دسته‌بندی نشده

موشک های هوا به هوای ساخت فرانسه

در این نوشتار با موشک های هوا به هوای ساخت فرانسه  از انواع

ار 511

ای ای 20

ار 530

سوپر 530

ماژیک

میکا

اشنا می شویم

اولین قدم فرانسه برای ساخت موشک هوا به هوا  برای پرتاب از جنگنده های خود تنها سه  سال بعد از پایان  جنگ دوم جهانی بر می گردد.این پروزه که با نام ماترا ام 04 نامیده می شد  و  در سال 1948 اغاز شد  و توسط شرکت ماترا که در واقع گل سر سبد  صنایع موشک سازی در فرانسه است دنبال شد. این پروژه شامل  موشکی هوا به هوای با سامانه هدایت در خط دید کاربر بود اگر چه  هرگز با سامانه هدایت مورد استفاده قرار نگرفت. اولین ازمایش این موشک در سال 1952 در صحرایی بزرگ افریقا انجام شد. موشک دارای  چهار بالچه صلیبی در جلو و چهار بالچه  کوچکتر در عقب بود و از پیشرانه  سوخت مایع  اسید استفاده میکرد که تنها 14 ثانیه  می سوخت. این موشک  در بهترین حالت دارای  برد ده کیلومتر  بود ولی طرح ان رها شد  ولی بر اساس ان اولین موشک پدافندی هوایی فرانسه  یعنی ماترا ار 422 ساخته شد

ماترا ام04
ماترا ام04

ماترا ار 511

بعد از لقب پروژه ماترا ام04 فرانسه در دهه 1950 با مشاهده  حرکت امریکا و شوروی به دنبال موشک هوا به هوا ، فرانسه دست  به توسعه  یک نسخه دیگر با سامانه هدایت رادار زد. سامانه هدایت رادار نیم فعال  در ان زمان بهترین گزینه برای تمامی کشورهای درگیری پروژه های این چنینی  بود زیرا هنوز موشک های فروسرخ تکامل نیافته بوند و از طرفی برای سرنگونی بمب افکن های بزرگ مناسب بودند.کار روی این نسخه در اواخر دهه 1940 اغاز شد و در ان زمان دو طرح ار 512 و ار 511 در دستور کار قرار گرفت که ار 511 توان بهتر ایرودینامیکی  در گذر از سرعت صوت داشت از این رو ار 511 انتخاب شد.موشک دارای  موتور سوخت جامد راکتی بود که از دو مرحله یکی با توان شتاب دادن 3 ثانیه ای  و دیگری برای پرواز با مدت سوزش 13.5 ثانیه بود. در سال 1953 با اغاز مرحل پرتاب بر روی ار 511 چندین نوع سامانه هدایت  نصب شد . در مرحله اولین یک سامانه اپتیک   ساده بر روی موشک نصب شد که موشک بعد از شلیک تصاویر گرفته شده را به صورت زنده برای خلبان می فرستاد و خلبان با هدایت دستی موشک را به طرف هدف هدایت میکرد   ولی از انجایی که این سیستم تنها در روز و اب و هوایی صاف قابل کنترل بود فرانسه به دنبال  طرح هدایت رادار نیم فعال رفت و یک کاونده  رادار دریافت کننده امواج  رادار را روی دماغه نصب کرد. همزمان طرح یک کاونده فروسرخ نیز روی موشک تست شد ولی لغو شد زیرا برای شکار بمب افکنها مناسب تشخیص داده نشد.موشک دارای برد 7 کیلومتر و حداکثر ارتفاع 3000 و حداقل ارتفاع 18000 متر بود  و دارای  یکی کلاهک 30 کیلوگرمی بود.در سال 1957 این موشک برای تولید انبوه در نظر گرفته شد و از سال 1958 به صورت مقدماتی وارد خدمت شد. موشک مراحل تست را روی نسخه رادار دار  جنگنده انگلیسی میتور پشت سر گذاشت ولی در مرحله عملیاتی روی  جنگنده بمب افکن Vautour  و میراز 3 نصب شد. این موشک در سال 1958 وارد خدمت شد ولی تنها 1500 تیره از ان ساخته شد زیرا یک راه حل موقتی تنها تا زمان ورود به خدمت موشک جدید  بود. این موشک در میانه دهه 1970  با ورود موشک ار 530 از خدمت خارج شد

ار 511
ار 511

ای ای 20

 طراحی ای ای 20 در میانه دهه 1950  با موشک  ضد تانک فرانسوی  اس اس 10 توسعه یافت. اس اس 10 یک موشک ضد تانک هدایت در خط دید کاربر بود یعنی کاربر با دیدن شعله انتهای موشک ان را به طرف هدف در اسمان هدایت میکرد روشی که تنها40% احتمال برخورد به هدف داشت . ای ای 20  در واقع نسخه هوا به هوای این موشک  بود .  این موشک همراه با ار 511 توسعه یافت ولی در برابر ار 511 هیچ شانسی نداشت. هدایت  چشمی موشک توسط  خلبان یعنی دقت بسیار پایین و استفاده تنها  در روز و اب و هوایی مناسب بود از این رو این پروژه لغو شد اگرچه بین سال 1957 تا 1960 تعداد محدود هم به خدمت در امد ولی نه هرگز  به صورت عملیاتی .ساخته نسخه  فروسرخ و رادار موج سوار نیز در دستور  کار قرار گرفت ولی لغو شد. ای ای 20 در ازمایشات تا برد 4 کیلومتر نیز دست یافت .  6000 فروند از این موشک  ساخته شد ولی در ارتش فرانسه  به عنوان موشک  هوا به زمین  از ان بهره برد شد که با در نظر گرفتن کلاهک 24 کیلوگرمی هیچ ارزشی نداشت و در میانه دهه1960 در این نقش نیز کنار گذاشته شد.

ای ای 20
ای ای 20

ار 530

ار 530 را باید اولین موشک هوا به هوایی موفق  فرانسه  ها دانست   که به صورت گسترده ای وارد خدمت شد. ساخت ار 530 بر اساس تجارب عملیاتی  ار 511 به دست امد. در اواخر دهه 1950  نیروی هوایی فرانسه  جت جنگی جدید میراژ 3 به خدمت گرفت که نداشتن یک موشک هوا به هوا  ان را در برابر جتهای هم عصرش کوچکتر نشان داده است.

از این رو از اواخر سال 1950 کا روی موشک جدید اغاز شد  و در سال 1962 رسما وارد خدمت ارتش فرانسه شد. نخستین نمونه دارای سامانه هدایت رادار نیم فعل بود و دارای  وزن کامل 192 کیلوگرم بود. در قیاس  با سایندوندر  و یا ار 13 روسی بسیار سنگین بود(تقریبا دو برابر) و میراژ 3 نمی توانست  ان را زیر بال حمل کند و مجهز به یک فروند در زیر  بدنه میشد. البته برد ان نیز بیشتر از ار 13 و سایندوندر بود و کلاهک بزرگتر 27 کیلوگرمی داشت که تقریبا  سه برابر کلاهک سایندوندر بود. یکی از دلایل بزرگی ان ، نیاز نیروی هوایی فرانسه برای سرنگونی بمب افکن های  بزرگ بود در حالی که ار 13 و سایندوندر برای رزم هوایی داگ فایت و سرنگونی  جنگنده ها طراحی شده بود . همچنین بر اساس همین موشک در سال 1965 نسخه فروسرخ  ان نیز وارد خدمت شد . نسخه هدایت رادار دارای برد 15 تا 20 کیلومتر و نسخه هدایت فرورسخ  دارای برد سه کیلومتر بود. البته برد موشک بیشتر بود ولی برد واقعی برای کاونده فروسرخ  حدود 3 کیلومتر بود.

ار 530 زیر بدنه میراژ 3
ار 530 زیر بدنه میراژ 3

در سال 1969 نیروی هوایی خواهان یک موشک جدید برای درگیری با بمب افکنهای مافوق صوت در ارتفاع بالا و یا پایین شد. ماترا با تغییر ار 530 دست به توسعه  سوپر 530 زد. سوپر 530 تفاوت ظاهری بسیار با ار 530 داشت   برای  نمونه در حالی که ار  530 بالچه هدایت  جلوی دلتا شکل داشت ولی سوپر 530 دارای  باله های مستطیلی  کوتاه تر بود که هدف افزایش سرعت بود .

موشک جدید در سال 1973 تست شد و قرار شد بر روی هواپیمای جنگی جدید داسا یعنی میراژ اف1 نصب شد اگرچه تا شش  سال بعد از ورود به خدمت میراز اف1 یعنی در سال 1980  این موشک به صورت عملیاتی در دستراس  نبود. اولین نسخه از نوع سوپر 530 اف بود که بر روی میراژ اف1 نصب شد. این نمونه دارای  رادار ای دی 26 بر روی دماغه اصلی بود و پشت سر  ان یک کلاهک ترکش شونده 30 کیلوگرمی داشت.چهار بالچه کوچک در انتهای بدنه وظیفه  هدایت موشک را برعهده داشتند و در نسخه  سوپر  530 اف دارای  بیشترین برد 25 کیلومتر و سرعت 4.5 ماخ بود  که تقریبا دو برابر سریعتر از  ار 530 بود.

سوپر 530 اف  برتری بسیار نسبت  به  همتای  امریکایی خود  اسپارو داشت . اگرچه برد کمتری داشت  ولی توان برنامه ریزی مجدد خود را داشت  و در صورت گم کردن  هدف بر اثر جنگ الکترونیک می توانست   بعد از پیروزی  بر  جنگ الکترونیک دو باره  دست به  رهگیری هدف  با کمک امواج بازکشتی از هدف بزند. می توانست  به خوب حتی در ارتفاع 60 متری  از زمین  با هدف درگیر شود ارتفاعی  که برای  اسپارو 200 متر بود.

در اواخر دهه 1970 نسخه دوربردتر  سوپر 530 اف با نام سوپر 530 دی توسعه یافت.این نمونه از یک  رادار نیم فعال  داپلر موج پیوسته  جدید برخوردار  بود و برای رهگیری   اهداف حتی در ارتفاع 20 متری سطح  زمین  در نظر گرفته شده بود و در سال 1988 با   جنگنده میراژ 2000 عملیاتی  شد.توان درگیر تا ارتفاع 24000 متری را داشت  و برد ان  به 45 کیلومتر افزایش یافته بود.کارایی  ان به شدت افزایش یافت و این توان را یافت که در صورت  ایجاد اختلال بر روی ان بتواند به صورت پیسو (غیر فعال) دست به تعقیب  محل انتظار  امواج پارزیت بزند. سرعت نیز به 5 ماخ افزایش  یافت و ادعا  شده به خوبی از توان درگیری با موشک  کروز پرواز کننده در ارتفاع پایین برخوردار است.

سوپر 530 و ار 530 هر دو در نبرد های  هوایی مختلفی به کار فتند . عراق میگ21 خود را با کمک فرانسه به  ار 530 مجهز کرد و توانست 10  تا 12 فروند  اف4 و اف5 ایرانی را سرنگون کند همچنین میراژ اف1 عراقی نیز از سوپر 530 اف  در جنگ استفاده کرد اگرچه مشخص نیست چند فروند از 33 پیروزی هوایی میراژ اف1 در این جنگ توسط  سوپر 530 اف بوده است.

سوپر 530 دی زیر بال میراژ 2000
سوپر 530 دی زیر بال میراژ 2000

ماژیک(ار 550)

در دهه 1960 فرانسه فاقد یک موشک  هوا به  هوای  چالاک فروسرخ بود. ار 530 برای  درگیر با اهداف بزرگ طراحی شد  بود از این رو در  سال 1968 ارتش فرانسه خواهان یک موشک مشابه سایندوندر برای  جنگنده های خود شد. موشک  جدید در سال 1972 تست و در سال 1977 عملیات شد از این رو جنگنده میراژ اف1 تا سال 1977 تنها متکی به موشک   ار 530 بودند و نه سوپر 530 حمل میکردند و نه ماژیک.

ماژیک موشکی است مشابه سایندوندر و یا ار13 که دارای  دو ردیف بالچه  تعادل  در قسمت جلو برای افزایش چالاکی بود.موشک دارای یک کاونده فروسرخ با توان جستجوی  تا 25 درجه در نسخه اولیه یا همان ماژیک 1 است و از یک کلاهک 13 کیلوگرمی بهره می برد. برد ان  7 کیلومتر  در نسخه ماژیک 1 بود  و دارای  بیشترین سرعت 2.7 ماخ است. در سال 1988 ماژیک 2 ساخته شد که دارای  زاویه جستجوی38 تا 40 درجه بود و مقاومت بیشتری در برابر پرتاب کننده  شراره به دلیل داشتن فیلتر های برای  مشخص کردن خروجی و بدنه موتور با شراره پرتابی بود و همچنین این مدل دارای  برد بیشتری برابر با 15 کیلومتر بود . ماژیک بر روی  جنگنده های  مختلف ساخت داسا نصب شد و در فراسنه در نیروی دریایی  بر روی جنگنده سوپر اتندارد  اف8 ایی   نیز نصب شد   اگرچه در چند مورد بر روی اف16 و سی هارییر(نیروی  دریایی هند) نیز نصب شد. این موشک  در جنگ ایران و عراق چندین پیروزی روی میراژ اف1 داشت و در درگیری ها دیگر از جمله شکار یک میگ23 کوبایی توسط  میراژ اف1 ارتش افریقای جنوبی و شکار یک اف16 نیروی هوایی  ترکیه  توسط یک میراژ 2000 نیروی هوایی  یونان مورد استفاده قرار گرفت.

چین نسخه ماژیک1 را در دهه 1980 به دست اورد و ان را با نام پی ال 7 در داخل تولید کرد که بر روی جنگنده اف7 مورد استفاده قرار گرفت .

ماژیک 2
ماژیک 2

ماژیک و سوپر 530 همکنون هر دو در حال جایگزینی با  موشک میگا هستند

برای مطالعه مقاله ای در مورد موشک هوا به هوای میکا اینجا را کلیک کنید

مشخصات موشک های هوا به هوای عملیاتی فرانسوی

نام ار 511 ار530 ماژیک سوپر 530 دی میکا
طول 3.09 متر 3/28 متر 2.72 متر 3.80  متر 3.1 متر
قطر 200 م م 263 م م 157 م م 263 متر 160 م م
وزن 184 کیلوگرم 192 کیلوگرم 89 کیلوگرم 270 کیلوگرم 112 کیلوگرم
وزن کلاهک 30 کیلوگرم 27  کیلوگرم 13 کیلوگرم 30 کیلوگرم 12 کیلوگرم
برد 7 کیلومتر 3 تا 20 کیلوگرم بسته به نوع هدایت 15 کیلومتر 40 تا 45 کیلومتر 30 کیلومتر برای نسخه فروسرخ و 80 کیلومتر برای نسخه رادار فعال
سرعت 2.2 ماخ 2.7 متر 2.7 ماخ 5 ماخ 3 ماخ
کمترین ارتفاع عمل 3000 متر 200 متر 60 متر 10 متر
بیشترین ارتفاع عمل 18000 متر 20000 متر 24000 متر 20000 متر
نوع هدایت رادار نیم فعال رادار نیم فعال و فروسرخ فروسرخ رادار نیم فعال رادار فعال و فروسرخ
پرتاب کننده ها میراژ 3 سی و واتور میراژ 3 و میراژ اف1 و اف8 میراژ 3،میراژ اف1، میراژ 2000،رافال، سوپر اتندارد، میراژ 5،اف16 و سی هارییر میراز اف1  در نسخه سوپر 530 اف و میراز 2000 در نسخه سوپر 530 دی  رافال

 ترجمه:عبدالحمید تارخ

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن