هوانوردی غیر نظامی

هواپیمای مسافربری مافوق صوت توپلوف 144

هواپیمای مسافربری مافوق صوت توپلوف 144

مینا گلرو

پس از دستیابی متخصصان صنایع هوا فضا به موتور جت و اختراع این نوع از پیشرانه که نسبت به موتورهای پیستونی از سرعت فوق العاده زیادی برخوردار بود رقابتی بین کشورهای مختلف جهت ساخت هواپیماهای نظامی و جنگنده با سرعت بالا براه افتاد و همواره عطش متخصصان دستیابی به سرعت فراتر از صوت بود با اضافه شدن قابلیت پس سوز به موتورهای جت بسرعت هواپیماهای نظامی و جنگنده موفق به دستیابی به سرعت مافوق صوت و حتی تا دو و در مواردی نیز حتی تا ۳ برابر سرعت صوت شدند ولی این رقابت و جنون سرعت تنها در بخش هواپیماهای جنگنده و نظامی در جریان بود و در بخش غیر نظامی و تجاری هیچکدام از کشورهای پیشرو در صنایع هوا ، فضا و کمپانی های هواپیماسازی برنامه ای جهت پیشبرد پروژه ای مشابه در این بخش نداشتند و طرح های محدودی هم که در این زمینه ارائه گردید تنها محدود به روی کاغذ شد و هرگز گامی برای اجرای ان برداشته نشد
ولی دلیل چه بود که علیرغم جاذبه و کشش زیادی که دستیابی به سرعت مافوق صوت و طی نمودن مسافت بین دو مقصد در مدت زمانی پایین میتوانست ایجاد کند ولی همچنان این فن آوری مختص به بخش نظامی بود ؟
دلیل اصلی این مسئله این بود که در آنزمان فن اوری های مدرن و پیشرفته در دسترس متخصصان نبود و ورود به این عرصه در گرو آن بود که از ابتدا و پایه شروع به تحقیقات و توسعه نمود که اولا هزینه ای بسیار سنگین و سرسام آور را طلب میکرد که ریسک شکست آن نیز بالا بود و شرکت های خصوصی از سرمایه گذاری در این بخش اکراه داشتند زیرا شکست در پروژه میتوانست یک کمپانی بزرگ را به ورطه نابودی بکشاند
و از ان گذشته عبور از سرعت صوت یک هواپیمای غول پیکر مسافربری به همراه صدها مسافر و محموله بار به آسانی یک هواپیمای جنگنده کوچک و چابک با وزنی سبک نبود و پیچیدگی های بسیار زیادی داشت که این پیچیدگی ها انقدر زیاد بود که هیچ کمپانی و شرکت هواپیمایی حاضر به ورود به این عرصه نبود و چون این مسئله برای اولین بار برای یک هواپیمای تجاری اجرا میشد اکثر فن اوری های ان باید برای اولین بار توسعه و اجرا میشد که با جمیع این موارد و همچنین چالش های پیش رو مانند در صورت حرکت با سرعت مافوق صوت و در حالت پس سوز مصرف سوخت بشدت بالا و برد هواپیما شدیدا کاهش میافت این برای یک هواپیمای کوچک جنگنده خیلی بچشم نمیامد و یا نهایتا با افزودن قابلیت سوختگیری هوایی قابل حل بود ولی در یک هواپیمای غول پیکر مسافربری انهم در بخش تجاری که صرفه اقتصادی شرط بسیار مهمی بحساب می اید استفاده از یک هواپیما با بردی بسیار محدود نمیتوانست نظر ایرلاین ها را بخود جلب کند و به همین دلایل تا مدتهای مدیدی این موضوع به شکل تابویی باقی ماند که هیچکدام از کمپانی های هواپیماسازی و یا شرکت های دست اندر کار جرات شکستن آن را نداشتند

اوج گرفتن جنگ سرد و رقابت شدید دو بلوک شرق و غرب

در آغاز دهه ۱۹۶۰ رقابت دو بلوک شرق و غرب و در ضمینه تسلیحاتی و تکنولوژیکی سبب شد که دو بلوک شرق و غرب پا در رقابتی سنگین برای دستیابی به چنین فن اوری شوند
اتحاد جماهیر شوروی که پس از پیروزی در جنگ موفق به دستیابی خزائن گرانبها و گنج عظیم دانش و علم و تحقیقات علمی المان نازی شده بود بسرعت از فواید گنجینه خود که جزو غنائم جنگ بود بهره مند شد و در دهه ۵۰ به رشد بسیار سریع و خیره کننده صنعتی دست یافت و توانست قدرتهای بزرگ اقتصادی که تا پیش ازآن شوروی رقیب جدی برای آنها نبود مانند فرانسه ، بریتانیا و ایتالیا را کنار زده و شانه به شانه ایالات متحده پیش برود و این دو فاتح برلین که توانستند ابتدا برلین را فتح کنند توانستند قدرت خود را بعنوان ابرقدرتی جهانی تثبیت کنند
به همین دلیل شوروی عطش سیری ناپذیری نسبت به ایجاد و پیشبرد پروژه های بزرگ که تا آنزمان بیشتر به رویا شبیه بود داشت و حتی فراتر از توان صنعتی و قدرت اقتصادی شوروی بود داشت ( عطشی که در نهایت باعث فروپاشی آن شد ) خصوصا عرصه هوا ، فضا جایی بود که بیشترین رقابت بین دو قدرت بزرگ در این بخش متمرکز بود و هر کدام از طرفین سعی میکرد دست بالاتر را در این عرصه داشته باشد
خروشچف رهبر شوروی که با دقت تحرکات غرب را زیر نظر داشت پس از اینکه اطلاع پیدا نمود شرکت های هوافضای غربی مانند بوئینگ ، داگلاس و لاکهید و کنکورد وارد عرصه طرحی و تولید هواپیمای تجاری مافوق صوت شده اند بلافاصله با صادر نمودن دستوری شرکت توپولف که با تجربه ترین شرکت روسی در زمینه ساخت موفق هواپیماهای پهن پیکر نظامی بود را ملزم به طراحی هواپیمایی مشابه نمود ، الزام و اولویت اصلی پروژه نیز دسترسی به حداکثر سرعت قابل دستیابی بود در واقع زمامداران شوروی اعتقاد داشتن که ملاک برنده شدن در این رقابت سرعت هواپیما میباشد و هرکدام از رقبا که به سرعت بالاتری دست پیدا نماید قطعا پیروز میدان خواهد بود و بدین شکل شوروی نیز با طرح کمپانی توپولف وارد میدان رقابت شد

اروپائیها هم وارد گود رقابت میشوند

پس از آغاز رقابت در ایالات متحده تمامی شرکت های صاحب نام در عرصه هوافضا سعی نمودند شانس خود را جهت تولید یک هواپیمای مسافربری مافوق صوت آزمایش کنند در واقع در آنزمان تصور بر این بود که آینده متعلق به هواپیماهای مافوق صوت میباشد و هر شرکتی که بتواند به این فناوری دست پیدا نماید آینده خود را تضمین نموده و به همین دلیل تمامی شرکت های صاحب نام در رقابت حضور داشتند شرکت هایی مانند بوئینگ ، داگلاس ، لاکهید ، کانویر ، و نورث آمریکن و تمامی این شرکت ها با هزینه های خود شروع به کار بر روی طرح مورد نظر خود نمودند در نهایت شرکت داگلاس و لاکهید بخاطر هزینه های سرسام آور این پروژه از آن خارج شدند و شرکت بوئینگ نیز بدلیل اینکه دو طرح پر هزینه را همزمان آغاز نموده بود مجبور بود از یکی چشم پوشی کند از یکطرف طرح هواپیمای مافوق صوت در دست توسعه بود و از طرف دیگر طرح یک هواپیمای غول پیکر که در صورت تکمیل تمامی رکوردها را از ان خود میکرد ( این طرح در نهایت به تولید هواپیمای افسانه ای ۷۴۷ جمبوجت معروف به ملکه آسمانها شد ) ولی شرکت بوئینگ به جایی رسید که دیگر توان مالی شرکت اجازه پیشبرد دو طرح را نمیداد البته اولویت اول بوئینگ طرح هواپیمای مافوق صوت بود و تمامی طراحان طراز اول و امکانات شرکت در خدمت آن طرح بودند ولی از طرفی طرح جمبوجت دارای سفارش بود و شرکت امریکن ایرلاین تعداد ۲۰ فروند از این هواپیما را سفارش داده بود و طرح سرانجام مشخص تری داشت سرانجام در شرکت بوئینگ ناچار شد طرح هواپیمای مافوق صوت خود را متوقف کند و بعدها مسئولان شرکت فهمیدند که چه اقدام عاقلانه ای انجام داده بودند طرح ۷۴۷ به تنهایی شرکت بوئینگ را تا مرز ورشکستگی برد ولی پس از تولید به یکباره مانند مخزنی از جواهرات شد و هنوز هم بعد از دهها سال که از طراحی آن میگذرد ملکه آسمانها هنوز در خط تولید است
تنها شرکتی که همچنان ادامه میداد شرکت نورث امریکن بود ولی طرح شرکت نورث نیز به یک هواپیمای تجاری ختم نشد و در نهایت در سال ۱۹۶۴ به بمب افکن ایکس بی -۷۰ ختم شد
اما هنوز مدعیانی در غرب برای دادن انگیزه رقابت به شوروی وجود داشت در آنزمان صنعت هواپیمایی تجاری دچار رکود بسیار شدیدی شد این رکود اکثر شرکت های هواپیما سازی و ایرلاین ها را به ورطه ورشکستکی کشاند ، فرانسه و بریتانیا برای احیای صنعت هوافضای خود بسمت توسعه هواپیمای مسافربری مافوق صوت رفتند و پس از امضای قراردادی رسما به جمع مدعیان امریکایی این طرح پیوستن با از دور خارج شدن تدریجی شرکت های امریکایی تنها کنسرسیوم اروپایی بعنوان نماینده غرب در این رقابت مانده بودند و از اواسط دهه ۶۰ در واقع رقابت اصلی بین کنسرسیوم فرانسه و بریتانیا در یک سو و شوروی در سوی دیگر میدان بود و همه دنیا چشم به این رقابت دوخته بودند

