ارتش هاجنگنده ها

جنگنده های ناتو

نگاهی به جنگنده های نیروی های اروپایی ناتو

از زمانی که در سال 1949 پیمان اتلانتیک شمالی ناتو به ابتکار هری ترمن رئیس جمهوری وقت امریکا برای مقابله با شوروی ایجاد شد ،برتری نظامی از جمله  در اسمان در دستورکار ناتو قرار گرفت.قدرت هوایی شمال داشتن شکاری های پیشرفته برای دفاع تا جنگندها تهاجمی برای حمله و برای برخی از قدرتها اتمی شامل بمب افکنها هسته ای نیز میشد.ولی در بدو شروع وضعیت چندان خوب نبود.کشورهای اروپای غربی که به سرعت جذب ناتو  شدند از خرابی های جنگ جهانی دوم همچنان رنج میبرند و نیاز به کمک مالی فنی و نظامی امریکا بودند.این کشورها برای مقابله با غول شوروی که به سرعت دست به وارد کردن جتهای میگ 15 به خدمت زده بود و در حال تولید بمب افکنها اتمی دور برد توپلوف بود ،  باید  شکاری رهگیر جت  عملیاتی میکردند ولی خوب مشکل اینجا بود که به غیر از انگلستان و امریکا هیچ کدام توان لازم برای ساخت جت جنگی نداشتند.از این رو سفارشان به سوی  این دو کشور  سرازیر شد.در اواخر دهه 1940 و اوائل دهه 1950 شاید بودند دولتهای که خطر شوروی را جدی نگرفته و نگرانیهای ترومن را تنها سوء تفاهم می پنداشتند(البته واقعا این چنین بود)ولی اغاز جنگ کره انهم  کمتر از یک سال بعد از تشکیل ناتو و رو یا روی  کمونیست کره شمالی و چین به پشتیبانی شوروی با جهان ازاد به یکباره همگان را از خواب بیدار کرد . همچنین دست راسی شوروی به سلاح اتمی در اوائل دهه 1950 ،به غرب پیغامی اشکار داشت و ان بود که دیگرانها (ناتو به رهبری امریکا)تنها دارنده این سلاح جهنمی نبوده و وضعیت پیچیده تر نیز شد.

تا پایان سالهای دهه1940 اکثر  کشورهای عضو ناتو از هواپیماهای پیستونی  بازمانده از جنگ جهانی دوم بهره میبردند ولی با اغاز جنگ  کره به خدمت گیری  جت های شکاری سرعت گرفت

جتهای شکاری و جنگنده بمب افکن نسل اول و دوم  ناتو

اولین جتهای که در ناتو مورد استفاده  قرار گرفت قبل از پیدایش ناتو ساخته شده بودند. جت های چون گلاستر میتئور به عنوان اولین جت عملیاتی جهان و تی33 نسخه اموزشی اف80 بودند. این  که دو که نماینگر  نسل نخست جتهای جنگی بودند عملا تنها تفاوتشان  با هواپیماهای جنگی جهانی دوم درموتور جتشان بود.با تقسیم المان به دو بخش غربی و شرقی و افزایش خصومت بین شرق و غرب از انجایی که اولین جبهه و خط مقدم جنگ احتمالی با کمونیست در  اروپا  بود از اوائل  دهه 1950 سفارشات خرید هواپیما جت به امریکا سرازیر شد. در این میان اف84 تاندرجت تبدیل به اولین جت فراگیر  در اروپای  غربی شد که تمامی اعضای ناتو ان را خریداری کردند.اف84 در دو نوع تاندرجت با بالهای  کاملا صاف و بدون پس گرائی  و تاندر استیرک با بالهای داری پس گرایی ساخته شده که حداقل بیش از 100 کیلومتر در ساعت سریعتر دارای شعاع رزمی بیشتر و چالاکی بسیار بالای نسبت به تاندرجت  بود.هر دو مدل مادون  صوت و مجهز  به مسلسل های سنگین  12.7 م م برونینگ بودند و می توانستند  در زیر  بالها بمب و راکت حمل کنند.هر دو مدل به صورت گسترده ای توسط کشورهای عضو ناتو به کار رفت.بیشترین تعداد سفارشی یعنی حدود 65% اف84 سفارشی از نوع تاندرجت بودند و معمولا به عنوان جنگنده بمب افکن از انها بهره برده  میشد که البته نسخه شناسایی  هر دو مدل نیز بسیار محبوب بود.

اف84 اولین هواپیمایی جتی بود که به صورت فراگیر به خدمت ناتو در اروپا در امد. اف84 به سرعت تنها سه سال بعد از ورود به خدمت در اروپا در نقش شکاری با اف86 جایگزین شد ولی همچنان یک جنگنده تهاجمی خوب باقی ماند.
اف84 اولین هواپیمایی جتی بود که به صورت فراگیر به خدمت ناتو در اروپا در امد. اف84 به سرعت تنها سه سال بعد از ورود به خدمت در اروپا در نقش شکاری با اف86 جایگزین شد ولی همچنان یک جنگنده تهاجمی خوب باقی ماند.

