مهمات هدایت ماهواره توپخانه ای ام982 ایکسکالیبور
مهمات هدایت ماهواره توپخانه ای ام982 ایکسکالیبور
میناگلرو
مهمات ام ۹۸۲ ایکسکالیبور در حال حاضر پیشرفته ترین و در عین حال دور برد ترین مهمات توپخانه حال حاضر است که عملیاتی و در خدمت است
ویژگی برجسته مهمات سیستم هدایت چند گانه آن است در نسخه اولیه و پایه این مهمات از هدایت دوگانه ماهواره ای ، اینرسیایی بهره میبرد
این مهمات را باید حاصل تلاش گسترده ایالات متحده برای دستیابی به یک مهمات هدایت شونده برد بلند دانست در واقع ایالات متحده در سالهای اخیر تلاش گسترده ای بر دستیابی به فناوری های جدید در عرصه مهمات توپخانه ای را آغاز نموده و موفقیت های خوبی هم بدست آوردند
پنتاگون بدنبال توسعه نسخه ای از مهمات توپخانه ای دریا پایه بود که برای توپ ناوهای کلاس زاموالت توسعه طراحی شود و بیش از 120 کیلومتر برد داشته باشد
که البته این مهم با بهره گیری از پیشرانه ای راکتی بدست می امد و برای هدایت این مهمات از هدایت ماهواره ای استفاده میشد زیرا هم قابلیت هدایت در برد بالا را داشت و هم از دقت بسیار بالایی برخوردار بود البته در کل این برنامه متوقف شد و برنامه در آنزمان بجایی نرسید همزمان با ان پروسه برنامه ایکسکالیبور هم شروع شد
البته در صورت عملیاتی شدن این مهماتبخش اعظم نیاز کشتی به انواع موشک سطح به سطح و سطح به زمین تاحد بسیار زیادی منتفی میشد ( البته ایتالیا و فرانسه بصورت جدی بدنبال تولید نسخه ای مشابه آن بوده اند )
نیاز پنتاگون به یک مهمات برد بلند
مهمات ام ۹۸۲ در واقع بعنوان یک جایگزین برای مهمات ام ۷۱۲ کوپر هات توسعه یافت ، و از جمله برتری های ان نسبت به نسخه پیشین سیستم هدایت آن بود که بر پایه هدایت جی پی اس بود و دوم برد مهمات بود که بصورت چشمگیری نسبت به نسخه پیشین افزایش یافته بود ، این در حالی بود که مهمات ام ۷۱۲ از هدایت لیزری بهره میبرد
مهمات ام ۹۸۲ توسط دو کمپانی مشهور ریتون ایالات متحده و بی ای ایی سیستم بریتانیا توسعه یافته و یک محصول مشترک بحساب می اید
طراحی و توسعه
داستان طراحی و توسعه این مهمات به سال 1992 بازمیگردد در آنزمان ایالات متحده نسخه هدایت لیزری مهمات توپخانه ای را در خدمت داشت و از عملکرد آن رضایت زیادی داشت ولی مهمات قبلی دارای برد محدودی بود و ارتش ایالات متحده بدنبال یک مهمات برد بلند بود که دستکم بیش از 30 کیلومتر برد داشته باشد و دایره خطایی حداکثر 10 متر در حداکثر برد خود داشته باشد زیرا الزامات مهمات توپخانه ای ابتدا برد ان و سپس توان تخریب و تاثیر آن است
به همین دلیل قرارداد همکاری های دو جانبه ای بین ایالات متحده و بخش سلاحهای توپخانه ای شرکت ساب سوئد که در واقع با خرید و ادغام شرکت بوفورس در ساب بوجود امده بود بسته شد ولی در ادامه این بخش را شرکت بی ای ایی سیستم ازساب خریداری کرد و پروژه توسط دو شرکت بی ای ایی سیستم و ریتون پیگیری شد ، در تقسیم وظایف شرکت ریتون وظیفه طراحی سیستم هدایت وبخش الکترونیکی مهمات را برعهده داشت و شرکت بی ای ایی ، طراحی پیشرانه و بخش انفجاری را بر عهده داشت در نهایت در سال 2004 مهمات اماده انجام تست های پیش از ورود بخدمت شد
برای مهمات جدید تعداد 500 شلیک آزمایشی برای سال 2005 در نظر گرفته شد البته در کنار این ارتش ایالات متحده در میدان جنگ عراق و افغانستان هم مهمات را تست کرد
در آزمایشات عملکرد مهمات بسیار عالی و فراتر از حد انتظار بود میزان خطای مهمات کمتر از 5 متر بود و مهمات به برد بیش از 35 کیلومتر دست یافت خصوصا دقت بالای آن
از طرفی با توسعه یک کلاهک جنگی جدید که از مواد انفجاری بسیار قوی بهره میبرد توان تخریب مهمات تا حد بسیار زیادی افزایش یافته بود از طرفی اگر مهمات بهر دلیلی دچار اختلال در سیستم هدایت میشد با استفاده از هدایت اینرسیایی بسمت هدف میرفت ولی در این صورت میزان خطای مهمات بسیار زیاد بود در کل با تمام این مزایا یک اشکال اساسی مهمات جدید داشت و ان اینکه بر علیه اهداف متحرک کاربردی نبود ویژگی که مهمات لیزری دارا بود ……
پس از عملیاتی شدن مهمات ام – 982 ایکسکالیبور نیروی دریایی هم پس از بررسی کارایی و توان مهمات ، پروژه توسعه مهمات دوربرد برای توپ های رزم ناوهای خود را رها و ترجیه داد نسخه ای از همین مهمات برای توپ های دریایی هم توسعه یابد البته نسخه دریایی برای توپهای کالیبر 127 میلیمتری توسعه یافته می یابد و برد آن حدود 40 کیلومتر برآورد میشودکه در صورت عملیاتی شدن در حال حاضر دور برد ترین مهمات توپخانه ای حال حاضر در جهان است
یکی از مشکلات بزرگ مهمات جدید علیرغم تمامی ویژگی های مثبتی که اعم از برد بالا ، دقت و قدرت انفجاری مطلوب خود دارا بود عدم توانایی مهمات در برابر اهداف متحرک بود ، این توانایی بود که نسخه هدایت لیزری از آن برخوردار بود از طرفی ارتش علاقه ای به در اختیار داشتن دو نسخه متفاوت از مهمات نبود و قصد نداشت هم نسخه هدایت لیرزی را در خدمت داشته باشد و هم هدایت ماهواره ای را در این حال شرکت ریتون با نصب یک نرم افزار بر روی مهمات آنرا نیمه لیزری کرد و به این ترتیب مهمات توان استفاده بر علیه اهداف متحرک را هم بدست آورد تا هم قادر به هدایت به روش لیزری باشد و هم هدایت ماهواره ای نسخه های جدید ان به M-777 A2 مشهور شد
کارایی مهمات در میدان جنگ
در سال 2007 و پس از توسعه مهمات بسرعت به عراق ارسال شد تا در میدان جنگ مورد استفاده قرار گیرد در واقع بخش اعظم شلیک های آزمایشی سلاح در عراق انجام گرفت نتیجه بسیار درخشان بود میزان خطای مهمات بسیار کم بود حتی کمتر از 5 متر و با توجه به قدرت تخریب بالای مهمات این میزان خطا در حد صفر بحساب می امد در ادامه مهمات به افغانستان هم ارسال گردید و در انجا هم بکار گرفته شدو با حضور کارشناسان کمپانی سازنده در میدان جنگ نواقص جزیی سلاح هم توسط متخصصان توپخانه ارتش و در حضور نمایندگان سازنده مشخص و طی ارتقای بعدی رفع شد تا ایالات متحده سازنده پیشرفته ترین پرتابه توپخانه ای باشد
در مورد کارایی مهمات کارشناسان براورد میکنند که برای انهدام یک هدف مهم در حالت عادی 15 تا 25 گلوله 155 میلی متری باید شلیک میشد تا درصد اطمینان از انهدام هدف به اندازه یک گلوله ایکسکالیبور باشد یعنی کارایی یک تیر از مهمات هدایت ماهواره ای به اندازه 15 تا 25 تیر توپخانه معمولی است ولی تنها ویژگی منفی که این مهمات بهای بالای تمام شده مهمات است
بهای هر پرتابه معادل 68000 دلار است ( قابل توجه آن عزیزانی که مدعی هستند موشک بالستیک زیر یک میلیون دلار قیمت دارد ، عزبران این بهای یک مهمات توپخانه ای است حال یک موشک 18 متری دیگر جای خود را دارد )
تا سال 2018 در کل 14000 گلوله در نبرد های مختلف شلیک شده است
