جنگنده چند منظوره میراژ 4000

جنگنده چند منظوره میراژ 4000

در دهه 1970  شرکت داسا فرانسه جت زیبایی  میراژ اف1 را به عنوان اولین نسل 3 فرانسه توسعه داد. این جت در زمان خودش از نسل سوم های دیگر چون میگ23 و اف4 فانتوم برتر بود  ولی مشکلش  در بازار  این بود که در زمان ورود  در میانه دهه 1970 به خدمت با نسل چهارم  های امریکای چون اف16 وارد  خدمت شده بود. در سال 1985 زمانی که کشور های  عضو ناتو رقابتی برای جایگزین جنگنده  های اف104 خود برگذار کردند اف16 و میراژ اف1 به رقابت هم رفتند و اف16 رقابت را برد.اف16 دارای  موتور توربوفن بود و برد و چالاکی بیشتری از میراژ اف1  مجهز با موتور توربوجت خود داشت  ولی  میراژ  اف1 نیز  برتری های  بر اف16  داشت برای نمونه می توانست  موشک هوا به هوای رادار نیم فعال  سوپر530 حمل کند چیزی که اف16 ای توانش را در ان زمان نداشت اگرچه اف16 سلاح بیشتری حمل میکرد

در نهایت داسا فرانسه فهمید که میراژ  اف1 شانسی ندارد و به سراغ طرح جدید رفت که به نام  میراژ 2000 دادند. میراژ 2000 در اوائل دهه 1980 به عنوان اولین نسل چهار فرانسه  وارد خدمت شد و از بسیاری از جنبه ها  با اف16 قابل قیاس بود . میراژ 2000 یک جنگنده چند منظوره  تک موتوره بود و هدف ان رقابت  با اف16 در بازار جهانی بود اگرچه هرکز مشتریان اف16  را نیافت

داسا  زمانی که دید  میراژ  2000 پتانسیل کافی دارد خواست یک گام بزرگتر بردارد و ان نیز رقابت با گردن کلفت ترین  جنگنده امریکایی ها یعنی اف15 ایگل. البته تمام مسئله این نبود. فرانسه  به شکل سنتی در دهه 1950 دارای  جت  دو موتوره بود ولی از زمان میراژ 3 به بعد جنگنده های  ساخته شده غیر میراژ 4 همگی تک موتوره بودند. تجربه جنگ ویتنام نشان داد یک جنگنده دو موتوره دوام بیشتری در جنگ دارند و این درسی  بود که داسا  به ان رسیده بود  و حتی در دهه 1970 داسا  دست به توسعه طرحی با نام میراژ جی8 با بال متغییر و دو موتور زد ولی این طرح  ازمایشی  بود و نیروی هوایی میراژ اف1  را پسندید

یک مسئله دیگر در طراحی جدید جدید نقش داشت. فرانسه به دنبال یک شکاری دوربرتر از میراژ  اف1 و بعدها میراژ 2000 بود. در سال 1974 پیش نمونه اف15 وارد فرانسه  شد و همه تحت تاثیر  کارایی  ان با دو موتور قدرتمندش  قرار گرفتند  . از انجایی  که بر خلاف دیگر اعضای ناتو فرانسه  برای پوشش هوایی خود کاملا متکی به توان هوایی خود بود و امریکا در این کشور پایگاه  هوایی نداشت فرانسه نیازی به شکاری قدرتمندی همچون ایگل بود ولی غرور  خروس فرانسوی اجازه  خریداری ایگل را نداد ، دست کم تا زمانی که امکان ساخت جنگنده ای مشابه  در داخل وجود داشت

از این رو داسا  در سال 1978 زمانی که تازه میراژ 2000 اولین پروازش  را انجام داده بود طرحی جدید  را ارائه کرد که شامل یک نسخه دو موتور و بزرگتر شده میراژ 2000 بود. این طرح جدید بدون هیچ سفارشی از طرف ارتش فرانسه توسعه یافته بود و داسا ان را با بودجه داخلی  پیش برد  و تنها امید  داسا ،عربستان بود. عربستان  از دهه 1970 به دنبال اف15 بود ولی به دلیل امنیت اسرائیل امریکا موافقت نمی کرد و داسا  امید داشت با ساخت جنگنده جدید بتوان عربستان را راضی به خرید ان کند . البته داسا میدانست با در نظر گرفتن اینکه میراژ 4000 بر اساس میراژ 2000 ساخته میدشود بودجه  زیادی برای این کار لازم نیست

جنگنده جدید در9 مارس سال  1979 پرواز کرد و به سرعت شروع به انجام ازمایشات خود زد

میراژ 4000 شبیه میراژ 2000 بود. دارای   بدنه ای مشابه  ولی پهنتر و کشیده تر بود زیرا پرنده دو موتوره بود و سوخت بیشتر نیز نیاز داشت. میراژ4000 دارای  طول 18.70 متر بود که دقیقا 4.3 متر کشیده تر از 2000 بود و همچنین بال های  بزرگتری داشت . در مجموع 20 درصد طول و 33 درصد مساحت بال بزرگتر شده بود  و بیشترین وزن برخاستن از 17.5 تن در میراژ 2000 به 32 تن در میراژ 4000 رسیده بود . شکلی کابین و دماغه تقریبا  مشابه  و چیدمان  داخلی نیز تغییر زیادی  نکرده بود

ولی این دو پرنده تفاوت بزرگی هم با هم داشتند  که ان قرار داشتن  دو کانارد متحرک در روی ورودی هوای میراژ 4000 بود که تاثیر بالای در کنترل پذیری در زاویه حمله بالا داشت  که باعث افزایش کنترل در سرعت های کم می شد . همچنین در طراحی میراژ 4000 از رایانه پیشرفته تری استفاده   و مواد کامپوزیت  بیشتری به کار رفت و تلاش  شد حتی هزینه نگهداری  ان از هزینه میراژ 2000 تک موتوره چندان  بیشتری نباشد و استفاده از سیستم هدایت  دیجیتال با سیم در مجموع باعث شد تا تحرک بیشتری از میراژ 2000   داشته باشد. چالاکی در طراحی  میراژ 4000 اهمیت بسیار داشت  زیرا هدف اصلی ان انجام عملیات برتری هوایی بود در حالی که میراژ 2000 به عنوان یک جنگنده چند منظوره ساخته شده بود

هواپیمای دارای  دو سرعت گیر بزرگ روی ورودی هوا  بود که در هیچ نمونه میراژ  دیده نشده بود و اولین هواپیمای جهان بود که دم و بال کاملا از مواد کامپوزیت  طراحی شده بود. ظرفیت سوخت داخلی ان 3 برابر میراژ 2000 بود و شعاع رزمی ان برتر از اف16 بود اگرچه به اف15 نمی رسید.کابین دید  بهتری نسبت  به میراژ  2000 داشت و در بین جنگندهای فرانسوی  تا ان زمان از این لحاظ برتری بود . خلبان روی یک صندلی صفر صفر ساخت مارتین بیکر انگلستان قرار می گفت

کابین خلبان دارای  یک اچ یو دی بزرگ بود و از یک نمایشگر تک رنگی ولی چند منظوره بزرگ و یک نمایشگر سی ار تی برای رادار بهره می برد . هواپیما در دماغه دارای یک رادار تامسون ار دی ام بود که در دماغه میراژ 2000 نیز نصب شده ولی چون دماغه بزرگتر بود قرار بود نسخه با انتن بزرگتر  روی این هواپیما نصب شود.

هواپیما دو موتوره بود. دو موتور از نوع ام 53 -2 با توان 22000 پاوند رانش  با پس سوز بود. این موتور نخستین  موتور توربوفن پس سوز دار ساخت فرانسه  بود که مدلی از ان روی میراژ 2000 نیز نصب شده بود و اگرچه برای رقابت  با موتور پرات اندویتنی  100 نصب شده روی اف16 و اف15 ساخته شده بود ولی قدرت کمتر و مصرف بالاتری داشت. در نهایت  نصب موتور میراژ 2000 روی جنگنده جدید  بیشتر به دلیل صرفه جویی مالی بود. میراژ 4000  میتوانست به بیشترین سرعت 2.3 ماخ در حالت سبک در ارتفاع بالا بود و می توانست   با سه مخزن سوخت خارجی به برد 3400 کیلومتر دست یابد

میراژ 4000 در نقش  یک رهگیر ساخته شده بود  بود ولی داسا  فکر اینده را کرده بود از این  رو 9 جایگاه تسلیحاتی  با توان حمل 8 تن سلاح را برای ان قرار داده بود. این جایگاه ها  شامل سه عدد زیر هر بال، یکی زیر هر ورودی هوا و یکی در زیر بدنه بود  و میتوانست  تمامی تسلیحاتی را که میراژ 2000 از انواع موشک ضد کشتی چون اگزوسه، موشک ضد رادار ارمات، بمب های هدایت شونده و موشک های هوای رادار نیم فعال و فروسرخ را حمل کند و یک  توپ30 م م داخلی نیز داشت

میراژ 4000 از همه جنبه  های از میراژ2000 برتر بود و حتی برتری های اشکاری نسبت به اف16  و یا اف18 داشت ولی  واقعا برتری خاصی نسبت به اف15 ایگل نداشت. ارتش فرانسه  اول قرار شد تا 5 فروند میراژ 4000 را برای ایجاد خط تولید سفارش  دهد و در صورتی که ازمایشات راضی کننده بود تعداد بیشتری سفارش  داده شود ولی از همان اول هم هدف جذب  مشتری خارجی بود. از سال 1980 میراژ 4000 در تمامی نمایش های هوایی  شرکت میکرد و دست  به انجام مانورهای پر سر صدا میزد تا برتری خود را نسبت به رقیبان امریکایی خود نشان دهد  ولی مشکل عدم وجود مشتری بود. فرانسه  علاقه ای  به این جنگنده نداشت و در سال 1982 نیز به دنبال جنگنده جدید  با ویژگی های  جدید  رفت که در نهایت رافال از ان بیرون امد. میراژ 4000 نمی توانست  با تغییر، کارایی به انداز رافال داشته  باشد  . برای نمونه   برد مورد نظر و توان ابر کروز  را که در برنامه  رفال اعلام شد میراژ 4000 نداشت

داسا امیدش به عربستان بود ولی عربستان در نهایت اجازه خرید اف15 را دریافت کرد و با در نظر  گرفتن برتری  ایگل در برد و میزان  حمل سلاح  ، ایگل را انتخاب کرد. داسا به هر دری زد تا این جنگنده را برزیل و یونان بفروشد  ولی  یا اف16 فروش رفت ویا میراژ 2000 که مشتری بیشتری  داشت و در رقابت با اف15 نیز شانسی نداشت

در سال 2012 میراژ  4000 بعد از دو دهه فراموشی بازگشت البته روی کاغد . این بازگشت شامل پیشنهاد به هند برای تولید تحت امتیاز  این جنگنده با انتقالی کامل فناوری  بود ولی هند رافال را برگزید

تنهای یک فروند  از این جنگنده ساخته  شد

مشخصات

ترجمه: عبدالحمید تارخ