موشک و ضد موشک

موشک و ضد موشک

نویسنده:فرهاد همتی

اولین فاکتور موشک سرعت موشک است سرعت موشک به ارتفاع نقطه‌ای اوج فاصله‌ طولی نقطه اوج از سکوی پرتاب موشک و شتاب و سرعت موشک در نقطه اوج و کلاهک موشک(شکل آیرودینامیک آن و جداشونده بودن کلاهک که البته کاهش سطح مقطع راداری را هم به‌دنبال دارد) بستگی دارد سرعت و عوامل موثر بر آن با برد موشک رابطه مستقیم دارد یعنی هر چه برد موشک بیشتر شود سرعت آن هم بیشتر می شود بجز افزایش برد موشک که موجب افزایش ارتفاع نقطه اوج می شود برای افزایش سرعت موشک از کلاهک جداشونده و موشک‌های چند مرحله ای (معمولاً دو یا سه مرحله ای) استفاده می کنند این کار موجب افزایش شتاب و سرعت موشک در نقطه اوج می شود مثلاً موشکی با برد ۲۵۰۰ کیلومتر سرعتی حدود ۴۵۰۰ متر بر ثانیه دارد ولی موشک سجیل دو که ۲۰۰۰ کیلومتر برد دارد با همین تکنیک ها سرعتش به ۴۸۰۰ متر بر ثانیه رسیده است سامانه های ضد موشک معمولاً با اهدافی تا سرعت ۵۰۰۰ هزار متر بر ثانیه می توانند درگیر شوند اگر سرعت موشک به ۵۷۸۰ متر بر ثانیه و بالاتر برسد مقابله با آن در درون جو بسیار مشکل شده و بسیار به سمت غیره ممکن میل خواهد کرد (به همین دلیل نمی شود کلاهک یک موشک قاره پیما را با پک ۳ در ارتفاع ۲۴ کیلومتری نابود کرد) برای مقابله با این موشک‌ها آنها را در نقطه ای نزدیک به نقطه اوج که سرعت موشک کم است هدف قرار می دهند مثلاً موشک سیم سه ۲۵۰۰ کیلومتر برد ۱۳ ماخ سرعت دارد و بیش از ۵۰۰ کیلومتر ارتفاع می گیرد برای رسیدن موشک رهگیر به سرعت بالای لازم برای رهگیری از موشک‌های چند مرحله ای با سر کشنده جدا شونده استفاده می کنند علت ساخت این موشک ۴ مرحله ای فقط مقابله با کلاهک اتمی نیست بلکه حمله به موشک در نقطه‌ای است که اندازه موشک بزرگ‌تر سرعت موشک کمتر و آسیب پذیری آن بیشتر است موشک رهگیر ممکن است جهت افزایش قدرت مانور و سرعت و برد فاقد کلاهک باشد و بابرخورد مستقیم هدف را نابود کند یا دارای کلاهک متعارف یا حتی اتمی باشد روشن است که این موشک‌ها برای این که به سرعت و ارتفاع مناسب برای مقابله با موشک دشمن برسند نیاز به زمان کافی دارند اما در مورد موشک‌هایی با برد ۵۵۰۰ کیلومتر که حدوداً بردی نصف موشک قاره پیما دارند زمان کم است و تقریباً موشک رهگیر باید همزمان با موشک هدف شلیک شود برای همین مقابله با این موشک ها از همه مشکل تر است حتی از موشک‌های قاره‌پیما که سرعت بیشتری هم ممکن است داشته باشند

فاکتر دوم مقاوم سازی کلاهک است بعض از کلاهک حتی می توانند در برای امواج الکترومغناطیسی حاصل از انفجار های هسته ای هم مقاومت کنند
فاکتر سوم هدایت و مانورپذیری کلاهک موشک است در زمان روشن بودن موتور موشک از سیستم کنترل بردار رانش برای هدایت موشک استفاده میشود پس از جدا شدن کلاهک در خارج از جو از تراستر برای هدایت و مانور استفاده می شود این تراسترها ممکن است دارای رانش گرم یا سرد باشند معمولاً از چهار تراستر در جهت های مختلف استفاده می شود اگر کلاهک از یک تراستر استفاده کند نیاز به سیستم کنترل بردار رانش هم خواهد بود داخل جو امکان استفاده از بالک های هدایت گر هم فراهم است از مانور هم برای فرار از موشک رهگیر استفاده می شود و هم برای هدایت موشک البته موشک‌های رهگیر هم دارای سیستم های مشابه هستند موشک های نقطه زن معمولاً از ترکیب سه روش برای افزایش دقت استفاده می کنند یک اینرسی دو هدایت ماهواره ای (GPS ) و تطبیق تصاویر دوربین تصویر ساز حرارتی با تصویر ترمال هدف زخیره شده در موشک که در فاز نهایی استفاده می شود البته امکان ارسال تصاویر زنده برای اپراتور جهت هدایت هم وجود دارد اخیراً روسیه چین و آمریکا در حال ساخت کلاهک هایی هستند که به صورت گلایدر های هایپرسونیک عمل می کنند مکانیسم عمل آنها مثل موشک های هایپرسونیک جدیدی است که در حال ساخت هستند فقط فاقد پیشران هستند قدرت مانور و هدایت پذیری این کلاهک ها خیلی بیشتر از کلاهک های قبلی است آوانگارد روسی نمونه‌ای از این کلاهک ها است

فاکتور چهارم استفاده از چند کلاهک یا کلاهک های بارانی و خوشه‌ای در موشک است به این ترتیب با یک موشک می شود به چند هدف حمله کرد یا با چند کلاهک به یک هدف هرچه تعداد کلاهک ها در یک موشک بیشتر باشد احتمال عبور از پدافند دشمن بیشتر می‌شود البته موشک رهگیر هم ممکن است چند سر کشنده داشته باشد موشک ها معمولا حداقل سه کلاهک هدایت شونده یا بیشتر دارند که بسته به موشک بین ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلوگرم یا بیشتر وزن دارند

فاکتر پنجم هر كشوري كه توانايي توليد موشک و کلاهک را دارد مسلما توانايي توليد منحرف كننده ها را هم دارد، سرجنگي تنها شي نيست كه از يك موشك جدا ميشود، منحرف كننده هايي نيز وجود دارند كه EKV را در پردازش گيج ميكند، ساده ترين و موثرترين منحرف كننده ها بالونهاي ميلر هستند، سر جنگي نيز ميتواند درون اين بالونها قرار گيرد و از آن جايي كه هيچ نيروي كششي در بالاي جو وجود ندارد بالونها هم مانند کلاهک‌های واقعی پرواز ميكنند.
تشخيص بالون پر از خالي نيز در بيرون جوبسيار مشكل است، ولي برنامه نويسان ردياب EKV توانسته اند با DOD در عمل يك بالون خالي از پر و يك منحرف كننده از سرجنگي را تشخيص دهند؛ از روي شكل، روشني و … البته کیفیت فریب‌دهنده ها هم در حال افزایش است و شباهت آنها به کلاهک های واقعی هرروز بیشتر می شود همچنین قرار دادن يك بالون ميلر اضافي فقط چند هزار چوب آب ميخورد ولي هر EKV در حال حاضر 100 ميليون دلار ارزش دارد و بخاطر همين مورد است كه براي اطمينان از اينكه در تشخيص منحرف كننده از سر جنگي اشتباه نشده است نميتوان چند هزار EKV آماده شليك در هر لحظه داشت و براي همين بدنبال پروژه هايي نيز هستند كه بتواند موشك را در فاز پاياني هدف قرار دهد. (مانند سيستمهاي ليزري) که هنوز کامل نشده و مشکلات خودش را دارد مثل برد کم و شرایط جوی و غیره
فاکتر ششم برای عبور از سیستم ضد موشک استفاده از اخلال گر ها در کلاهک های بزرگ و یا استفاده از اخلال گر در یکی از کلاهک ها در موشک هایی است که کلاهک مجتمع حمل می کنند این اختلال گر ها انواع مختلفی دارند مثلاً بعضی عملکرد جستجوگر های راداری و خطوط ارتباطی و انتقال اطلاعات موشک رهگیر را مختل می کنند و بعضی با تاباندن لیزر دوربین تصاویر ساز حرارتی را کور می کنند و …

در مورد موشک های کروز روش کار به پهبادها و هواپیما ها نزدیک است از روشهای قدیمی تر پرواز در ارتفاع پایین است که موجب کشف دیرتر موشک می شود در روشهای جدید تر از تکنیکهای رادار گریزی برای کاهشی سطح مقطع راداری استفاده می شود از روشهای جدیدتر می شود به موشک‌های کروز هایپرسونیک اشاره کرد که سرعتی نزدیک به موشک‌های بالستیک دارند هدایت این موشک ها چالش برانگیز است از روشهای دیگر استفاده از موتور اتمی برای پرواز طولانی و عبور از نقاط کور راداری است این موشک‌ها می توانند تا رسیدن فرصت مناسب همچنان به پرواز خود ادامه دهند برای مقابله هم از رادارهای مناسب برای کشف اهداف ارتفاع پست رادارهای فرکانس بالا در جهت‌های مختلف و رادارهای پسیو و موشک‌های با توان درگیری با اهداف پرسرعت استفاده می شود مثلاً موشک اس ۴۰۰

نتیجه گیری
نبرد موشک و ضد موشک مثل داستان ویروس و آنتی ویروس یک نبرد بی پایان است که هر روز هر طرف یک برگ جدید برای شکست طرف مقابل رو می کند مثل استفاده از هدایت ترکیبی از جمله استفاده از جستوجوگرهای آرایه فازی فعال میلی موجی و SAR دوربینهای تصاویر ساز حرارتی رنگی فاصله یابهای لیزری و غیره طرحهای عجیب برای آینده هم کم نیستند که بعضی شاید هرگز عملی هم نشوند از جمله طرحهای عجیب می شود به استقرار سلاحهای لیزری در فضا و حتی استقرار موشک‌های بالستیک و رهگیر در فضا اشاره کرد.