بغیر از ایالات متحده کشورهای سوئد ، استرالیا ، هلند ، کانادا و هند این مهمات را بخدمت گرفته اند و نروژ هم برای بخدمت گرفتن نسخه دریایی ان ابراز علاقه کرده است
ایکسکالیبور با اغلب سیستم های توپخانه ای هویتزر 155 میلیمتری ناتو سازگار است مهمات دارای چهار بالچه تاشو در جلو است که توسط انها هدایت میشود
ویژگی برجسته مهمات استفاده از ان در خطوطی است که سربازان خودی و دشمن بسیار به هم نزدیک هستند و ریسک هدف قرار گرفتن نیروهای خودی وجود دارد ، این مهمات را میتوان حتی در مناطقی که تنها 50 متر بین سربازان دشمن و خودی فاصله است شلیک کرد مهمات دارای یک میکروچیپ است که این امکان را میدهد که خدمه ان را به یک موقعیت جغرافیایی و بدون اینکه هدف خاصی را برنامه ریزی کرده باشند شلیک کنند و در محل مورد نظر سربازان خط مقدم اهداف مورد نظر خود
را مشخص و به مهمات ارسال کنند تا مهمات هدفی را که انها تشخیص میدهند اولویت بیشتری دارد رامورد اصابت قرار دهد
مشخصات مهمات ایکسکالیبور
مهمات ایکسکالیبور ، یک پرتابه توپخانه ای هدایت شونده است که از 4 نوع هدایت بشکل همزمان بهره میبرد شامل هدایت اینرسیایی ، هدایت جی پی اس ، هدایت لیزری و هدایت رادیویی توسط خدمه ودیدبان ها
وزن کل پرتابه 48 کیلوگرم است و وزن سر جنگی ان 22 کیلوگرم است و برد ان از 23 تا 40 کیلومتر در نسخه 155 میلیمتری است این پرتابه ویژه هویتزر خود کششی M-109 و هویتزر کششی M-777 که در خدمت نیروی زمینی و سپاه تفنگداران ایالات متحده است طراحی شده ولی از اغلب هویتزر های 155 میلیمتری پانزر 2000 کا 9 ، تایپ 99 و …..سازگار است
نسخه های مختلف :
نسخه : M-982 :
نسخه آزمایشی مهمات که جهت شرکت در تست ها تولید شد و بدلیل درگیر بودن امریکا در دو جنگ بخشی از مهمات تولید شده جهت انجام تست ها به این دو کشور ارسال و بصورت میدانی مورد آزمایش قرار گرفت
نسخه M-982. A1
نسخه تولید شده پایه این نسخه که از ویژگی های نسخه آزمایشی برخوردار بود ولی برخی نواقص کوچک نسخه آزمایشی را نداشت و رفع شده بود در کل این نسخه عملکردی بسیار عالی داشت و اولین نوع مهمات بود که در تیراژ بالا تولید و وارد بازار تسلیحات شد این نسخه از هدایت جی پی اس بهره میبرد و در سال 2016 معرفی شد
نسخه ایکسکالیبور -اس Excalibur-S
در این نسخه هدایت نیمه لیزری هم به جمع تواناییهای مهمات افزوده شد و از سیستم هدایت لیزری ، جی پی اس و اینرسیایی برخوردار است و توان درگیری با اهداف متحرک را نیز دارد
نسخه ایکسکالیبور ان-5 “Excalibur-N5 “
نسخه دریایی مهمات که در کالیبر 127 میلیمتری تولید و جهت توپ دریایی رزم ناو ها و ناوشکن های ناتو تولید شده و با تمامی توپهای 127 میلیمتری ناتو هماهنگ است
نسخه ایکسکالیبور ایی اس تی EST
این نسخه مدرنترین نسخه مهمات است وعلاوه بر ویژگی های نسخه های قبل میتواند بی هدف بسمت یک منطقه شلیک و در انجا توسط نیروها بسمت هدف هدایت شود و درسال 2018 معرفی شد
نسخه GP155B نسخه ای که توسط چین از ایکسکالیبور تولید شده است
مهمات ایکسکالیبور در یک نگاه
خواستگاه : ایالات متحده
کمپانی سازنده : ریتون / بی آی ایی سیستم
نوع مهمات : گلوله توپخانه 15۵ م م
ووزن : ۴۸ کیلوگرم
وزن سر جنگی : 2۲ کیلوگرم
برد : ۲۵الی ۴۰ کیلومتر
بهایهر واحد : ۶۸۰۰۰$
وضعیت : عملیاتی