ولی جنگ کره و نبرد هوایی بر فراز ان به زودی مشخص کرد که اف84 از پس میگ15 شوروی بر نمی اید . میگ 15 جنگنده ای بود با بال پس گرا که در تمام زمینها مانند سقف پرواز، سرعت اوجگیری ،زاویه گردش و از  اف84 برتر بود.از طرفی روسها نسخه اصلاح شده این هواپیما را با نام میگ17 به سرعت توسعه دادند که چالاکتر و دارای موتور مجهز  به پسوز بود. از این رو تنها هواپیمای که در غرب توان مقابله  با میگ 15  و نسخه پیشرفته تر ان میگ17 را داشت اف86 سابر امریکایی بود.اف86 جتی بود ساخت شرکت  هواپیما سازی امریکا شمالی . دارای ویژگیها برتری در پرواز و چالاکی در رزم هوایی نزدیک بود.اگرچه اف86 مانند اف84 مورد استقبال همه جانبه اعضای ناتو قرار نگرفت.اف86 با ورود به خدمت در دهه 1950 مورد توجه قرار گرفت .اف86 کشورهای عضو ناتو در دو کشور دیگر نیز تولید شد.یکی کانادا که نمونه تولید در کانادا سی ال 13 نام داشت و در مجموع 1815 فروند ان ساخته شد که اف86 المانی، انگلستان،یونان و بخشی از اف86 ایتالیا  و ترکیه  از اف86 ساخت کانادا بود. همچنین شرکت فیات ایتالیا نیز 121 فروند اف86 برای نیروی هوایی ایتالیا تولید کرد. نمونه ای دیگر از اف86 نیز وجود داشت که اروپا به ان علاقه نشان داد. اف 86 دی  بود. اف86 دی که داگ سابر نیز نام داشت  مانند نسخه های معمولی بود فقط دارای  یک رادار در دماغه بود. این رادار به اف86 اجازه پرواز در شب و روز و هرشرایط اب و هوایی میداد  و میتوانست  24 راکت 70  م م را برای حمله به بمب افکن های  شوروی حمل کند.این راکتها های غیر هدایت شوند توسط  رادار موجود در  دماغه هدفگیری  میشد.تقریبا تمامی  مشتریان اف86 سابر این نمونه را  نیز به خدمت گرفتند.اف 86  برتری های بسیاری داشت و نشان داد از میگ 15 برتر و با میگ17 برابر است ولی بزودی با ورود میگ19 یعنی اولین جت مافوق صوت روسها  نیازی به جتی  سریعتر  از اف 86 بود.اگرچه امریکا  همزمان  با ورود به  خدمت میگ19 شکاری اف100 سوپر سابر را که اولین جت مافوق صوت عملیاتی جهان  بود را به خدمت گرفتند ولی این جت چندان در ناتو و حتی در سطح جهانی  مورد استقبال قرار نگرفتد دو دلیل داشت اول اینکه میگ 19 اگرچه سریعتر از میگ 17 بود ولی از نظر چالاکی در یک سطح با ان بود و از این رو اف86 کفایت میکرد از جمله اینکه بسیاری از کشورها دست  به تحویل و هماهنگی موشک فروسرخ  AIM9B سایندوندر در میانه دهه 1950 از امریکا  زدند که میتوانست  اف86 را حریفی  جدی  برای میگ 19 کند   دلیل  دیگر این بود که بسیاری از کشورها زمانی که در حال خرید اف86 بودند در اواسط دهه 1950 شوروی به سرعت محصولی بسیار  برتر از میگ19 ویا اف100 توسعه داد  و ان محصولی پرنده به یاد ماندنی میگ21 بود.

اف86 دی اولین جنگنده شب پرواز همه جانبه ناتو بود اگرچه تا قبل از ان مدل های از میسترال توان پرواز شبانه نیز داشتند
اف86 دی اولین جنگنده شب پرواز همه جانبه ناتو بود اگرچه تا قبل از ان مدل های از میسترال توان پرواز شبانه نیز داشتند

میگ 21 اولین پرواز خود را در سال 1955 انجام داد. میگ 21 دارای سرعت بیش از 2 برابر سرعت صوت بود و دارای رادار و موشک فروسرخ( در دهه 1950 بسیار از جتها فاقد رادار و موشک بودند).بال دلتای ان چالکی بسیار   به ان میداد و در زمینه رانش به وزن به دلیل  موتور قدرتمند و وزن  برتری بسیار داشت. و از طرفی توان انجام عملیات در هر شرایط ب و هوایی داشت .غرب بسیار با دید میگ21  شوکه  شد انها تنها در اروپا اف86 داشتند ولی نیاز به بهترین از ان بود ولی نه اف100.اگرچه در نهایت ترکیه،فرانسهو دانمارکاف100 را به خدمت گرفتند ولی  در همان زمان لاکهید محصول جدید ساخته بود که در کشور سازنده یعنی امریکا اصلا مورد استقبال قرار نگرفت.یک جنگنده اف104 استار فایتر بود. اف104 یک جت تک سرنشینه  شکاری رهگیر بود. اولی جت عملیاتی  جهان با سرعت دو برابر  سرعت صوت.دارای رادار و موشک ساندوندر  بود چالاکی خوبی داشت  .سازنده ان برای کاهش پسای هوابالهای ان را انقدر کوچک کوتاه کرده  بود که اگر چه بر مشکل  سرعت فاعق امده بود ولی خود بال تبدیل به بزرگترین مشکل اف104 شد که هرگز نیز رفع نشد.این بال کوچک باعث افزایش سرعت فرود و همچنین  بالا رفتن زاویه حمله  و ناپایداری در ارتفاع  کم بود و باعث این شد که حداقل یک چهارم اف104 تولید در هنگام فرود از دست روند و القابی  چون بیوه کنو تابوت پرنده را دریافت کرد. نیروی هوایی امریکا  هرگز  به صورت گسترده  این جت را به خدمت نگرفت.ولی در همان زمان با دیدن اتش اروپا (و بساری  از متحدین غیر اروپای امریکا)برای به خدمت گرفتن یک جت با قابلیت های میگ21 دست به عرضه این جت به انها زد.در ان زمان یک اعتلاف بزرگ در اروپا برای به خدمت گیری اف104 شکل گرفت.با وجود بودن جت های بهتر ولی رشوهای کلان مسئولین لاکهید موثر افتاد و هزاران فروند اف104 فروخته شد.اف104 در دهه 1960 جای اف86 را در دفاع هوایی گرفت.عدد و اعداد  خرید و به خدمت گیری  اف104 حتی از اف86 نیز بزرگتر بود.صنایع مختلفی در اروپا مانند فیات ایتالیا،فوکر هلند،کانادا ایر کانادا(در امریکای شمالی)،ام بی بی ،دورنیر و میشل اسمیت  المان غربی، دست به تولید اف104 زدند ،در این  میان المان غربی  با به خدمت گیری 916 فروند اف104 یک رکورد تاریخی در به خدمت گیری یک هواپیما جنگنده  ساخت یک کشور دیگر توسط کشوری دگری را به یادگار گذاشت،این هواپیما تا سال 1991 در خدمت المان باقی ماند و تعدادی با توان شلیک موشک ضد کشتی کرمورن تحویل نیروی دریایی المان شد .اف104 المانی در تمامی شرکتهای که در بالا نام برده شد (به غیر از کانادا ایر)تولید شد و حتی المان تعداد را نیز به صورت مستقیم از خود لاکهید امریکا تحویل گرفت. حداقل 292 فروند اف104 المانی طی حوادث مختلف از بین رفتند.تقریبا تمامی کشورهای عضو ناتو اف104 را به خدمت گرفتند و بزرگترین سفارش بعد از اف84 نصیب اف104 شد.بسیاری از این کشورها در دهه1970 تعداد مازاد اف104 المانی را تحویل گرفتن که ترکیه  یکی از این کشورها  بود.اف104 پرنده خوبی بود یک شکاری چالاک علی رغم ایمنی پایین ولی توان نبرد هوایی در شب و روز و هر شرایط اب و هوایی را داشت. ولی توان حمل سلاح هوا به زمین کمی را داشت و برد ان بسیار محدود.کشورهای که اف104 را تحویل گرفتند به سرعت اف84 و یا اف86 های خود را به عملیاتهای هوا به زمین اختصاص  دادند ولی این جت های  اولیه دارای سرعت و رادار مناسب برای پرواز شبانه و یا درگیری  هوایی احتمالی با جتهای روسی را نداشتند.از طرفی اف104 نیامده  میدان را به میگ 21 باخت.میگ 21  بسیار چالاکتر  بود و در رزم هوا به هوا در ویتنام اف4 و اف8 را سرنگون کرد و این مسئله به زودی در هنگام به خدمت گرفتن اف104 مشخص شد که اسبی که ناتو بر روی ان شرط بسته، بد اسبی است.

اف104 استار فایتر را باید یکی از پرتعداد ترین جنگندهای تاریخ ناتو دانست که هرگز به اندازه میزان به خدمت گیریش ارزش نظامی نداشتند وبه سرعت عرصه را به میگ21 شوروی باخت
اف104 استار فایتر را باید یکی از پرتعداد ترین جنگندهای تاریخ ناتو دانست که هرگز به اندازه میزان به خدمت گیریش ارزش نظامی نداشتند وبه سرعت عرصه را به میگ21 شوروی باخت

از طرفی در سالهای پایانی دهه 1960 خبرهای نگران کننده ای از شوروی در مورد ورود به خدمت نسل جدید از شکارها میگ می امد  که دارای  رادار دوربرد و موشک  راداری بودند.ولی در مرحله اول در ناتو نبودن یک جنگنده بمب افکن چند منوره  بسیار به چشم میامد. اف104 شکاری  بود و نیاز   به مکمل داشت.در اروپا داسا فرانسه بعد از پایان مشکلات اشغال این کشور توسط المان چندین طرح را ارائه کرد که کارامد بودند مثل اورگال ولی در اواخر دهه 1950 میراژ 3را ارائه کرد.میراژ 3 یک شکاری رهگیر بال دلتا بود که دارای رادار موشک  و سرعتی بیش  دو  برابر سرعت صوت بود .چالاکی بسیار خوبی داشت و به نظر تنها جنگنده ای بود که از پس میگ 21 چموش روسها بر می امد ولی به زودی دو رقیب  دیگر  نیز پیدا شدند. اولی اف5 ای و بی با لقب فریدوم فایتر  و دومی ساب 35 سوئدی  با نام دراگن بود. هر سه این هواپیماها جنگنده چند منظوره بودند.کارایی بسیار بهتری نسبت به اف104 داشتند و میتواند ماموریت های وسیعتری   را انجام دهند. از این رو در سالهای پایانی  دهه 1960 اف 104 نیامد از مد افتاد تا ناتو جنگندها نسل دوم پیشرفته تری دریافت کنند.اف5 هواداران بیشتری داشت(اینجا  در مورد دو نسخه ای و بی صحبت میشود نه مدلهای ائی و اف) در اسپانیا کمپانی کاسا دست به تولید تحت امتیاز  این جت زد.بیش از 100 فروند از این نمونه تولید شد البته اسپانیا  حداقل  30 فروند میراژ 3  رانیز به خدمت گرفت ،کانادا نیز اف 5 را در داخل با نام سی اف5 ای و بی تولید کرد که 135 فروند برای نیروی هوایی کانادا  و تعداد نیز برای دیگر کشور  بود . میراژ 3 نیز مشتریان خود را داشت به غیر از اسپانیا که در بالا گفته شد ،بلژیک 20 فروند.البته خود فرانسه  نیز سازنده میراژ 3 بود. دراگن نیز  توسط سوئد ،دانمارک(51 فروند) ،اتریش و فنلاند(فنلاند، سوئد و اتریش  عضو ناتو نیست) به خدمت گرفته شد.

در دهه 1970 نسخه های دیگری از اف5 وارد بازار شد، نسخه پیشرفته اف5 یا همان ا5 ائی و اف تایگر2 که برخی از کشور های  عضو ناتو ان را به خدمت گرفتند . اکثر کشورهای اروپای تنها نسخه ای و بی را دریافت کردند انها در دهه 1970 توجه خود را به جنگنده دیگر معطوف  کردند که از اف 5 تایگر  2 برتر بود

بعد از نا امیدی بسیار از اعضای ناتو از اف104 ، اف5 و میراژ 3 گزینه بسیار خوبی . جنگنده بمب افکنهای بسیار مناسب که در رزم هوایی داگ فایتر با میگ 21 برابر میکردند
بعد از نا امیدی بسیار از اعضای ناتو از اف104 ، اف5 و میراژ 3 گزینه بسیار خوبی . جنگنده بمب افکنهای بسیار مناسب که در رزم هوایی داگ فایتر با میگ 21 برابر میکردند

