بوئینگ 737
در سال 1964 بوئینگ در حال تولید هواپیمای موفق بوئینگ 727 بود که باب جدید در هواپیما های تجاری باز کرد ولی بسیاری از خطوط هوایی امریکا و اروپا خواهان یک هواپیمای مسافربری کوچکتر با برد حدود 1600 کیلومتر بودند تا در مسیر های کوتاه استفاده شود. در سال 1965 بوئینگ یک طرح با ظرفیت 70 نفر را پیشنهاد داد ولی از انجای که خطوط هوایی المان غربی لوفت هانزا دنبال این طرح البته با ظرفیت 100 نفر بود، بوئینگ طرح خود را کشیده تر کرد
بوئینگ چندنی طرح را بررسی کرد. در ان زمان در هواپیماهای کوتاه برد نصب موتور در انتهای بدنه مانند بوئینگ 727 و دی سی 9 مرسوم بود ولی به دلیل اینکه تعمیر و نگهداری هواپیمای کمی سخت میشد بوئینگ ترجیه داد تا موتور را زیر بال قرار دهد.
اولین فروند از هواپیمای جدید با نام بوئینگ 737 در 9 اوریل سال 1967 پرواز کرد و در 10 فوریه سال بعد تحویل لوفت هانزا المان غربی شد. بوئینگ 737 به سرعت تبدیل به چهره محبوب مشتریان شد و همچنان تولید می شود و به ان لقب دوردانه بوئینگ به عنوان پر فروشترین هواپیمای مسافربری جت جهان دادند
بوئینگ 737 در مدلهای مختلف تولید شد و گفت در مورد ویژکی کلی ان کمی سخت است زیرا مدلهای مختلف ویژگی های مختلفی دارد. بوئینگ 737 در نسخه اولیه دارای طول 28 متر بود که از سه خدمه شامل خلبان کمک خلبان و مهندس پرواز استفاده میکند ولی در مدلهای بعدی طول هواپیما افزایش یافت و خدمه به دو نفر کاهش یافتند . در نسخه اولیه تا 124 نفر در حالت کلاس اقتصادی حمل میکرد که کمترین میزان در مدلهای بوئینگ است ولی در نسخه های بعدی حتی به 220 نفر نیز افزایش یافت . در نسخه میانه و اخر یعنی نسخه های که همکنون تولید می شود یا در اینده وارد خدمت خواهد شدند برد افزایش یافته و دست کم چهار مدل مختلف موتور روی هواپیمای نصب شد. تمامی مدلهای دارای یک راهرو با دو ردیف صندلی هستند که در هر سمت راهرو سه ردیف صندلی قرار دارد. از انجایی که مدلهای 737 فرق بسیار با هم دارند به سرعت به بررسی مدل ها خواهمیم پرداخت
بوئینگ 737 اورجینال
به دو نسخه اولیه سری 100 و 200 بوئینگ 737 اورجینال میگویند.
بوئینگ 737 سری 100
این نسخه 30 فروند از ان بیشتر ساخته نشد نخستین نمونه تولید بوئینگ 737 است که دارای ظرفیت 124 نفر بود و از سه خدمه بهره می برند در این نسخه کابین کاملا انلوگ بود و تنها یک نمایشگر سی ار تی قابل برنامه ریزی برای دادن داده های پروازی به هواپیمای بود. این هواپیمای دارای دو موتور Pratt & Whitney JT8D بود که دارای روکشی لوله شکل بود. این موتور از نخستین موتورهای توربوفن تولید جهان بود که شهرت بسیار در دوران خود داشت و بر روی هواپیماهای چون بوئینگ 727 و دی سی 8 نصب شد و دارای قدرت 14500 پاوند رانش بود. این هواپیما میتواند با بیشترین ظرفیت خود به برد 2850 کیلومتر برسد و سوخت داخلی ان 17900 لیتر است
بوئینگ 737 سری 200
اخرین نسخه و پرتولید ترین نمونه بوئینگ 737 اورجینال است که دارای شکل و فنی مشابه نسخه قبل بود ولی دو متر کشیده تر شده بود و ظرفیت ان به 30 متر رسیده بود و ظرفیت سوخت داخلی ان به 18100 لیتر افزایش یافته بود تا برد ان با 136 مسافر 3500 کیلومتر افزایش یافت. کابین مشابه نسخه قبلی است ولی دارای دو نمایشگر سی ار تی یکی برای هر یکی از خلبان است . این نسخه در سال 1968 وارد خدمت شد و تا پایان تولید 991 فروند ان تولید شد که همچنان به تعداد محدود در خدمت است . 104 فروند از نسخه باری این مدل با نام 737 سری 200 مدل سی ساخته شد که دارای یک درب بارگیری در سمت چپ بدنه بود تولید شد که می توانست تا 14 تن بار را حمل کند
بوئینگ 737 کلاسیک
به سری دوم بوئینگ 737 که شامل مدل های 300 تا 500 میباشد بوئینگ 737 کلاسیک می گویند. این نسخه برای افزایش برد و ظرفیت بوئینگ 737 توسعه یافت و به دلیل شکل متفاوت موتورش با مدل قبلی کاملا قابل تشخیص است
بوئینگ 737 سری 300
این نسخه در سال 1984 اولین پرواز خود را انجام داد و 3 متر از نسخه 200 کشیده تر بود و طول ان به 33 متر رسیده بود و می تواند در حالت اقتصادی 149 نفر را حمل کند . بزرگترین تغییر این نسخه نصب موتور CFM56-3B-1 ساخت مشترک فرانسه و امریکا است که محبوبیت بسیار دارد و روی خانواده ایرباس 320 نیز نصب شده است. این موتور دارای رانش 20000 پاوند بود . این نمونه برد بیشتری داشت و میزان سوخت داخلی ان به 23170 لیتر سریده بود که در نتیجه برد به 4200 کیلومتر می رسید. کابین تنها دارای دو خدمه شامل خلبان و کمک خلبان بود و هر کدام از خدمه دارای دو نمایشگر رنگی و دو نمایشگر سی ار تی قابل برنامه ریزی بودند. تا پایان تولید این مدل در سال 1999 در مجموع 1113 فروند از ان ساخته شد
بوینگ 737 سری 400
این نسخه برای رقابت با ایرباس ای 320 ساخته شد که با ورود به خدمت دارای ظرفیتی بیشتر از سری 300 بوئینگ 737 بود. از این رو سری 400 دارای 3 متر طول بیشتر بود و طول ان به 36 متر رسید ولی سوخت چنان افزایش نیافته و ظرفیت سوخت به 23800 لیتر رسید که حدود 700 لیتر بیشتر بود سری 400 از موتور CFM56-3B-2 با 22000 پاوند رانش بهره می برد . این نسخه کشیده تر بود و میتواند تا 188 مسافر را حمل کند و بردی مشابه نسخه قبلی داشت. 486 فروند از این هواپیما بین سالهای 1988 تا 2000 میلادی ساخته شد
بوئینگ 737 سری 500
این نسخه اخرین نمونه مدل کلاسیک بود . سری 500 برای جایگزینی بوئینگ 737 سری 200 ساخته شد و البته تلاش در کاهش هزینه عملیاتی نسبت به سری 200 شد و در واقع یک نسخه بهبود یافته سری 400 بود که به دلیل طول کمتر(31 متر طول کل) و وزن کمتر بردش بیشتر شده بود و برد ان به رقم 4444 کیلومتر رسیده بود . بین سال 1990 تا1999 رقم 389 فروند از این نمونه ساخته شد
بوئینگ 7373 (Next Generation)
هنگامی که در دهه1980 ایرباس خانواده ایرباس 320 را ارائه کرد یک تحول بزرگ در جهان هوانبردی اتفاق افتاد. این خانواده دارای ظرفیت های مختلف با برد های مختلف بود و از فناوری دیجیتال با سیم استفاده میکرد از این رو بوئینگ به این فکر افتاد تا یک نسل جدید از خانواده 737 برای رقابت توسعه دهد . برنامه 737 ان جیدر سال 1993 اغاز شد . هواپیمای دارای بالی از نو طراحی شده و داخلی چون بوئینگ 757 بود . مساحت داخلی 25 درصد و سوخت 30 درصد افزایش یافته بود و از موتور پیشرفته تر و کابین به روز تر استفاده میکرد. کابین این نسخ دارای شش نمایشگر رنگی بزرگ بود و از فناوری دیجیتال با سیم بهره میبرد
بونیگ 737 سری 600
نخستین نمونه 737 ان جی که در سال 1998 وارد خدمت شد. این نسخه در واقع 737 سری 500 با فناوری های جدید بود و بین سال 1998 تا 2005 میلادی در مجموع 69 فروند از ان ساخته شد. این نمونه از موتور CFM 56-7B20 با توان 22000 پاوند رانش برخورد دار بود وبا طول 31 متر از همان بدنه سری 500 بهره می برد . برد این نمونه با بیشتری ظرفیت خود یعنی 149 نفر به رقم 5600 کیلومتر می رسید
بوئینگ737 سری 700
این نسخه برای جایگزینی 737 سری 300 ساخته شد و در سال 1998 وارد خدمت شد. این نمونه از موتور قویتر CFM 56-7B26 با توان 26300 پاوند قدرت بیشتر داشت و نصب دو بالچه بر نوک بالها باعث کاهش مصرف سوخت و ایرودینامیک بهتر شده بود و برد ان 6230 کیلومتر رسیده بود. این نسخه 2متر کشیده تر و دارای طول 33 متر بود ولی ظرفیت ان با مدل قبل تفاوتی نداشت.1189 فروند از این نسخه ساخته شد و هنوز در خط تولید است . نسخه ای از این نمونه با نام 737 سری 700 مدل ایی ار ساخته شد که نسخه دوربرد این پرنده برای مسیر های طولانی ولی کم مسافر بود . این نسخه 40530 لیترسوخت حمل میکند که نسبت به 26000 لیتر نسخه اصلی بسیار بیشتر بود و برد ان را به 10650 کیلومتر رسیده بود. تعداد کمی از این نسخه تولید شد
بوئینگ 737 سری 800
سری 800 گل سر سبد خانواده 737 است . این نسخه نمونه کشیده تر سری 700 است و در واقع زمانی که مکدانل داگلاس به مالکیت بوئینگ در امد، بوئینگ خط تولید هواپیماهای سری ام دی را بست و برای جایگزینی انها این مدل را توسعه داد. این نسخه نسبت به سری 700 سوخت بیشتری داشت و 32000 لیتر سوخت حمل میکند و ولی تنها 80 درصد یک ام دی در برد مشابه سوخت مصرف میکرد و از موتور CFM 56-7B27 با 27300 پاوند رانش بهره میبرد . این نسخه در سال 1998 ساخته شده و تا کنون بیش از 5000 فروند ان ساخته شده که پرتعداد ترین نسخه 737 است و همچنان تولید می شود
بوئینگ 737 سری 900
کشیده ترین نسخه 737 که با 42 متر میتوان تا 220 مسافر را حمل کند. این نسخه دارای موتور مانند نسخه قبلی است و برد ان به 600 کیلومتر می رسد . 52 فروند از این نسخه ساخته شد و از سال 2004 تا کنون سفارشی نداشته است
بوئینگ 737 سری 900 مدل ایی ار
نسخه دوربرد تر سری 900 که البته 33 متر طول دارد و ظرفیت ان 149 متر است و برد ان با 2600 لیتر به برد 6080 کیلومتر می رسد . 489 فروند از این نسخه تولید شده و همچنان در خط تولید است
بوئینگ 737 ماکس
این نسخه اخرین نسل بوئینگ 737 است که چند سالی است توسعه یافته و در سال 2017 وارد خدمت خواهد شده. این نسخه به تازگی در سال 2016 پرواز کرده است . این نسخه دارای بالی با نوک بال اصلاح شده دارای دو بالچه Winglet به طرف بالا و پایین برای کاهش مقاومت و پرواز ارامتر است که باعث کاهش مصرف سوخت و افزایش سرعت و برد شده است این تغییر باعث کاهش 14 درصدی مصرف سوخت شده و با 162 مسافر و 26000 لیتر سوخت دارای برد 6500 کیلومتر است . کابین ارتقا یافته و دارای چهار نمایشگر بزرگ رنگی لمسی است و دارای اچ یو دی برای خلبان و کمک خلبان است و از موتور بهبود یافته CFM International LEAP-1B با مصرف کمتر و توان 28000 پاوند رانش است
این نسخه در دو مدل ماکس 8 با ظرفیت 180 نفر و ماکس 9 با ظرفیت 220 مسافر است. این نسخه با قیمت 116 میلیون دلار جایگزین نسخه های فعلی در تولید می شود و همکنون 3330 سفارش دارد و از سال 2017 عملیاتی می شود
مدل های نظامی
بوئینگ 737 مانند اکثر هواپیمای تجاری ساخت بوئینگ استفاده نظامی نیز شد
تی-43
این نسخه بر اساس بوئینگ 737سری 200 برای نقش اموزشی برای خدمه هواپیماهای بزرگ در زمینه ناوبری ساخته شد و حتی گهگاه در نقش ارتباطی برای جابجای پرسنل نیروی هوایی امریکا نیز استفاده شد . 19 فروند از این هواپیما تولید شد که در سال 1973 تا 2010 میلادی به خدمت گرفته شد
سی40 کیلپیر: نسخه لجستیک ساخته شده بر مبنای بوئینگ 737 سری 700سی برای حمل نقل دارای درب بارگیری کنار بدنه بود. این هواپیما برای حمل سربازان و تجهیزات در خود امریکا استفاده می شود و 21 فروند ان ساخته شد
نسخه هشدار دهنده بوئینگ 737: چندنی کشور مانند استرالیا ، ترکیه و کره جنوبی با نصب رادار روی بوئینگ 737 سری 700 توسط شرکت بوئینگ نسخه اواکس این هواپیما را به خدمت گرفتند. تا کنون 14 فروند ان ساخته شده است
پی 8 پوسایدون: نسخه گشت ضد زیر دریایی ساخته شده برای نیروی دریایی امریکا جهت جایگزینی با پی 3 اوریون ساخته شد و تاکنون توسط هند و انگلستان و استرالیا نیز سفارش داده شده است. این نسخه بر اساس سری 800 ساخته شده است و همکنون در خط تولید است. به زوی مقاله ای در مورد ان خواهیم داشت
بوئینگ 737 پر فروش ترین هواپیمای مسافربری جهان است که تا کنون بیش از 9200 فروند ان ساخته شده و 2000 سفارش نیز همکنون دارد( نسخه فعلی البته و بیش از ۳۳۰۰ سفارش برای نسخه مکس) و همچنان با در نظر گرفتن نسخه جدید مکس نیم قرن اینده نیز در خدمت باقی خواهد ماند
عبدالحمید تارخ
www.boeing.com
