بوئینگ 767

در دهه 1970 بوئینگ دست به طراحی  بوئینگ 747 به عنوان اولین پهن پیکر جهان زد. در ادامه بوئینگ 757 دو موتوره ساخته شد که جایگزین بوئینگ  727شد ولی بوئینگ نیاز به طرحی پهن پیکر برای جایگزینی  707 بود. بوئینگ 707 که زمانی خود شهرت بسیار  کسب کد یک جت چهار موتوره ولی میان پیکر بود . نمی شد  ان را با 747 جایگزین کرد زیرا 747 دو برابر ان ظرفیت داشت و نیم شد  ان را با 757 جایگزین کرد زیرا 757 بردش کمتر بود

در همان دوران کنسرسیون ایرباس  پا به میدان گذاشت و با ارائه طرح ایرباس 300 اولین پهن پیکر  دو موتوره را توسعه داد. بوئینگ برای رقابت  با این پرنده که برد متوسط  داشت ولی ظرفیت حمل بالا دست به توسعه 7X7 زد. دو موتوره بودن برای یک پهن پیکر در ان زمام مزیت  زیادی بود زیرا اکثر پهن پیگرها همانند   747 یا چهار موتوره  بودند ویا مانند دی سی10 و لاکهید تری  استار  سه موتوره.

بوئینگ  طرح 7X7 را توسعه داد که در فوریه سال  1978 با نام 767 شناخته شد   و اعلام  شد دو نمونه از ان یکی نسخه کوتاه برد تر و دیگری برد بلند ان برای پوشش  مسیرهای با مسافران کمتر از بوئینگ 747 و در دو برد کوتاه و بلند ساخته خواهد  شد

بوئینگ در طراحی  767 تلاش بسیار در کاهش مصر ف سوخت  داشت زیرا شوک نفتی دهه 1970 باعث شده بود که بهره بری در سوخت اهمیت بسیار پیدا کند . بوئینگ خواهان کاهش 20 تا 30 درصدی مصرف سوخت بود از این رو سرمایه گذاری سنگینی در بخش موتور و شکل بال کرد و از این رو رایانه های جدید  برای طراحی ان توسعه یافت و 26000 ساعت تست تونل باد انجام شد . از انجای که برنامه 767 همزمان  با 757 اجرا شد بوئینگ تلاش  در استفاده از بسیاری از فناوری های  مشترک برای کاهش هزینه  توسعه   کرد و البته نیز 800 میلیون دلار نیز صرفه جویی کرد

همچنین  برای اولین بار بوئینک برای یک هواپیمای خود دو موتور از دو کارخانه را مد نظر گرفت . اگرچه بعدها بونیگ 747 و یا 757 و دیگر محصولات بوئینگ  و ایرباس چنین کاری  کردند ولی 767 اولین هواپیما بود که از روز اول طراحی استفاده از دو نوع موتور بسته به سفارش مشتری را در  طرح گنجانده شد. همچنین در طراحی بال ، بالی بلندتر  ولی نازکتر مد نظر گرفت تا در حرکت هوا در طول لبه بال فشار کمتری به هواپیما و در نتیجه افزایش سوخت وارد شود و همچنین بال بلند باعث افزایش سوخت قابل حمل نیز بود

در مرحله اول قرار بود هواپیما دارای سه خدمه باشد یکی خلبان کمک خلبان و مهندس پرواز ولی در سال 1981  مهندس  پرواز حذف شد  و کابین نیز دارای  شکل کلی  مشابه 757 بود

هواپیما در 26 سپتامبر سال 1981 اولین پرواز خود را با موفقیت انجام داد . 767 اولین طرح بین المللی  بوئینگ  بود  و از روز اول نیز ژاپنی ها  در این طرح سرمایع گذاری کرده بودند ولی شرکت اروماچی ایتالیا  نیز در برنامه شرکت داشت . ایتالیا  بخشی از بال و بخشهای متحرک بال را تولید میکردند  و صنایع فوجی، کاوزاکی و میتسابیشی ژاپنی نیز بخش های مختلف بدنه را  تولید میکردند

767 یک هواپیما با بدنه متعارف  و یک سکان  عمودی  با یک بخش متحرک بزرگ است و بال دارای 31.5 درجه پس گرایی است . بال از جنس  مواد ترکیبی همچون فیبر کربن  ساخته شده است و البته در بخش های نیز از الومینوم  استفاده شده است که  البته در ساخت الومینوم  برای این هواپیما نیز فناوری های جدید به کار رفته است. هوایپما دارای سه ارابه فرود شامل یک ارابه فرود دو چرخ در جلو و دو ارابه فرود هر کدام با چهار چرخ در عقب است .

