جایگاه F-15E استریک ایگل در بین رقیبان
اف15 ایی استریک ایگل زمانی وارد خدمت شد که از رقیبانی چون سوخو34 ، سوخو30 و یا رافال خبری نبود . در دهه 1980 زمانی که نیروی هوایی امریکا خواهان یک جایگزین برای بمب افکن تاکتیکی موفق اف111 بود کمپانی مگدانل داگلاس بر اساس اف15 دی نسخه دو سرنشینه اموزشی رزمی اف15سی دست به توسعه نسخه ای با نام اف15 ایی استریک ایگل زدند. اف15 ایی در واقع همان اف15 دی بود تنها توان تهاجم زمینی پیدا کرده بود و حتی پیش نمونه اولیه یک اف15 دی تغییر یافته بود. انتخاب اف15 بسیار کار عاقلانه ای بود زیرا اف15 با مخزان سوخت سی اف تی اضافه کنار بدنه و مخازن سوخت خارجی دارای برد 5550 کیلومتر به شکل انتقالی بود که واقعا رقم بالای بود و فضای لازم برای حمل سلاح نیز داشت . عملا هیچ گزینه بهتری نیز در دستراس نبود. این پرنده در سال 1988 وارد خدمت شد
برای اشنایی با استریک ایگل اینجا را کلیک کنید
استریک ایگل مشابه کمی در جهان دارد .اگرچه سوخو30 روسی به دلیل اینکه نسخه چند منظوره و دو کابینه سوخو27 است شبیه ترین جنگنده به استریک ایگل باشد و یا سوخو34 چون جایگاه یک جنگنده تهاجمی را دارد ولی در اروپا واقعا جنگنده ای مشابه برای استریک ایگل وجود ندارد اگرچه تایفون و رافال میتوانند نقش ان را بازی کنند
اف15 ایی استریک ایگل از دو موتور Pratt & Whitney F100-PW-229 بهره میبرد که دارای بیشترین توان 29000 پاوند رانش با پس سوز بود و عمر موتور به 6000 ساعت می رسد. این پرنده تا همین چند سال پیش از نظر رانش تولید موتورها عملا رقیبی نداشت. حتی سوخو27 و 30 روسی نیروی کمتری را در حال پس سوز داشتند و دیگر جنگنده های اروپای نیز موتور به قدرت ان نداشتند تنها سوخو34 دارای موتور با قدرت مشابه بود که البته توان رقابت با اف15 استریک ایگل را در این زمینه نداشت زیرا سوخو34 در وزن سبک 8 تن و وزن سنگین ده تن سنگینتر بود در حالی که دو موتور ان روی هم رفته تنها 1500 پاوند رانش بیشتری ایجاد میکردند از این رو رانش به وزن استریک ایگل عدد 0.96 و سوخو34 عدد 0.68 است
در قیاس با رافال با از نظر رانش به وزن برابر و از سوخو30 کمی کمتر است که به دلیل وزن کمتر سوخو30 است
با وجود این اف15 ایی استریک ایگل از نظر توانایی پروازی از تمامی جنگنده های نسل چهار و چهار نیم برتر است. این پرنده دارای بیشترین سرعت 2.5 ماخ است که از رافال، و سوخو34 به میزان 1.8 ماخ، و تایفون و سوخو30 با میزان 2 ماخ و یا در برابر هر جنگنده غربی دیگر بیشترین سرعت را دارد.