انگلستان ،فرانسه

این دو  کشور خود از سازندگان جنگنده بودند و خرید   خارجی کمی داشتند . تنها فرانسه طی سالهای اخر دهه 1940 دست به خیرد  از خارج دست زد زیرا  هنوز صنایع این کشور بعد از اشغال کمر راست نکرده بودند.انگلستان نیز تنها زمانی  که در اوائل دهه 1950 از داشتن یک جت شکاری پیشرفته در داخل ناامید شد به سمت اف86 رفت.انگلستان در اواخر دهه 1940 و در تمام طول  دهه 1950 ده ها شکاری ساخت که همه انها از نظر فناوری دارای مشکلات بسیاری بودند.به نظر می رسید که انگلیسیها عصر جت را بسیار بد اغاز کرده بودند و طرح های انها زمانی که عملیاتی  میشد از نمونهای روسی و یا امریکا عقب بود.در بین طرح های انگلیسی بعد جنگ  یکی شکاری گلاستر میتئور یعنی اولین جت تاریخ بسیار درخشید  که در کشورهای عضو ناتو مانند دانمارک، نروژ،فرانسه، هلند  و سوئد به خدمت گرفته شد(شاید البته دلیل درخشیدندش این بود که تا مدتها تنها جت در دست راس بود).البته این به خدمت گیری  به قبل از تشکل ناتو در سال 1949 بر میگردد. از جمله دیگر طرح های موفق انگلیسی میتوان به جنگنده بمب افکن هاوکر هانتر اشاره کرد که موفقترین هواپیما انگلیسی  بعد از جنگ جهانی دوم در بازار جهانی بود.هانتر برای انجام عملیات های  تهاجمی ساخته شد و یک جت مادون صوت روز پرواز بود  و در سال 1956 عملیاتی شد.بلژیک ،دانمارک، هلند،سوئد و سوئیس(سوئد و سوئیس عضو ناتو نیستند) نیز از خریداران ان بودند.این هواپیما در حد اندازه جی91 بود و بسیار خوش درخشید.در دهه 1950 تا اواخر دهه1960 جتهای جون لاینتینگ(جت دوموتوره با دو موتور روی هم)،ونوم و وانپیری در خدمت انگلستان که معمولا به یک یا دو عضو ناتو نیز صادر شد. ولی در کل طراح های انگلیسی  به غیر از میتئور و هانتر چندان مورد استقبال قرار نگرفتند.ولی سوئد موفقتر  بود.اگرچه سوئد عضو ناتو نبود ولی محصولاتش در برخی کشورهای عوض ناتو در شمال اروپا استفاده شد.سوئد در سالهای اولیه  بعد از جنگ  به دلیل مشکلاتی در طراحی جت تا حدی خود وابسته با انگلستان بود ولی با ارئه چند طرح جدید نیاز به خارج را کم کرد و اعضای ناتو نیز از ان بهره بردند.اولی جت جنگنده بمب افکن جی29 تانان بود که در 1950 عملیاتی شد که در سوئد و اتریش خدمت کرد(که هیچ عضو ناتو به خدمت نگرف)، این جت مادون صوت با ورودی هوا در دماغه علیرغم بزرگیش بسیار چالاک بود و همچنین ساب در سال 1956 جنگنده تهاجمی جی32 لنسر را ساخت که یک جنگنده تهاجمی دو سرنشینه با توان شلیک موشک ضد کشتی و برد مناسبی بود. بعد از رورد  به خدمت این دو هواپیما سوئد دیگر جنگنده خارجی به خدمت نگرفت.ولی شاهکار ساب در زمینه نسل دوم ها به ساب 35 دراگن بر میگردد. دراگن یک جت مافوق صوت با سرعت بیش از دو ماخ و بال دلتا بود که یک جنگنده بمب افکن کارامد بود.این  جت در سال 1960 همراه با میراژ 3 و اف5 وارد خدمت شد.دارای چالاکی مناسب رادار و تسلیحات در حد میگ21 بود و در ان زمان از جمله برترین جنگنده های جهان به حساب میامد  به غیر از سوئد فنلاند،دانمارک(تنها عضو ناتو که ان را به خدمت گرفت) و اتریش دراگن را به خدمت گرفتند.فرانسه  نیز به سرعت از خاک برخواست و با ارائه طرح های چون اوراگان و مایستری خود را از خارج بی نیاز کرد و طرح هایش را در خارج کشور از جمله بازاریابی کرد.همچنین داسای فرانسه  با ساخت سوپر میسترال اولین جت مافوق صوت بومی رابرای فرانسه ساخت ولی اوج کار در میراژ 3 بود که جنگنده ای در کلاس دراگنداری بالهای دلتا رادار و موشک  فروسرخ بود.در مجموع تا اواخر دهه 1960 میراژ3،اف5 و دراگن پیشرفته ترین هواپیماها اعضای ناتو بودند و از پس میگ21 کم و بیش بر میامدند ولی به زودی رقیب قدرتمندی یعنی میگ23 و میگ25 وارد میدان شد و نیاز به نسل سوم به وجود امد.

کوچک ، ارزان، ساده و پر تعداد. یک درسر واقعی برای ناتو
کوچک ، ارزان، ساده و پر تعداد. یک درسر واقعی برای ناتو

بمب افکنها اتمی

در بخش  اروپای ناتو تنها دو کشور  انگلستان  و فرانسه  دارای  قدرت اتمی بودند. هر دو در دهه 1950 به چنین توانی  رسیدند .انگلستان در دهه 1950 سری بمب افکنهای سری وی شامل  والینت، ویکتور و والکان را نیز توسعه داد که هر  سه بمب افکن اتمی میان برد تا دوبرد بودند . هر سه توان حمل بمب اتمی را تا مسکو و کیف داشتند  و قدرت بازدارندگی  خوب نیز در اختیار انگلستان  قرار میداد فرانسه  کمی کند تر بود در مرحله اول مدل از جنگنده بمب افکن دوربرد Vautourرا برای حمل بمب اتمی تغییر دادند. اگرچه در  دهه بعد فرانسه  بمب افکن میراژ 4 را به عنوان یک بمب افکن اتمی به خدمت گرفت  ولی هر دو کشور  در دهه های بعد دیگر دست  به توسعه بمب افکن بزرگ  و دوربرد برای حمل  بمب اتمی نزدند  زیرا با رشد موشکهای اتمی بالستیک  چه در برد وچه در کارایی و دقت باعث  کاهش خواست  برای ساخت بمب افکنهای اتمی  در این دو کشور  شد.

جدول جنگنده های اعضای ناتو مربوط به این بخش مقاله

کشور اف84 اف86 اف86 دی اف100 اف104 میراژ 3 میتئور اف5 هانتر
بلژیک 465 ندارد ندارد ندارد 350 106 +300 ندارد 256
دانمارک 267 ندارد 59 72 51 ندارد 51 ندارد 34
فرانسه 400 ندارد 62 100 ندارد 465 100 ندارد ندارد
یونان +350 105 40 ندارد 130 ندارد ندارد 100 50
ایتالیا +400 179 241 ندارد 360 ندارد ندارد ندارد 241
هلند 354 ندارد 63 ندارد 138 ندارد 220 105 110
نروژ 247 115 60 ندارد 25 ندارد ندارد 108 ندارد
پرتقال 125 65 ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد 96
ترکیه 400 120 90 206 400 ندارد ندارد 200 ندارد
المان 560 75 88 ندارد 916 ندارد ؟ ندارد 350
کانادا ندارد 900 ندارد ندارد 200 ندارد ندارد 140 ندارد
انگلستان ندارد 430 ندارد ندارد ندارد ندارد 2000 ندارد 1200
اسپانیا ندارد 270 ندارد ندارد 21 30 ندارد +170 ندارد

