موشک زمین به زمین ام جی ام-140 ATACMS ساخت لاکهید مارتین در سال 1990 به عنوان جایگزین سامانه تاکتیکی لانس وارد خدمت شد. این موشک به صورت گسترده ای برای ماموریت های ضد نیروی پیاده و یا خودروی سبک زرهی و پرتاب ریز مهمات ها طراحی شده و در سال 1991 در جنگ اول خلیج فارس به کار رفت.
موشک دارای یک پیشرانه سوخت جامد تک مرحله ای و از سامانه اینرسی با ژیرسکوپ های حلقه لیزری برای هدایت بهره می برد (در نسخه اولیه ام جی ام 140 ای) . دارای چهار بالچه تعادل جمع شونده است که زمانی که از لوله پرتاب بیرون می اید باز میشود. موشک اگرچه یک موشک بالستیک است ولی حرکت نیم بالستیک داشته و شبیه به حرکت راکت های توپ خانه ای را دارد. موشک را می توان از چند لانچر اتش کرد ولی در واقع هماره ATacMS در یک لانچر در کنار راکتهای غیر هدایت شونده توپخانه ای قرار میگیرد. ولی قبل از معرفی بیشتر ATacMS بهتر است با دو راکت انداز ارتش امریکا اشنا شویم که ATacMS در کنار انها استفاده می شود .
در واقع ارتش امریکا سالها است از دو راکت انداز ام 270 و هیمارس بهره می برد.
ام 270 یک راکت توپخانه ای است که بر روی خودروی شنی دار ام993 نصب می شود و شامل 12 راکت 227 م م است که بسته به نوع راکت می تواند انواع مهمات ها و مینها را حمل کنند و حتی یک نمونه راکت با یک کلاهک 90 کیلویی انفجار قوی را دارد. برای نمونه این راکت انداز میتوان مهمات ام 26 را شلیک کند که شامل یک راکت با برد 32 کیلومتر است که در کلاهک ان 677 ریز مهمات ضد زره وجود دارد . همچنین این سیستم چندین راکت دیگر با برد بیشتر و با ریز مهمات های مشابه ولی با میزان متفاوت را شلیک میکند. لانچر پرتاب شامل دو بخش است که در هر بخش شش راکت قرار میگرد. روش کار این است که در یک بخش شش راکت و در بخش دیگر یک موشک ATacMS قرار میگرد و در واقع لانچر پرتاب متحرک دارای شش راکت با ریز مهمات و یک موشک هدایت شونده با ریز مهمات و یا کلاهک واحد است . لانچر پرتاب متحرک ام933 دارای سرعت 64 کیلومتر بر ساعت و برد 640 کیلومتر است .
هیمارس دیگر راکت انداز که در ان از ATacMS بهره برد میشود.این سامانه نیز شامل شش راکت 227 م م غیر هدایت شوده است که میتواند به جای این شش راکت یک موشک ATacMS را حمل کند.هیمارس دارای یک لانچر پرتاب شش چرخ است که دارای سرعت 85 کیلومتر بر ساعت است
برای اشنایی با هیماریس اینجا را کلیک کنید
از این رو موشک هدایت شونده ATacMS از این دو سامانه پرتاب می شود . ATacMS شامل چندین مدل است .
اولین نسخه عملیاتی این موشک ام جی ام 104 است که ATacMS بلاک1 نیز خوانده میشود حاوی 950 ریز مهمات ضد نفر و ضد ماتریال ام 74 است. ام 74 یک مهمات توپی شکل با وزن 0.59 کیلوگرم که دارای گوی های تنگستنی در یک پوسته فولادی حاوی مواد منفجره است که به شکل ترکش برای نابودی نفرات پیاده ویا مواد سبک به کار می رود. وزن کل کلاهک 560 کیلوگرم است و بسته به تنظیمات میتوان ان را در ارتفاعات مختلف حتی در ارتفاع 400 متری سطح زمین فعال کرد تا ریز مهمات را ازاد کند.
این نمونه با برد 160 کیلومتر از سامانه ام 270 پرتاب می شود و ریز مهمات های خود را در 33000 متر مربع پخش میکند.32 فروند از این موشک در جنگ اول خلیج فارس 1 بر علیه نیروی های عراقی شلیک شد.
نسخه بعدی ام جی ام 140 بی ATACMS Block IA بود که در سال 1994 توسعه یافت .این نمونه دارای سامانه هدایت ماهواره ای در کنار سامانه اینرسی بود که باعث افزایش دقت ان شد.با افزایش برد این موشک به 300 کیلومتر میزان ریز مهمات ها به 275 عدد کاهش یافته است. البته این مدل توان حمل یک کلاهک واحد انفجار قوی 550 کیلوگرمی را نیز در برد 270 کیلومتری دارا می باشد . گفته شده میتوان یک کلاهک انفجار ترکش زا ویا یک کلاهک نفوذ کننده را بر روی این موشک سوار کرد. این نمونه در سال 1998 وارد خدمت شد و گفته شده دقت ان 10 متر است
ام جی ام 164 بلاک 2 که به ان ام جی ام 140 سی نیز گفته میشد نسخه ای با 13 ریز مهمات هدایت شونده بت (خفاش) است. ریز مهمات بت یک ریز مهمات هدایت شونده هوشمند است . این ریز مهمات بعد از جدا شدن از کلاهک اصلی با باز کردند چتر سرعت فرود خود را به شدت کاهش داده و دست به جستجوی هدف با یک کاونده فروسرخ میگردد ( به دنبال منبع گرمایی مانند موتور گرما یا لوله گرم تانک و خودروی زرهی ) و بعد با جدا شدن چتر به طرف ان حرکت کرده و خودروی زرهی حمله می کند .البته اینکه بت بتواند تانک را نابود کند به زره ان و بخشی که به ان برخورد میکند بستگی دارد ولی به شدت بر ضد نفربر های زرهی موثر است.ام جی ام 164 ازمایشات خود را انجام داد ولی در سال 2003 بودجه ان قطع شد ولی احتمالا تعداد محدودی از ان تحویل ارتش امریکا شد.
ام جی ام 168 بلاک4 ای که ام جی ام 140 ایی نیز خوانده میشود نسخه دیگر است که در واقع نسخه واکنش سریع مجهز به یک کلاهک انفجاری قوی 213 کیلوگرمی متعلق به موشک ضد کشتی هارپون است که میتوان کلاهک 247 کیلوگرمی نفوذ کننده موشک اسلم را نیز بر روی ان نصب کرد. این نمونه در مرحله نخست در واقع یک کیت بهسازی بر روی ام جی ام 140 بلاک1 بود که به جای کلاهک با ریز مهمات به یک کلاهک انفجاری با سامانه هدایت جی پی اس و دقت ده متر بود ولی بعدها نسخه نو ساز ان نیز تولید شد . اولین سری در سال 2001 مورد ارتقا قرار گرفتند و برد ان 270 کیلوگرم است اگرچه برد تست 300 کیلومتر را نیز داشته است.
به غیر از ارتش امریکا چندین مشتری دیگر نیز این سلاح را به خدمت گرفتند که شامل بحرین، کره جنوبی، ترکیه، امارات، تایوان و یونان اشاره کرد
موشک ام جی ام 140 در دو جنگ به کار رفت . نبرد اول خلیج فارس و نبرد دوم در سال 2003 . در نبرد اول تنها 32 تیره از این موشک شلیک شد که همگی دارای کلاهک با ریز مهمات بود ولی در سال 2003 بیش از 450 موشک شلیک شد که بسیاری با کلاهک واحد بود. بیشترین موارد استفاده بر ضد شبکه پدافند عراق برای نابودی یک اتش بار شامل رادار و لانچر های موشک بود که با ریز مهمات خوشه ای بسیار مناسب بود اگرچه بارها برای نابودی مراکز فرمانده ای پدافند و یا انبارهای مهمات ارتش عراق و حمله به برخی تاسیسات پشت خط به صورت موثر استفاده شد.
مشخصات ام جی ام 168
وزن موشک:1670 کیلوگرم
طول:4 متر
قطر:610 م م
بیشترین برد :300 کیلومتر
سقف پرواز:48000 متر
نوع هدایت: اینرسی و جی پی اس
کلاهک : بسته به نوع موشک شامل 950 ریز مهمات و یا کلاهک واحد انفجاری و یا نفوذ کننده
پرتاب کنند:ام270 و هیمارس
سامانه های مشابه:توچکا و اسکندر
ترجمه:عبدالحمید تارخ
سلام آقای تارخ درسته که آمریکا نوعی موشک هایپرسونیک زمین پایه با سرعت 8 ماخ داره طراحی میکنه؟
سلام بله مال بوئینگ است