حتی در زمینه سرعت اوجگیری نیز با در نظر گرفتن اینکه این جنگنده متعلق دهه 1980 است با سرعت اوجگیری 254 متر بر ثانیه است از سوخو30 و 34( با به ترتیب230 و 190 متر بر ثانیه ) برتر است و تنها رافال و تایفون و سوخو35 در این زمینه از استریک ایگل برتر هستند(که البته سبکتر هم هستند)
اف15ایی استریک ایگل دارای دو کابین پشت سر هم است و هر دو خدمه دید فوق العاده ای دارند
در استریک ایگل هر دو خدمه دارای سه نمایشگر رنگی چند کاره و نمایشگر اچ یو دی است (زمانی استریک ایگل درسال 1988 چنین کابینی داشت سوخو27 روسها که همان سال عملیاتی شد یک نمایشگر تک رنگ تک منظوره داشت) و حتی از کابین جنگنده های مشابه اروپای در همان دوران نیز بسیار بهتر است
اف15 ایی استریک ایگل در نسخه تولید برای ارتش امریکا در دماغه دارای یک رادار پالس داپلر APG-70 است.این رادار روی اف15 سی نصب شده است ولی در نسخه این نمونه دارای توان کامل هوا به زمین از جمله توان نقشه برداری دو بعدی ، تعقیب عوارض زمین و کشف اهداف زمینی و دریایی بود . این راداری دارای بیشترین برد 300 کیلومتر است و میتواند ده هدف را کشف و در نسخه نصب شده روی استریک ایگل تا چهار هدف درگیرشود. ولی در نسخه های صادراتی رادار های دیگر نیز نصب شد برای نمونه رادار نسخه اف15 اس تحویلی به عربستان از نسخه ای پی جی 63 بود ولی برخی نسخه نیز دارای رادار ارایه فازی فعال هستند . برای نمونه نسخه تحویلی به سنگاپور(اف15 اس جی) عربستان(اف15 اس ای) و کره جنوبی(اف15 کا) دارای رادار ارایه فازی ای پی جی 63 وی 3 است که توان درگیر با هشت هدف را دارد و میتواند با دقت کمتر از نیم متر دست به نقشه برداری سه بعدی بزند. این رادار 1500 المان دارد .
همکنون ارتش امریکا در حال تعویض رادارهای استریک ایگل های خود با نسخه ارایه فازی فعال APG-82V1 است که ان نیز 1500 گیرنده و فرستنده دارد. این رادار دارای برد 300 کیلومتر و توان درگیر با هشت هدف را دارد
رادار پالس داپلر تولید از نظر فناوری از رادار های جنگنده های چون سوخو30 و رافال که ارایه فازی غیر فعال است پاینتر است ولی همکون به غیر از اسرائیل همه دارندگان استریک ایگل در حال ارتقا استریک ایگل های خود با رادار ارایه فازی فعال هستند و یا اینکه اصلا نسخه مجهز به این رادار را در خدمت دارند برای نمونه همینک حدود 70 استریک ایگل در ارتش امریکا دارای رادار ارایه فازی هستند که از مجموع سوخو30 ارتش روسیه هم تعدادشان بیشتر است
بدون شک استریک ایگل از نظر رادار با رادارای پی جی 63 وی 3 ویا ای پی جی 82 از تمامی جنگندهای هم نسل خود برتر است زیرا دست کم رادار ماژول بیشتری نسبت به رادار اریه فازیه فعال اینده تایفون و رافال دارد و از طرف فعال است در حلی که جنگندهای روسی غیر فعال هستند
اف15 ایی استریک ایگل به عنوان یک جنگنده تهاجمی غلاف های خارجی مناسبی حمل میکند
غلاف نشان گذاری لیزری و ناوبری شبانه لاینترین مجهز به سامانه دید حرارتی نسل سوم
غلاف نشان گذاری لیزری و ناوبری شبانه لیتینیگ ساخت اسرائیل
غلاف نشان گذاری لیزری و ناوبری شبانه با دوربین دید حرارتی شبانه اسنایپر با توان کشف اهداف برای مختصاد دادن ماهواره ای برای بمب های ماهواره ای
غلاف جنگ الکترونیک های جنگ الکترونیک AN/ALQ-131، و تجهیزات ثابت AN/ALQ-128 و ALQ-135
چیزی که در این جا مشخص است استریک ایگل با داشت تنوع بیشتر برای حمل غلاف خارجی از جمله در زمین غلاف های نشان گذار لیزری و ناوبری شبانه (سه نوع مختلف) میتواند در عملیات های تهاجمی بسیار موثر تر از اکثر رقیبان غربی وشرقی خود ظاهر شوند و تنها اف16 میتواند غلاف های مشابه ای را حمل کند . جال اینکه ترکیب پروازی اف15 ایی استریک ایگل حمل دو غلاف یکی غلاف ناوبری شبانه لاینترین و دیگری غلاف نشان گذاری لیزری اسنایپر ویا لیتینیگ است که باز تنها اف16 چنین ترکیب را دارد
ولی حتی اگر بگویم از نظر رادار و الکترونیک استریک ایگل در غرب و یا شرق رقیبانی دارد ولی بدون شک در دو زمینه بی رقیب است
یکی برد و دیگری میزان تسلیحات
استریک ایگل دارای 19 جایگاه تسلیحاتی است. این 19 جایگاه شامل یکی جایگاه هر یک با سه شعبه زیر هر بال (در مجموع شش جایگاه زیر دو بال)، سه جایگاه چسبیده به هر مخزن سوخت سی اف تی (با دو مخزن سی اف تی در مجموع شش جایگاه) ، دو جایگاه در کنار ورودی هر هوا( در مجموع چهار جایگاه)، سه جایگاه در زیر بدنه یکی در مرکز بدنه و یکی زیر هر ورود .
استریک ایگل میتواند تا 10400 کیلوگرم سلاح حمل کند
در قیاس سوخو30 و 35 دارای 12 جایگاه با توان حمل 8 تن سلاح(سوخو34 همین مقدار جایگاه و 9 تن سلاح) ویا رافال 12 جایگاه و 9.5 تن سلاح و تایفون 13 جایگاه و 7.5 تن
اف15 استریک ایگل میتواند تا هفت بمب 900 کیلوگرمی هدایت لیزری ویا ماهواره ای و یا 14 بمب هدایت لیزری ویا ماهواره ای 225 کیلوگرمی را حمل کند
همچنین استریک میتواند تا 20 بمب هدایت ماهواره ای اس دی بی با برد 120 کیلومتر را حمل کند
سوخو34 و 30 و 35 میتواند در یک عملیات برای بمب باران دقیق میتواند تا 6 بمب هدایت لیزری و یا اپتیک 250 تا 500 کیلگرمی را حمل کند
رافال میتواند تا پنچ بمب هدیات لیزری 250 کیلوگرمی ویا سه بمب هدایت لیزری 900 کیلوگرمی و یا 500 حمل کند و تایفون تا هفت بمب 500 کیلوگرمی هدایت لیزری و ماهواره ای
پس تا اینجا دید وقتی پای حمل عملی سلاح های هدایت شونده به میان میاید اف15 ایی برتر از دیگر جنگنده ها است
در حالا یک شکل دیگر ماجرا را هم میتوانید بیبنی که ان ترکیب تسلیحات هوا به هوا با سلاح های تهاجمی و سوخت است یعنی یک ترکیب درست برای انجام عملیات
یک اف15 استریک ایگل میتواند پنج بمب هدایت لیزری ویا ماهواره ای 900 کیلوگرمی ، دو امرام و دو سایدواندر زیر بال و دو مخزن سوخت خارجی حمل کند (از انجای که جایگاه زیر بال اف15 سه شعبه است میتواند دو موشک و یک مخزن را حمل کند)و یا میتواند با کم کردم یک بمب چهار بمب و سه مخزن را حمل کند
یک سوخو و یا 30 و 35 و 34 در یک حمله تهاجمی زمینی میتوانند تا شش بمب هدایت لیزری و یا اپتیکی 250 یا 500 شامل یکی زیر هر بال و یکی زیر هر ورودی هوا در کنار چهار موشک هوا به هوا مانند دو ار 77 و دو ار 73 را حمل کند و در کنار انها یک مخزن سوخت 3000 لیتری را میان دو ورودی هوا حمل کند(البته مخزن سوخت 3000 لیتری را تنها سوخو34 حمل میکند و سوخو30 و 35 چنین توانی ندارند). سوخو34 میتواند دو مخزن 3000 لیتری دیگر حمل کند ولی مجموع سوخت و مهمات خارجی قابل حمل توسط این جنگنده 9 تن است . هر مخزن سوخت پر خارجی 4 تن (شامل 3800 کیلوگرم سوخت) وزن دارد در صورت حمل سه مخزن می شود 12 تن که بیشتر از میزان قابل حمل توسط این جنگنده است از این رو تنها حمل یک مخزن با سلاح ممکن است و حمل سه مخزن تنها بدون مهمات و حتی گلوله های توپ برای کاهش بیشترین وزن برخاستن و انتقال بین پایگاه ها است (البته در صورت حمل بمب هدایت لیزری یکی بمب کمتر در سوخو30 و 35 حمل می شود زیرا یکی از جایگاها را غلاف نشان گذار لیزری میگیرد)
رافال میتواند سه تیره بمب و سه مخزن سوخت خارجی و سه موشک هوا به هوا را حمل کند و یکی از جايگاه ها نیز غلاف نشان گذار لیزری در صورت داشتن بمب لیزری حمل میکند
تایفون میتواند دو مخزن، شش موشک هوا به هوا ، دو بمب لیزری حمل کند و در جایگاه زیر بدنه نیز غلاف حمل میکند
باز ترکیب سلاح و سوخت استریک ایگل بسیار بهتر است
ولی وقتی سلاح های کوچکتر می شود تفاوت اشکار تر هم می شود
برای نمونه اگر قرار بود استریک ایگل به جای بمب 900 کیلوگرمی 250 کیلوگرمی حمل کند میتوند نه بمب و دو مخزن سوخت و چهار موشک هوا به هوا در کنار دو غلاف حمل کند. این در حالی سات که سوخو چه با بمب 250 و چه 500 کیلوگرمی تنها تاشش بمب را میتواند حمل کند و رافال و تایفون هم در مجموع تنها پنچ و هفت بمب 225 و 3 بمب 900 کیلوگرمی حمل کند
در واقع دلیل برتری چشمگیری اف15 استریک ایگل در میزان حمل تسلیحات از جمله در زمانی که تسلیحات وزن کمتری دارند(مثلا بمب های 225 و یا113 کیلوگرمی هدایت شونده ) بر میگردد به تعداد جایگاه های بیشتر و چند شاخه بودن این جایگاه ها است
ولی یکی از برتری های دیگر استریک ایگل در تنوع و تاثیر گذاری بیشتر است
برای نمونه
استریک ایگل موشک های هدایت ماهواره ای همانند ای جی ام 158 با برد 500 تا 1000 کیلومتر را حمل میکند که کاملا خودکار بوده و بعد از شلیک کاملا مختار لست ، همچنين این جنگنده میتواند سلاح دوربرد ای جی ام 154 با برد 130 تا 500 کیلومتر بسته به مدل را حمل کند که این نیز هدایت ماهواره ای است
رافال و تایفون تسلیحات مشابه ای تا برد 500 کیلومتر حمل میکند (منظور سلاح های چون تاروس و اشتروم شادو است)
سوخوها بر اساس گفته منابع میتواند موشک خا 65 با برد 600 کیلومتر را حمل کند ولی یک مسئله است …هرگز هیچ تصاویر از این موشک با سوخو وجود ندارد وهرگز هیچ منبعی شلیک ان را تائید نکرده و اصلا خود روسها شلیک این موشک را تائید نکرده اند از این رو نمیتوان این سلاح را مد نظر بگیریم زیرا تائید نشده. دیگر سلاح دوربرد سوخو سلاح خا59 است که یک سلاح اپتیکی با هدایت توسط افسر رادار است و تا 250 کیلومتر برد دارد. فعلا نسخه تمام خودکار ان در دسترس نیست ولی سال پیش روسها یک نسخه تمام خودکار را را با هدایت گلنوس در نمایشگاه هوایی به نمایش گذاشته اند فعلا در خدمت نیست ولی احتمالا در اینده وارد خدمتی می شود این ضعف روسها را پوشش میدهد
همچنین استریک ایگل میتواند تا 20 بمب اس دی بی با برد 60 تا 130 کیلومتر بسته به ارتفاع پروازی و یا بین هفت تا چهارده بمب هدایت ماهواره 900 تا 225 کیوگرمی JDAM –ER نسخه دوربرد JDAM را با برد 80 تا 120 کیلومتر حمل کند که باز جنگنده های غربی توان حمل این تعداد بمب را ندارند و در شرق که اصلا بمب با چنین بردی و هدایت ماهواره ای وجود ندارد (ارزش سلاح های اینچنینی توان پرتاب تعداد زیادی از انها به طرف سامانه های پدافند است)
تنها در تسلیحات کوتاه برد سوخو توان رقابت را دارد مثلا بمب های لیزری و ماهواره ای با برد زیر 25 کیلومتر از سری کاب
استریک ایگل میتواند تا هشت امرام و یا چهار سایدواندر را حمل کند. ترکیبی شکاری ان چهار تا شش امرام و دو تا چهار سایداوندر است. امرام در نسخه عملیاتی بین 105 تا 180 کیلومتر در دو نسخه سی و دی برد دارد. از قیاس میکا ، میتئور ار 77 و امرام که بگذريم و کارایی انها را نزدیک هم بدانیم(البته میتئور را بسیاری بهترین موشک هوا به هوای جهان میدانند)
در زمینه تسلیحات هوا به هوا سوخو میتواند موشک ار 77 با برد 80 و 110 کیلومتر در دو نسخه عملیاتی فعلی را حمل کند(موشک ار 77 ام بابرد 180 کیلومتر هنوز عملیاتی نشده احتمالا تا سال 2020 و یا زودتر عملیاتی می شود ) و میتواند موشک ار 73 را در رزم هوایی حمل کند. سوخو میتواند تا هشت ار 77 و شش ار 73 را حمل کند البته منظور ترکیبی از این دو موشک است نه همه این موشک ها را با هم زیرا تنها هشت موشک را میتواند حمل کند
رافال نیز میتواند تا 10 موشک راداری و یا فروسرخ که میتواند ترکیبی از میکا و میتئور را حمل میکند و تایفون نیز هشت موشک که میتواند ترکیبی از امرام، میتئور، اسرام و یا سایدواندر باشد
پس در یک نتیجه کلی میتوان اینگونه گفته که اف15 استریک ایگل از نظر میزان سلاح قابل حمل از همه جنگنده های برتر است از جمله در بحش تسلیحات هدایت شوند تهاجمی و از طرفی از نظر تاثیر پذیری و فناوری تسلیحاتی دست کم در عملیات هوا به زمین با جنگندهای اروپایی چون رافال و تایفون برابر و از نسخه روسی برتر است (منظور بخش دوم کارایی سلاح است و نه میزان قابل حمل)
و اما یکی دیگر از برتری های اف15 برد ان است
اف15 استریک ایگل در مجموع میتواند 5950 لیتر سوخت داخلی حمل میکند که دو مخزن سوخت تطبیقی در کنار بدنه هر یک با 2800 لیتری سوخت(در مجموع 5600 لیتر سوخت) و سه مخزن 2300 لیتری خارجی شامل یکی زیر هر بال و یکی زیر بدنه) باعث شده که استریک ایگل بتواند 20137 لیتر سوخت حمل کند که برد انتقالی ان را به عدد 5741 کیلومتر برساند. این هواپیما بدون مخزن سی اف تی کنار ورودی هوا 4440 کیلومتر و با سوخت داخلی 2222 کیلومتر
سوخو34 دارای 15400 لیتر سوخت داخلی و سه مخزن سوخت خارجی 3000 لیتری است(البته به ندرت تنهای یک بار با یک از سه مخزن انهم زیر بدنه دیده شده دست کم عکسش موجود است ) که در مجموع می تواند 24400 لیتر سوخت را حمل کند که برد انتقالی سوخو34را به 4500 کیلومتر میرسد.
سوخو30 دارای برد 3000 کیلومتر ، سوخو35 با دو مخزن سوخت 4500 کیلومتری (البته هرگز دو مخزن روی سوخو 35 دیده نشده در برخی منابع امده بنده ذکر کردم) ، رافال دارای برد انتقالی 3700 کیلومتر و تایفون 3800 کیلومتر
با وجود سوخت بیشتر سوخو34 ولی به دلیل 1- وزن بسیار بیشتر و دو به دلیل موتور پر مصرف تر که به شکل کلی ویژگی تمامی موتورهای روسی است برد سوخو34 به شکل چشمگیری کمتر است
برای اشنایی با تسلیحات هوا پرتاب امریکایی که در این مقاله از انها یاد شد اینجا را کلیک کنید
اف15 ایی استریک ایگل یک جنگنده تمام عیار است.. میتوان هر نقشی را به ان سپرد
نقش دفاعی هوایی را به خوبی برادر بزرگتر شکاریش یعنی اف15 ایگل انجام میدهد و در نقش تهاجمی که به نظر در بین جنگنده های متعارف بی رقیب می اید . این جنگنده نه فضایش کم است، نه بردش محدود است و نه نسبت به رقیبانش قیمت خیلی گران دارد . البته ایگل و استریک ایگل را همواره کشورهای با سطح تحدید بسیار بالا خریدند انها که اف16 و اف18 را کافی ندانستند از جمله کشورهای که نیاز به جنگنده ای با توان انجام عملیات عمقی میخواستند . این پرنده حتی این استعداد را داشت تا در قالب جنگنده اف15 سایلنت ایگل نقش یک نسل پنجم را بازی کند . البته این پرنده سطح مقطعی بزرگی دارد و جنگنده بزرگی است ولی بزرگی ان نیز به ان این امکان را داده که ظرفیت بیشتر داشته باشد
دارندگان استریک ایگل
نیروی هوایی امریکا:200 تا 215 فروند
نیروی هوایی اسرائیل:25 فروند
نیروی هوایی عربستان :70 فروند. این نیرو 84 فروند نسخه SA نیز سفارش داده است
کره جنوبی:61 فروند
سنگاپور: 40 فروند
قطر:72 فروند
نام | اف15 ایی | سوخو30 | سوخو34 | رافال | تایفون |
طول | 19.43 متر | 21.09 متر | 23.34 متر | 15.27 متر | 15.96 متر |
بلندی | 5.63 متر | 6.36 متر | 6.09 متر | 5.34 متر | 5.28 متر |
وزن خالی | 14.3تن | 24.9 تن | 22.5 تن | 10.3 تن | 11 تن |
بیشترین وزن برخاستن | 36.7 تن | 34.5 تن | 45 تن | 24.5 تن | 23.5 تن |
موتور | دو دستکاه موتور پرات اندویتنی اف100- 229 | دو دستگاه موتور ای ال 31 | دو دستگاه موتور ای ال 31 | دو دستگاه موتور ام88 | دو دستگاه موتور یوروجت |
قدرت موتور | برای هر موتور 29000 پاوند با پس سوز | برای هر موتور 27600 پاوند با پس سوز | برای هر موتور با پس سوز 29760 | 17000 پاوند | 20230 پاوند |
بیشترین سرعت | 2.5 ماخ | 2 ماخ | 1.8 ماخ | 1.8 ماح | 2 ماخ |
سرعت اوجگیری | 254 متر بر ثانیه | 230 متر بر ثانیه | 190 متر بر ثانیه | 304 متر بر ثانیه | 315 متر بر ثانیه |
برد انتقالی | 5700 کیلومتر با سی اف تی و 3900 کیلومتر بدون انها با سه مخزن سوخت خارجی | 3000 کیلومتر | 4500 کیلومتر با سه مخزن سوخت خارجی | با سه مخزن خارجی 3700 کیلومتر با پنچ مخزن بیش از 4400 کیلومتر | با سه مخزن خارجی 3700 کیلومتر با پنچ مخزن بیش از 4400 کیلومتر |
رادار | ای پی جی 63 و یا 70 و یا ای پی جی 63 وی3 و یا ای پی جی 81 | ان001ام بارس | رادار وی 004 | ار بی ایی-2 | کاپتور |
برد رادار | 250 تا 300 کیلومتر | 300 تا 350 کیلومتر | 250 کیلومتر | بیش از 250 کیلومتر | بیش از 300 کیلومتر |
توان | توان درگیری با چهار هدف | توان درگیر با چهار تا شش | ؟ | شش تا هشت هدف | 6 هدف |
نوع رادار | پالس داپلر در برخی مدلها اریه فازی فعال و در برخی در حال تجهیز به رادار اریه فازی | ارایه فازی غیر فعال | اریه فازی غیر فعال | فازی فعال در اینده | فازی فعال در اینده |
توان تسلیحاتی | 19 جایگاه با بیش از 10 تن | 12 جایگاه تسلیحاتی با توان حمل 8 تن سلاح | 12 جایگاه با 9 تن سلاح | 14 جایگاه و 9.5 تن | 13 جایگاه و 7.5 تن مهمات |
سلام جناب تارخ……یه سوالی داشتم که برنامه F35E به کجا کشید(مخصوصا حالا که قیمت همه مدلای این جنگنده خیلی کم شده) و اینکه آمریکا برنامه ساختن یه بمب افکن تاکتیکی نسل 6 یا 5 تو کلاس F111 داره؟مثل طرح های FB22 و FB23؟ با یا بدون سرنشین…..
سلام فعلا که برنامه اف35 ایی پیگیری نشده
برنامه تولید نسخه های بیشتر از اف22 که عملا دیگه وجود نداره زیرا خط تولیدش بسته شده و در کلاس اف111 هم برنامه ای ندارن
سلام خواستم بپرسم چقد مدت میکشه ، نیروی برتر هوایی جهان ،پدافند خوب ایران رو سرکوب کنه؟؟؟
سلام والا بستگی داره که قرار باشه در چه سطحی سرکوب بشه