خودروی زرهی پیرانا ساخت شرکت سویس MOWAG یکی از مشهور ترین خودرو های زرهی جهان است که طرح های زیادی بر اساس ان ساخته شده است و سنبل یک طرح موفق است. این خودرو در دهه 1970 در سوئیس برای جایگزین اینده طرح ام113 ساخته شد هدف از ان طرحی یک خودرو زرهی با انعطاف پذیر بالا برای هر نقش و همچنین سرعت بالا و تحرک مناسب بود.
ام113 که در ان زمان در بین ارتش های دوست امریکا بسیار رواج داشت دارای شنی بود و شنی محدودیت های در زمینه سرعت و حتی تحرک ایجاد میکند اگرچه ویژگی های خود را داشت. در واقع ورود به خدمت نفربر های سری بی تی ار شوروی با چرخ نشان داد خودروی زره پوش پیاده نظام اگر چه جای شنی مجهز به چرخ باشند سرعت جابجای بیشتری در میدان جنگ دارد و قدرت جابجای ان نیز افزایش می یابد
این شرکت یک طرح چهار چرخ 4*4 توسعه داد که قدرت به هر چهار چرخ منتقل می شد و بعد این طرح مبنای تولید انواع نسخه های شش، هشت و ده چرخ شد.
پیرانا 1 بی 4*4
اولین عضو خانواده خودرو پیرانا در سال 1974 با نام پیرانا 1 بی توسعه یافت که یک خودرو شناسایی 4 چرخ 6.3 تنی بود که دارای یک برجک کوچک مسلح بود. این خودرو دارای سه خدمه که شامل راننده، فرمانده و توپ چی بود. رانند در جلو قرار داشت و توسط یک دریچه میتواند سرش را بیرون بیاورد و فرمانده نیز کنار راننده قرار داشت و توسط چند پیرسکوب به جلو و دو طرف دید داشت و توپچی درون برجک کوچک قرار داشت.
خودروی دارای یک موتور دیزل هشت سیلندر 167 اسب بخاری بود که قدرت را توسط دو دفرنسیال به هر چهار چرخ منتقل می کرد . بر روی خودرو یک برجک کوچک شامل یک مسلسل 12.7 م م برونینگ بود که توسط توپچی با کمک سایت از درون خودرو شلیک می شود. میشد به جای این مسلسل یک توپ 30 م م نیز نصب کرد. پشت برجک نیز چهار نارنج انداز دودزا نصب شده بود . خودرو فضای کمی داشت و تنها چهار سرباز را حمل میکرد که از یک درب یک تکه از عقب خودرو شوار می شدند . خودرو با کمک دو جت ابی در پشت خودرو توان حرکت روی اب و شناور ماندن روی اب را داشت. از نظر زرهی تنها در برابر مسلسل های متوسط 7.62 م م چون پی کا ام و یا ترکش های خمپاره 81 م م مقاوم بود. خودرو دارای سرعت 100 کیلومتر برساعت بود که دست کم 40 کیلومتر بر ساعت سریعتر از ام113 بود و 700 کیلومتر نیز برد جاده ای داشت
پیرانا 1بی 6*6
پیرانا نسخه چهار چرخ چندان تولید نشد ولی نسخه شش چرخ بسیار مورد استقبال قرار گرفت و بر اساس ان طرح های زیادی تولید شد که بعد به ان خواهیم پرداخت . نسخه شش چرخ که قدرت به شش چرخ منتقل می شد دارای 9.2 تن وزن بود و موتور قویتر 200 اسب بخاری داشت . این نسخه به سلاح های زیادی تجهیز شد. مسلسل 12.7 م م، موشک تاو ، برجک با توپ 90 و حتی 105 م م. نسخه پزشکی و فرمانده نیز از ان ساخته شد . بر اساس این نسخه یک نمونه 8 چرخ نیز ساخته شد
پیرانا 2
این نسخه هشت چرخ بود و از یک موتور 6V-53TA با قدرت 350 اسب بخار بهره می برد و قدرت به هر هشت چرخ منتقل می شد . این نمونه کشیده تر بود و البته سنگینتر و وزن ان به 14 تن می رسید . در حالی که دو نسخه قبلی تنها چهار سرباز را می توانست حمل کنند این نسخه تا 13 سرباز را حمل میکرد که افزایش ظرفیت قابل توجه ای بود. این نسخه معمولا به یک برجک با توپ 20 م م هدایت شونده از درون خودرو بود ولی این نسخه نیز پرتابگر موشک تاو، برجک توپ 105 م ویا اصلا بدون برجک و تنها با یک مسلسل 12.7 م م و یا 7.62 م م نیز تولید شد. از نظر زرهی مقاومت بیشتری داشت گلوله های مسلسل 12.7 م م ویا ترکش خمپاره های 120 م م را تحمل میکرد.
