راکت انداز TOS

راکت انداز TOS

داستان راکت انداز توس 1 به  اوائل دهه 1970 بر میگردد زمانی که ارتش شوروی  خواهان  یک  راکتی توپخانه ای  کوتاه  برد برای درگیر با واحدهای پیاده  دشمن ویا در هم کوبیدن تاسیسات انها در خط مقدم داشت. در ان زمان ارتش شوروی از راکت گراد  و اورگان استفاده می کرد . این راکتها دارای کلاهک انفجار ترکش  شدید بودند که بیشتر به دلیل شکل کلاهک بر ضد ساختمانها موثر بودند تا نفرات پیاده و ترکش ها به دلیل دمای زیاد مواد منفجره  به سرعت ذوب می شود

از این رو شرکت  دفتر طراحی اومسک در طی سال های  1971 تا 1979 دست به طراحی  این سیستم جنگ افزاری  جدید زد و در نهایت طی ازمایشات مختلف در سال 1987 موارد خدمت شد

سامانه جدید که از روز اول روسی شاسی شنی دار ساخته شد شامل یک راکت توپخانه ای با  یک لانچر 30 تایی  است که از راکت های کوتاه بردی با بیشترین برد 3500 تا 6000 متر بسته به  مدل بهره می برد. راکت ها دارای  3.3  متر طول و 175 کیلوگرم وزن هستند که بسیار سنگینتر  از راکتهای راکت اندازی چون گراد است. راکت دارای  یک کلاهک تریموباریک  است.

“””””سلاح گرمافشاری یا ترموباریک (thermobaric weapon) نوعی بمب یا سلاح است که در ابتدا توده‌ای از مواد آتش‌زا در شعاع انفجاری خود ایجاد می‌کند که با اکسیژن موجود در جو مخلوط می‌شود. سپس در مرحله بعد، این توده آتش می‌گیرد. بطوریکه تمام منطقه آتش گرفته شده را نابود می‌کند. سلاح گرمافشاری ابتدا به کمک یک خرج کوچک، اَبری از غبار انفجاری ایجاد می‌کند و سپس آن را با خرج دوم محترق می‌سازد.

بمب گرمافشاری که بمب خلاء هم نامیده شده با استفاده از اکسیژن موجود در هوا برای سوختن، یک ابر انفجاری قدرتمند ایجاد می‌کنند و با این کار در مقایسه با بمب‌های معمولی، انرژی تخریبی خود را در طول زمان بیشتری آزاد می‌کند. بنابر این، هنگامی که این بمب در فضای سرپوشیدهٔ پناهگاه‌های زیرزمینی منفجر شود، فشار تخریبی آن به مدت طولانی‌تری در فضای بستهٔ پناهگاه باقی می‌ماند و باعث تخریب بیشتری می‌گردد و به این خاطر برای پاکسازی استحکامات و سنگرها سلاحی کارآمد به‌شمار می‌آید.”””””

همان طور که گفته شد تریموباریک برای نابودی  سنگر ها ساختمانها و همچنین نیروی های پیاده در فضای  باز بسیار موثرتر از کلاهک انفجار شدید ترکش شونده هستند.نصب این کلاهک که البته گران و پیچیده است در شوروی در دهه 1970  اختلاف  زیادی بود زیرا کلاهک  ترکش شونده ارزانتر بود و البته سبکتر ولی در نهایت  تریموباریک  انتخاب شد

کلاهک راکت 220 م م این سیستم  ترکیبی  از نیترات ایزوپروپیل و پودر منیزیم بود که  باعث اتش سوزی بسیار می شود و تقریبا هیچ کس در شعاع تخریب 200 در 400  متری مربع به صورت مستقیم  از ان جان سالم به در نمی برد. به شکل کلی اگر این سلاح بر ضد فضای بسته به کار برود مرگباری ان افزایش می یابد. به دلیل فشار بالا   ایجاد شده میتوان از این سلاح برای پاکسازی میدان مین نیز استفاده کرد. همچنین کلاهک انفجار شدید ترکش شونده نیز برای این راکت انداز در دسترس است

لانچر راکت میتوان در عرض 7.5 تا  15 ثانیه  تمامی راکتها خود را خالی کند و بارگذاری راکتها توسط یک خودروی دیگر با 30 راکت اماده درون  محفظه شبیه لانچر  پرتاب خودروی پرتابگر بارگذاری  می شود که البته دارای یک چرثقیل نیز می باشد .

راکت را میتوان در کمترین برد 400 متر استفاده کرد و همان طور که گفته شده بسته به مدل بین 4500 تا 6000 متر بیشترین برد این  راکت انداز است. سامانه هدفگیر رایانه ای بود که شامل  یک رایانه اتش بالستیک ، مسافت یاب لیزری  و سنسور باد است که با به دست امدن فاصله  تا هدف و  محاسبه  لازم زاویه قرار گیری لانچر پرتاب برای اتش دقیق  به دست می اید

شاسی خودرو  در واقع شاسی همان تانک تی 72 است . این شاسی شنی دار با لانچر دارای 45 تن وزن است. شاسی دارای موتور دیزل    840 اسب بخاری است و میتواند با سرعت 60 کیلومتر بر ساعت  حرکت کند  و برد ان 500 کیلومتر است. سیستم تنها دارای سه خدمه است که شامل    راننده  که در جلو قرار دارد و  فرمانده و توپچی که در درون برجک متحرک  لانچر پرتاب قرار دارند..شکل قرار گیر انها  تقریبا مشابه تانک تی 72 است البته تفاوت های نیز دارد  .

توپچی  دارای  یک سایت  مجهز به یک مسافت یاب  لیزری   برای نشان گیر مسافت یابی تا  هدف است اگرچه میتواند فاصله تا هدف را از طریق دیگر منابع  میدان جنگ نیز به دست اورده و  وارد سیستم کند. فرمانده نیز دارای  یک سایت ساده برای دید رو به بیرون است. گفته شده این سیستم میتواند در عرض 90 ثانیه  بعد از توقف دست به اتش بزند.

مدلهای

 دو نسخه از TOS ساخته شده است

 TOS-1 :  اولین نسخه  تولید با یک  با 30راکت  است و راکت های با وزن 175 کیلوگرم شلیک میکند

TOS-1A: این نسخه  راکتهای بزرگتری دارد و وزن راکت  ها به 217 کیلوگرم رسیده و برد راکتها از 4500 متر در مدل قبلی به 6000 متر در مدل جدید رسیده است و از تیوپ 24 لول استفاده میکند. این نمونه قدرت انفجار  بیشتری دارد و در سال 2001 وارد خدمت شده است

همینک روسیه در حال تست یک موشک با برد ۱۰ کیلومتر برای سامانه اتشبار راکتی TOS-1A میباشد

توس  اولین بار در افغانستان  به کار رفت . این سیستم بین دسامبر 1988 تا فوریه 1989 طی عملیات  گردباد  استفاده شد و کارایی خود را از جمله بر علیه سنگر ها به خوبی نشان داد . بعد از ان در دهه 1990 در چچن به کار رفت و در گلوله باران گرزنی  نقش بسیار  داشت. از انجایی که این سامانه برد کمی داشت معمولا در پشت  خط مستقر می  شود و توسط خودرو های زرهی همانند  بی ام پی2 و بی تی ار محافظت می شد . در سال 2015 به سفارش  ارتش عراق تعداد از این سامانه تحویل ارتش  عراق  شد و در عملیات تکریت استفاده شد و از سال 2016 در سوریه نیز توسط روسها به کار رفته است

توس کارایی واقعا وحشتناکی دارد. مهمات ترموباریک فوق العاده  عمل میکنند  و بر ضد ساختمانها  و نیروی های  پیاده بسیار موثر است . از طرفی توس بسیار دقیق  هم است اگرچه بردش کم است(مهمات تریموباریک را میتوان برای هر راکت و یا بمب و یا حتی موشک های  ضد تانک و راکتی مثل ار پی جی ساخت ولی قدرت انفجار به وزن کلاهک بستگی دارد)

همکنون روسیه،اذربایجان، عراق و قزاقستان این راکت انداز استفاده میکند

توس2 :توسچیکا

این نسخه در سال2020 رونمایی شد که شامل همان لانچر و راکت انداز است ولی بر روی شاس یک کامیون شش چرخ اورال 63706 نصب شد است . این نسخه با در نظر گرفتن قدرت تحرک بالای کامیون، سرعت جابجای و تحرک بهتری دارد و هزینه تعمیر و نگهداری ان کمتر است

برای اشنایی با این مدل اینجا را کلیک کنید

مشخصات توس1

وزن:43 تن

طول:9 متر

خدمه:سه نفر

 سلاح: یک  لانچر راکت با 30 راکت تریموباریک با با برد 4 تا 6 کیلومتر

موتور خودرو: یک موتور 840 اسب بخاری

سرعت:60 کیلومتر بر ساعت

برد خودروی حامل :550 کیلومتر

ترجمه: عبدالحمید تارخ

منابع

http://www.globalsecurity.org/military/world/russia/tos-1.htm

http://www.military-today.com/artillery/tos1.htm