شکاری رهگیر میگ21 فیشبد
در جنگ کره بین سال های 1950 تا 1953 هر دو طرف میدان جنگ یعنی شوروی و امریکا درس های زیادی در رزم هوایی اموختند.خلبانان نیروی هوایی هر دو طرف جنگنده سبک، چالاک و سریع می خواستند . پاسخ ارتش امریکا جنگنده اف104 بود .
در جنگ کره میگ15 شوروی شاهکار کمپانی میگ به نبرد با اف86 فرستاده شد . بر اساس میگ15 شوروی میگ17 را ساخت و بعد کمپانی میگ دست به طراحی میگ 19 به عنوان اولین شکاری رهگیر مافوق صوت روسها زد. میگ19 اگرچه سریع بود ولی بر اساس تجارب جنگ ساخته نشده بود زیرا در زمان طراحی میگ19 هنوز میگ در حال تجزیه و تحلیل به دست امده از جنگ بود.میگ جنگنده سبک با سرعت بیش از دو ماه ، رادار و موشک هوا به هوا می خواست که بتواند نیاز را پاسخ دهد.
میگ در مرحله اول کار روی چند طرح پژوهشی را اغاز کرد. در مرحله نخست طرحی با نام وای ایی 1 را توسعه داد که یک طرح بال دلتای تک موتور بود که از موتور توربوجت ای ام 5 بهره می برد ولی به زودی مشخص شده طرح ضعیف با موتور کم توان است از این رو میگ به سراغ طرح وای ایی2 رفت. این طرح شبیه میگ19 بود و دارای بال پس گرا بود و از موتور ای ام 9 بهره می برد که البته بر روی وای ایی 1 نیز به دلیل توان کم موتوری ای ام 5 نیز نصب شده بود.
طرحی دیگر نیز با نام وای ایی 4 در دستور کار قرار گرفت که بدنه ای شبیه وای ایی2 ولی بالی دلتا داشت . در سال 1955 وای ایی2 با بال پس گرایی مشابه میگ19 اولین پرواز خود را انجام داد و به سرعت 1.8 ماخ نیز رسید ولی این سرعت از نظر میگ کم بود.اولین وای ایی4 نیز چند ماه بعد اولین پرواز خود را انجام داد و با یک شوک واقعی به تیم طراحی تنها به سرعت 1.2 ماخ رسید .هیچ تفاوتی بین این دو طرح نبود غیر بال . انتخاب بال دلتا برای وای ایی4 از این رو بود که تجزیه و تحلیل نشان داده بود باعث افزایش سرعت می شود ولی در عمل این مسئله درست در نیامده بود.
با وجود این میگ دست به ارتقا بال و نصب تیرک های بر روی بال دلتا زد و در همان زمان کار توسعه موتور توربوجت قویتر ای ام 11 نیز به پایان رسید . از این رو با ارتقا بال دلتا و نصب موتور ای ام 11 جنگنده جدید با نام وای ایی5 اولین پرواز خود را در 9 ژوئن سال 1956 انجام داد
در اوریل سال 1956 تصمیم بر این شد که جنگنده بال پس گرایی وای ایی2 با نام میگ 23 و جنگنده بال دلتای وای ایی 5 با نام میگ21 تولید شود ولی به زودی مشخص شد با وجود شروع نا امید کننده طرح بال دلتا ولی این جنگنده کارایی کلی بهتری نسبت به وای ایی2 با بال پس گرا مشابه میگ 19 داشت از این رو طرح وای ایی2 یا همان میگ23 لغو شد و میگ21 تولید شد تا نام میگ23 بر یک طرح دیگر میگ در دهه 1960 داده شود.
توسعه پیش نمونه هنوز کامل نشده بود. موتور جدید ای ام11 در نهایت توسعه یافت و کامل شد و با نام ار11 بر روی جنگنده جدید نصب شد . ساخت سه پیش نمونه برای نصب موتور ار 11-اف300 سفارش داده شد که در 20 مه سال 1958 اولین پرواز خود را انجام داد که وای ایی 6 نام گرفت. خلبان پرواز کننده Vladimir Nefyedov بود که توانست در 28 می وای ایی6 را به سرعت دوماخ نیز برساند ولی هواپیما وی دچار مشکل در سیستم هیدرولیک شد و در هنگام فرود هواپیما از دست رفت و وی کشته شد. این حادثه بر تیم طراحی تاثیر بسیار گذاشت . مشکل این بود میگ21 تنها یک سیستم هیدرولیک داشت که پاره شدن ان باعث سقوط شد و از این رو روی جنگنده یک سیستم هیدرولیک دوبل کار گذاشته شد.مشکل بعدی این بود که موتور در حال تکمیل بود و تنها طی 46 پرواز 3 بار موتور اصلاح شد.