مشکلات طراحی و ضعف فن آوری

بهرحال در دوسوی میدان طراحان با استفاده از تمامی ظرفیت و فن آوری کشور خود سعی در طراحی بهترین گزینه ممکن بودند ولی مسئله به این سادگی هم نبود
شوروی وارد یک رقابت فضایی بسیار پرخرج با ایالات متحده شده بود که بخش اعظمی از منابع و زیرساخت های این کشور در خدمت این رقابت بودند از طرفی اولویت های شوروی تغییراتی نموده بود به این صورت که تمرکز شوروی از بمب افکن های بلند پرواز به موشک های بالستیک تغییر نموده بود و این بصورت مستقیم بر طرح هواپیمای مافوق صوت تاثیر گذار بود زیرا اگر تا پیش از این طراحان از نتایج تحقیقات بر روی طرحهای بمب افکن های پرسرعت و در حال توسعه بهره مند میشدند حالا تمامی این طرحها متوقف شده بودند و تیم طراحان تنها میتوانست بر توان خود اتکا نماید و به همین دلیل مجبور بودند که یک هواپیمای مسافربری مافوق صوت را از ابتدا طراحی و توسعه دهند که کاری فوق العاده هزینه بر و زمانبر بود

بهرحال با تمام این اوصاف پروژه در حال توسعه بود به دو شرکت کوزینتسوف و کلیموف وظیفه ساخت موتورها داده شد

یکی از مشکلات بزرگ کار صدای بسیار شدیدی بود که از موتور بر میخواست بطوریکه همواره علیرغم تلاش زیاد طراحان ولی هرگز بصورت کامل برطرف نشد و مسافران صدای یکدیگر را بصورت واضح نمیشنیدن و مجبور بودند با فریاد صحبت کنند

مشکل اساسی بعدی که با فن آوری آنزمان چالشی بسیار بزرگ بود ساخت ترمزها و سیستمهای کنترل موتورها و انتقال فرامین بود
چند بار طرح تا آستانه توقف کامل پیش رفت ولی هربار عطش رهبران شوروی به پیروزی در این رقابت به کمک طراحان شرکت توپولف آمد تا طرح ادامه یابد تا سرانجام به موفقیت نزدیک شد و در سال ۱۹۶۸ سه ماه قبل از کنکورد رهبران شوروی به آرزوی خود رسیدند و هواپیما اولین پرواز خود را انجام داد ولی مسئله این بود که این پرواز با سرعت زیر صوت انجام شد و طراحان یکسال بعد و در مارس ۱۹۶۹ خود را آماده پرواز مافوق صوت نمودند

دماغه توپلوف144 در زمان حرکت روی زمین و نشست و برخواست به طرف پایین حرکت میکرد تا خلبان دید لازم را داشته باشد

توپولف ۱۴۴ آماده رفتن به خط تولید

پیش از طراحی و توسعه توپولف ۱۴۴ خطوط هوایی ایرفلوت شوروی بشدت علاقمند بخدمت گرفتن این هواپیما خصوصا در خطوط خارجی خود بود تا با استفاده از ویژگی های منحصر به فرد این هواپیما بتواند خودی نشان داده و دستکم در برخی از ویژگی ها برتری خود را به همتایان غربی نشان دهدبه همین جهت پیشاپیش علاقمندی خود را برای خرید و بخدمت گرفتن تعدادی از این هواپیمای مافوق صوت اعلام نمود و مشتاقانه منتظر تولید این هواپیما بود ولی پس از پروازهای اولیه این هواپیما رویای شیرین ایرفلوت تبدیل به یک سراب شد
برخلاف تصور باشکوهی که رهبران و شهروندان روسی از این هواپیما داشتند ، پس از پرواز توپولف ۱۴۴ مشخص شد که این هواپیما پر از ایرادات فنی میباشد که بهیچوجه آماده عرضه به بازار نیست از جمله نواقص هواپیما صدای وحشتناک و بلندی بود که از موتورها ایجاد میشد و چنان این صدای بلند در درون کابین شنیده میشد که سرنشینان برای صحبت بایکدیگر یا باید با اشاره حرف میزدند و یا فریاد میکشیدند که مخاطب متوجه منظور آنها شود خصوصا زمانیکه پس سوز موتور روشن میشد تحمل چنین سر و صدایی در تمام طول یک مسافرت برای مسافران بسیار ناخوشایند بود و مانند یک شکنجه روحی میماند از آن گذشته هواپیما بسیار پرهزینه و کم بازده بود و بخاطر مصرف بالای سوخت از برد زیادی برخوردار نبود خصوصا زمانیکه به سرعت بالای صوت عبور میکرد مصرف سوخت موتور بسیار زیاد میشد خب کاملا واضح است که چنین هواپیمایی برای شرکت های تجاری که حساب و سود و زیان بود و صرفه اقتصادی بهیچوجه مناسب و ایده آل نبود
از دیگر نقاط ضعف ما سیستم تهویه هوای داخل کابین بود ، این سیستم هم به نوبه خود صدای ناهنجاری تولید میکرد و به دلیل اینکه از تجهیزات حیاتی هواپیما بود هیچ راه حلی برای حذف آن وجود نداشت ، کارکرد این بخش بدلیل سرعت بالای هواپیما و گرمای شدیدی که بر اثر اصطکاک هوا با پوسته بیرونی هواپیما وجود داشت این سیستم باید مدام کارکرده تا دمای داخل کابین در حد نرمال بماند
در واقع این ضعف بخاطر ضعف فن اوری و تکنولوژی پایین در اتحاد شوروی بود ، این در حالی بود که در کنکورد با ارائه یک طرح خلاقانه چنین سیستم مزاحمت زایی وجود نداشت و کارکرد این سیستم را با فن اوری جدیدی بدون اینکه مجبور به نصب چنین سیستم پر سر و صدایی باشند حل نموده بودند که در ادامه مقاله به ان خواهیم پرداخت

سمبل توان فن آوری یا سرقت فن آوری

با اینکه توپولف ۱۴۴ سه ماه قبل از کنکورد پرواز نمود ولی کارشناسان متفق القولند که بخاطر ضعف مفرط شوروی در فن اوری برخی از بخشها طراحان مجبور به سرقت برخی از فن آوری های کنکورد شدند
البته این مسئله در آنزمان بسیار عادی بود و شیوه سرقت فن آوری یکی از راه حل های شوروی برای ماندن در کورس رقابت با غرب بود
در واقع جبهه غرب متشکل از تعدادی از توانمند ترین کشورهای صنعتی دنیا بود که هر کدام از این کشورها مانند ایالات متحده ، بریتانیا ، فرانسه ، آلمان ، ایتالیا ، سوئد و دیگر کشورها خود وزنه ای بحساب می آمدند و به همین دلیل در تولید اغلب فن اوری ها پیشتاز بودند و با استفاده از زیر ساخت های یکدیگر سرعت پیشرفت فوق العاده ای داشتند در مقابل بلوک شرق از ائتلاف گروهی از فقیرترین کشورهای اروپایی تشکیل شده بود که در میان انها تمام بار فنی و تکنولوژیکی به دوش شوروی افتاده بود و تنها این کشور مجبور به تامین نیازهای صنعتی و فن آوری این بلوک بود شوروی خود نیز در برخی از جهات دچار ضعف بود لذا سعی میکرد با سرقت فن اوری از غرب عقب افتادگی های خود را جبران کند
در داستان تولید توپولف ۱۴۴ نیز در برخی از بخشها مانند طراحی و تولید موتور مناسب و پرقدرت شوروی صاحب زیر ساخت ها و فن اوری مناسب بود و موتورهای ساخت شوروی اگرچه پر مصرف بودند ولی بسیار قوی و اعتماد پذیر بودند ولی در برخی از بخش ها شوروی مجبور به استفاده از نتایج تحقیقات تیم سازنده کنکورد شده بود

واین دقیقا همان بخش هایی بود که هواپیما دارای ضعف بود زیرا طراحان از فن آوری هایی استفاده کرده بودند که خود نقشی در توسعه آن نداشتند و در نتیجه قادر به شناسایی نقاط ضعف آن و رفع نواقص آن نبودند و حتی نمیدانستند که این تجهیزات چه مشکلات و ضعفی دارند و اغلب زمانی متوجه این مشکلات شدند که نسخه های اولیه هواپیما در حال انجام تست های پیش از ورود بخدمت بودند

صندلی بخش اقتصادی
بخش ویژه

توپولف ۱۴۴ را بهتر بشناسیم

توپولف ۱۴۴ هواپیمایی بود که دارای طول ۶۵/۷ متر بود ، طول دو سر بال این هواپیما ۲۸/۸ متر بود و از بال دلتای شکسته بهره میبرد و در بخش پیشرانه از چهار دستگاه موتور کلیموف آر دی ۳۶ یا کوزینتسف ان کا -۱۴۴ میبرد که هر موتور دارای حداکثر توان ۴۴۰۰۰ پاوند در حالت پس سوز بود
هواپیما برای پرواز نیاز به ۳ خدمه شامل خلبان ، کمک خلبان و مهندس پرواز بود و حداکثر ظرفیت جابجایی ۱۴۰ مسافر را داشت
حداکثر سرعت قابل دستیابی توسط هواپیما ۲/۱۵ ماخ معال بیش از ۲۳۰۰ کیلومتر بر ساعت بود و سرعت کروز هواپیما ۲ ماخ بود
حداکثر ارتفاع قابل دستیابی ۲۰۰۰۰ متر و برد هواپیما حداکثر ۶۵۰۰ کیلومتر بود
برخلاف برنامه ریزی اولیه تنها ۱۶ فروند از این هواپیما ساخته شد که شامل پیش نمونه هم میشد و در سال ۱۹۸۲ خط تولید هواپیما پس از ۱۳ سال متوقف شد
ایرفلوت هرگز به شکل گسترده و عملیاتی از این هواپیما استفاده نکرد و به علت هزینه های سنگین نگهداری پس از دو سانحه هوایی که برای این هواپیما پیش آمد پروازهای تجاری آن کلا لغو شد. توپولف ۱۴۴ تنها ۱۰۲ پرواز انجام داد که ۵۵ پرواز ان برای جابجایی مسافر بود و پس از آن تمامی نسخه های تولیدی زمین گیر شدند ….

ورود کنکورد به عرصه و قیاسی بین دو هواپیما

سه ماه پس از پرواز اول توپولف ۱۴۴ کنکورد نیز با فاصله ای کم وارد عرصه شد تا ضعف های توپولف بیش از پیش بچشم بیاید….

قیاس کنکورد با تی یو ۱۴۴

همانگونه که پیشتر گفته شد پس از ورود کنکورد به عرصه و عملیاتی شدن آن سبب شد مشکلات و ضعف های توپولف ۱۴۴ بیشتر عیان شود
سرمنشا بیشتر مشکلات و ضعفهای توپولف ۱۴۴ به دوعامل برمیگشت اول بعلت اینکه هدف شوروی از ساخت هواپیمای توپولف ۱۴۴ رقابت با غرب بود لذا رهبران شوروی دو اولویت و الزام را برای سازندگان گذاشته بودند اول عملیاتی شدن طرح شوروی زودتر از طرح غرب و دوم سرعت بیشتر طرح شوروی بود از نظر رهبران شوروی داشتن این دو ویژگی به معنای پیروزی در این رقابت بود و به همین دلیل فشار زیادی بر سازندگان بود که هرچه سریعتر هواپیما عملیاتی شود مورد دوم اینکه همانگونه که گفته شد مورد دوم اینکه بدلیل ضعف فن آوری های پیشرفته برخی از فن آوری های توپولف توسط جاسوسی فنی و سرقت فن آوری بدست آمد حتی برخی از موارد فن آوری مورد نظر هنوز در مرحله توسعه بود و کامل نشده بود تا نقاط ضعف آن رفع شود و سازندگان توپولف همان فن آوری را در هواپیما بکار بردند لذا پس از پرواز هواپیما مشخص شد که شاهکار شوروی که آنهمه بر روی آن تبلیغات و هیاهو شده بود در واقع آنقدر مشکلات دارد که تنها توان پرواز دارد بخاطر سرقت فن آوری از کنکورد این هواپیما از ظاهری مشابه کنکورد برخوردار بود و در واقع تنها نقاط مثبت و خوب کار مربوط به بخش هایی بود که شوروی از داشته های خود بهره برده بود بخاطر همین عامل در غرب به طنز توپولف را کنکوردسکی نام میبردند
در مقابل کنکورد قرار داشت
تی یو -۱۴۴ دارای ۶۷ متر طول بود که بیش از ۳/۷ متر بلند تر کنکورد بود و توان دست یابی به سرعت ۲ ماخ را داشت
هرکدام از موتورهای تی یو ۱۴۴ از ۴۴ هزار پاوند قدرت فراهم میکرد که در این بخش برتری با توپولف بود و هرکدام از موتورها ۶ هزار پاوند قدرت بیشتری از کنکورد تولید میکرد ولی این یکسوی داستان بود و طرف دیگر میزان رانش به وزن بود توپولف اگرچه موتورهای قویتری داشت ولی وزن خالی ان تقریبا ۲۰ درصد از کنکورد سنگین تر بود و در رانش به وزن کنکورد بسیار برتر از توپولف بود
وزن خالی هواپیما تقریبا ۱۰۰ تن بود این در حالی بود که کنکورد ۲۰ تن سبک تر از تی یو ۱۴۴ بود به همین دلیل تیک اف و برخاستن هواپیما در قیاس با کنکورد بسیار سخت و سنگین انجام میپذیرفت

کنکورد و توپولف ۱۴۴ از نظر تکنولوژیکی به هیچ وجه در یک حد نبودند و در قیاس با کنکورد که در اغلب بخش ها لبه فن آوری بود در توپولوف ۱۴۴ تلاش شده بود تا با استفاده از فن آوری های موجود و ساده مشکلات را مرتفع ساخته و کار را بجلو ببرند
در بخش ارابه فرود کنکورد دارای یک ارابه فرود دو چرخ در جلو و دو ارابه فرود هرکدام با چهار چرخ در عقب تجهیز شده بود
این در حالی بود که تی یو ۱۴۴ از یک ارابه فرود دو چرخ در جلو و دو ارابه ۶ چرخ در عقب و زیر بالها تجهیز شده بود ، دلیل اینکه تعداد چرخها در توپولف بیشتر بود ضعف فن آوری روسها بود ، سازندگان روس از فن آوری ساخت تایر برای هواپیماهای معمولی بهره میبردند که استفاده از لاستیک مصنوعی بود حال اینکه برای چنین هیولای سنگین و پر سرعتی چنین چرخهایی پاسخگو نبود و احتمال ترکیدگی و تکه تکه شدن چرخها بسیار زیاد بود لذا روسها از تعداد چرخهای بیشتری بهره گرفتند که اگر بر حسب تصادف چرخها پاره شدند هواپیما دچار نقص فنی نشود

کابین توپلوف
دماغه هواپیما در حالت پرواز بالا قرار میگرفت تا پسای کمتری ایجاد کند

در طراحی و ساخت کنکورد در بخش هدایت بطور گسترده ای از رایانه بهره گرفته شده بود و این هواپیما نخستین هواپیمای مسافربری بود که سیستم‌های حیاتی پروازی آن تماماً توسط رایانه هدایت می‌شد. در ساخت غلاف موتورها از وروی هوای متغیر بهره گرفته شده بود که در آنزمان یک فن آوری جدید و تازه توسعه یافته بود و شکل ورودی‌های هوای موتورهای آن دائم تغییر داده می‌شد تا همیشه در بهینه‌ترین حالت ممکن کار کنند.
حال به بخش دیگر هواپیما میپردازیم که واقعا میتوان آنرا شاهکاری ساخته اروپاییان دانست و آن بخش ترمز هواپیما بود که بازهم از نوآوریهایی بود که دستکم دو دهه جلوتر از زمان خود بود
ترمزهای کنکورد یکی از نخستین ترمزهای ساخته شده از الیاف کربن بودند که می‌توانستند در برابر حرارت شدیدی که در جریان توقف هواپیما بعد از فرود ایجاد می‌شود مقاومت کنند. زیرا سرعت کنکورد هنگام فرود نسبتاً زیاد و حدود ۲۹۶ کیلومتر بر ساعت بود …..

بخش دیگری که میتوان آن را یک شاهکار طراحی حتی برای امروزه در کنکورد دانست و جزو بخش هایی بود که لبه فن آوری بحساب میآمد طراحی سیستمی رایانه ای بود که بالها را کنترل میکرد
کارکرد این بخش به این صورت بود که یک سیستم رایانه ای بسیار پیشرفته حالت بالها را کنترل میکرد کارایی این سیستم در کم و زیاد شدن سرعت بود و زمانیکه سرعت هواپیما به سرعت مافوق صوت و یا زیر صوت افزایش و یا کاهش سرعت میداد این سیستم تا حدودی حالت بال هواپیما را در تطبیق با سرعت هواپیما تغییر میداد
این سیستم رایانه ای تا پیش از ان اصلا وجود نداشت و جزو فن اوری هایی بود که برای این هواپیما توسعه پیدا نمود
حتی امروزه نیز هواپیماهای مسافربری فاقد چنین فن اوری پیشرفته ای هستند

عزیزان پیشتر به صدای ناهنجاری که داخل کابین تی یو -۱۴۴ تولید میشد که بخشی از ان صدای موتورها خصوصا در سرعت مافوق صوت بود و بخش اعظم ان توسط سیستم تهویه مطبوع هواپیما که وظیفه ان متعادل کردن دمای داخل کابین و حفظ دمای درون کابین از گرمای شدیدی که بر اثر اصطحکاک هوا با پوسته خارجی هواپیما ایجاد میشد بود و بخاطر اینکه جزو تجهیزات حیاتی هواپیما بود حذف ان امکان پذیر نبود و هیچ راه حل جایگزینی هم روسها نداشتن حال در مقابل طراحان کنکورد با یک حرکت خلاقانه ضمن حذف چنین سامانه پر سر وصدایی بشکل مطلوبتری گرمای ایجاد شده را دفع میکردند
این راه حل این بود که در کنکورد برای پایین نگه داشتن دما از سوخت ذخیره شده در هواپیما به عنوان یک خنک کننده بهره گرفته و وظیفه جذب گرما و خنک کردن بدنه را سوخت هواپیما انجام میداد و به این ترتیب نیاز به چنین سیستم مزاحمی نبود که اینهم شکاف فن اوری را بین شرق و غرب نشان میداد

درکل بهیچوجه تی یو -۱۴۴ در بخش فن اوری قابل قیاس با کنکورد نبود که البته به تی یو -۱۴۴ هم نمیشد خرده گرفت زیرا از ابتدا هم این هواپیما بخاطر مقاصد سیاسی و یک رقابت طراحی شد و هدف از ساخت ان دستیابی به سرعت مافوق صوت بود خب هواپیما دارای این قابلیت بود در نهایت این هواپیما هرگز نتوانست به وظیفه اصلی خود که حمل مسافر بود بعلت مشکلات فراوان عمل کند

توپلوف144 و کنکورد…توپلوف با دزدی فناوری از کنکورد ساخته شد ولی هرگز هم محبوبیت و کاربرد کنکورد را نیافت

سوانح هوایی

نخستین سانحه هوایی تی یو -۱۴۴ در سوم ژوئن ۱۹۷۳ اتفاق افتاد و باعث یک رسوایی برای روسها شد
این سانحه دقیقا دریکی از رویدادهای بسیار مهم هوا فضا یعنی نمایشگاه هوایی پاریس و مقابل دیدگان رسانه ها و بازدیدکنندگانی از سراسر جهان اتفاق افتاد
در این سانحه هواپیمای تی یو -۱۴۴ پس از مدتی پرواز با چرخهای باز و دماغه رو به پایین به باند نزدیک شد ولی در اخرین لحظات که در حال فرود بود ناگهان با تمام قدرت موتور بسمت اسمان شروع به اوج گرفتن نمود و پس از لحظاتی بصورتی دیوانه وار شروع به چرخیدن به دور خود نمود و بیکبار در آسمان هواپیما دچار انفجاری وحشتناک شد و بلافاصله تکه تکه شد در این حادثه ۶ نفر خدمه که درون هواپیما بودند و ۸ نفر از روستائیانی که قطعات هواپیما در انجا به زمین اصابت نمود کشته شدند و این حادثه جلوی دوربین صدها خبرنگار اتفاق افتاد
هیچگاه دلیل اصلی این حادثه اعلام نشد و تنها به احتمالاتی مانند تغییر جهت ناگهانی و فشار بسیار زیاد وارد بر بدنه هواپیما پس از این تغیبر مسیر برای جلوگیری از برخورد با یک فروند میراژ جنگنده ویا اشتباه عوامل انسانی در کابین هواپیما بخاطر ابری بودن شدید هوا از جمله دلایلی بود که برای این

سانحه عنوان نمودند و البته مثل همیشه شوروی تمام کوشش خود را نمود که حادثه را به گردن عوامل انسانی و سهل انگاری نیروها بیندازد و نه نقص فنی هواپیمای خود
دومین سانحه نیز در سال ۱۹۸۷ و در حین انجام تست های پیش از ورود بخدمت پیش امد تا ایرفلوت با ارسال نامه ای به سازمان هوا فضای شوروی انصراف خود را از بخدمت گرفتن این هواپیما اعلام کند و پس از ان نیز تمامی هواپیماهای تولید شده زمین گیر شدند

سرانجام تی یو -۱۴۴

پس از لغو پرواز تی یو -۱۴۴ مشکلات مالی شوروی نیز مزید بر علت شد تا دیگر تلاشی برای رفع نواقص و ارتقای این هواپیماهای گرانقیمت نشود
این درحالی بود که کنکورد در دو ایرلاین بزرگ اروپایی در حال جابجایی مسافر بود و در خدمت دو شرکت بریتیش ایرویر و ایرفرانس بود
در نهایت تی یو -۱۴۴ زمین گیر بود تا در نهایت در ابتدای دهه ۱۹۹۰ ناسا برای تحقیقات فضایی خود نیاز به چنین هواپیمایی پیدا نمود و چون در کشور امریکا چنین هواپیمایی تولید نشده بود و در اروپا نیز کنکوردهای تولید شده همگی در خدمت بودند برای بدست آوردن یک نمونه از هواپیمای تی یو -۱۴۴ درخواستی ارائه نمود که روسیه نیز که بشدت درگیر مشکلات اقتصادی بود بسرعت با درخواست ناسا موافقت نمود و این هواپیما در خدمت ناسا قرار گرفت و البته خیلی از مشکلات و نواقص ان در ایالات متحده شناسایی و رفع نقص شد ولی با این وجود تنها همان نسخه که در خدمت ایالات متحده بود کاملا رفع نقص گردید و روسیه که پولی برای ارتقا دادن دیگر توپولف های زمین گیر شده نداشت باقی این هواپیماها را به موزه ها منتقل کردند و یا در آشیانه ای انبار شدند

نوشته های مشابه

یک نظر

  1. سلام.ممنون از توضیحات تون.مقاله ای به این کاملی در مورد این هواپیما هیچ جا ندیدم.موفق باشید.

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن