موشك هوا به زمين هدايت تلوزيوني ای جی ام65 ماوريك را بايد اولين موشك ضد تانك ساخته شده براي پرتاب از هواپیما دانست.تاريخچه ماوريك به اوائل دهه 60 ميلادي بر مي گردد.در ان زمان نيروي هوايی و دريايي امريكا خواهان موشكي هدايت شونده بودند كه بتوان ان را بر ضد اهدافي چون تانكها،توپ، سنگرهاي سبك وكشتيهاي كوچك نظامي استفاده کرد و در خدمت ان را جایگزین موشک بولپاپ کرد که یک موشک هدایت رادیویی در خط دید کاربر بود. کار با بولپاپ بسیار سخت بود باید تا زمان برخورد موشک خلبان از طریق شعله انتهایی موشک ،موشک را تا برخورد به هدف ،با در یک راستا قرار میداد .نمونه پایه اين موشك در سال1972 رسما وارد ارتش امريكا شد.اين مدل كه اي جي ام65 اي نام داشت داراي هدايت تلوزيوني بود و داراي برد 3 كيلومتر و توانايي انجام عمليات تنها در روز و در اب هواي مناسب بود.ولي موشكهاي هدايت تلوزيوني چون ماوريك چگونه كار مي كند.اين نوع جنگ افزار داراي يك دوربين بر روي دماغه خود هستند كه زير يك محفظه شيشه ای قرارداده شده است.خلبان هواپيماي خود را به طرف هدف بر گردانده و دوربين سر موشك را روشن مي كند.تصاوير به صورت مستقيم(مانند دوربينهاي مدار بسته)در درون مانیتور كوچكي در درون كابین پخش مي شوند.
خلبان با كمك تصاوير اين دوربين كه توانايي درشت نمایی تصویر تا فاصله زيادي دارد هدف را پيدا كرده و دوربين را روي ان قفل مي كند.بعد از شليك،موشك به صورت خودكار به طرف هدف هدايت شده و در اين لحظه دوربين موشك تنها هدف را در ديد خود دارد به هدف خود برخورد مي كند.اولين سلاح هوا پرتاب هدايت تلوزيوني بمب ای جی ام62والي بود كه به طور گسترده اي در نيروي دريايي امريكا در جنگ ويتنام استفاده شد.تنها مدلهاي اي و بي ماوريك داراي هدايت تلوزيوني هستند.در مدلهاي دي،جی.اف،اين موشك داراي هدايت تصوير بردار فروسرخ است.اين روش هدايت(تصوير بردار فروسرخ)در واقع همان هدايت تلوزيوني است با اين تفاوت كه دوربين داراي سيستم فروسرخ مي باشد و مي تواند در شب نيز به اتكا به اين روش تصاويري با فيلتر فروسرخ در اختيار خلبان بگذارد.
مدل Eماوريك نيز تنها مدل هدايت ليزري اين موشك مي باشد.موشكهاي هدايت ليزري به وسيله پرتوي لیزري تابيده شده از غلاف هدف گيري ليزري هواپيما به طرف هدف و دنبال كردن امواج منعكس شده ليزر از هدف توسط موشک، به طرف هدف خود هدايت مي شوند.ماوريك داراي مدلهاي بسياري است كه شامل
اولين نمونه(1972) توليدي با برد 5.5 كيلومتر. این مدل دارای برد 13 کیلومتر بود ولی دوربین اپتیکی ان تنها توان کشف یک تانک را از برد 5 تا 3 کیلومتر داشت اگرچه اهداف بزرگتر را از برد بیشتری کشف میکرد.این نسخه را تنها میتوان در روز و اب و هوایی مناسب به کار گرفت. امروزه از خدمت خارج شده اگرچه در برخی کشورها همچون ایران در خدمت است
مدل بي (1974)با برد 8 كيلومتر و توانايي محدود در انجام عمليات در اب هواي بد(برد خود موشک 17 کیلومتر و برد کاونده اپتیکی بر ضد یک تانک 8 کیلومتر)
مدل دي(1983) نمونه دوربرد تر با برد 16 كيلومتر با هدايت تصوير بردار فروسرخ. هر سه مدل ای ، بی دی دارای کلاهک 57 کیلوگرمی بودند.سامانه اپتیک حرارتی به این نسخه اجازه میدهد تا در شب و روز و اب و هوایی بعد نیز به صورت حرارتی هدف را کسب و با ان درگیر شود.در واقع این نسخه دارای یک دوربین است که همه چیز را به شکل حرارتی می بیند
مدل ایی (1989) مدل هدایت لیزری با برد 16 کیلومتر،مدل اف دارای هدایت تصویر بردار فروسرخ برای نیروی
دریایی بابرد 25 کیلومتر،مدل G مدل دوربرد مدلهای دی و ایی با برد 25 کیلومتر دارای هدایت اپتیک حرارتی است. این سه مدل دارای کلاهک 136 کیلوگرمی هستند و میتوان از انها بر عیله ساختمانها نیز استفاده کرد.
مدلهای ای و بی و دی قابل بهسازی تا مدل جی هستند که دارای سامانه دید اپتیکی ساده ولی با ارتقا با توان تعقیب اهداف متحرک است
برخی از مدل بی و دی به مدل اچ ارتقا یافتند که دارای سامانه دید اپتیکی ساده ولی با ارتقا با توان تعقیب اهداف متحرک است
مدل کا نسخه ارتقا یافته نسخه جی با سامانه هدایت ارتقا یافته با توان کشف هدف از فاصله بیشتر است
از سال 1972 تا کنون چهل هزار فروند از این موشک ساخته و به کشورهای زیادی چون ایران(مدل ای در زمان شاه پهلوی)،عربستان،ترکیه،اسرائیل،یونان و تعدادی از کشورهای عضو ناتو صادر شده است. تا کنون 70000 تیره موشک ماوریک ساخته شده است و همچنان تولید ان به صورت محدود ادامه دارد. در میانه دهه 1990 ساخت نسخه رادار میلی موجی ماوریک نیز در دستور کار قرار گرفت که البته کار به جای نبرد و لغو شد.ساخت نسخه ای دیگر با موتور توربوفن نیز بررسی شد که جای ان را پنگوئن در خدمت گرفت .این وزن سرجنگنده برای در هم کوبیدن هر تانکی کافی است ولی برای حمله به اهداف مستحکم چون بناهای بتونی یا پلها و اشیانه ها کم است.این موشک توسط جنگندهایی چون ای7،ای10،اف4،اف5اف15،اف16،اف18،جنگنده عمود پرواز ای وی 8 بی و بالگرد های اس70 حمل و شلیک می شود.البته هیچ جنگنده ای چون ای10 تاندربلت2 از این موشک در عرصه جنگ استفاده نکرده است.تاندربلت که یک جنگنده ضد تانک است از ماوریک به عنوان اصلیترین سلاح(البته در کنار توپ عظیم 30 میلیمتری خود) بر ضد تانکها استفاده می کند به صورتی که 90 % ماوریک های جنگ اول خلیج فارس را تاندربولت شلیک کرد .ماوریک تا کنون در جنگهای زیادی چون اعراب اسرائیل 1982،ایران و عراق،جنگهای خلیج فارس1991-1998-2003،و درگیرهای بالکان 1999 استفاده شده است.
مشخصات:ای جی ام 65 دی
قطر بدنه:30.48 سانتیمتر
طول:2.49 متر
وزن: 218 کیلوگرم
وزن سرجنگنده:135 کیلوگرم در مدلهای جی،اف(56 کیلوگرم برای مدلهای ای،بی،دی ،یی)
برد:16 کیلومتر
سرعت:1150 کیلومتر در ساعت
ترجمه:عبدالحمید تارخ
سلام
ایران درحال حاضر توان ساخت دوربین های حرارتی رو داره.ایا میتونه موشکهای ماوریک قدیمی خود رو به تسلیح به دوربینهای ساخت کشور به نسخه همه اب و هوایی ارتقا بده ؟مثل کاری که در ساخت یک سری از بمبهای قاصد انجام داده.اگر امکان هست و یا انجام شده لطفا ذکر کنید.
سلام میتونه ارتقا بده دست کم روی کاغد ممکن است
سپاسگزارم
سلام آقای تارخ بهتر نیست آمریکا موشکی مثل دلیله رو جایگزین ماوریک کنه؟وزن و سرعت دو موشک تقریبا یکسانه اما برد اون تقریبا 15 برابر ماوریکه همچنین کلاهکش30 کیلوگرمه که هر نوع هدفی مثل تانک یا نفربر و … رو میتونه بزنه یا با کاهش برد و افزایش وزن کلاهک میتونه استحکاماتی مثل شیلترها و زاغه مهمات رو هم بزنه.
سلام خوب دلیل وقاعا خوب است ولی گرانتر از ماوریک است
قیمت هر موشک ماوریک تقریبا چقدره آیا از موشک سایدوایندر هم میشه به عنوان ضد زره استفاده کرد؟
سلام ماوریک حدود دویست هزار دلار
خیر زیرا کلاهک ضد زره نداره
آیا در ایران موشکی مشابه ماوریک ساخته شده است؟ به روش مهندسی معکوس چطور؟
سلام دقیقا مشابه نه و واقعا هم خیلی حیف است که مشابه هشو نداریم زیرا ماوریک از جمله بهترین سلاح های هواپرتاب موجود است