پیرانا3
این نسخه دارای انواع هشت چرخ و ده چرخ است . این نسخه از پیرانا 2 قدرت بیشتری داشت و از یک موتور المانی MTU 6V183 TE22 با 400 اسب بخار قدرت می گرفت که قابل افزایش تا 450 اسب بخار نیز بود. از نظر زرهی حفاظت بیشتری دارد و حتی گلوله های مسلسل سنگین 14.5 م م را نیز دفع میکند و در برابر ترکش گلوله های توپ 155 م م مقاوم است. این نسخه نیز با چندین مدل برجک توسعه یافت . این نسخه را میتوان به زره توری برای مقابله با حملات راکتی تجهیز کرد
پیرانا4
این نسخه سنگینتر هشت چرخ و زره پوش تر است. وزن ان به 24 تن رسیده و توان دفع گلوله 20 م م را دارد و میتواند انواع زره قفسه ای و یا حتی واکنش را نیز حمل کند.این نسخه از موتور قویتر 544 اسب بخاری بهره می برد
پیرانا5
اخرین نسخه که در سال 2011 توسعه یافت و دارای وزن 26 تن است و از یک موتور قویتر بهره میبرد که 600 اسب بخار قدرت فراهم میکند. برخی نسخه های به نمایش در امده این مدل دارای سامانه دفاع فعال و موشک ضد تانک جولین است
همان طور که گفته شد خود پیرانا یک شاسی است ولی میتوان از ان در ماموریت های مختلف استفاده کرد . در واقع چیزی باعث شهرت پیرانا شده همین مسئله است و مشتریان زیادی را بخود جلب کرده زیرا با نصب برجک های مختلف میتوان در نقش مختلف از ان استفاده کرد. از انجایی که پیرانا دارای سرعت 100 کیلومتر بر ساعت است از این رو اکثر ارتشها ان را به نسخه های شنی دار ترجیه میدهند. خود پیرانا 1،2 ، 3 و 4 تا کنون به چندین کشور صادر شده اند که معملا دارای برجک 12.7 م م و یا 20 م م کنترل از درون خودرو بدند ولی نسخ های خاصی نیز برای برخی کشورها توسعه افت که به ان اشاره میکنیم
نفربر زرهی مسلح LAV-25 :
این خودرو بر اساس نسخه هشت چرخ پیرانا 1 ساخته شد و برای تفنگدارن دریایی امریکا توسعه یافت . در واقع تفنگداران دریایی در دهه 1980 به دنبال جایگزین برای ام113 بودند که البته تحرک بیشتری داشته باشد و اسلحه بیشتری حمل کند. این نسخه دارای موتور المانی 6V53T با 275 اسب بخار قدرت است که قدرت را به هشت چرخ اعمال میکند و می تواند با سرعت 100 کیلومتر بر ساعت حرکت کند. نسخه اصلی که همان LAV-25 است دارای یک برجک با دو خدمه است که از یک توپ 25 م م بوش مستر استفاده میکند.
توپ 25 م م بوش مستر ام 242 یک توپ 25 م م است ولی به دلیل سرعت دهانه بالا که 1100 متر بر ثاینه است و مهمات ها بسیار کارامد حتی از توپ 30 م م نفربر بی ام پی 2 و 3 روسی و یا برادلی امریکا نیز برتر است و این توپ 200 گلوله بر دقیقه اتش میکند و مهمات انفجار شدید اتشزای ان تا 2000 متر برد دارد و میتواند مهمات انرژی جنبشی ضد زره ای با توان نفوذ در 56 م م زره در 1000 متر اتش کند. توپچی برای اتش این توپ دارای یک سایت با دوربین دید حرارتی برای درگیر در شب تا برد 1500 متری است و از یک مسافت یاب لیزری و رایانه اتش بهره می برد.خودرو 270 گلوله 25 م م با خود حمل میکند و دارای یک مسلسل 7.62 م م هماهنگ با برجک اصلی است که ان نیز 3100گلوله حمل می کند. فرمانده نیز دارای یک است با قابلیت درشت نمایی است و میتواند دست به اتش توپ اصلی بزند. همچنین در هر طرف برجک دارای سه نارنجک انداز دود زا است
این خودرو دارای وزن 12.5 تن است و در برابر گلوله های مسلسل 12.7 م م چون دوشکا مقاوم است و در عراق با زره توری ضد راکت دیده شد. دارای دو جت اسکی است و یک خودروی دوزیست ابی خاکی است. این خودرو دارای سه خدمه و است و میتواند شش سرباز را حمل کند . اخرین نسخه این نمونه LAV-25A2 است . این نسخه یک ارتقائاتی روی زره برای مقاومت در برابر اتش تا کالیبر 14.5 م م و همچنین بهبود سامانه اتش توپچی، بهبود سایت دید فرمانده، رایانه اتش پیشرفته تر سیستم تعلیق بهبود یافته است
چندین نسخه دیگر از این نمونه توسعه یافت.
LAV-AT: نسخه ای فاقد برجک است و دارای یک پرتاب کننده دوتایی موشک تاو روی یک سکوی متحرک در قسمت عقب خودرو است. این سکو بالا و پایین شده و میتواند ارتفاع خود را تنظیم کند. این روش برای شلیک موشک از پشت مانع زمینی کار برد دارد . لانچر پرتاب دارای دو موشک تاو است ولی خودرو 16 موشک تاو دیگر را درون خود حمل میکند. همچنین یک مسلسل 7.62 م م نیز در روی خودرو با 1000 گلوله میباشد
LAV-M: یک نسخه با یک خمپاره انداز 81 م م و یک سقف با روپوش دو لنگه که با باز کردن درب ان ، لوله خمپاره را بیرون می اورد و دست به اتش می زنند .این خودرو 99 گلوله 81 م م درون خود حمل میکند و مجهز به یک مسلسل 7.62 م م با 1000 گلوله
LAV-AD: نسخه دفاع هوایی دارای یک برجک با هشت موشک استینگر و یک توپ 25 م م جی بی یو -12 گاتیلیتنگ 5 لول با سرعت اتش 4200 گلوله بر دقیقه . این خودرو فاقد رادار است و اتش به صورت چشمی انجام می شود و موشک استینگر هم که هدایت فروسرخ است. خودرو 16 موشک استینگر و 990 گلوله 25 م م با خود حمل میکند
همچنین دارای چند نسخه دیگر در انواع شناسایی ، امبولانس و جنگ الکترنیک نیز است
تفنگداران دریایی امریکا 401 نسخه رزمی با توپ 25 م م،95 نسخه پرتاب کننده تاو،50 عراده نسخه مسلح به خمپاره انداز،50 نمونه فرمانده ای و 150 عراده از نسخه های دیگر در خدمت دارد
نسخه دیگر بر گرفته شده از پیرانا خودرو ASLAV برای ارتش کانادا و استرالیا است
ASLAV بر اساس پیرانا 1 نسخه هشت چرخ شاخته شده و 13.2 تن وزن و یک موتور 275 اسب بخاره مشابه LAV-25 تفنگداران دریایی است. این نسخه نیز دارای سه خدمه و توان حمل شش سرباز را دارد و میتواند به سرعت 120 کیلومتر بر ساعت برسد. این نسخه نیز دارای یک برجک با دو نفر خدمه و یک توپ 25 م م بوش مستر است و به غیر از مسلسل هماهنگ با توپ اصلی معمولا یک مسلسل 7.62 م م دیگر نیز روی برجک مسلح است . نسخه تایپ 2 این خودرو فاقد برجک است و دارای یک مسلسل 12.7 م روی خودرو است که گهگاه با یک نارنجک انداز 40 م م نیز دیده شده است. 257 عراده برای استرالیا و کانادا ساخته شد
بیسون
نسخه ریکاوری پیرانا را بیسوم می گویند که برای ریکاوری خودرو های زرهی همانند نفربر های زرهی به کار می اید اگرچه برای تعمیر تانک نیز بسیار موثر است . خودروی ریکاوری زرهی وظیفه تعمیر تانکها و خودرو های زرهی را در میدان جنگ دارد و به در واقع این نسخه یک پیرانا 2 است که دارای چرثقیل برای بلند کردن خودروها ویا تجهیزات انها می باشد . بیسون بر اساس پیرانا 2 البته نسخه هشت چرخ ان ساخته شده و دارای وزن 13 تن است و از یک چرثقیل روی بدنه بهره می برد و برای حفاظت از خود دارای یک مسلسل 7.62 م م نیز است
خودروی شناسایی Coyote
این خودرو نیز بر اساس پیرانا 2 ساخته شد و دارای 14.4 تن است و از یک موتور 400 اسب بخار بهره می برد ولی دارای یک برجک با توپ 25 م م بوش مستر و دو مسلسل 7.62 م م است . این نسخه دارای یک سامانه ناوبری اینرسی برای تعیین موقعیت دقیق خودرو است و بعدها به جی پی اس نیز مجهز شد. همچنین یک نقشه خان خودکار داردو دارای یک رادیویی دوربرد برای ارتباط با مرکز فرمانده ای است. این نمونه به عنوان یک خودروی فرمانده ای نیز مورد استفاده قرار میگیرد. این نسخه دارای 120 کیلومتر بر ساعت است
LAV-III
خودروی LAV-III بر اساس پیرانا3 ساخته شد و بر اساس نیاز ارتش کانادا برای جایگزینی خودروی ام113 در دهه 1990 شکل گرفت. لاو 3 دارای هشت چرخ است و 16 تن وزن دارد و از یک موتور دیزل 350 اسب بخاری بهره می برد . این نمونه نیز دارای سه خدمه است و می تواند شش سرباز را حمل کند. دارای یک درب برای سوار شدن افراد از ناحیه عقب است و میتوان ان را برای مقابله با حملات راکتی مجهز به زره توری کرد. این نسخه دارای یک برجک با یک توپ 25 م م بوش مستر و یک مسسلسل 7.62 م م است که فرمانده و توپ چی در ان جای می گیرد. توپ چی دارای سامانه دید حرارتی نسل سوم و نشان گذار لیزری است و فرمانده نیز دارای سایت اتش با توان اتش مستقل است و هر دو دارای نمایشگر رنگی چند کاره برای نمایش تصاویر اپتیک و یا نقشه خان خودکار است. این نسخه توسط کانادا، نیوزلند، عربستان سعودی و کلمبیا مورد استفاده قرار میگرد
همچنین خودروی با نام استریکر بر اساس این خودرو برای ارتش امریکا ساخته شده که بعد به ان خواهیم پرداخت
برخی از دارندگان این خودرو در منطقه خاورمیانه میتوان به : عربستان 1117 عراده پیرانا2، قطر 40 عراده پیرانا2 ، عراق 400 دستگاه استریک(شبیه پیرنا 3 است)، عمان 147 فروند پیرانا2
ترجمه: عبدالحمید تارخ
منابع:
http://www.military-today.com/apc/mowag_piranha_IIIc.htm
http://www.military-today.com/apc/mowag_piranha_v.htm
http://www.tanks-encyclopedia.com/coldwar/Switzerland/Mowag_Piranha.php