جنگنده ها

جنگنده عمود پرواز هارییر/ سی هارییر و ای وی 8 بی

جنگنده عمود پرواز هارییر/ سی هارییر و ای وی 8 بی

جنگنده عمود پرواز هارییر/ سی هارییر و ای وی 8 بی

کار روی یک طرح عمود پرواز به سالهای پایانی  جنگ جهانی دوم در المان نازی بر میگردد. البته هیچ کدام از طرح های نازی ها از مرحله کاغذ فراتر نرفت. بعد از پایان جنگ از اوائل دهه 1950 هر دو قدرت به شدت به دنبال یک طرح عمود پرواز بودند چندین طرح در امریکا داد شد   ولی هیچ کدام مناسب نبودند و تنها طرح های  مفهومی بودند.

در میانه دهه 1950 شرکت هاوکر سیدلی  کار روی یک طراح عمود پرواز با نام پی 1127 را اغاز کرد. این طرح عمود پرواز  در مرحله اول یک طرح تحقیقاتی بود ولی یکی از اهداف  ان در دراز  مدت جایگزین ان به جنگنده هانتر بود. پی 1127 یک جت یک موتوره مادون صوت بود که در هر سمت خود دارای  دو خروجی  متغییر بود که 90 درجه به طرف پایین بر می گشت و بدون  شکل می توانست  از روی زمین  به کمک دو خروجی در هر سو بلند شود.در سال 1961 ارتش انگلستان و امریکا خواهان خرید  این طرح به عنوان یک جنگنده  تهاجمی شدند.  ولی ارتش انگلستان یک نسخه مافوق صوت می خواست  زیرا پی 1127 مادون صوت بود. سیدلی هاوکر تلاش در طراحی  نسخه مافوق صوتی   با نام پی 1154 کرد ولی  مشکلات فنی بسیار باعث لغو این پروژه در سال 1965 شد.با وجود این از انجای  که قرار بود جنگنده جدید نقش جنگنده تهاجمی را بازی کند نیروی هوایی به  نسخه مادون صوت رضایت داد و در سال 1969 اولین  جنگنده عملیاتی عمود پرواز جهان با نام  هارییر وارد خدمت شد.

پی 1127
پی 1127

اولین جنگنده هارییر با کد جی ار1 در 31 اوت سال 1966 پرواز کرد.شش فروند  پیش نمونه تولید شد که هیچ کدام وارد خدمت نشدند  و همگی برای ازمونها به کار رفتند و البته یک فروند نیز سرنگون شد. از ازمایشان بسیار سربلند بیرون امد با وجود اینکه تا قبل از ان  جنگنده عمود پروازی به صورت عملیاتی وجود نداشت  و راضی همگان را جلب کرد.

هارییر دارای  همان پیکر بندی  پی 1127 بود . جنگنده تک سرنشینه  بال بالا با دو ارابه فرود در خط مرکزی بدنه و در نوک هر بال نیز یک ارابه فرود کوچک داشت.

جی ار1 از یک موتور پگاسوز 6 مارک 101 بهره می برد که فاقد پس  سوز بود و دارای 19000 پاوند رانش بود و از دو ورودی نیم دایره  ای در دو طرف بدنه بود  که علیرقم  قدرت بالا ولی زمان بین تعمیرات  300 ساعت کارایی  ان را محدود کرده بود. موتور در مرکز بدنه قرار داشت  و دو خروجی در هر سمت وجود داشت که می توانست  نسبت  به عقب  بدنه تا 90 درجه به طراف پایین برگردد.این خروجی ها  برای برخواست عمود  بود. هارییر به واسطه  این خروجی ها می توانست   به صورت عمود برخیزند. یک اهرم در کابین خلبان وجود داشت  که برای  برخواست  خروجی را با زاویه 90 درجه به طرف زمین  بر می گرداند . وقتی هواپیما با  افزایش فشار موتور از روی زمین  بر می خواست  یک سامانه اتوماتیک که البته  قابل تنظیم به صورت دستی است ، خروجی ها   را به اهستگی  به سمت عقب بر می گرداند  تا جنگنده  به سمت جلو برود. زمانی که هارییر به سرعت افقی مناسب  رسید خروجی ها به صورت کامل به سمت عقب برگشته بودند و در زاویه صفر درجه قرار میگرفتند . هارییر  در هنگام که کاملا مسلح بود نمی توانست ،  برخواست عمود داشته  باشد   ولی می توانست  با قرار دادن خروجی خود در زاویه 55% درجه با یک خزش 50 متری از زمین برخیزد .

خروجی متغییر هارییر در کنار بدنه در تصویر رو به پایین
خروجی متغییر هارییر در کنار بدنه در تصویر رو به پایین

بال هارییر جی ار 1 کاملا جدید بود و برای  پرواز مافوق صوت ساخته شده بود اگرچه هارییر مافوق صوت نبود. بیشترین سرعت ان 1185 کیلومتر بر ساعت بود اگرچه در حالت مسلح 1000 کیلومتر بر ساعت بیشتر سرعت نداشت . دارای  یک لوله سوختگیری ثابت  ولی قابل جدا شدن بر روی ورودی هوای سمت راست بود و می توانست  تا دو مخزن سوخت خارجی را زیر بال های خود حمل کند.

جی ار 1
جی ار 1

کابین خلبان  علیرقم  دید  بالا به دو طرف ولی دید کمی به عقب داشت و دارای  فناوری الکترونیکی   استاندارد دهه 1960 شامل  یک اچ یو دی   بر روی پنل است  و هیچ نمایشگری  در درون کابین نداشت . در دماغه کشیده  ان که همواره مورد تمسخر دیگران  بود سامانه تهاجمی و ناوبری و یک مسافت یاب لیزری  برای بمب باران دقیق وجود داشت و از سامانه شناسایی دوست از دشمن ساخت مارکونی  استفاده می کرد.

کابین فاقد زره بود ولی شیشه مقاومت  خوبی داشت  و می توانست  برخورد با یک پرنده را با وزن 4.5 کیلوگرم و سرعت برخواست  1100 کیلومتر بر ساعت را تحمل کند.خلبان بر روی یک صندلی پرتاب شونده مارتین بیکر   صفر صفر قرار داشت و بر روی سقف کابین خلبان  خطوط بود ،  که رده یک سامانه الکترونیک  است  که قبل از پرتاب  صندلی با یک انفجار کنترل شد و شکستن  شیشه ها به الگوی خاص ، مانع صدمه دیدن خلبان میشد.

جی ار 1 دارای پنچ مقر تسلیحاتی بود یکی در زیر بدنه و چهار عدد زیر بالها(دو عدد زیر هر بال) که می توانست  2200 کیلوگرمی  سلاح را با خود حمل کند. هیچ سلاح هدایت شونده ای را نسخه جی ار1 حمل نمی کرد   ولی توان حمل تا دو بمب 500 کیلویی و یا چهار بمب خوشه ای بی ال 755 و یا تا چهار راکت انداز 18  لول 68 م م در مجموع با 72 راکت  و یا ترکیبی از این سلاح ها با دو مخزن سوخت 445 لیتری  خارجی را داشت .هارییر  در تمامی مدل ها توان حمل توپ داخلی نداشت  و یک توپ  30 م م به صوت غلاف در زیر بدنه حمل می کرد که دارای  100 گلوله بود. می توانست  به جای ان در مرکز بدنه یک غلاف  شناسایی  خارجی با پنج دوربین را حمل کند.

نسخه ای با نام هارییر تی 2 ساخته شد که در واقع نسخه   اموزشی با توان کاملا مشابه هارییر جی ار 1ولی با سوخت کمتر بود

هارییر در نسخه اولیه جی ار1 خیلی چیزها را نشان داد. معلوم شد که توان نشست و برخواست  عمود در مرحله عمل چنان نیز فوق العاده نیست زیرا دست کم  اصلا به صور ت کاملا مسلح عمود پرواز نبود اگرچه باند کمی نیز می خواست .خلبان برای پرواز عمود ویا فرود عمود نیاز به اموزش بسیار  داشت  و مصرف سوخت موتور بالا بود و این فرایند نشست  و برخواست  عمود ویا کوتاه سوخت زیادی مصرف میک رد. برای نمونه شعاع رزمی ان 370 کیلومتر بود که نصف جنگنده ای مانند جگوار بود و توان حمل سلاح  کمی داشت  ولی در کل بعد ها از جمله نبرد  فارکلند نشان  داد که همین توان نشست  و برخواست  کوتاه نیز بسیار به  کار می اید  ولی اکثر کشورها ترجیه  دادند جنگنده ساده تری  را بخرند تا پرنده پیچیده ای چون هارییر . جالب اینکه در دهه 1970 تفکر این بود که اینده متعلق به این گونه  هواپیماها می باشد . تا سال 1974 در مجموع 61 جی ار1 و 10 فروند تی 2 ساخته شد که همگی  تحویل نیروی هوایی سلطنتی  شد

نصب موتور قوی تر پگاسوس 10 مارک 103 بر روی جی ار1 با توان 20000 پاوند  باعث وجود امدن  مدل جدید جی ار1 ای  و نسخه  اموزشی تی2 ای شد که تنها تفاوتش با مدل قبلی در همین موتور  بود. 17 فروند جی ار1 ای و چهار فروند تی 2 ای ساخته.

در ادامه توسعه موتور پگاسوز ، نسخه جدید  پگاسوز 11 مارک 103 ساخته شده با  توان 21500 پاوند باعث ساخت نسخه دید هارییر جی ار 3 شد که شامل  نسخه اموزشی تی 4 نیز می شد. ولی تنها تفاوت  این مدل موتور نبود.این  نسخه در دماغه دارای  یک مسافت یاب لیزری  فرنی 106  بود که توان نشان  گذاری لیزری را نیز داشت  و با کمک یک دوربین اپتیکی  در دماغه انگشتی  توان کشف هدف را داشت  .تصاویر این دوربین در یک صفحه سی ار تی گرد در داخل  کابین نشان داده می شد. با کمک این سامانه هارییر جی ار3 توان پرتاب بمب لیزری را نیز داشت. همچنین  یک دوربین    در سمت  چپ بدنه داشت  که می توانست  از ان برای شناسایی   اپتیکی هدف قبل از درگیر با ان استفاده کند و دارای  هشدار دهنده رادار مارکنی ARI-18223  بود که 360 درجه را پوشش میداد  و از  سامانه ناوبری  دوربرتری نیز داشت .

40 فروند جی ار 3 و 11 فروند تی4 در اواسط دهه 1970 ساخت شد

جی ار 3
جی ار 3

ای وی 8 ای

تفنگ داران  دریایی از همان روز اول نیز  علاقه به خدمت گیری یک جنگنده عمود پرواز را داشت و زمانی که در سال 1967 از نزدیک عملکرد هارییر را دیدند به این فکر افتاد  که میشد از چنین  پرنده ای  بر روی ناو های کوچک خود استفاده  کرد. سه افسر امریکای  به انگلستان  رفتند وبا این جنگنده  اشنا شدند ولی مشکل  این بود که هارییر یک محصول انگلیسی  بود و تفنگ دارن به صورت سنتی یک کالای  امریکایی می خواستند  و به سرعت با تعویض موتور این مشکل حل شد که باعث به وجود امدن نسخه جدید با نام ای وی 8  ای (AV8A)   برای تفنگداران امریکایی  به وجود امد. جنگنده جدید از موتور پرات اندوتین اف402 ار ار  بهره می برد که دارای مصرف سوخت بهتری بود. این موتور در واقع موتور  پگازوس مارک 103  انگلیسی  بود که در امریکا بهینه شده و تحت امتیاز  تولید شد

ای وی 8 ای در واقع بر گرفته شده از جی ار1 بود  ولی از سامانه های امریکا بهره می برد، صندلی پرتاب تعویض شد و دارای  سامانه هشدار  دهنده راداری ای ال ار 45 سی ، پرتاب کننده  شراره و پوشاله ای ال ایی 40 ، سامانه جنگ الکترونیک امریکایی،  سامانه شناسایی  دوست از دشمن و اچ یو دی امریکایی شد  .می توانست  برای دفاع از خود دو موشک  سایندوندر را حمل  کند و توان حمل تا چهار  بمب مارک 82   ویا تا دو بمب یک تنی و راکت اندار 70 م م هایدرا و دو موشک ماوریک را داشت.

از سال 1971  تا اواخر دهه 1970 در مجموع 110 فروند ای وی 8 ای ساخته شد که شامل  8 فروند  تی ای 8 ای نسخه اموزش دو سرنشینه  نیز میشد. یک نسخه اموزشی با نام تی ای وی 8 ای نیز برای اموزش ساخته شد که دارای  دو سرنشین بود

ای وی 8 ای

سی هارییر

نیروی دریایی انگلستانی از همان روز اول به هارییر علاقه داشت ولی از نظر بسیاری اف4 فانتوم  که در ان زمان در خدمت نیروی  دریایی بود کارای  بهتری داشت . ولی در دهه 1970  با خروج تدریجی ناو های هواپیما بر بزرگ و تکیه نیروی دریایی انگلستان  بر ناو های بالگرد و یا ناو های کوچک به دلیل افزایش هزینه دفاعی ، استفاده  از هواپیماهای متعارفی چون فانتوم را غیر ممکن کرد از این رو  تصمیم به خدمت گیری نسخه دریایی هارییر گرفت

در دهه 1960 پی 1127 مدتی بر روی برخی از کوچکترین ناو های هواپیما بر انگلیسی تمرین کرده بود از این رو مشکلی نداشت و به راحتی با سلاح کامل از سگوی  پرش پرتاب میشد ولی همچنان تعصبی زیادی  بر روی این بود ،یک  شکاری رهگیر باید دارای سرعت دو ماخ باشد. نیروی دریایی هارییر را در نقش شکاری می خواست  و نه یک جنگنده تهاجمی که برایش مافوق  صوت بودن اهمیت نداشته باشد ولی در نهایت  نصف قرص نان بهتر از هیچ بود و در سال 1972 نیروی دریایی خواهان نسخه شکاری دریایی با نام سی هارییر بر اساس جی ار3 نیروی هوایی شد.

سی هاری
سی هارییر اف ار اس 1

سی هارییر نیروی دریایی که در نسخه اولیه سی هارییر اف ار اس 1 نامیده میشد شباهت بسیاری با جی ار3 داشت ولی دارای  دماغه ای متفاوت و کابینی جدید  بود که دید  بهتری رو به عقب داشت که برای داگ فایتر اهمیت بسیاری  داشت.اولین سی هارییر در 20 اوت سال 1978 پرواز کرد و در سال 1980 عملیاتی شد.

سی هارییر دارای  توان دفاع  هوایی و توان تهاجمی  زمینی  و با در نظر گرفتن توان حمل موشک ضد کشتی  سی ایگل  توان  هوا دریا نیز داشت و مانند نسخه نیروی هوایی با  توان حمل غلاف شناسایی خارجی را داشت . سی هارییر برای عملیات رهگیری هوایی در دماغه دارای  رادار بلو فاکس  بود. بلو فاکس یک رادار پالاس داپلر بود که توان شناسایی اهداف چند گانه را  داشت و برد ان بر ضد یک بمب افکن به 100 کیلومتر نیز می رسید . این رادار توان کشف و درگیر با اهداف  دریایی نیز داشت  ولی توان نگاه به پایین  ان محدود بود. اگر سامانه های الکترونیک جی ار3 را به ارث برد ولی برخی سامانه های اختصاصی  مانند سامانه ناوبری  برای پیدا کرد محل ناو هواپیما بر نیز بود . از موتور پگاسوز مارک 104 بهره می برد که دارای  قطعات مقاوم تری در برابر خوردگی و رطوبت دریا بود. این نمونه برای عملیات رهگیری هوایی توان حمل  تا دو موشک  هوا به هوای سایندوندر نسخه ال  را داشت و می توانست  تا دو موشک  ضد کشتی سی ایگل و یا بمب و راکت  همانند جی ار 3 را حمل  کند.

نیروی دریایی در مرحله نخست برای اموزش خلبان خود نسخه ای از تی 4(نسخه اموزشی  جی ار3) را با نام تی 4 ای ان سفارش داد  که دارای  بسیاری از سامانه های ناوبری سی هارییر بود از موتور پگاسوز  مارک 104 بهره می برد  ولی فاقد رادار بلو فاکس بود. بعدها سه فروند تی8 نسخه ای اموزشی سی هارییر با  رادار بلو فاکس نیز  به دست اورد

سی هارییر به تدریج جایگزین فانتوم  شد اگرچه مافوق صوت نبود ولی بسیار  چالاک بود  و در داگ فایتر از فانتوم برتر بود  . در دهه 1980 بر روی سه ناو انگلیسی خدمت کرد و  ثابت  شد استفاده از سکوی پرتاب  برای پرتاب هارییر بسیار بهتر از استفاده از کاتاپلت  برای پرتاب جنگنده با بخار  اب است

در مورد کارایی سی هارییر در رزم هوایی اگر و اما بسیار بود ولی هنگامی که در  سال 1982 نبرد فالکلند اغاز شد  برای ازمایش سی هارییر بستری پیش امد. در ان زمان نیروی دریایی  انگلستان برای پشتیبانی   نیروی زمین و پوشش هوایی  28 سی هارییر را بر روی دو ناو هواپیما بر هرمس و اینویسیبل  به منطقه فرستاد  و همچنین  نیروی هوایی نیز 14 فروند هارییر را با پنج بارسوختگیری هوایی  6400 کیلومتر  بدوت توقف پرواز داد تا به جزیره اسنسیون برسد که البته 7000 کیلومتر با فالکلند فاصله داشت  و از انجا را با  یک کشتی غیر نظامی کانتینر بر  تا  فالکلند برده شدند .

سی هارییر در فارکلند
سی هارییر در فارکلند

جی ار 3  با کمک بمب های خوشه ای بی ال 755 و راکت انداز های  68 م م و بمب های لیزری  به اهداف زمینی  حمله کردند. انگستان با عجله چند ده موشک ضد رادار شرایک  نیز از امریکا تحویل گرفت تا روی هارییر جی ار3 نصب کند ولی  به جنگ نرسید . در نهایت دست  کم دو جی ار3 بر اثر اتش پدافند ارژانتین  از دست رفت ولی در کل  کارایی کلی انها مطلوب  بود.

در حالی که جی ار 3 در نقش هوا به زمین  به کار رفت سی هارییر مدافع اسمان بود. در جبهه مقابل ارژانتین از میراژ 3 یک جت مافوق صوت   و نسخه های اسرائیلی ان بهره می برد که شاید از نظر بسیاری ،  به دلیل سرعت بیش از 2 ماخ ان از جت مادون صوتی چون سی هارییر برتر  بود ولی در واقع برگ برنده سی هارییر اول چالاکی  مناسب و دوم اموزش و تمرین بسیار خلبان ان بود.

سی هارییر کار سختی در این نبرد داشت و به دلیل نبودن یک هشدار دهنده زود هنگام (اواکس) بر روی ناو های انگلیسی مجبور به گشت های طولانی مدت در اسمان بود.در نهایت  طی درگیر های  داگ فایتر سی هارییر موفق به سرنگونی 20 جنگنده ارزانتین شامل  11 میراژ 3 و دجر  شد  و البته شش فروند سی هارییر از دست رفت که دو فروند بر اثر اتش  پدافند و مابقی بر اثر حوداث غیر  رزمی. در این نبرد هیچ هارییر و یا سی هارییر  به اتش جنگنده های ارژانتین از دست نرفت.

با وجود  موفقیت های بسیار سی هارییر در جنگ فالکلند بسیاری از خلبان نیروی دریایی می دانستند  که بسیار خوش شانس بوده اند که تنها به تکیه بر موشک AIM-9L سایندوندر در جنگ هوایی پیروز  شدند زیرا دشمن انها نیز چیزی بهتری نداشت ولی در درگیری با سوخوی27 ویا میگ29 مسلح به موشک  هدای رادار نیم فعال داستان فرق میکرد از این رو از اواخر دهه 1980  تصمیم به نصب یک موشک  هدایت راداری بر روی سی هارییر گرفته شد. البته از بعد از جنگ ارتقائاتی  دیگری نیز روی سی هارییر انجان شد که برای نمون نصب مخارن  سوخت رها شونده 854 لیتری به جای مخازن 455 لیتری قبلی که قابل جدا  شدن نبودند و این  مسئله در رزم هوایی مشکل ساز بود. همچنین تغییراتی در سامانه خودکار  تغییر خروجی موتورها و همچنین  ژنراتورهای برق داده شد. تغییر دیگر در سال 1987 با نصب موشک سی ایگل داده شد. در نبرد فارکلند اگرچه روی کاغذ سی هارییر توان حمل موشک ضد کشتی سی ایگل را داشت  ولی هنوز رادار برای این کار ارتقا نیافته بود . فاز بعدی  ارتقا که باعث شد تا سی هارییر به استاندارد اف ار اس 2 برسد در سال 1988 اغاز شد و در سال 1993 عملیاتی شد.بزرگترین تغییر اف ار اس 2  نسبت به اف ار اس 1 تغییر رادار  بلو فاکس با رادار بلو ویکس بود. این رادار دارای  برد 150 کیلومتر  بود و دارای  توان نگاه به پایین بود  و می توانست  همزمان  با دو هدف درگیر  شود و کارای  کلی ان بسیار بهتر بود وتوان کاوش  حین  رهگیر را داشت . با نصب این رادار سی هارییر توان حمل و پرتاب موشک امرام را پیدا کرد که یک موشک رادار  فعال میان برد بود.این موشک با توان شلیک کن و فراموش کن به سی هارییر توان درگیر در برد  فراتر از دید بصری را داد. همچنین این مدل دارای  دو جایگاه بیشتر برای حمل امرام بود که در کنار بدنه(یکی در هر سو) نصب شده بود.  معمولا در یک گشت هوایی دو موشک امرام دو سایندوندر و یک غلاف  توپ 30 م م را حمل می کرد. علیرقم  توان حمل امرام ولی همواره سی هارییر ار توان حمل محموله  کم تسلیحاتی رنج می برد .

اف ای2
اف ای2

از جمله تغییراتی دیگر می توان به نصب موتور پگاسوز 106  که در واقع ارتقاء انجام شده روی پگاسوز  104 بود،  کابین دیجیتال  مجهز به دو نمایشگر رنگی چند کاره، هوتاس و سامانه ناوبری جی پی اس  مجهز شد. اخرین  سی هارییر ارتقا یافته در سال 1995 تحویل  شد و تا سال 2012 در خدمت باقی ماند. قرار بود تا ورود به خدمت نسخه عمود پرواز اف35 بی در خدمت باقی بماند  ولی به دلیل تاخیر در برنامه اف35 در سال 2012 بدون هیچ جایگزین  از خدمت خارج شد تا ناوهای هواپیما بر انگلستان نیز همراه  انها زمین گیر شوند. قرار است انگلستان  تا سال 2017 دو ناو هواپیما بر جدید دریافت کند که به اف35 بی تجهیز شده باشند

حمل امرام بر روی سی هارییر
حمل امرام بر روی سی هارییر

نسل دوم هارییر

هارییر 2

در سال 1973  هاوکار و مکدانل داگلاس به دنبال یک طرح جدید بودند که با تغییر بال و موتور هارییر جنگنده ارتقا یافته ای را خلق کنند. این طرح در سال 1985 به دلیل هزینه بالا لغو شد ولی تفنگدارن دریایی خواهان ارتقاء ای وی 8 ای خود به نسخه ای با کارایی  بالاتر بودند.از این رو نسخه جدید با نام ای وی 8 بی توسعه یافت

دو فروند  ای وی 8 ای به وای ای وی 8 بی در سال 1978 ارتقا یافتند که شامل  بال کامپوزیت جدید  بود  که اولین پرواز خود  را در 8 نوامبر   سال 1978 انجام داد  . اولین نمونه کاملا نو ساز در سال 1981 پرواز کرد و اولین دسته   تولید  در سال 1983 تحویل شد. قرار بود تمامی ای وی 8 ای به نسخه جدید ارتقا  یابند ولی این طرح لغو شد

ای وی 8 بی تغییرات بسیار  داشت از جمله یک بال تمام کامپوزیت  جدید که سبک تر بود و توان بار گذاری بیشتری داشت  و توان حمل تا 4.2 تن سلاح یعنی دو برابر نسخه های قبلی در تمامی خانواده هارییر را داشت. همچنین توان حمل سه جایگاه زیر بال را داشت که با در نظر گرفتن جایگاه زیر بدنه تعداد جایگاه ها  به هفت عدد افزایش یافته بود. موتور به نسخه جدید  پرات اندویتنی  اف402 –ارار-406 با توان 22000 پاوند تعویض شد که دارای  سامانه کنترل دیجیتال بود . با وجود   افزایش کارایی  موتور و وزن کمتر ولی سرعت 80 کیلومتر در ساعت کمتر شده ولی خیلی مهم نبود زیرا تفنگداران سرعت بالا نمی خواستند

همچنین  در این نمونه توپ دو لول 30 م م با توپ 5 لول 25 م م گاتیلنگ تعویض شد که توان اتش  3600 گلوله بر دقیقه  داشت و300 گلوله با خود حمل می کرد. کابین به صورت کامل  ارتقا یافت و به اچ یو دی جدید بزرگتر،دو نمایشگر تک رنگ چند کاره در درون کابین ،  هوتاس  و صندلی پرتاب جدید تجهیز شد.کابین شباهت بسیار به  کابین اف18 هورنت نیروی  دریایی دارد

ای وی 8 بی
ای وی 8 بی

از دیگر تغییرات میتوان به  رایانه پرتاب بمب جدید ای اس بی 19  که به ان اجازه پرتاب بمب های هدایت  لیزری و اپتیکی  را میداد. این سامانه بر روی ای 4 ام اسکای هاوک نیز نصب شد.همچنین سامانه پرتاب کننده شراره و پوشاله ای ال ایی 39 ،هشدار دهنده راداری  ای ال ار67 و غلاف جنگ الکترونیک ای ال کیو 126 سی از دیگر تجهیزات این هواپیما بود . در مجموع 176 فروند ای وی 8 بی برای  تفنگداران دریایی ساخته شد

همچنین نسخه اموزشی  با نام تی ای وی 8 بی نیز ساخته شد  که در 21 دسامبر  سال 1987  پرواز کرد. در اواخر دهه 1980 بک  بر روز رسانی  بر روی ای وی 8 بی  ان را به یک  سامانه دید  حرارتی در دماغه مجهز کرد  که  تا توان انجام عملیات بمب باران شبانه نیز داشته باشد و کابین نیز به دوربین دید  در شب هماهنگ شد. همچنین موتور نیز ارتقا یافت و 10% توان بیشتری را به دست  اورد و سامانه جنگ الکترویک و هشدار دهنده نیز  ارتقا  یافت. به دلیل  توان بالا در رزم شبانه به این نسخه  ای وی 8 بی ان ای(NA)  گفته شد  که در سال 1989 تحویل شد

ای وی 8 بی پلاس

در سال 1991   ای وی 8 بی به ای وی 8 بی + ارتقا یافت. این  نمونه دارای   یک رادار ای پی جی 65  متعلق به جنگنده اف18 ای و بی بود. در  واقع از انجای که در مراحل نخست  عملیاتی شدن  اف18 سی و دی هورنت هنوز  رادار ای پی جی 73 اماده نبود بر روی این جنگنده رادار  ای پی جی 65 نصب شد که متعلق  به نسخه قبلی هورنت یا اف18 ای و بی بود. وقتی رادار ای  پی جی 73 اماده و بر روی اف18 سی و دی به مرور زمان نصب شد رادار های قبلی  بر روی  ای وی 8 بی + نصب شد. رادار   با برد 150 کیلومتر توان کشف اهداف  هوایی، زمینی و دریایی را   داشت   و توان حمل شش موشک امرام  را داشت  و از این رو توان درگیر میان برد نیز داشت. اولین نمونه ارتقا یافته در 22 سپتامبر  سال 1992  پرواز کرد.

ارتقائات  دیگری همچون سامانه ناوبری بر اساس  جی پی اس ، توان حمل غلاف نشان  گذار  لیزری لیتینیگ ای ار که البته در سال 2003 به بعد روی ان نصب شد . همچنین از سال 2004 به بعد نیز سلاح های هدایت ماهواره ای  روی ان نصب شد. ای وی 8 بی در جنگ اول و دوم خلیج فارس و نبرد در افغانستان ، بر ضد ارتش قزافی استفاده شد

ای وی 8 بی +
ای وی 8 بی +

هنگامی که انگلیسیها  عملکرد عالی ای وی 8 بی  سپاه تفنگ دار دریایی امریکا را دیدند تصمیم گرفتند تا   در نیروی هوایی خود نسخه ای مشابه را  به خدمت بگیرند.

نسخه انگلیسی ای وی 8 بی ، جی ار  5 نامیده شد.اگرچه شباهات بسیار داشت ولی در  جزئیات تفاوت های نیز داشت برای نمونه این نمونه از توپ تک لول 25  م م بهره می برد  با سرعت اتش 1850 گلوله بر دقیقه مجهز شد، همچنین  کابین نیز متفاوت داشت و دارای  یک نمایشگر چند کاره و یک صفحه دایره ای  شکل برای  یک نقشه متحرک بود. سامانه شناسایی دوست از دشمن و هشدار دهنده و جنگ الکترونیک انگلیسی  داشت . اولین جی ار 5در اوریل 1985  پرواز کرد و در سال 1989 وارد خدمت شد  و جایگزین جی ار 3 شد . در مجموع 41 فروند جی ار 5 ساخته شد . 21 فروند نیز جی ار 5 ای ساخته شد که البته تفاوت بسیار کی با جی ار 5 داشت.

جی ار 5
جی ار 5

نسخه بعدی جی ار 7 بود  که برای درگیری در شب ارتقا یافته بود. این نمونه دارای  یک سامانه دید حرارتی مارکونی  1010 در بالا دماغه خود مشابه  ای وی 8 بی ان جی بود و از از دوربین دید  شبانه بهره می برد . مجهز به دو نمایشگر رنگی چند کاره شد و از یک اچ یو دی جدید بهره می برد . اولین جی ار 7 در 20 نوامبر 1989 پرواز کرد و در اواخر سال 1990 تحویل نیروی هوایی شد. 34 فروند از این نمونه ساخته شد   و 50 فروند جی ار 5 و جی ار 5 ای نیز به این مدل ارتقاء  یافت.

جی ار 5 در جنگ سال 1991 بر علیه عراق جنگید  و جی ار7  از سال 1992  بر فراز منطقه پرواز ممنوع خدمت کرد و در سال 1999 در بالکان جنگید.در اواخر  دهه 1990  جی ار 7 به سامانه جی پی اس تجهیز شد و از غلاف نشان گذاری و دید حرارتی TIALD بهر برد که برای نشان گذار لیزری  از ان بهره می برد.

بعد از نبرد در بالکان جی ار 7 توان حمل و پرتاب نسخه تصویر بردار فروسرخ موشک ماوریک را پیدا کرد  و در سال 2003 به بمب  های هدایت لیزری   جی بی یو 12  و 16 تجهیز  شد.در نبرد برای اشغال عراق و افغانستان  حضور فعال داشت

اخرین ارتقا انجام شده بر روی هارییر در نیروی هوایی انگلستان  باعث به وجود امدن نسخه ای با نام جی ار 9 بود . این نسخه  در اواسط دهه 1990 با ارتقا 30 فروند تورنادو جی ار 7  که شامل  ارتقاء پگاسوز 107  که دارای  23800 پاوند رانش بود.

جی ار7
جی ار7

از انجای که تعمیر   و نگهداری  پگاسوز 107 سخت بود تنها همان 30 فروند با این موتور ارتقا  یافتند که به جی ار 9 ای مشهور شدند و 30 فروند دیگر  با همان موتور قبلی جی ار 7  ولی با ارتقاء    همچون  ،رایانه پرواز و کنترل اتش  جدید، دیتا بیس   جدید، سامانه ناوبری  جی پی اس،یک سامانه هشدار  دهنده نزدیک شدن به زمین و بهبود نمایشگر های رنگی درون کابین. 60 فروند جی ار 7 به جی  ار 9 و جی ار9 ای ارتقا  یافتند که در افغالستان از انها استفاده شد.

سیستم کنترل اتش جدید به جی ار9 و جی ار 9 ای  توان استفاده از موشک ضد تانک بریمستون را به این جنگنده داد  . در نهایت  هارییر در خدمت نیروی هوایی انگلستان  در سال 2010 به دلیل  برنامه کاهش بودجه دفاعی بازنشسته شد و امروز  در هیچ نیروی ارتش انگلستان هارییر خدمت نمیکند

جی ار9
جی ار9

هارییر به سه کشور دیگر نیز فروخته شد. هند،  اسپانیا و ایتالیا.

اسپانیا و ایتالیا  ای وی 8 ای و بی را تحویل گرفتند که نسخه امریکایی بود. در ایتالیا  ، قوانین نظامی استفاده از هواپیمای  بال ثابت را در سال 1937 در نیروی دریایی این کشور را  ممنوع کرده بود. در سال 1989 این قوانین  مورد بازنگری  قرار گرفت و از انجای که ناو بالگرد بر “دوریا” تنها توان حمل هواپیمای عمود پرواز را داشت  نیروی دریایی ایتالیا دست به سفارش ای وی 8 بی از امریکا زد.این نیرو 14  فروند  ای وی 8 بی شامل  2 فروند تی ای وی 8 بی را سفارش داد.  تا سال 1995  تمامی هواپیما تحویل این کشور  شد که بر روی  ناو ابی خاکی Garibaldi مستقر شد. در سال های بعد از سال 2000 ایتالیا  ای وی 8 بی خود را به ای وی 8 بی+ ارتقا داد که شامل  نصب موشک  امرام و بمب های هدایت ماهواره ای بود. ایتالیا  از ای وی 8 بی خود در نبرد بر ضد یوگسلاوی در سال 1999 و نبرد برضد طالبان  بهره برد.در نبرد در افغاستان ای وی 8  بی + ایتالیا بیش از 1221 پرواز انجام دادند و 710 بمب هدایت شونده رها کرد .این نیرو تصمیم به جایگزین ای وی 8 بی خود با اف35 بی دارد

ای وی 8 بی+ نیروی دریایی اسپانیا
ای وی 8 بی+ نیروی دریایی ایتالیا

نیروی دریایی اسپانیا نیز برای استفاده از ناو های کوچک خود دست به خرید ای وی 8 اس  زد که در واقع همان ای وی 8 ای  بود . در سال 1983 طی قرار دادی تمامی 12 فروند تحویل  به ای وی 8 بی ارتقا یافتند.اسپانیا  نیز در میانه دهه 1990 ، ای وی 8 بی خود را به  ای وی 8 بی+ ارتقا داد و مسلح به موشک  امرام کرد  و همکنون  در حال بررسی خرید اف35 بی برای جایگزینی  انها است

هند تنها مشتری سی هارییر یا در واقع تنها مشتری هارییر انگلیسی است.این کشور در اوائل دهه 1980  دست به خرید سی هارییر از انگلستان برای  استقرار  بر روی ناو های هواپیما بر کوچک Vikrant  و Viraat    زد. سی هارییر هندی همانند نسخه انگلیسی  به بمب موشک ضد کشتی و راکت مسلح شد و از موشک سایندوندر برای دفاع هوایی بهره می برد  و دارای  رادار لبو فاکس بود.با وجود این از 30 هارییر نیروی دریایی امروزه تنها11 فروند باقی  مانده  و 17 فروند بر اثر حوادث غیر رزمی از دست رفتند. قرار بود اسرائیل  انها  را ارتقا دهد  ولی برنامه لغو شد و امروزه میگ29 کا در حال جایگزینی با این جنگنده است..

در مجموع 532 فروند هاییر شامل 111 فروند سی هارییر و همچنین 377 فروند ای وی 8 ای و بی ساخته شد.

سی هارییر نیروی دریایی هند
سی هارییر نیروی دریایی هند
نام هارییر جی ار7 سی هارییر ای وی 8 بی پلاس
طول

14.12 متر

ارتفاع 3.56 متر 3.71 متر 3.55 متر
وزن خالی 5700 کیلوگرم 6347 کیلوگرم 6340 کیلوگرم
بیشترین وزن برخواستن برای برخواست عمود 8595 کیلوگرم ؟ 9150 کیلوگرم
بیشترین وزن برخواستن برای برخواست کوتاه 14000 کیلوگرم 11900 کیلوگرم 14100 کیلوگرم
بیشترین سرعت 1065 کیلومتر بر ساعت 1182 کیلومتر بر ساعت 1083 کیلومتر بر ساعت
بیشترین برد 3265 کیلومتر 3600 کیلومتر 3300  کیلومتر
برد رزمی 556 کیلومتر با یک تن بمب و دو مخزن سوخت خارجی با دو موشک و دو مخزن سوخت  1000 کیلومتر 556 کیلومتر با یک تن بمب و دو مخزن سوخت خارجی
موتور  یک دستگاه موتور توربوفن پگاسوز مارک 105  یک دستگاه موتور توربوفن پگاسوز مارک 105  یک دستگاه موتور توربوفن اف 402-ار ار -408
قدرت موتور 21750 پاوند 21500 پاوند 23500 پاوند
تسلیحات دو توپ 25 م م ،چهار راکت انداز 68 م م و یا تا شش بمب مارک 82 و یا تا چهار موشک ماوریک و یا شش موشک سایندوندر  و یا شش بمب خوشه ای و یا  چهار بمب لیزری  در نسخه جی ار 9 تا 12 موشک بریمستون دو توپ 25 م م ،چهار راکت انداز 68 م م و یا تا چهار بمب خوشه ای و یا سقوط  ازاد و یا تا دو موشک ضد کشتی سی ایگل و یا  تا چهار امرام و یا چهار سایندوندر  ویا ترکیبی از هر دو یک توپ 25 م م گاتیلینگ  5 لول،تا چهار سایندوندر ویا تا شش امرام و یا ترکیبی از هر دو،شش ماوریک، ویا تا دو هارم و یا تا دو موشک هارپون، ویا  تا چهار بمب لیزری و یا  هدایت ماهواره و انواع بمب های سقوط  ازاد و خوشه ای
کابین ای وی 8 بی +
کابین ای وی 8 بی +

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن