بررسی کامل و معرفی سیستم راکت انداز توس ۲ ( توسکا)
بقلم : میناگلرو
در رژه سال ۲۰۲۰ ارتش روسیه در مسکو یک جنگ افزار جدید بیش از بقیه تجهیزات توجه خبرنگاران و بازدید کنندگان را بخود جلب کرده بود که با نام توسکا معرفی شد ، لازم به ذکر است که در کشورهای بلوک شرق سابق رژه های نظامی سالانه که با هدف نمایش قدرت در یادمانهای مشخصی برگزار میشوند محلی هستند برای نمایش آخرین دستاوردهای نظامی کشور مورد نظر
در کشورهای غربی که خبری از این رژه های پر زرق و برق وجود ندارد نمایشگاه های نظامی را برای نمایش چنین جنگ افزارهایی برگزار میگنند
بهرحال اگر چه این خودرو هنوز به واحد های عملیاتی تحویل نگردیده است ولی مراحل توسعه و طراحی را طی نموده و تقریبا آماده راه اندازی خط تولید است
مطلب دیگر در مورداین جنگ افزار که در حال طی نمودن تست های پیش از ورود بخدمت است این است که در ظاهرشباهت چندانی به دیگر اعضای خانواده خود و به برادران بزرگتر خود ندارد هرچند که با هدفی مشابه و بعنوان جایگزینی برای دیگر اعضای خانواده طراحی شده است
راکت اندازهای توپخانه ای سری توس
این کامیون در واقع یک سیستم راکت انداز توپخانه است که‌در دنباله توسعه و تولید سیستمهای راکت انداز خانواده توس تولید گردیده ، در سالهای گذشته دو نوع از راکت های توپخانه ای خانواده توس شامل سیستمهای 《 توس ۱ و توس ۱ ای 》وارد خدمت شده بودند که یک راکت انداز 220 میلیمتری بودند که برروی یک شاسی شنی دار نصب شده بودند( در سایت مقاله کامل هر دو این راکت اندازها پیشتر منتشر شده است ) و البته برخلاف گذشته سازنده اینبار سنت شکنی کرده و بجای استفاده از یک شاسی شنی دار از یک کامیون نظامی استفاده کرده است که البته در ادامه دلایل این تغییر و معایب و مزایای ان را هم خواهیم گفت
نسخه های شنی دار زرهی
خانواده توس بعنوان یک سیستم راکت انداز کوتاه برد 220 میلیمتری توسعه یافته اند که وظیفه اصلی انها در هم شکستن استحکامات دشمن و وظیفه ثانویه پشتیبانی آتش پرحجم از پیاده نظام است
این سیستم ها جهت سرکوب تک ها و حملات زرهی و همچنین در هم شکستن استحکامات دشمن توان بسیار زیادی دارد و اولین بار بر اساس تجارب جنگ در افغانستان ساخته شدند و در دو جنگ افغانستان و چچن توسط روسها بخدمت گرفته شده و کارنامه بسیار درخشانی از خود بر جای گذاشتند
این راکت انداز اندازها در طول خدمت تغییرات بسیار زیادی کرده و بر اساس تجربه جنگ و عملیات میدانی ابتدا دارای یک لانچر 30 لوله که تمامی موشک ها ظرف ۱۵ ثانیه شلیک میشدند و دامنه برد حداکثر 3/5 کیلومتر عملیاتی شد و با تغییراتی همواره تعداد راکت اندازها کاهش ولی برد آن افزایش یافته تغییرات بعدی در سیستم نشانه روی و کنترل آتش خصوصا در اجرای آتش بالستیک بوده که از شکل آنالوگ به دیجیتال تغییر یافته است
سازنده شاسی در نسخه های پایه کمپانی اورال واگن که یک کارخانه لوکوموتیو سازی است بود که نسخه ای از شاسی تانک تی ۷۲ را که در خط تولید بود برای حامل سیستم در نظر گرفته و روی آن نصب کردند شاسی با حداقل تغییر وارد خدمت شد و بجای برجک لانچر شلیک راکت را روی ان نصب کردند پیشرانه از یک موتور V-84-1 قدرت میگرفت که همان موتور تانک تی ۷۲ بود و یک پیشرانه توربو شارژ دیزلی با توان فراهم کردن 840 اسب بخار قدرت بشمار میرفت
سیستمهای خانواده توس را بشناسیم
توس ۱ ، که نسخه پایه و اصلی خانواده است ، یک سیستم راکت انداز کوتاه برد 220 میلیمتری بود که همان گونه که گفته شد بر پایه استراتژی محبوب روسها یعنی زمین سوخته توسعه یافته بود و جهت پشتیبانی اتش پرحجم از پیاده نظام و سرکوب تک ها و حملات زرهی و همچنین در هم شکستن استحکامات خط مقدم ، طراحی شد سیستم قادر بود در هر بار آتش و شلیک تمامی راکت های خود محدوده ای به مساحت 200 در 400 متر را بشکل کامل نابود کند این سیستم بر اساس تجارب جنگ در افغانستان ساخته شده و جهت انهدام پایگاه های مجاهدین در کوهستان های صعب العبور و مناطققی که در دسترس نبودند توسعه یافت و با توجه به شاسی زرهی خود براحتی از موانع و مناطق ناهموار عبور میکرد
در توس 1 سیستم دارای یک لانچر 30 لوله بود که تمامی موشک ها ظرف ۱۵ ثانیه شلیک میشدند یعنی هر موشک ظرف 0/5 ثانیه شلیک میشد
ولی ضعف سیستم در دامنه برد آن‌بود که جنگ افزار مجبور بود بسیار به هدف نزدیک شود که همین موضوع میزان آسیب پذیری سیستم را بالا میبرد سلاح حداقل 400 متر و حداکثر 3/5 کیلومتر است برد داشت و کل 30 موشک میتواند محدوده ای ۲۰۰ در ۴۰۰ متری را کاملا نابود و به زمین سوخته تبدیل کند
همان گونه که ذکر شد سیستم بر روی یک شاسی زرهی ساخت کارخانه تراکتور سازی اورال واگنزرود نصب شده که از موتور V-84-1 قدرت میگیرد که یک پیشرانه دیزلی با توان فراهم کردن 840 اسب بخار قدرت برخوردار است
برای مطالعه مقاله ای کامل در مورد سامانه توس -1 اینجا را کلیک کنید
برای کاربری خودرو باید خودروی بارگذاری نیز خریداری میشد و بهمراه خودروی اتشبار باشد زیرا خودرو توسط خودروی بارگذار مهمات بارگزاری و آماده شلیک میشد خودروی بارگزار با نام TZM نیز از مشخصات مشابهی برخوردار و روی یک شاسی تانک تی ۷۲ نصب شده و دارای یکدستگاه جرثقیل هیدرولیک و بادتوان حمل مهمات اضافه برای لانچر است
البته نسخه ای از خودروی بارگیری هم در دسترس بود که بیشتر برای مشتریان خارجی توسعه یافته و از شاسی کامیون کراز کانتری بهره میبرد
اما عضو دوم خانواده نسخه اصلاح شده توس ۱ بود با نام توس ۱ ای که در سال ۲۰۰۱ بعنوان جایگزینی جهت سامانه توس ۱ وارد خدمت شد و بر اساس جنگ چچن مواردی از اصلاح را روی نسخه پایه انجام داده بودند در این نسخه تعداد لوله های لانچر به ۲۴ عدد کاهش یافته و حداکثر برد به 6000 متر افزایش یافته
این سیستم نسخه صادراتی دارد که بر روی خودروی کاماز 6350 نصب شده و لانچرها به شکل دو غلاف جداگانه از هم در دسترس بود که میتوان پس از شلیک با غلافی که از قبل بارگیری شده انرا تعویض کرد اما نسخه سوم خانواده راکت اندازها توس ۲ یا توسکا است که بزودی عملیاتی میشود
این سیستم هنوز وارد خدمت نشده و پیش بینی میشود تا سال آینده وارد خط تولید انبوه شود آنچه قطعیست اینکه در حال حاضر مراحل تست های پیش از ورود بخدمت را طی نموده و برای تست های مرحله دوم به ارتش تحویل گردیده ، در این مرحله واحدهای نظامی کاربر که قراراست این سلاح را عملیاتی و کاربری کنند مدتی بشکل آزمایشی انرا عملیاتی و در پایان گزارشی از تجربه خود از این سلاح را ارسال و در ان نقاط ضعف و قوت جنگ افزار را اعلام و اصلاحاتی را که از نظر انها به عملکرد بهتر خودرو کمک میکند را اضافه میکنند ، و در سومین و اخرین مرحله پیش از ورود بخدمت کارخانه سازنده تغییراتی را که امکانپذیر است و البته انجام انها در هزینه های تمام شده‌بوجود می اورد را به ارتش اعلام و اگر ارتش پذیرفت انجام میدهند و در غیر اینصورت بشکل یک پکیج پیشنهادی به مشتریان خودرو همراه ان ارائه میگردد
مشخصات فنی
اما توس ۲ یا توسکا یک سیستم موشک انداز مبتنی بر راکت های توپخانه ای است که بر روی یک خودروی اورال 63704 نصب گردیده و در دنباله سیستمهای راکت انداز توس و پس از توس ۱ ای طراحی و ساخته شده و‌بعنوان جایگزینی برای تمامی راکت اندازهای توس در نظر گرفته شده لازم به ذکر است خودروی اورال 63701 یک خودروی نظامی 6×6 ساخت کارخانجات ماشین سازی اورال روسیه است که جهت استفاده بعنوان یک حامل نظامی توسعه یافته
خودرو از انعطاف پذیری بسیار بالایی برخوردار است و با بهره گیری از یک سیستم تعلیق منحصر به فرد خودرویی بسیار کارامد و با دوام را ارائه نموده
خودرو در روسیه بعنوان یک شاسی برای طیف گسترده ای از ماموریت های مختلف بخدمت گرفته شده است
یکی از کمپانی هایی که پس از فروپاشی شوروی جان دوباره ایی گرفت کمپانی اورال بود در زمان شوروی سابق تولیدات اورال زیرسایه تولیدات سایر رقبا از جمله کراز ، کاماز و ماز قرار گرفته بود ولی پس از فروپاشی بخش اعظم رقبای اورال در کشورهای بلاروس و اکراین از روسیه جدا شده و ارتش روسیه امکان استفاده‌از گزینه های متنوع قبل را نداشت و کمپانی اورال بعنوان پیمانکار اصلی ارتش جهت تامین خودروهای سنگین شناخته میشود خودروی مورد استفاده در توسکا از نسخه Ural-63704-0010 تورنادو است
نکته قابل ذکر در مورد کامیون اورال ۶۳۷۰۴ تورنادو اینکه یک کامیون ۶ در ۶ است که اساسا بعنوان یک خودروی نظامی توسعه یافته و نسخه تجاری ندارد
خودرو از سال ۲۰۱۶ وارد خدمت گردیده
کابین خودرو توان حمل ۳ نفر بصورت استاندارد را دارد و از ظرفیت حمل ۱۶۰۰۰ کیلوگرم بار معادل ۱۶ تن برخوردار است خودرواز یک دستگاه موتور دیزل یاماز ۶۵۲ با توان ۴۴۰ اسب برخوردار است که این خودرو را به حداکثر سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت میرساند و برد خودرو نیز 1000 کیلومتر است
این خودرو دارای ۱۸ تیوپ راکت انداز است که از نوع 220 میلیمتری است و از دو‌نوع مهمات 220 میلیمتری بهره میبرد که دارای طول 3/3 و 3/7 متر طول دارند و وزن انها به ترتیب 173 سانتیمتر و 217 کیلوگرم است هر دو نسخه راکت مانند قبل از کلاهک 45 کیلوگرمی استفاده میکنند و دامنه برد مهمات دستکم 400 متر بصورت ایمن و جداکثر 6000 متر است و دارای دو نوع کلاهک انفجاری آتش زا و ترموباریک است
(جهت اطلاع ان دسته از عزیزانی که در مورد نوع ترموباریک ابهام دارند باید بگویم که این نوع از مهمات در سر جنگی مهمات دارای نوعی پودر انفجاری بشدت اتش زا است که پس از انفجار اولیه بسرعت با هوا ترکیب میشود و تبدیل یک توده ابر اتش زا را میدهد که پس از شعله ور شدن بااستفاده از اکسیژن هوا شدیدا آتش زا است و پس از شعله ور شدن بسرعت اکسیژن موجود را برای شعله ور شدن جذب میکند و خصوصا در محیط های بسته برای لحظاتی دچار خلا اکسیژن شده و هر موجود زنده ای دچار خفگی میشود )
کابین خودرو زره پوش است و از خدمه در برابر آتش گلوله های 7/62 سلاحهای سبک انفرادی و ترکش سلاحهای توپخانه ای محافظت میکند
خودرو از سرعت تحرک بالایی برخوردار است توضیح اینکه در توس ۱ و توس ۱ ای از یک شاسی زرهی استفاده شده بود
مزیت شاسی بر خودرو توان حفاظت بالای خودرو بود ، در سیستم طوس ۱ و طوس ۱ ای از نسخه ای از شاسی ساخت کمپانی اورال واگنزرود استفاده شدن بود که همان شاسی تانک تی -۷۲ بود و میزان حفاظت برابر با نسخه های پایه تانک ربود ولی در کامیون های زرهی فقط در حد مهمات تسلیحات سبک توان حفاظت دارد ولی در مقابل سرعت تحرک و جابجایی بسیار بالایی دارد و توان رسیدن به سرعت 100 کیلومتر در ساعت را دارد
خودرو قابلیت و‌سرعت عمل بسیار بالایی دارد و از زمان مشاهده هدف تنها 90 ثانیه زمان برای اماده سازی تا شلیک لازم است
خورو دارای یک سیستم سلاح برای حفاظت از خود روی کابین است که قابلیت نصب مسلسل ۱۴/۵ میلیمتری یا ۱۲/۷ میلیمتری و یا ۷/۶۲ میلیمتری را برای دفاع از خود و یا دفاع هوایی و مقابله با پرنده های ارتفاع پایین و کند پرواز مانند بالگرد و یا پهپاد ها را دارد
همچنین میتوان بجای مسلسل یک قبضه نارنجک انداز 40 میلیمتری روی کابین نصب نمود
بدلیل سیستم تعلیق پیشرفته وسیستم کنترل فشار باد چرخها خودرو قابلیت بسیار بالایی در حرکت در جاده های بیابانی و ناهموار دارد
معرفی خودروی اورال 63704
خودروی اورال 63704 که بعنوان حامل سیستم توسکا در نظر گرفته شده نسخه نظامی ندارد و از ابتدا بعنوان یک خودروی نظامی تولید شد
خودرو از کامیون اورال 4320 مشتق شده که برخلاف کامیون جدید اورال 4320 دارای یک نسخه تجاری با نام اورال ناکست است که تا سال 2015 تولید میشد
اورال 63704 که از 2016 با نام تورنادو تولید میشود یک کامیون 6×6 است که جهت حامل برای تسلیحات روسی تولید گردیده
خودرو از طولی برابر9/85 متر برخوردار است و عرض ان هم 2/55 متر است ، ارتفاع این خودرو 3/35 متر است که برای کاربری به یک خدمه نیاز داردوزن خالی کامیون 8 تن است و در حال ترابری توان حمل حداکثر 16 تن محموله را دارد ولی نقطه قوت و ویژگی برجسته این خودرو بخش پیشرانه خودرو است که از یک موتور قدرتمند 440 اسب بخاری بهره میگیرد که این موتور حتی میتواند بعنوان پیشرانه یک خودروی فوق سنگین تانکبر هم استفاده شود
موتور YAMZ-652 نام دارد و ساخت کارخانجات ماشین سازی یاماز است ، ماشین سازی یاماز اگرچه کامیون‌هم تولید میکند و عمدتا بر روی طراحی و تولید پیشرانه تمرکز دارد و‌برای دیگر سازندگان موتور طراحی و تولید میکند
این خودرو با این موتور توان دستیابی به حداکثر 100 کیلومتر در ساعت را دارد و برد رزمی این کامیون 1000 کیلومتر است
کامیون توان عبور از رودخانه و اب را تا عمق 1/8 متر را دارد و توان بالا رفتن از جاده های شیب دار با 40 درجه شیب را بهمراه 16 تن بار را دارد و شیب کناری قابل تحمل برای خودرو 60 درجه است
خودرو علاوه بر راننده قابلیت حمل 4 نفر خدمه دیگر را درون کابین دارد
در بخش زره بدنه کابین از فولاد و مواد کامپوزیت و در ون کابین و داشبورد از فایبر گلاس ساخته شده اند
خودرو دارای یک کیت زرهی ماژولار است که با نصب زره خودرو از خدمه در برابر آتش سلاحهای سبک و ترکش پرتابه های توپخانه ای وخمپاره ای حفاظت میکند
لازم به ذکر است موتور یاماز 635 در واقع ساخت فرانسه است و در روسیه تحت مجوز سازنده یعنی کمپانی رنو فرانسه ساخته میشود موتور اصلی DCI-11نام دارد و 412 اسب بخار قدرت دارد و‌به درخواست و سفارش روسیه تغییراتی در موتور اعمال گردید که قدرت موتور به 440 اسب بخار برسد
بر طبق قراردادی که روسیه با فرانسه به امضا رسانده جهت صادرات این خودرو تحت هر سلاحی موافقت فرانسه هم لازم است در غیر اینصورت روسیه باید موتور دیگری را روی کامیون های صادر شده نصب کند
این کامیون در دمای 50- تا 50+ سازگار و توان کار دارد ولی بیشتر سازگار با سرما است تا گرما
این خودرو دارای یک نسخه 8×8 است که اورال 63708 نام دارد و از موتور 550 اسب بخاری برخوردار است و یک نسخه 10×10 دارد که با موتوری 600 اسب بخاری تجهیز شده که پیشرانه هر دو نسخه ساخت رنو فرانسه است
مزایا و معایب
از مزایای توسکا تحرک بسیار بالا و توان جابجایی خودرو پس از شلیک است که خودروهای زرهی فاقد این تحرک هستند
از مزایای دیگر شاسی توسکا نسبت به برادران بزرگترش که بر روی شاسی زرهی و شنی دار توسعه یافته اند قابلیت جابجایی بدون نیاز به خودروی دیگری است این در حالیست که در سیستم های قبلی برای جابجا نمودن سیستم نیاز به کشنده تانکبر بود که علاوه بر هزینه های جابجایی بالا مدت زمان زیادی برای جایجایی سیستم زمان از دست میرفت ولی توسکا قابلیت جابجایی خود و خدمه را در هر مسافتی دارد
مزیت دیگر توسکا عرم نیاز به خودروی بازیابی است
سیستمهای توس و توس ۱ ای برای عملیات نیاز به یک خودروی بازیابی بودند تا مهمات را بارگیری و آتشبار را اماده شلیک بعدی کند ولی توسکا خود دارای جرثقیل بازیابی است و نیازی به خودروی بازیابی ندارد و براحتی قادر به عملیات بصورت تک واحدی است
اما توانایی بعدی که توسکا دارد توان بارگیری و بلند کردن بارهای سبک توسط جرثقیل هیدرولیک خود است که توان چند منظورگی خوبی به خودرو داده و میتوان برخی امور غیر مرتبط را نیز توسط ان انجام داد همچنین هزینه های جانبی را بشدت کاهش میدهد که یک مزیت در میدان جنگ بحساب می آید
اما نقطه ضعف توسکا در بخش حفاظتی ان است که در خودروهای پیشین در برابر انواع راکت ها و مهمات مختلف خدمه در امان بودند ولی در سیستم توسکا تنها در برابر مهمات سلاح های سبک میتواند مقاومت کند و این اساسا ضعف خودرو بحساب می آید
ولی با توجه به اینکه زره خودرو بصورت ماژولار ارائه میشود در آینده میتوان زره کارآمدتری برای ان توسعه داد
خودرو اورال حامل آتشبار توسکادارای سیستم مرکزی کنترل فشار تورم تایرها است و بصورت اتوماتیک بادلاستیکها را تنظیم میکند به این صورت در جاده های پر از دست انداز و بیابانی با کاهش باد لاستیک ها سبب حرکت نرمتری برای خودرو
میشود
راکت انداز توسکا در یک نگاه
خواستگاه : فدراسیون روسیه
کاربر : ارتش روسیه
طراحی و توسعه : 2016
ورود بخدمت : هنوز وارد خدمت نشده
نوع حامل : کامیون اورال 63704
پیشرانه : یکدستگاه موتور رنو تولید تحت مجوز در ماشین سازی یاماز خودرو
قدرت موتور : 440 اسب بخار
ظرفیت : 16 تن
حداکثر سرعت : 100 کیلومتر
برد : بدون سوختگیری مجدد 1000 کیلومتر ( که البته کمی اغراق آمیز به نظر می آید )
تعداد راکت انداز : 18 تیوپ راکت انداز
نوع مهمات : 220 میلیمتری از نوع انفجاری آتش زا و ترموباریک یا هواسوز
طول مهمات : 3/3 و 3/7 متر بسته به مدل
وزن مهمات : 173 کیلوگرم و 217 کیلوگرم بسته به مدل با یک کلاهک 45 کیلوگرمی در هر دو نسخه
زمان شلیک تمامی موشکها ۹ ثانیه
دامنه آتش : از حداقل 400 متر تا حداکثر 6000 متر
تعداد خدمه : ۵ نفر
میزان زره : زره سبک ماژولار با قابلیت حفاظت در برابر کالیبر ۷/۶۲ و ترکش پرتابه های توپخانه ای
سلاح ثانویه : یک سیستم سلاح با توان نصب مسلسل ۷/۶۲ – مسلسل ۱۲/۷ – مسلسل ۱۴/۵ میلیمتری یا نارنجک انداز اتوماتیک 40 میلیمتری