در طول تولید این هواپیما  767 چندین موتور به خود  دید که شامل موتور P&W JT9D-7R4  با 47000 پاوند رانش ، موتور P&W PW4052 با توان 52000 پاوندن رانش، نسخه های 4060 و 4062 موتور قبلی با 60000 تا 62000 پاوند رانش، موتور GE CF6-80 در سری های مختلف با قدرت  48000 تا 59000 پاوند رانش بسته به مدل  و موتور انگلیسی RR RB211-524 با توان 59000 پاوند . این چند موتور در مدل های مختلف بسته به سفارش مشتری روی 767 نصب شد

کابین هواپیما  در نسخه های 200 و 300   فرمی  شبیه  757 بود که شامل شش نمایشگر رنگی    و دو نمایشگر قابل برنامه  ریزی  سی ار تی بود  ولی در مدل های  بعدی صفحه  های بزرگتر روی هواپیما نصب شده است .767  در بخش مسافران دارای دو راه رو  است که در  صورت ارایش  اقصادی   سه صندلی در وسط  و دو صندلی در هر سمت  در مجموع در یک ردیف هفت صندلی قرار دارد که در چنین حالی هواپیما دارای  290 صندلی است  ولی در بخش ویژه میتواند دو صندلی در وسط و یکی صندلی  در هر بخش در مجموع چهار صندلی حمل کند . هواپیما در صورت داشتن دو کلاس که به عبارتی دارای  بخش اقتصادی  با ردیف های هفت صندلی در بخش میانی هواپیما تا عقب است و یک بخش ویزه از جلوی بال  هواپیما به طرف جلو دارای  ظرفیت 224 صندلی است. همچین هواپیما در هر سمت دارای  دو درب برای سوار شدن یکی در جلو و یکی در عقب  است

مدل های مختلف

بوئینگ 767 سری 200 : اولین نسخه  تولید ، تحویلی  در سال 1982 است  که  توان پرواز مستقیم  برفراز اقیانوس اطلس را داشت  و در مسیر امریکا به اروپا پرواز میکرد . این نسخه  63000 لیتر سوخت حمل میکرد و برد پروازی ان با 224 مسافر به 7100 کیلومتر می رسد . 128 فروند از این نسخه  تولید شد

بوئینگ 767 سری 200 مدل ER: نسخه دوربرد سری 200 با برد افزایش یافته که در سال 1985 واردخدمت شد . این نسخه  در بخش مرکزی سوخت بیشتری حمل می کرد و میزان سوخت ان به 91400 لیتر رسیده بود و با 244 مسافر 11825 کیلومتر برد داشت  و معمولا  از موتور قویتر PW-4052 و 62  استفاده میکند  . این نسخه  در یک برهه از زمان دوربردترین  هواپیما دو موتوره جهان بود. در مجموع 121 فروند نیز از این مدل ساخته شد

بوئینگ 767 سری 300: این نسخه  در سال 1988 وارد خدمت شد و دارای  بدنه کشیده تر به میزان  6.4 متر بود  و پهنای بار ان نیز بزرگتر است  و برخی نسخه ها  بسته به سفارش دارای یک درب سوم برای سوار شدن نیز  در هر سمت بودند . در حالی که نسخه  قبلی تا 290  صندلی   را در حالت اقتصادی حمل میکرد این نسخه به 350 نفر رسیده بود  ولی میزان  سوخت ان با سری  200 یکی بود که 63000 لیتر بود. این نسخه دارای برد  پروازی 7890 کیلومتر بود . 104 فروند از این نمونه ساخته شد

بوئینگ 767 سیر 300 مدلER: نسخه دوربرد سری 300 که دارای  سوخت بیشتر در بخش میانی بود و در سال 1988 تحویل شد و  برای  پرواز بین قاره ای و مسیری های طولانی مانند لس انجلس  به فرانکفورت   ویا واشنگتون به پکن استفاده می شود.این نسخه 91400 لیتر سوخت حمل میکند و برد پروازی ان به 11000 کیلومتر می رسد. این نسخه  پر تعداد ترین نسخه 767 با میزان  تولید  583 فروند بیشترین مدل این هواپیما است

بوئینگ  767 سری 300 مدل اف: نسخه باربری  سری 300 که در سال 1995 وارد خطوط هوایی یو  پی اس شد.  این نسخه  بر اساس سری  300 ایی ار ساخته شد و  فاقد پنجره است و دارای  سه درب بارگیری می باشد . یک درب  بارگیر بزرگ با طول 340 سانتیمتر  و ارتفاع 250 سانتیمتر  و دو درب بارگیری  کوچک  178 در 170 سانتیمتر  است. این نمونه میتواند 52 تن بار را در برد  6000 کیلومتر حمل  کند. این نسخه  همچنان در حال تولید است و بیش از 185 فروند سفارش داده شده  که دو سوم ان تحویل شده است

بویینگ 767 سری 400 مدل ER

این نسخه کشیده ترین و اخرین نسخه 767 است که به میزان  6.4 متر که میتوان در حالت اقتصادی 375 صندلی را حمل کند. این نسخه  با 91400 لیتر سوخت دارای  برد 10400 کیلومتر است. این نسخه  بال کشیده تری دارد و نوک بال های ان مجهز به بالچه برای کاهش میزان مصرف سوخت و افزایش سرعت است. این سنخه دارای  کابین به روز تر دارای شش نمایشگر بزرگتر  کریستال مایع است . سری 400  در سال 2000  وارد خدمت شد  و تنها 38 فروند از ان فروخته شد. این هواپیما  تحت تاثیر  فروش بوئینگ 777 و 787 قرار گرفت

تا زمان نوشتن این  مقاله  در خرداد  سال 1395   در مجموع 1164 فروند 767 سفارش داده شده که کمتر ار صد  فروند انها هنوز  تحویل نشده است

از جمله بزرگترین دارندگان این هواپیما عبارتند از

دلتا ایر امریگا: 95 فروند از جمله 21 فروند سری 400، خط هوایی باربری  یو  پی اس با 59 فروند،خط هوایی امریکایی امریکن ایرلاینز با 56 فروند و یونایتد ایرلاین امریکا با 51 فروند

کاربری نظامی. بوئینگ 767  برای نقش های نظامی  مختلف مورد استفاده قرار رفته است . چندین  مدل اواکس، سوخت رسان و ترابری   از ان ساخته شده است. این موارد عبارتند از

E767: نسخه اواکس ساخته شده برای ژاپن  بر اساس  بوئینگ 767 سری 200. این هواپیما دارای  رادار  AN/APY-2است که بر روی  برخی نسخه های E-3 اواکس ساخته شده است که دارای برد  کشف 320 کیلومتر بر ضد یک جنگنده است . این نسخه دارای سامانه سوختگیری  هوایی ، جنگ الکترونیک، سامانه جمع اوری علائم دشمن و رایانه  برنامه ریز میدان نبرد است .چهار فروند از این هواپیما برای نیروی هوایی ژاپن ساخته شده است

KC-767: نسخه سوخت رسان  برای جایگزینی کی سی 10  نیروی هوایی امریکا . دو نسخه از این هواپیما توسعه یافته است یکی کی سی  767 نسخه صادراتی بر اساس بوئینگ 767 سری 200  ایی ار که  میتوان ان را به سه جایگاه سوخت رسانی شامل  یک جایگاه  زیر هر بال  و یکی در زیر بدنه تجهیز کرد  و دارای  یک درب برای حمل بار است. 11 فروند از این  هواپیما تاکنون سفارش شده که نیروی هوایی ایتالیا، ژاپن، برزیل و کلمبیا از مشتریان این هواپیما هستند که برای جایگزین کی سی 707 ان را خریداری کرده اند این نسخه  12000 کیلومتر برد دارد . نسخه  دیگر برای نیروی هوایی امریکا ساخته شده که با نام کی سی 46 شناخته می شود  و قرار است صد فروند ان تولید شود و همکنون وارد خدمت شده است(در اینده در مورد این مدل  مقاله ای خواهیم داشت). این پرنده سوخت رسان اینده ارتش امریکا است

مشخصات

ترجمه: عبدالحمید تارخ