در دهه 1960 جنگنده های نسل سوم با قابلیت جدید وارد میدان شدند. این جنگنده ها دارای  رادار دوربرد موشک های  هدایت رادار نیم فعال و یا فعال و سلاح های هوا به زمین  هدایت شونده بودند. شوروی دو محصول جدید را در اوایل  دهه 1970 وارد خدمت کرد یکی میگ23 و دیگری میگ 25.هر دو این جنگنده دارای رادار با برد بیش از 50 کیلومتر بودند  و موشک های  راداری  با برد 35 تا 50 کیلومتر حمل میکردند.میگ 23 یک جنگنده بال متغیر  با چالاکی بالا بود که دارای  اولین نسل  رادار پالاس داپلر شوروی با توان نگاه به پایین و شلیک به پایین بود. موشک ار 23 و بعدها ار 24 توان اتش از 35 تا 50 کیلومتر را به  هدفی به ان میداد. میگ 25 نتنها دارای  توان راداری  میگ 23 بود بله دارای  راداری بسیار قوی بود که دارای  خروجی بسیار قوی بود و تا زمان امدن راداری ای وی جی 9 جنگنده اف14 رقیب نداشت. سرعت و ارتفاع پروازیش  دست راسی به ان را با کمک اف5 و یا میراژ 3 غیر ممکن کرده بود.همچنین جنگنده تهاجمی سوخوی 17 نسخه ارتقا یافته سوخوی7 و بمب  توپلوف 22  با توان پرواز در ارتفاع پایین ساخت شده بودند  . این هواپیما در اوایل  دهه 1970 عملیاتی شدند و از این رو ناتو نیاز به جنگنده ای با توان حمل موشک های  هدایت راداری  میان برد ،چالاکی بالا و توان نگاه به پایین و شلیک به پایین داش برای کشف اهداف پایین پروازی چون سوخوی17 و توپلوف 22 داشت.

 در واقع این جنگنده های جدید شوروی جنگندهای نسل  سوم بودند و برای دفاع در مقابل انها نیاز به نسل سوم نیز بود

اولین جنگنده ای که در غرب نسل سوم  حداقل دارای موشک رادار نیم فعال و راداری با توان تقریبا برابر با میگ 23 ام اولین نسخه  پر تعداد میگ 23 بود ،جنگنده اف4 فانتوم بود. اف4 فانتوم در نیروی دریایی امریکا برای مقابله با بمب افکنهای دریایی شوروی توسعه پیدا کرده بود.اولین مشتری اروپای فانتوم اسپانیا  بود که تعداد  از نمونه اف 4 سی و نسخه شناسایی ان را تحویل گرفت .ترکیه و یونان   نیز نمونهای ائی و ار اف 4 ائی  و انگلستان نسخه های  چون اف4 جی را تحویل گرفت .المان نسخه اف4 اف را تحویل گرفت  که به دلیل محدودیتهای تسلیحاتی  المان نه توان حمل بمب را داشت  و نه موشک  اسپارو تنها با سایندوندر  به نبرد می پرداخت اگرچه بعدها  المانها بر روی فانتومهای خود موشک  امرام نیز نصب کردند.  یونان نیز از دیگر مشتریان اف4 فانتوم بود ولی در کل اف4 فانتوم ان چیزی نبود که اروپا به دنبالش  بود. در اواسط  دهه 1970 معلوم شد میگ 23 مجهز به رادار های های لارک  کارایی بیشتری  نسبت به ترکیب رادار ای پی کیو 120 و اف4 فانتوم دارد  و از طرفی اف4 از پس میگ 25 نیز بر نمی امد . اف4 در دهه 1960 نشان داد جنگنده چالاکی نیست و از پس جنگندهی سبک و چالاک میگ بر نمی اید . اگرچه ناتو به خلبان خود اعتماد داشت و انها رابرتر از خلبان  شرقی میدانست

اف4 اف نیروی هوایی المان. اف4 فانتوم اولین جنگنده نسل سوم عملیاتی غرب بود که چندین کشور از جمله المان یونان و ترکیه ان را در ناتو اروپای به خدمت گرفتند
اف4 اف نیروی هوایی المان. اف4 فانتوم اولین جنگنده نسل سوم عملیاتی غرب بود که چندین کشور از جمله المان یونان و ترکیه ان را در ناتو اروپای به خدمت گرفتند

فرانسه  همزمان با پروژه میگ 23 در شوروی بر روی جنگنده جدید کار را اغاز کرد که میراژ اف1 نامید شد. میراژ اف1 جنگنده خوش استیل و بسیار چالاکی بود.دارای رادار  با توان نگاه به پایین بود و موشک سوپر 530 ان اگرچه از  اسپارو برد کمتری داشت ولی کارای  ان در هم جنبه ها برتر بود. میراژ اف1 برتری کامل از اف4 چه در زمینه چالاکی وچه الکترونیکی داشت و تنها جنگنده غربی نسل سوم که توان رقابت با نسخه های پیشرفته میگ 23 مانندمیگ23  ام ال دی را داشت  . البته میراژ اف1 تنها در سه کشور فرانسه  یونان و اسپانیا به خدمت گرفته  شد . شاید دلیل  این عدم استقبال در دهه 1970 از این دو طرف به پروژهای باید نسبت  داد که در حال  توسعه بودند وچشمها به انها دوخته شده بود. اولین این جنگندها اف16 بود.

در اواخر دهه 1970 تصاویر ماهواره ای از دو جنگنده جدید در شوروی خبر میداد. سوخوی27 و میگ 29. جنگنده های با رادار دوربرد و موشک های  جدید  با چالاکمی بالا که میراژ اف1 و یا اف4 فانتوم.این دو هواپیما برای مقابله با دو جنگنده جدید غربی یعنی  اف16 و اف15 ساخته شده بودند از این رو بسیاری از کشورهای اروپای که در خرید نسل سوم ها چون فانتوم و میراژ اف1 تعلل  کرده  بودند چشمشان به جنگندهای نسل چهارم تازه از راه رسیده امریکا دوخته شده بود.

اف16 در نیروی هوایی امریکا برای جایگزینی  با اف4 فانتوم ساخته شده بود و جنگنده نسل چهارم بود . اف16 قرار بود یک جنگنده چند  منظوره  با توان داگ فایتر بالا  باشد.البته اف15 و اف14 نیز در حال توسعه  بود ولی چشمها به یک جنگنده چند منظوره  دوخته شده بود. اف 16 نماینده جنگنده های نسل چهارم بود. واقعیت این بود که روسها در دهه 1970 میگ23 را وارد خدمت کردند و در همان دهه نسل بعدی جنگندهای خود یعنی  میگ 29 و سوخوی27را نیز به پرواز در اوردند که از جنگنده های چون میراژ اف 1و اف4 برتری کامل داشتند .ناتو باید نتنها جنگنده ای برتر از میگ 23 و 25 بلکه حداقل برابر با میگ 29 و سوخوی 27 به خدمت میگرفت.از این رو بسیاری  از کشورهای  اروپای عضو ناتو اف5 و میراژ 3 خود را در خدمت نگه داشته  و به جای صرف پول برای خرید نسل سوم ها  چون اف4 و میراژ اف1 منتظر وارد خط تولید شدن نسل چهارم های چون اف 16 شدند.