در نهایت مشکلات میگ21 با پرواز سومین پیش نمونه حل شد و ارتش به این نتیجه رسید که دیگر وقت ورود به خدمت است. اولین سری تولیدی میگ21 اف نامید شد که ناتو به ان لقب فیشبد بی داد
میگ21 بر اساس فلسفه ساده برای روسها خلق شد. بر خلاف امریکا که معتقد بودند جنگنده زیبا ، زیبا نیز پرواز میدهد ولی روسها معتقد بودند زیبا پرواز دهد خیلی قیافه اش مهم نیست . از این رو در طراحی میگ21 و بسیار از جتهای دهه 1950 شوروی یک طرح ایرودینامیکی ساده گنجانده شده بود و ان قرار دادن موتور در وسط و چسباندن بال و سکان عمودی به ان بود . تا زمان ورود به خدمت طراح های چون سوخوی15 و میگ23 این فلسفه روسها بود. میگ21 نیز همین فلسفه را داشت موتوری در مرکز با ورودی هوا در جلو و بال و دم چسبیده به ان.
بدنه بیشتر از الومینیوم ساخته شده بود ولی ترکیبات دیگری چون فولاد، منیزیوم نیز در ان وجود داشت.دارای بالی دلتا در مرکز بدنه و دو بالچه هدایت سمتی در زیر بدنه در انتهای بدنه بود . خلبان در یک کابین یک تکه با دیدی عالی دست کم در چند مدل اول قرار داشت اگرچه بعدها این دید خوب از بین رفت. دارای سه ارابه فرود بود که ارابه های فرود عقبی زیر بال جمع می شد و ارابه فرود جلوی در زیر دماغه و همگی تک چرخ بودند. در دماغه مخروطه رادار قرار داشت که هوا از کنار ان وارد موتور میشد و در بالا دماغه لوله سرعت سنج قرار داشت اگرچه در نسخه های اولیه این لوله در زیر دماغه قرار داشت
از یک موتور توربوجت تومانسکی ار-11 -300 اف با توان 8555 پاوند بدون پس سوز و 12655 پاوند با پس سوز بهره می برد که با در نظر گرفتن وزن کم این مدل رانش به وزن 0.80 را برای ان فراهم می کرد. موتور ار11 در زمان خود یکی از بهترین موتورهای توربوجت جهان بود و قدرت بسیار داشت. دارای یک استارت الکترونیکی و سامانه اتش خاموش کن خودکار با دمیدن گاز منوکسید کربن به داخل مخازن سوخت داشت . مخروطی درون دماغه جنگنده که محل قرار گیری رادار بود متحرک بود و بسته به سرعت هواپیما به صورت خودکار عقب و جلو میشد تا هوای ورودی به داخل موتور را تنظیم کند.برای تنظیم ورود هوا به مخروطه در دماغه به عقب و جلو می امد و برای تنظیم ورود هوا به درون موتور در سرعت بیش از سرعت 1.9 ماخ مخروطه کاملا جلو می امد در بین سرعت 1.5 تا 1.9 ماخ در کمی عقب تر و در زیر 1.5 ماخ در عقبترین حالت خود بود .دارای ده مخزن سوخت داخلی بود که در مجموع توان حمل 2280 لیتر سوخت را داشت.
هواپیما در زیر بدنه دارای دو توپ تک لول 30 م م ان ار 30 بود گه هر توپ 30 گلوله با خود حمل می کرد و از یک سایت اتش بر روی پنل خلبان از نوع ” ای اس پی -5 ان دی “بهره میبرد که به رادار اس ار دی 5 متصل بود. این رادار یک رادار مسافت یاب ساده بود و کمتر از 8 کیلومتر برد داشت و در یک داگ فایت می توانست با محاسبه فاصله جنگنده دشمن ، بر روی سایتگان خلبان محل برخورد و گلوله ها را برای شلیک دقیقی به نمایش بگذارد.همچنین دارای یک دوربین داخلی برای ثبت لحظه شکار هدف بود
در زیر بدنه دارای یک جایگاه مرکزی برای حمل یک مخزن سوخت 490 لیتری بود و در زیر هر بال تنها یک جایگاه حمل سلاح داشت که در کل به میگ21 اف توان حمل تا دو موشک فروسرخ کا 13 و یا دو بمب 100/250 و یا 500 کیلوگرمی و یا تا دو راکت انداز 8 و یا 16 لول 57 م م را می داد. با وجود تجهیز به بمب و راکت هیچ سامانه برای هدفگیری انها نداشت و تنها خلبان به صورت شیرجه 30 و یا 45 درجه و هم راستا قرار داده خود با هدف دست به اتش میزد.
خلبان در یک کابین تحت فشار قرار داشت و بر روی یک صندلی با توان عمل در سرعت صفر ولی ارتفاع بالای 160 متری قرار داشت . در پشت سر کابین صفحه زرهی قرار داشت و از یک سامانه اکسیژن یدکی بهره می برد. دایرا رادیویی وی اچ اف و قطب نمایی الکترونیک اتوماتیک بود و از سامانه شناسایی دوست از دشمن اس او ار -2 بهره می برد.دارای یک گیرنده هشدار دهنده راداری Sirena-D بود که البته در نسخه های اولیه حساسیت کمی داشت. هواپیما اگرچه نسل اول بال دلتا ها شوروی بود ولی دم در این طرح حفظ شده بود و تنها مانند میراژ 3 دارای بال دلتا نبود بلکه دم نیز داشت که این مسئله در چالاکی و کنترل زاویه حمله کمک بسیار کرد.
خلبان شوروی واقعا میگ 21اف را دوست داشتند ، جنگنده بسیاری سریع با چالاکی بالا که میدان دید خوبی داشت حتی بهتر از نسخه های بعدی که دید کمتر و وزن افزایش یافت. ولی سوختش کم بود و تنها با یک مخزن خارجی و دو موشک 90 دقیق در اسمان میتوانست انهم بدون استفاده از پس سوز پرواز کند(استفاده از پس سوز مصرف را بالا می برد برد کمتر میشد) از این رو یک شکاری نقطه ای بود و برد لازم برای گشت هوایی را نداشت. تعداد کمی از این نمونه ساخته شد
ولی اولین نسخه پر تولید در سال 1960 وارد خط تولید شد که میگ21 اف-13 نام داشت که شامل برخی اصلاح شده می شد.
میگ21 اف13 تنها دارای یک توپ 30 م م با 30 گلوله بود و یکی از توپ ها حذف شد و دارای جایگاه اصلاح شده پرتاب موشک کا 13 بود ولی همچنان زیر هر بال یک جایگاه خارجی داشت. دارای رادار مسافت یاب اصلاح شده SRD-5M و سایت اتش اصلاح شده ASP-5ND بود . از یک موتور اصلاح شده ار 11اف2-300 بهره می برد . میگ21 اف13 در چک اسلاواکی با نام اس 106 و در چین با نام اف7 تولید شد. ناتو به این نمونه لقب فیشبد سی داد
نسل دوم میگ21
میگ21 پی فیشبد دی نسخه جدید برای پرواز در شب و روز بود. مشکل این بود که میگ 21 اف13 یک جنگنده روز پرواز بود و رادار ان نیز توان مسافت یابی برای هدفگیر توپ 30 م م را داشت از این رو در شب توان پرواز را نداشت .نیروی دفاع هوایی شوروی که فرمانده ای جدایی از نیروی هوایی داشت و مسئول نگهداری سامانه های پدافندی سام را داشت و در کنار ان شکاری های همه گونه شرایط هوا در کنار شکاری رهگیری ها پیچیده ای چون یاک 28 نیاز به یک شکاری رهگیر شب پرواز ارزانتر داشت .
از این رو به در خواست این نیرو در سال 1957 یک پیش نمونه میگ21 اف را به یک رادار در دماغه مجهز کردند.از این رو در سال 1962 نسخه جدید میگ21 پی یا نسخه رهگیر 24 ساعت میگ21 برای نیروی دفاع هوایی شوروی وارد خدمت شد.این نسخه دارای یک رادار سافپیر 21 (ار پی 21)با فناوری لامپ خلا بود که بین 12 تا 20 کیلومتر برد داشت . این نسخه تنها مسلح به دو موشک کا 13 بود و فاقد توپ 30 م م در زیر بدنه بود.دارای دو راکت کمکی برای برخواست سریعتر از باندهای کوتاه تر بود و دارای یک سامانه ناوبیر خودکار با توان نشان دادن پایگاه هوایی خود بود . از سامانه ارتباطی وزدوخ1 برای ارتباط با فرمانده ای راداری زمینی برای نشان داده موقعیت جنگنده دشمن از زمین بهره می برد
برد کم میگ21 پی باعث ساخته نشده دوربرد تر با نام میگ 21 پی اف شد که دارای دو مخزن سوخت بیشتر در پشت سر کابین بود که ظرفیت سوخت داخلی را به 2750 لیتر رساند که بیشتر از 2470 لیتر در میگ 21 اف13 بود.موتور ار 11-اف2-300 این نمونه توان ایجاد قدرت 8710 پاوند بدون پس سوز و 13490 پاوند با پس سوز موتور بود. نسخه ای با موتور بهبود یافته ار11-اف2 اس -300 با نام میگ21 پی اف اس به صورت محدود ساخته شد ولی میگ در سال 1964 دست به ساخت نسخه با نام میگ 21 پی اف ام فیشبد اف زدند که دارای رادار قویتر با نام ار پی 21 ام با برد حدود 15 تا 20 کیلومتر بود و می توانست نسخه هدایت رادار نیم فعال موشک کا 13 ار را حمل کند. موشک فروسرخ ار 13 ام دارای نسخه هدایت رادار نیم فعالی با برد 15 کیلومتر بود که همان طور که اشاره شده کا 13 ار نامیده میشد. همچنین میگ متوجه شد تصمیم به حذف توپ اشتباه بوده و دست به نصب توپ 23 م م دو لول با 200 گلوله در زیر بدنه زد که دارای سرعت اتش 3600 گلوله بر دقیقه بوده است.این نمونه دارای هشدار دهنده رادار پیشرفته تر Sirena-3M و سامانه شناسایی دوست از دشمن اس ار او-2 ام بود.
همچنین میگ21 پی اف ام اولین نسل میگ21 مجهز به صندلی پرتاب شونده صفر صفر بود . شوروی برای صادرات میگ21 پی دست به ساخته نسخه با نام میگ21 پی اف وی زد که به ویتنام شمالی صادر کرد.هند میگ21 پی اف ام را نیز در داخل تولید کرد
نسل سوم میگ21
در اوائل دهه 1960 نیروی هوایی شوروی به یک جنگنده تاکتیکی شناسایی نیاز داشت . میگ به سرعت دست به ساخت نسخه جدید با توان حمل انواع مختلف غلاف های شناسایی در زیر بدنه در جایگاه مرگزی زد. حمل غلاف در زیر بدنه به معنی عدم توان حمل مخزن سوخت خارجی بود از این رو میگ در زیر هر بال یک جایگاه خارجی دیگر نصب کرد تا تعداد جایگاهای خارجی از سه به پنج برسد . در بیرونی ترین جایگاه زیر هر بال توان حمل یک مخزن سوخت 490 لیتری را داشت اگرچه سلاح نیز می توانست حمل کند .نسخه جدید در سال 1965 وارد خط تولید شد که میگ 21 ار فیشبد اچ نامیده شد. این نمونه دارای ستون فقراتی برامده تر بود که هم سطح کابین خلبان بود که محل قرار گیری سوخت بیشتر بود و میزان سوخت را به 2800 لیتر رسانده بود. همچنین دارای همان موتور و صندلی پرتاب شونده میگ 21 پی اف ام بود .این نمونه می توانست به صورت غلاف تجهیزات بسیاری حمل کند که میتوان به :
غلاف دی: غلاف شناسایی روزانه شامل هفت دوربین برای تصویر بردار از جلو دو طرف و زیر هواپیما است. همچنین این غلاف دارای تجهیزات جمع اوری علائم راداری دشمن را داشت
غلاف ان:غلاف شناسایی شبانه که گفته شده دارای فیلم ثبت تصاویر به صورت مادون قرمز بود
غلاف ار: نسخه ای برای جمع اوری علائم رادار دشمن که دارای یک دوربین رو به جلو نیز بود. همچنین نسخه های از این غلاف توان تصویربردار رادار از زمین را نیز داشت
این نمونه توان حمل بمب و راکت و موشک کا 13 را نیز داشت و مانند نسخه رزمی بود .یک نسخه با نام میگ21 ار اف برای مصر ساخته شد که توان تصویر برداری پانورماتیک داشت. میگ21 ار در ارتش شوروی با ورود میگ25 ار به سرعت از چشم افتاد .
میگ21 اس نسخه بعدی بر اساس بدنه میگ21 ار است که به عنوان یک رهگیر مجهز به رادار ار پی 22 ساخته شد که بردش به 20 تا 25 کیلومتر می رسد . این نمونه نیز دارای پنج مقر تسلیحاتی بود و می توانست نسخه هدایت فروسرخ و یا رادار نیم فعال موشک کا 13 را حمل کند. این نمونه دارای سامانه کنترل از زمینی لازور- ام است که بتوان اهدافی را که توسط رادار زمینی مشخص شده را ، در اسمان پیدا کند . این نمونه تنها در شوروی خدمت کرد
در سال 1968 نسخه صادراتی میگ21 اس با نام میگ21 ام ساخته شد که دارای رادار ضعیفتر ار پی 21 ام بود و از پنج مقر تسلیحاتی بهره می برد و همچنان دارای توپ دو لول 23 م م با 200 گلوله بود.این نسخه در سال 1973 وارد خدمت کشور های دیگر شد
با افزایش وزن میگ21 و افزایش میزان سوخت و توان حمل تسلیحات بیشتر نیاز به افزایش قدرت موتور بود. این کار با تعویض موتور انجامید . موتور جدید تومانسکی ار13 -300 بود که قدرت ان به صورت چشم گیری بیشتر از ار 11 بود . این موتور با بدون پس سوز 8975 پاوند و با پس سوز 14310 پاوند قدرت داشت . با نصب موتور جدید بر روی بدنه میگ21 اس نسخه جدید میگ21 اس ام ساخته شد که دارای توپ 23 م م ارتقا یافته نیز بود.
میگ21 اس ام که در سال 1974 وارد خدمت شد و و نسخه صادراتی ان میگ21 ام اف بود که دارای رادار قویتر ار پی 22 بود . این نسخه در هند با نام میگ21 ام تولید شد و نظر مشتریان بسیار محبوب بود
مهندسین میگ برای افزایش بیشتر برد میگ 21 دست به افزایش سوخت در پشت جنگنده زدند . در میگ21 ار این کار انجام شد که باعث هم سطحی پشت بدنه با کابین شد ولی با افزایش میزان سوخت داخلی به 2950 لیتر پشت بدنه حتی از سطح کابین نیز بالاتر رفت و نسخه جدید که میگ21 اس ام تی نام گرفت به گوژ پشت نیز مشهور شد به تولید رسید
میگ21 اس ام تی دارای موتور جدید ار 13 مشابه میگ21 اس ام بود ولی این برامدگی پشت کابین نتنها دید رو به عقب را حتی با پیرسکوپ دید به عقب که از نسخه میگ21 ار به بعد وجود داشت(نسخه های اس و نسخه های برگرفته شده از ان) بلکه روی کارایی ان نیز تاثیر منفی گذاشت. تعداد محدودی اس ام تی ساخته شد و حتی 15 فروند نسخه صادراتی با نام میگ21 ام تی از این مدل ساخته شد که البته صادر هم نشد
میگ در اوائل دهه 1970 تصمیم به نصب موتور قویتر بر روی میگ21 گرفت. این موتور قویتر موتور تومانسکی ار 25 بود که در حالت خشک 9040 پاوند و در حالت پس سوز 15650 پاوند قدرت فراهم می کرد و حتی برای سه دقیقه میتوانست به قدرت 21355 پاوند نیز با پس سوز دست پیدا کند. این کار برای انجام عملیات درگیری هوایی در ارتفاع پایین بود در حالی که میگ 21 برای درگیر در ارتفاع متوسط به بالا طراحی شده بود.
این موتور زمانی روی میگ نصب شد دیگر میگ21 جنگنده پیشرفته ساخت شوروی نبود و شوروی در حال خرید جتهای چون میگ23 و 25 و سوخوی15 بود از این تصمیم گرفته شد تا موتور جدید روی تمامی نسل سوم میگ21 نصب شود ولی با وجود اینکه شوروی خود دیگر میگ21 را نمی خرید ولی این جت ارزان وساده و کاراهمچنان مشتری بسیار داشت و از این رو با نصب موتور جدید مدل میگ21 بیز(BIS) تولید شد که به سرعت تبدیل به پر طرفدار ترین نسخه میگ21 شد.
میگ21 بیز شبیه میگ21 اس ان تی بود ولی دیگر از مخزن سوخت برامده پشت سر ان خبری نبود و میزان سوخت به 2880لیتر کاهش یافته بود. بدنه دوباره طرحی شده بود و از الیاژ جدید تولید بود از این رو سبکتر بود و مخازن سوخت در داخل بدنه ظرفیت بیشتری داشتند از این رو بردش چنان کمتر از اس ام تی نبود از نسخه بهبود یافته ار پی 22 بهره می برد که توان کسب هدف در ارتفاع پایین را نیز داشت و همچنین دارای سامانه ناوبری ارتقا یافته بود.در کنار موشک کا 13 توان حمل و شلیک موشک کوچکتر ولی کاراتر ار 60 را نیز داشت . موشک ار 60 اگرچه یک سوم ار 13 کلاهک داشت ولی دارای توان جستجوی 30 تا 35 درجه بسیار کاراتر از ار 13 با توان جستجوی از 15 درجه بود. ار60 سریعتر هدف را کسب میکرد و دقت بالای داشت. این نسخه می توانست در جایگاه اول تا دو موشک ار 60 و و در جایگاه دوم یک موشک و در مجموع شش موشک ار 60 حمل کند. این نسخه که در هند نیز تولید شد فیشبد ال نام داشت و اخرین نسخه تولیدی میگ21 بود
هنکامی که در اواخر دهه 1950 میگ در حال توسعه میگ21 اف بود نیاز به یک جت اموزشی دو سرنشینه برای جت جدید بود. نیروی هوایی شوروی از میگ 15 یو تی آ به عنوان جت اموزشی استفاده میکرد که یک جت کوچک و ساده بود ولی برای خلبانان جنگنده جدید جتی جدید نیاز بود.
در 17 اکتبر سال 1960 نسخه دو سرنشینه میگ21 اف با نام میگ 21 یو اولین پرواز خود را انجام داد. این نمونه بسیار راضی کننده بود . دستور ساخت ان داده شد و نسخه تولید میگ21 یو بر اساس میگ21 اف 13 ساخته شد ولی فاقد توپ بود و جای ان را مخازن سوخت گرفته بودند ولی ظرفیت سوخت واقعی 2350 لیتر بود.هواپیما دارای همان رادار مسافت یاب اس ار دی 5 و سایت هدفگیری ASP-5ND مشابه میگ21 اف13 داشت و می توانست دو موشک کا 13 و یک غلاف مسلسل 12.7 م م را در زیر بدنه حمل کند. نسخه دیگر از میگ21 یو البته با موتور ار 11اف2-300 در سال 1966 وارد خط تولید شد نسخه دیگری با نام میگ 21 یو ام از سال 1971 وارد خط تولید شد که در واقع نسخه اموزشی میگ 21 ام اف بود و از موتور قویتر ار 13 بهره می برد.
در مجموع 11496 فروند میگ21 بین سال های 1959 تا 1985 تولید شد که از این میان 10645 فروند در شوروی و 657 فروند در هند و 194 فروند در چک اسلاواکی تولید شد. چین نسخه خود را با نام اف7 را در داخل چین تولید کرد که داستان جدایی دارد.
همچنین بسیاری از کشورها دست به ارتقا بزرگ و کوچک میگ 21 داده اند ولی دو نمونه بارز ان عبارتند از
میگ21 رومانی
این ارتقاء به کمک البیت سیستم اسرائیل انجام شده ،شامل دو نسخه لنسر بی نسخه دو نفره اموزشی و لنسر سی نسخه شکاری تک سرنشینه است.این ارتقاء شامل سامانه اچ یو دی ساخت اسرائیل دو نمایشگر رنگی چند کاره برای نشان دادن اطلاعات پرواز مانند ناوبری و رادار و سامانه های پروازی،کلاه پرواز ساخت اسرائیل با توان نمایش اطلاعات پرواز و نشان دهنده جنگ افزار بر روی شیشه کلاه و لیزری جهت سمت یابی موشک ار73 روسی مشابه نسخه نصب شده بر روی کلاهک خلبان میگ29 ،دیتا بیس MIL-STD-1553B، کامپیوتر کنترل اتش دیجیتال ساخت البین سیستم اسرائیل ،شناسایی دوست از دشمن و و رادیو دوربرد،هشدار دهنده راداری ، توان حمل غلاف هدفگیری لیزری برای حمل و پرتاب بمب های هدایت لیزری گریفین اسرائیلی.نسخه لنسر سی نسخه شکاری این هواپیما دارای رادار اسرائیلی ائی ال 2032 است که دارای برد کشف 80 و برد قفل 50کیلومتر و توان درگیر با دو هدف در یک زمان است و کاونده فروسرخ دو بعدی .میگ21 لنسر توان حمل موشک های ار73،پیتون 3 و 4 اسرائیلی را دارد .این ارتقاء میگ21 را از یک جنگنده نسل دوم به توانایی جنگنده ای مانند اف16 ای و بی از نظر الکترونیک رسانده که البته رادار ان حتی از رادار ای پی جی66 جنگنده اف16 ای و بی برتر است.
میگ21 هند
نسخه ارتقاء یافته برای هند دارای تجهیزات اسرائیلی ،روسی و هندی شامل رادار روسی کوپیو که در باند ایکس کار میکند با توان رهگیری هشت هدف و اتش به دو هدف در یک زمان و توان کشف اهداف دریایی و زمینی، این مدل دارای دو نمایشگر رنگی،اچ یو دی و هوتاس است و از سامانه چون کامپیوتر کنترل اتش ،هشدار دهنده راداری، هشدار دهنده فروسرخ و سامانه ناوبری ساخت اسرائیل ،کاونده فروسرخ دو بعدی مشابه نسخه نصب شده بر روی سوخوی30 .این مدل توان حمل موشکهای رادار فعال ار77 و موشک فروسرخ ار73 و همچنین بم هدایت تلوزیونی کاب500 تی را حمل کند .در تمرینات مشترک هند با امریکا این جنگنده در رزم هوایی با اف16 برابری میکرد.
میگ21 جنگنده ای بسیار خوش دست و چالاک بود. بسیار خوب پرواز میداد و همواره خلبانی که با ان پرواز کردند حتی ان را به میگ23 ترجیه میدادند شاید برای همین در بسیاری از کشور ها میگ23 از خدمت خارج کردند ولی میگ21 باقی ماند و حتی ارتقا یافت. میگ21 ساده ارزان و پیچیدگی کمی داشت . در نبرد داگ فایت رقیب خطر ناکی برای جنگنده های هم نسل خود بود و برای خدمه تعمیر و نگهداری یک نعمت اسمانی.اگرچه در دهه 1970 با ورود جتهای جدید چون میگ23 و 25 و یا سوخوی15 خود شوروی دیگر میگ21 را دریافت نکرد و در اواخر دهه 1980 نیز از خدمت انها را خارج کرد ولی تا پایان دهه 1970 همچنان میگ21 مشتریان بسیار داشت و ان را به میگ23 پیچیده و گران ترجیه میدادند.
میگ21 بیشتر از هر شکاری روسی پیروزی هوایی داشت و برای روسها در داگ فایت بیشتر از هر شکاری دیگری پیروزی به دست اورد و تنها نقطه عملکرد بد ان زمانی بود که خلبانان عرب سوری و مصری از این جنگنده در برابر اسرائیل بهره بردند
میگ 21:اولین حضور عملیاتی ان در ویتنام با سرنگونی 56 جنگنده امریکای شامل 37 اف4 فانتوم، 15 فروند اف105 و 4 فروند موارد دیگر بود و دست کم 86 فروند میگ21 نیز سرنگون شد . در هند در جنگ سال 1971 میگ 21 هندی توانست چهار اف104،دو فروند اف6 (میگ 19 چینی)،یک فروند اف86 و یک فروند سی 130 را سرنگون کند.،در سال 1999 نیز طی درگیری گارگیل بین هند و پاکستان یک میگ 21 با شلیک دو فروند موشک ار60 یک فروند هواپیمای گشت دریایی پاکستانی را سرنگون کرد،در خاورمیانه میگ 21 در جنگهای سال 1967 ،1973 و 1982 بر ضد اسرائیل به کار رفت که نتیجه ان سرنگونی چهار تا پنچ جنگنده اسرائیلی در جنگ سال 1967،بین سال 1967 تا 1973 بین 17 تا 20 جنگنده دیگر اسرائیلی قربانی میگ 21 شدند(برخی منابع 30 تا 40 فروند) ،در جنگ سال 1973 نیز بین 20 تا 25 فروند جنگنده اسرائیلی به اتش میگ 21 مصر و سوریه و عراقی از دست رفت(برخی منابع این تعداد را 30 تا 37 فروند اورده اند) و دست کم 120 فروند میگ21 نیز از دست رفت ،طی درگیری های مرزی بین مصر و لیبی درسال 1977 هر دو از میگ 21 بهره بردند ، در این میان میگ 21 مصری که به موشک سایندوندر مجهز شده بودند توانستند سه تا 4 میراژ 3 لیبی و دو میگ23 ام اس را سرنگون کند و البته یک میگ21 مصری نیز به اتش یک میراژ5 لیبی از دست رفت . طی جنگ ایران و عراق میگ 21 ارتش عراق که موفق ترین جنگنده ای ارتش عراق در رزم هوای بودند موفق به سرنگونی 49 هواگرد ایرانی بیشتر شامل اف5 و اف4 و چند فروند بالگرد شدند(بیشتر شکارها اف5 بود ) و البته حدود 50 فروند میگ21 نیز به اتش اف4 و اف14 از دست رفت ،در درگیری های اوگاندا نبرد بین ارتش سومالی و اتیوپی هر دو طرف میگ21 بهره بردند.سومالی مدعی سرنگونی چهار میگ 21 ام اف ، 3 فروند اف5 ای ،یک بمب افکن کانبرا و یک دی سی 3 اتیوپی با کمک میگ 21 شد.
نام | میگ 21 پی اف ام | میگ21 بیز |
طول | 14.5 متر | 15 متر |
ارتفاع | 4.1 متر | 4.1 متر |
بیشترین وزن | 7800 کیلوگرم | 8625 کیلوگرم |
موتور | یک موتور توربوجت ار 11-اف2-300 | یک موتور توربوجت ار 25-300 |
توان موتور | 8710 پاوند با پس سوز و 13610 پاوند بدون پس سوز | 9040 پاوند با پس سوز و 15650 پاوند بدون پس سوز |
بیشترین سرعت | 2175 کیلومتر بر ساعت | 2237 کیلومتر بر ساعت |
برد با سوخت داخلی | 1670 کیلومتر(و یک مخزن سوخت خارجی) | 1210 کیلومتر (با سوخت داخلی) |
سقف پرواز | 19000 متر | 17800 متر |
تسلیحات | فاقد توپ داخلی. سه جایگاه خارجی جنگ افزاری غلاف توپ 23 م م،دو موشک کا 13 در انواع فروسرخ و رادار نیم فعال و دو بمب 500 کیلوگرمیو یا دو راکت انداز 57 م م | یک توپ داخلی دو لول 23 م م با 200 گلوله، پنچ جایگاه خارجی جنگ افزاری تا چهار موشک کا 13 و یا تا شش موشک ار 60 و یا تا چهار بمب 250 کیلوگرمی و یا دو بمب 500 کیلوگرمی و یا تا ده بمب 100 کیلوگرمی و یا چار راکت انداز و یا ترکیبی از انها با مخازن سوخت خارجی |
ترجمه:عبدالحمید تارخ
به نظر شما سپاه یا وزارت دفاع بهش بودجه میدن