نفربر اوکراینی بی تی ار -3 در خدمت عربستان
نفربر اوکراینی بی تی ار -3 در خدمت عربستان
هدفمند، سبز و نادیده : نفربر های BTR-3 اوکراینی در خدمت عربستان سعودی
اقای سینا نوریخانی
عربستان سعودی به جهت کاربری تعدادی از پیشرفته ترین تجهیزات نظامی قابل ارائه در بازار سلاح همچون تانک های اصلی میدان نبرد M1A2S و یا جنگنده های چند منظوره F-15SA خریداری شده از آمریکا معروف است. اما در نهایت همچون بسیاری از ارتش هایی که تجهیزات غیر منتظره ای را در خط دوم دفاع و یا در کاربری های خاص مورد استفاده قرار میدهند، عربستان سعودی نیز موارد غافلگیر کننده ای دارد. در کنار مجموعه ای از تجهیزات قدیمی همچون تانک های ام 60 و نفربر های ام 113 که همچنان در ارتش سعودی عملیاتی هستند، تعدادی نفربر زرهی BTR-3 اوکراینی نیز با ظاهر و رنگ آمیزی خاص به عنوان وسیله نقلیه اضطراری برای امداد و نجات دیده میشوند.
همانطور که پیشتر به رنگ و ظاهر خاص این زره پوش ها اشاره شد و ایضا از جهت حمل تجهیزاتی همچون تیوب های نجات بر روی نفربرها، مشخصا این زره پوش ها نمونه های رزمی خط مقدم نیستند و بلعکس در یک کاربری غیر رزمی و غیر نظامی که کمک رسانی در زمان بلایای طبیعی مانند سیل یا رانش زمین است، مورد استفاده قرار میگیرند. دوزیست بودن نفربر ها که امکان شناوری و حرکت در آب را فراهم میکند در کنار قابلیت های حرکتی بالای آن ها در زمین های ناهموار، این زره پوش ها را به گزینه های مطلوب برای امداد و نجات تبدیل کرده است. مشابه چنین نقشی برای خودروهای GAZ-59037 روسی براساس نفربر های BTR-80 تعریف شده، خودروهایی که ارزش خود را در عملیات نجات قربانیان سیل در خدمت ویتنام به اثباب رساندند.
تفاوت نمونه اوکراینی BTR-3 با نمونه روسی مورد اشاره در این است که در نمونه اوکراینی تمامی سطوح حفاظتی نفربر که جهت کاربری رزمی آن هستند حفظ شده هر چند که نفربر تغییر کاربری یافته و در حوزه امداد و نجات مورد استفاده است. این بدان معنی است که نفربر مذکور همچنان در برابر اصابت مهمات 7.62 میلیمتری و ترکش مهمات توپخانه از حفاظت همه جانبه ای برخوردار است. پس از تحویل به عربستان (که تاریخ دقیق آن همچنان نامشخص است) این نفربر ها در اختیار سازمان دفاع مدنی عربستان قرار گرفتند که یکی از وظایف آن حمایت و حفاظت از جان و دارایی شهروندان سعودی در حوادث و بلایای طبیعی است.
عربستان سعودی عمدتا به دلیل مناطق بیابانی وسیع خود که از غرب به شرق این کشور را فرا گرفته اند، شناخته میشود. اما بر خلاف انتظار عموم، این کشور مرتبا با بلایای طبیعی همچون بارندگی های شدید منجر به سیل و طوفان های شن و ماسه رو به رو است. برای مقابله بهتر با بلایای طبیعی، در ابتدا اداره کل آتش نشانی در سال 1960 در عربستان تاسیس شد و در نهایت تحت کنترل وزارت کشور، به اداره کل دفاع مدنی (GDCD) تغییر نام داد که علاوه بر مقابله با حوادث و بلایای طبیعی و حمایت از شهروندان در طول درگیری های نظامی، در تامین امنیت زائران حج در مکه نیز نقش مهمی ایفا میکند.
جهت تطبیق نفربرهای BTR-3 با کاربری امدادی، تغییراتی بر روی آن به اجرا گذاشته شده که مهمترین نشانه ظاهری آن حذف برجک، اضافه شدن نرده های مخصوص دستگیره و دریچه های اضافی بر روی سقف است. به جز نفربرهای مورد اشاره، طیف گسترده ای از ادوات و تجهیزات در اختیار اداره کل دفاع مدنی سعودی قرار دارد از جمله کامیون های ترابری سنگین، انواع ادوات مهندسی و حتی تعدادی بالگرد KV-107 که تا چند سال پیش در خدمت بودند. این بالگرد ها در نهایت با بالگرد های چند منظوره سیکورسکی S-92 جایگزین شدند.
با وجود رنگ خاص و نمایان نفربر های BTR-3 عربستان، این زره پوش ها همچنان از تجهیزات کمتر شناخته شده و مبهم در میان تجهیزات و ادوات موجود در خدمت سعودی هستند. نمایش این خودروها در انظار عمومی تحت شعاع شرایطی به کارگیری این نفربرها است که عمدتا شامل زمان وقوع بلایای طبیعی است. شاید یکی از دلایلی که این زره پوش ها کمتر شناخته شده اند، همین مسئله باشد . اما در نهایت رویت نفربر BTR-3 در خدمت عربستان این مسئله را یادآوری میکند که ممکن است تجهیزات غافلگیر کننده در اختیار کشورهایی باشد که انتظارش نمیرود. اگرچه خرید این نفربرها توسط عربستان، معامله ای بدون ضرر برای دیگر کشورها محسوب میشود اما در نهایت خرید سعودی از اوکراین صرفا محدود به این نفربر نیست و سرمایه گذاری عربستان در پروژه موشک بالستیک برد کوتاه Hrim-2 را نیز شامل میشود، موشکی که در آینده نزدیک به خدمت قوای موشکی سعودی در خواهد آمد.