در اواسط دهه 1970 کشورهای عضو ناتو خواهان به خدمت گیری  جنگنده جدید نسل  چهارم چند منظوره  ای بودند که جایگزین اف104 شود و در کنار جنگنده های  نسل دومی چون دراگون،میراژ 3 و اف5 در خط مقدم خدمت کند.در ان زمان کمپانی داسا فرانسه  نسخه ای از میراژ اف1 با نام سوپر میراژ را با موتو ام 53(موتوری که بعدها بر روی میراژ 2000 نصب شد)را در این رقابت شرکت داد ولی رقیب میراژ اف1 جنگنده بسیار کارامد اف16 بود که لاکهید امریکا ان را ساخته بود. در نهایت اف16 پیروز میدان شد. چهار کشور بلژیک،هلند،نروژ و دانمارک در قالب ناتو  357 فروند از اف 16 ای و بی از بلوک های اولیه 1،5، 10 و 15 را تحویل گرفتند که در این میان هلند 102 فروند اف16 را در داخل  صنایع فوکرهلند  منتاژ کرد ، از دیگر اعضای ناتو که اف16 را تولید کرد ترکیه بود که در داخل بیش از  240 فروند ان را تولید کرد.در کنار ان یونان و پرتقال نیز اف16 را به خدمت گرفتند و ایتالیا نیز مدتی ان را اجاره کرد. اف16 برای ناتو نشان دهنده نسل چهارم و یک جنگنده تمام عیار چند منظوره بود که به زودی تبدیل به میاری برای سنجش کارایی دیگر جنگنده ها با ان شد.اف16 دارای یک موتور پرقدرت،اچ یو دی، هوتاس سامانه هدایت دیجیتال  با سیم و نمایشگرهای چند کاره در کابین بود و می توانست  طیف وسیعی از ماموریتها از عملیات های ضد رادار تا ضد کشتی  و دفاع هوایی را انجام دهد. ناتو با دیدن  اف16 جنگنده ای در اف16 سطح می خواست.شاید به همین دلیل اف15 و اف14 برای ناتو جندان دل نشین نبود ،این دو جنگنده علارقم  کارایی بالا  در رزم هوا به هوا در قیاس با اف16 ولی کاملا تک منظوره بودند چیزی که ناتو در مقابل  خود داشت  به غیر از نیروی  هوایی شوروی نیروی  زمین و زرهی  قدرت مند ان نیز بود که اف16 بهتر انها را  زیر اتش میگرفت  .اگرچه همواره اف15 یکی از اصلیترین جنگنده های دفاع هوایی امریکا در پایگاه های هوایی این کشور در اروپا از دهه 1970 تا کنون بوده است . کمی پس از اف16 در اوائل دهه 1980 دو جنگنده دیگر نیز از نسل چهارم ناتو  وارد خدمت شد یکی اف18 امریکا که در اسپانیا  و کانادا به خدمت گرفته شد. کانادا اف18 را در داخل به نام سی اف18 تولید کرد. هر دو کشور نسخه ای و بی اف18 را تحویل گرفتند.(سوئیس نیز اف18 را تحویل گرفت که البته  عوض ناتو نیست).جنگنده بعدی میراژ 2000 بود. داسای فرانسه  بعد از شکست سوپر میراژ در برابر اف16 به سرعت به  سراغ طرح جدید رفت که میراژ 2000 نام گرفت.با وجود این به غیر از فرانسه کشور سازنده تنها یونان در ناتو میراژ2000 را به خدمت گرفت که دلیل عمده است نیز فروش اف16 با  قیمت مناسب تر بود . ولی فرانسه در تکمیل نسخه های مختلف میراژ 2000 تلاش فراون کرد. نسخه تهاجمی دو سرنشینه  ان یعنی میراژ 2000 دی و حتی نسخه اتمی ان برای جایگزینی  میراژ 4 را با نام میراژ 2000 ان طراحی کرد که همکی در سالهای اخر جنگ سرد عملیاتی شدند. اف16،اف18 و میراژ 2000 جایگزین جنگنده های چون اف104  شدند و در کنار جنگنده نسل دوم و سوم به خدمت ادامه دادند ولی هیچ کدام محبوبیت اف16 را پیدا  نکردند زیرا جنگنده  چند منظوره  برای انجام تمامی  عملیاتهای ممکنه بود.اگرچه اف18 همواره کارامدتر  از اف16 بود ولی گرانتر نیز بود از این رو در بازار استقبال  کمتری از ان شد.

بعد از اف104 بزرگترین برنامه خرید یک جنگنده به اف16 بر میگردد. اف16 میراژ اف1 را در رقابت ناتو شکست داد تا برای چهار دهه بعد اصلیترین جنگنده بسیاری از کشورهای عضو ناتو باشد.
بعد از اف104 بزرگترین برنامه خرید یک جنگنده به اف16 بر میگردد. اف16 میراژ اف1 را در رقابت ناتو شکست داد تا برای چهار دهه بعد اصلیترین جنگنده بسیاری از کشورهای عضو ناتو باشد.

طراح های مشترک ناتو

اولین طرح مشترک اروپا فیال جی 91 بود ،جی 91  در واقعا یک جنگنده تهاجمی روز پرواز با توان انجام عملیات پشتیبانی هوایی نزدیک  بود. در این پروژه یونان، ایتالیا،المان غربی،پرتقال،انگلستان و امریکا حضور داشتند. برخی از این کشورها طراح های خودشان هم ارائه دادند ولی زمانی که جی 91  ایتالیایی  پیروز شد انگلستان و امریکا از طرح جدا شدند وبه سراغ جنگنده های بومی رفتند.جی 91 در سال 1958 وارد خدمت شد و در المان  غربی، یونان، پرتقال و ایتالیا به خدمت گرفته شد.جی 91 هم دوره ای4 اسکای هاوک بود ولی کاملا از ان در رده پایین تری قرار داشت ولی اروپا با وجود شرکت ای 4 در این رقابت تصمیم به خدمت گیری  یک جنگنده اروپای گرفت(البته جی 91 یک پروژه مشترک نبود بلکه یک خرید مشترک از یک کشور اروپایی بود).جگواردر واقع اولین جنگنده مشترک اروپا بود که طی همکاری بین انگلستان و فرانسه  ساخته شد. این دو کشور در اوایل دهه1960 به دلیل نیازهای که گهگاه مشترک نیز بود منجر به ساخت جگوار شد. جگوار یک جنگنده تهاجمی با توان انجام  عملیات تهاجمی دقیقی  بود که از برد خوبی برخورد بود و تسلیحات هدایت شونده نیز حمل میکرد(بر خلاف جی 91) . ولی تنها در ناتو توسط فرانسه  و انگلستان به خدمت گرفته شد.

ولی زمانی که بحث  نسل چهارم ها به وجود امد ایتالیا، المان، انگلستان ،فرانسه و کانادا و پروژه ای  تورنادو به میان میاید . هر کدام نیازی داشتند  ولی نیاز مشترک انها جنگنده تهاجمی  ارتفاع پایین با توان انجام عملیات دقیق ضربتی در هر ساعت از شبانه روز بود.بعد از مدتی تنها ایتالیا، المان غربی و انگلستان  در این جمع باقی ماندند . تورنادو  و در از سال 1979 وارد خدمت شد و دارای دو نسخه شکاری و تهاجمی بود. این جنگنده بال متغیر دو سرنشینه از روز اول به عنوان یک جنگنده تهاجمی عمقی ساخته شد و میانه راه طراحی ساخت نمونه شکاری نیر در دستور  کار قرار گرفت این رو نسخه تهاجمی زود تر وارد خدمت شد. تورنادو دارای دو رادار یکی برای تعقیب عوارض  زمین برای پرواز در ارتفع پایین بود و درگیری  راداری برای کشف و  درگیری  با اهداف دریایی و زمینی  و نقشه برداری از زمینی (البته  نسخه تهاجمی مثل جی ار1 و جی ار 4) این هواپیما تا مدتها پیچیده ترین جنگنده اروپای بود که حداقل تا زمان ورود به خدمت یورفایتر ویا رافال در نقش تهاجمی در اروپا همتایی  نداشت . نسخه تهاجمی توسط المان، انگلستان و ایتالیا  به خدمت گرفته شد ولی نسخه شکاری ان (تورنادو اف3) مقبولیت  کمتری داشت. اف3  مجهز به رادار پالاس داپلربود و میتوانست  چهار موشک  اسکای فلس(نسخه اروپای اسپارو) و چهار  سایندوندر را حمل کند.با وجود اینکه در نبرد دامد(نبرد بیش از 15 کیلومتر)جنگنده قابلی بود ولی دارای  چالاکی کمی بود . از این رو تنها انگلستان در ناتو  خریدار نسخه شکاری تورنادو  بود و ایتالیا  نیز مدتی ان را اجاره کرد. مسئله سر این بود که سوخوی 27 که تقریبا همزمان با تورنادو اف3 وارد خدمت شد دارای چالاکی بالای نسبت به تورنادو بود از طرفی دارای موشک های  دوربردتری نیز بود در اکثر جنبه های رزم هوای دارای برتری  از  تورنادو بود. از این رو زمانی که تورنادو  وارد شد دارای رقیبانی سر تر از  خود در شرق بود و بدین سان اقبال عمومی برای خرید ان نشد. یکی از دلایل عدم فروش تورناو تهاجمی ویا جگوار در اروپا نیز همین مسئله بود که کشورهای اروپای ترجیح میدادند  تا یک جنگنده چند منظور ای  چون اف16 ویا میراژ را بخرند تا یک جنگنده  تک منظوره چون تورنادو ویا جگوار .

بسیاری از محصولات اروپای همچون تورنادو در دهه 1980 قربانی رقیبانی امریکایی چون اف16 در بازار شدند
بسیاری از محصولات اروپای همچون تورنادو در دهه 1980 قربانی رقیبانی امریکایی چون اف16 در بازار شدند

با ورود اف16 تورنادو و اف18  ویا میراژ 2000   توازن  قوا در مقابل جنگندهای چون میگ 29 و سوخوی 27 تامین شد. ولی در سالهای اخر دهه 1980 جنگندهای جدید نسل چهار نیم در حال توسعه بودند. سوخوی27 روسی یک جنگنده دو موتور دوربرد با توان حمل هشت موشک هوا به هوا یک وزارتخانه پرنده دوربرد مجهز به رادار با توان درگیری  با دو هدف و موشکهای  برد بیشتر از اسپارو و سوپر 530 ویا اسکای فلش بود . این جنگنده برتری زیادی نسبت به جنگندهای غربی داشت .امریکاها از اوایل دهه 1980 دست به توسعه موشک امرام به عنوان  یک موشک رادار فعال زدند تا بتوانند برتری موشکهای ار27 نسبت به اسپارو را منترل کنند ولی در میانه دهه1980 غرب متوجه این شد که روسها  بر اساس سوخوی 27 در حال توسعه  جنگندهای جدید هستند. جنگندهای چون سوخوی 30 و 35. این جنگندهای جدید برتری مطلق نسبت به رقیبان غربی داشتند  ولی از شانس خوب غرب شوروی فرو پاشید  و توسعه این طرح ها یک دهه به عقب افتاد و به اروپا وقت اضافی برای توسعه  طراح خود داد. در اوائل دهه 1980 اروپا به دنبال جنگنده های پیشرفته تر از تورنادو، میراژ 2000 و اف16 بودند.در مرحله اول کشورهای چون فرانسه ، المان غربی، ایتالیا ، انگلستان و چند کشور دیگر برای ساخت یک جنگنده مشترک با هم همکاری خود را اغاز کردند.ولی به زودی فرانسه جدا شد و به تنهای عمل کرد.در نهایت جنگنده فرانسه رافال شد. پرنده نسل چهار نیم با توان ابر کروز با سطح مقطعی 1 ام 2 که مسلح به موشک  رادار فعال میکا بود و از  سوخوی27 برتر بود وبا سوخوی30 و 35 میتوانست برابر کند.کشورهای چون ایتالیا ، انگلستان و المان اسپانیا  نیز طی یک طرح مشترک یورفایتر یا همان جنگنده اروپای را ساختند ولی هر دوی این دو طرح که شباهتهای زیادی نیز بهم داشتند  زمانی وارد خدمت شدند که دیگر شوروی فروپاشیده بود و جنگ سرد به پایان رسیده بود.

رافال جنگنده ای است که از نظر الکترونیک و تسلیحاتی نسبت به یورفایتر برتریهای زیاد دارد از جمله از نظر رادار و سامانه دفاعی (البته یورفایتر  از نظر پروازی همچون چالاکی، برد و سرعت اوجگیری  از رافال برتر است)ولی در ناتو تاکنون مشتری نداشته است اگرچه اینده درخشانی  خواهد داشت.ولی یورفایتر  در ناتو مشتریان بیشتر داشت  که البته دلیل   ان نیز مشارکت شماری از کشورهای عضو ناتو  در تولید  ان است. انگلستان،المان، اسپانیا ،ایتالیا  از جمله دریافت کنندگان یورفایتر بودند . چه رافال و چه یورفایتر  در اینده برنامه های بسیار زیادی را برای  ارتقاء تجهیزات و تسلیحات خود پشت سر خواهند گذاشت و ده سال اینده  انها  بسیار  پیشرفته از انی هستند که همکنون  به نظر می ایند

بعد از فروپاشی شوروی برخی از اعضای قبلی پیمان ورشو به ناتو پیوستند.رومانی ، اسلواکی ،اسلونی،لتونی ،لیتوانی،مجارستان، جمهوری چک ،کرواسی ،بلغارستان و البانی از جمله اعضای جدید ناتو هستند. این اعضا از جمله خریداران و دارندگان تسلیحات ساخت شوروی بدند که باید انهارا با استاندارهای ناتو هماهنگ میکردند. برخی مانند چک تسلیحات ساخت شوروی را از جمله جنگنده های خود را از خدمت خارج و با جنگندهای غربی جایگزین کردند و برخی مانند رومانی تسلیحات شرقی خود را تا استاندارد  ناتو ارتقا دادند (مانند میگ 21 لنسر این کشور)و برخی مانند لهستان هر دو گزینه را پیش بردند و برخی مانند البانی تجهیزات  خود را با ارتقاء بسیار محدود در خدمت نگه داشتند.از این رو در بسیاری از مانورها جنگندهای  چون سوخوی22،میگ 21 و 29 در کنار جنگندهای غربی چون  اف16 ویا تورنادو  شرکت داشتند که روزی در مقابل هم قرار گرفته  بودند

سوخوی 22 ارتش لهستان که در زمان جنگ سرد در قابل پیمان ورشو به خدمت گرفته شد همکنون در ناتو خدمت میکند.
سوخوی 22 ارتش لهستان که در زمان جنگ سرد در قابل پیمان ورشو به خدمت گرفته شد همکنون در ناتو خدمت میکند.

از جمله دیگر جنگندهای به خدمت گرفته شد در ناتو جنگنده سوئدی گرپین بود.گرپین نیز مانند  ویگن محصول قبلی سوئد دارای بال دلتا و کا ندارد  بود ولی گرپین کاملا  یک جنگنده چند منظوره بود.جمهوری جک و مجارستان از جمله اعضای جدید ناتو هستند که گرپین  را برای جایگزینی با جنگنده   قدیمی  اجاره به شرط  تملیک  به خدمت گرفته اند.گرپین جنگنده نسل 4 است البته نسخه جدید گرپین ائی و اف در واقع نسل 4++ است که سوئیس از جمله مشتری جدید ان است.ولی بزرگترین برنامه بعد از اف16 و یورفایتر در ناتو اروپای به اف35 بر میگردد. اگرچه دیگر ناتو با تهدیدی از سوی روسیه همانند تهدید شوروی روبرو نیست ولی جایگزین جنگنده های  باز مانده از دوران جنگ سرد اهمیت  بسیار دارد.اگرچه برخی تصمیم به جایگزینی جنگندهای نسل چهارم با چهار نیم های چون یورفایتر  و رافال گرفتند ولی برای نمونه لهستان اف16 سی بلوک 2  را به خدمت گرفته ولی بسیار به دنبال  جایگزنی اف16 خود با یک جنگنده نسل پنجم یعنی اف 35  هستند.اف35 اگرچه محصول امریکا است ولی قطعات ان در کشورهای زیادی  از کانادا تا ترکیه  و استرالیا ساخته میشود .در لیست کشورهای عضو ناتو به کار گیرنده اف35 میتوان به هلند، بلژیک، ترکیه(وضعیت برنامه نامشخص)، دانمارک ،ایتالیا، نروژ  و انگلستان  قرار دارند.  ورود اف35 توان هوایی بسیاری از کشورهای را به صورت چشم گری افزایش میدن انهم در حالی که ناتو دیگر با تهدید هوایی گسترده ای روبرو نیست .

ارتقاء

در دهه 1970 و یا 1980 کشورهای عوض ناتو به سرعت جنگندها های قدیمی  را از رده خارج و جنگنده های جدید را وارد خدمت میکردند.ولی امروزه  دیگر اینچنین نیست قیمت یک جنگنده جدید انقدر بالا است که بسیاری ترجیه به بهسازی  جنگنده های قدیمی  خود میدهند.برای نمونه المان فانتوم های خود را در دهه 1990  به رادار ای پی جی 65 جنگنده اف18 و موشک امرام مجهز کرد و ترکیه رادار  اسرائیلی  ائی ال 2032  و نمایشگرهای رنگی را برای فانتوم خود انتخاب کرد . اف5ای و بی ترکیه  مجهز  به تجهیزات الکترونیکی  اف16 شدند.کشورهای چون دانمارک  ،بلژیک  و هلند اف16 خود را بهسازی و به موشک  امرام مجهز کردند.رومانی جنگنده میگ 21 خود را با کمک اسرائیل  تبدیل به جنگنده ای در اندازه اف16 از نظر الکترونیک کرده است. این گونه ارتقاء  ها به زودی بر روی اف16 های که در دهه 1980 تحویل شده اند  نیز انجام خواهد شد.

 توان هوایی ناتو

کشور اف4 میراژ اف1 اف16 اف18 تورنادوتهاجمی میراژ 2000 تایفون رافال اف35
بلژیک ندارد ندارد 016 ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد
دانمارک ندارد ندارد 58 ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد 48
فرانسه ندارد 246 ندارد ندارد ندارد 315 ندارد 180 ندارد
یونان 121 40 160 ندارد ندارد 44 ندارد ندارد ندارد
ایتالیا ندارد ندارد ندارد ندارد 100 ندارد 96 ندارد 131
هلند ندارد ندارد 111 ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد 85
نروژ ندارد ندارد 72 ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد 52
پرتقال ندارد ندارد 20 ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد
ترکیه 233 ندارد 270 ندارد ندارد ندارد ندارد ندارد 116
المان 263 ندارد ندارد ندارد 395 ندارد 143 ندارد ندارد
کانادا ندارد ندارد ندارد 138 ندارد ندارد ندارد ندارد 65
انگلستان 181 ندارد ندارد ندارد ؟ ندارد 146 ندارد 138
اسپانیا 58 73 ندارد 71 ندارد 30 73 ندارد ندارد

 

پی نویس

المان چند ماه پیش اف4 فانتوم های خود را از خدمت خارج کرده است

همکنون فرانسه کمتر از 15 فروند میراژ اف1 در خدمت دارد این تعداد نیز تا پایان سال 2014 از خدمت خارج خواهد شد.

یونان و اسپانیا میراژ اف1  خود را از خدمت خارج کرده است

ایتالیا برای 24 فروند اف16 ارتش امریکا را در اجاره داشت که در سال 2003 انها رابه امریکا برگردانند

لهستان نیز از جمله کاربران  اف16 است که یک دهه است به ناتو پیوسته است

سفارشات مربوط به اف35 ممکن است در اینده تغییر کند

گرداوری:عبدالحمید تارخ

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن