جلوی تانک)

نتایج ازمایشان نشان  داد توپ 88 م م تایگر توان نفوذ از 1000 تا 1200 متری   در زره جلوی برجک، و توپ 75  م م پانتر توان نفوذ  از 800  متری را در این ناحیه را داشت . همچنین مشخص شد توپ 88 م م توان نوفذ در 1000متر را در زره جلوی تانک را داشت  و توپ75  م م از 700 متری در همین بخش .در کل اگرچه مقاومت زره بیشتر شده بود ولی نه چندان بیشتر از استالین 1.

همان طور که گفته شد عدم کارای  توپ 85 م م باعث توسعه  استالین 2 با توپ 122 م م بود.  گلوله توپ 21 تا 25 کیلو بسته به نوع مهمات وزن داشت  و در بهترین حالت  تنها پنچ  گلوله بر دقیقه شلیک میکرد که سرعت اتشش  کمتر از سرعت اتش  تایگر با سرعت اتش  8  تا 10  گلوله بر دقیقه بود. مشکل دیگر این بود که مهمات از پوکه جدا بود  یعنی گلوله گذار اول گلوله را می گذاشت  پشت سر ان پوکه پر از خرج پرتاب و بعد در جان لوله را می بست . خوب این مسئله طبیعی  بود زیرا دی 25 حاصل توسعه یک توپ کششی نیروی زمینی  بود  . در زیر جدول توان نفوذ  مهمات این توپ امده است. سرعت  چرخش برجک 22 ثانیه  برای  360 درجه  بود که خیلی بهتر از  سرعت چرخش برجک تایگر  بود که 60 ثانیه  طول می کشید تا 360 درجه  را بچرخد.

АРНЕВС shell BR-471B
مسافت به متر نفوذ در زره با شیب 60 درجه به میلیمتر نفوذ در زره با شیب 90  درجه به میلیمتر
500 125 155
1,000 120 145
1,500 110 135
2,000 100 125
3,000 85 105
APHE shell BR-471
مسافت به متر نفوذ در زره با شیب 60 درجه به میلیمتر نفوذ در زره با شیب 90  درجه به میلیمتر
500 120 150
1,000 105 130
1,500 95 115
2,000 80 100
3,000 65 75

تحقیقات نشان داد که توپ 122 م م با مهمات بی ار 471بی توان نفوذ در برجک  تایگر از 1000 متری و در جلوی بدنه از 1200 متری  را دارد.ولی با وجود این تازه با توپ 122 م م این تانک از نظز قدرت اتش با  تایگر و پانتر  در یک رده   قرار گرفته بودند ولی در کل توپ88 م م به دلایل  بسیاری از جمله کوچکتر بودن مهمات و دقت بیشتر از 122 م م برتر بود  که در تحقیقات بعد از  جنگ معلوم شد 38% دقیقتر از توپ 122 م م در 2000 متر است

موتور تانک یک موتور 12 سیلندر 520 اسب بخاری  بود  که تفاوت چندانی  با نسخه استالین  1 نمی کرد  ولی این تانک  46 تنی  به  سرعتش به 35 کیلومتر در ساعت می رساند . اگرچه سرعت کمتر از تایگر بود ولی موتور استالین2 به صورت موثری  از موتور تمامی  تانکهای سنگین  المانی مانند تایگر 1و 2و پانتر ایمنتر  و کارمدتر  بود و کمتر مستعد خرابی بود اگرچه گیربکس خوبی نداشت و خرابی زیاد داشت .3854 عراده استالین 2 تا میانه سال 1945 ساخته شد و پر تعداد ترین سری تانک استالین بود.

استالین 2 در اوائل سال 1944 سر کله اش در جبهه شرق  پیدا شد. شوروی تلاش کرد یک تصویر  عجیب از یک تانک غیر قابل نفوذ از استالین 2 بسازد (شاید چون اسم رئیس  بزرگ بر روی ان بود)ولی این کار عملی نشد  زیرا تایگر و پانتر  توان درگیر موثر را با استالین 2 را داشتند اگرچه از ان برتر نبودند(دست کم برابر بودند). هر هنگ تانک به 21 تانک مجهز شد و با در نظر گرفتن اینکه پر تعداد ترین تانک المانها پانزر 4 بود به سرعت توانست  برتری خود را در میدان نبرد  نشان دهد.پانزر 4 را از میدان به در کرد و پانتر  را به خوبی حریف بود و با کمک ترکیبی از تی 34 و تاکتیک های  موثر استالین تایگر را نیز سر جای خود نشاند.روسها با ورود استالین 2 اولین بار برتری زرهی را حس کردند. یکی از این موارد  در نخستین روزهای حضور استالین 2 با دو عراده 17 تانک المانی را نابود کرد.در اوت  1944  در ساندومرز لهستان  روسها طی نبرد با از دست دادن سه استالین  2  توانستند  17 پانزر و تایگر را نابود  کنند. در اکتبر سال 1944  در 60 کیلومتری شمال شرق ورشو  طی نبردی دیگر که با حمله 200 تانک المانی برای نابودی پلی همراه بود 13 استالین 2 در برابر 52 تانک المانی از جمله شش تایگر و 4 پانتر از دست رفت.این موفقیت ها تا پایان جنگ ادامه داشت  و حتی  استالین 2 در پشتبانی  اتش برای اشغال مجلس المان نقش  داشت هرچه که میگذاشت  خدمه استالین 2 پیروزهای بیشتری به دست اوردن زیرا از طرفی تجربشان بالا می رفت و از طرفی سازمانده ای المانها  در هم می ریخت . تنها تا پایان جنگ گه تایگر 2 وارد جنگ شد تانکی واقعا بود که جلوی استالین 2 شکست ناپذیر به نظر بیاید  . تنها در یک نبرد در بوداپست 2کینگ تایگر توانست  8 استالین  2 و 23 تی 34 را در هم کوبید.

استالین2

استالین3

بهبود  زره  در زمان ساخت استالین 2 مد نظر بود ولی ارتقا زره با تغییر شکل برجک امکان پذیربود از این رو  این پروژه  در مورد استالین 2 انجام نشد ولی در سال 1944 پروژه استالین 3 اغاز شد که  در اواخر سال 1945 وارد خط تولید شد.

استالین3 دارای  زره ورقه ای جوشکاری  شده بود ولی شاید بیشتر از افزایش  زره در این نمونه  روی شیب برجک کار شده بود. شکل زره برجک کلا  تغییر کرده بود و به شکل  یک کاسه  سوپ در امده بود کاملا نیم کره شکل شد که در تانک  های بعدی شوروی نیز به کار رفت.برجک از روبرو دارای 110 م م زره 82    درجه بود(در استالین  2 زره 100 م م 30 درجه )  و از جلو بدنه زیر دارای  زره 72 درجه 110 درجه زره 72 درجه از قسمت بالا بود(در استالین 2 ،  120 م م زره 60 درجه)،دو طرف برجک 110 م م زره  60  درجه داشت (در استالین 2 زره 90 م م 20  درجه) و قسمت پایینی برجک در دو طرف دارای  زره 220 م م بود  که این  میزان برای استالین 2 عدد 90 م م بود.

توپ همان توپ دی25 ،122 م م قبلی بود ولی پیرسکوپ است  تعویض شده  دقت بیشتری داشت و میتوانست  28 گلوله با خود حمل کند که شامل 18  گلوله انفجاری  و ما بقی ضد زره  بود.

استالین 2 نواوریهای بسیار  نسبت به نسخه  قبلی از جمله از نظر  زره و برجک داشت  ولی مشکلاتی را نیز از اتالین 2 به ارث برد . اول تحرک پایین دوم مشکل گیربکس  که مستعد شکستن بود و گرمای  شدید موتور . این تانک بین سالهای 1947  تا  1948 در خط تولید بود و تنها 2311 عراده از ان ساخته شد بعد از جنگ در شوروی تحقیقات  نشان داد که دیگر چنین تانکی به کار ارتش نمی امد  و تولیدش  متوقف شد زیرا این  تانک برای یک مقطعه   از جنگ در برابر رقیبی  چون تایگر و پانتر ساخته شده بود که دیگر وجود نداشتند . از طرفی با ورود تانکی تی 54 به زودی  استالین 3 یک تانک بزرگ و سنگین و دست پا گیرشد از این رو از سال 1955 ذخیره شد و بسیاری از انها صادر شد.

برخلاف تصور عموم استالین 3 اصلا به جنگ دوم جهانی نرسید و فقط تعداد در برابر ژاپن در کامچاتکا مستقر شد.تا مدتها برتری تانک جنگ سرد بود و دست کم تا ورود تانک های جدید غربی با توپ 105 م م از نظر زره و توپ رقیبی نداشت. ولی ورود 105م م پایانی برای استالین 3 بود زیرا زره ان را به راحتی در هم می شکست .بیشترین تعداد این تانک صد عراده به مصر منتقل شد.در جنگ سال 1967 استفاده شد و نشان داد همچنان  بر ضد تی 48 که سریعتر  و چالاکتر بود موثر است ولی سرعت عقب نشینی  سریع  مصریها از سینا با سرعت کند استالین 3 جور در نمی اید  و اکثر انها رها شد تا دست  اسرائیلی های بیفتد .تعداد از تانک های  باقی ماند در جنگ 73 نیز استفاده شد که بیشتر به عنوان توپخانه کشش بود.

استالین 3
استالین 3

استالین4

ساخت استالین 4 در سال 1943 اغاز شد ولی به دلیل طرح استالین 3 که از نظر مشخص  شباهت  زیادی به این نسخه داشت مورد توجه قرار نگرفت. در نهایت در سال 1947 جای استالین 3 را در خط تولید گرفت اگرچه تا پیش  از ان 15  تانک پیش نمونه تولید شده  بود.استالین 4 زره بیشتری داشت برای نمونه از  روبروی برجک 250   (در قیاس با 110 م م زره 82 درجه  استالین 3) 160   م م زره 40   درجه در جلوی بدنه(استالین 3 ،110 م م) و 200  م م در دو طرف برجک (در قیاس با استالین 3  با رقم 110 درجه )بود. وزن تانک به 60 تن رسیده  بود(46 تن برای استالین  3) و موتور 750 اسب بخار قدرت داشت و از هفت چرخ در هر سو و شنی پهنتری  استفاده میکرد و دارای رانش به وزن 12.7 اسب بخار بر هر تن بود . از همان توپ 122 م م بهره می برد .

مشکلات زیاد باعث شد تنها 250 عراده از این تانک طی 5 سال تولید شود. در مرحله اول  این تانک انقدر سنگین بود که تعداد کمی  از پول ها  ان زمان در شوروی  ان را میتوانست   حمل کنند. حرکتش در جاده ،جاده  را خراب میکرد و خودروی کشنده  نبود که ان بکشد.موتور ضعیف بود بسیار مستعد خرابی  بود و گیربکس همچنان  مشکل داشت  . مشکلات تولید بسیار بالا بود زیرا کیفیت  ساخت اصلا مناسب نبود. استالین 4 بعد از جنگ تولید شد و داشت  با کیفیت تولید انبوه  جنگ تولید می شد و ارتش  چنین چیزی را نمی خواست  زیرا دیگر دشمن  در میدان جنگ انتظار روسها را نمی کشید  که انها کیفیت  را نادیده بگیرند.عدم وجود کیفیت  باعث شد در سال 1947  تنها 52 تانک تولید شد در حالی که قرار بود 200 عراده تولید  شود. تولید متوقف شد و دوباره از میانه سال  1948 تولید راه افتاد ولی همچنان کیفت پایین موتور مشکل ساز بود.تا سال 1949 ارتش 70 % از استالین 4 تولید را به خدمت نگرفته بود زیرا  کیفیت مطلوب نبود  در حال که دیگر صبر  ارتش  سر رفت بود  و در سال 1951 خط تولید متوقف شد تا در کارخانه تولید استالین 4  تراکتور ساخته شود که بیشتر به کار شوروی بعد از جنگ می امد .در میانه دهه 1950 با اصلاح موتور مشکلات برطرف شد و مدتی در اروپای غربی مستقر شد  وبا بالا گرفت درگیر با چین در مرز اواخر دهه 1960 به مرز چین اعضام شدند و از سال 1972 به عنوان  تانک ذخیره ،ذخیره شد. استالین 4 رقیبی در غرب نداشت و حتی تانک های چون ام 60 وسنتورین اگرچه توپ بهتری داشتند ولی زره به میزان این تانک نداشتند . البته ام60 چالاک سریع و دارای دقت اتش بهتری بود و توپ105م م  به راحتی بر زره استالین 4 بر می امد ولی تا زمان ورود ام60 تانکی هموارد استالین 4 در غرب وجود نداشت

استالین 4
استالین 4

در ادامه در اوائل دهه 1950 استالین 6 در دستور  قرار گرفت که دارای سامانه انتقال برقی بود ولی به دلیل عدم اطمینان  این طرح لغو شد، استالین 7 در اواخر دهه 1940 توسعه یافت که دارای  وزن 68 تن و توپ 130م م بود . این تانک سنگین ترین تانک شوروی بود که ازمایش شد  ولی تولید نشد  .

استالین7

ترجمه:عبدالحمید تارخ

 

تانک استالین1 استالین2 استالین3 استالین4
وزن 64 تن 46 تن 46.5 تن 60 تن
طول 6.7 متر 6.7 تن 6.9 متر 6.6 متر
ارتفاع 2.7 متر 2.6 متر 2.4 متر 2.5 متر
زره از روبرو برجک 100 م م 100 م م 110 م م زره 82 درجه 250 م م
زره از روبرو بدنه 120 م م زره 30 درجه در بالا و 90 م م زره 30 درجه پایین 120 م م زره 60 درجه از بالا و 100 م م زره 30 درجه از پایین 110 م م زره 72 درجه در قسمت بالا و 110 م م زره 63 درجه از پایین از بالا و پایین 160  م م زره 40  درجه
زره دو طرف برجک 90 م م زره 20 درجه در قسمت بالا و 90م م زره 30 درجه در قسمت پایین 90 م م زره 20 درجه در قسمت بالا و 90م م زره 30 درجه در قسمت پایین 110 م م زره 60 درجه در قسمت بالا و 220 م م در قسمت پایین 200 م م زره 35 درجه
زره از کنار بدنه 60م م 49 درجه 60 م م 49 درجه 60 م م48 درجه 100  م م زره 38 درجه
توپ دی5 دی 25 تی
کالیبر توپ 85 م م 122 م م
دیگر سلاح ها یک مسلسل 12.7 م م روی برجک و یک مسلسل 7.62  م م  هماهنگ با توپ اصلی
قدرت موتور 520 اسب بخار 520 اسب بخار 520 اسب خار 650 اسب بخار
رانش به وزن 11.8 اسب بخار بر تن 11.3 اسب بخار بر تن 11.2 اسب بخار بر تن 12.4 اسب بخار بر تن
سرعت 37 کیلومتر بر ساعت 37 کیلومتر بر ساعت 17 کیلومتر بر ساعت 40 کیلومتر بر ساعت
تعداد تولید 130 عراده 3854 عراده 2311 عراده 250 عراده

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن