پدافند هوایی

موشک های دوش پرتاب در سیر زمان (2)

موشک های دوش پرتاب در سیر زمان (2)

 

سام-7 با گذشت زمان دستخوش تغییراتی نیز شد. از جمله می توان به ارتقای سامانه های دوش پرتاب استرلا-2 به نسخه Sterla-2M در سال 1972 میلادی اشاره کرد. در این نسخه که “سام-7 بی” نیز نامیده می شد, جستجوگرهای فروسرخ موشک ها ارتقا پیدا کردند تا اهداف واقعی را از شراره ها و یا منابع گرم غیرواقعی تشخیص دهند. از طرفی برد این سامانه ها به 5.5 کیلومتر افزایش پیدا کرد و سرعت موشک ها نیز به 580 متر بر ثانیه رسید. این بدان معنا بود که موشک ها حدود 2 برابر سریعتر از نسخه های اولیه عمل می کردند. این سامانه دوش پرتاب به اکثر کشورهای هم پیمان شوروی سابق صادر شد و چین نیز از روی آن سامانه دوش پرتاب HN-5 را طراحی کرد. جالب است بدانید این دوش پرتاب چینی نیز پایه ای برای کپی بردای پاکستانی ها تحت نام  ANZA MK-1 شد.

یک سرباز آمریکایی در حال شلیک یک موشک دوش پرتاب استینگر (RedEye II)
یک سرباز آمریکایی در حال شلیک یک موشک دوش پرتاب استینگر (RedEye II)

سامانه دوش پرتاب استرلا به قدری در دسترس و پر تنوع است که می توان از آن به عنوان پر طرفدارترین دوش پرتاب در بین تروریست ها یاد کرد. روس ها این سامانه را بعدها تحت نام استرلا-3 (سام-14) ارتقا دادند. این بروزرسانی ها که شامل قسمت موتور,الکترونیک,سیستم هدایت و همچنین سرجنگی بود. برد این سامانه نیز افزایش پیدا کرده و به 6 کیلومتر رسید. همچنین ارتفاع عملکرد این سامانه نیز در بازه 50 الی 6 هزار متری تعریف شد. در سال 1982 میلادی نسخه های بعدی این دوش پرتاب ها با نام ایگلا (سام-16 و 18) به بازار عرضه شدند. این سامانه های مدرن تر با هدف رقابت با نمونه های غربی دوش پرتاب های استینگر یا همان FIM-92 توسعه یافتند. چین نیز تحت پایه همین سامانه, دوش پرتاب QW-1 را توسعه داد. البته لازم به ذکر است در نسخه چینی موشک 5 کیلومتر برد داشت و از این لحاظ نسبت به نسخه های روسی ضعیف تر عمل می کرد, همچنین موشک های این سامانه چینی می توانستند تا فشار 16جی را تحمل کنند.

پاکستان نیز در این رقابت عقب نماند و دوش پرتاب Anza MK-II را بر پایه همین سامانه های روسی و چینی توسعه داد. در کل می توان اظهار داشت که سامانه های دوش پرتاب برای ابرقدرت ها سرمایه عظیمی را به همراه اوردند. آمریکا و روسیه با فروش این دوش پرتاب هایی نظیر نسخه های استرلا و استینگر به کشورهای خاورمیانه, سرمایه عظیمی را از آن خود کردند. دوش پرتاب های جدید در برابر اهداف گوناگون شانسی بین 30 الی 40 درصد جهت انهدام هدف دارند. در حالی که این میزان برای دوش پرتاب های قدیمی تر زیر 20 درصد می باشد. تروریست ها در حال حاضر غالبا به نسخه های قدیمی تر این سامانه ها مجهز هستند ولی گمان می رود که در سالهای آینده به نسخه های مدرن تر تجهیز شوند, از این رو شرکت های مختلف هوانوردی در حال ارائه راهکارهایی جهت مقابله با این دوش پرتاب ها می باشند. از جمله این راهکارها استفاده از شراره ها, اخلالگرهای فروسرخ و لیزر می باشد.

یک سامانه دوش پرتاب سام-18 (ایگلا) روسی
یک سامانه دوش پرتاب سام-18 (ایگلا) روسی

تفاوت نسخه های ابتدایی موشک های دوش پرتاب با موشک های جدیدتر بیشتر در نوع جستجوگر فروسرخ آنها می باشد. نسل جدیدتر دوش پرتاب ها به دلیل دارا بودن شبیه ساز فروسرخ می توانند گرمای موتور را از گرماهای کاذب تشخیص دهند و احتمال برخورد به هدف را تا میزان زیادی بالا برند. از این جهت برای مقابله با موشک های گرمایاب, راهکار دیگری به نام اخلالگر های فروسرخ ارائه گشتند. اکثر افراد از اینگونه اخلالگرها تصویر درستی در ذهن ندارند. برای اشنا شدن با کارکرد اینگونه از اخلالگرها کافی است تا نور کبریتی را در اتاق تاریکی تصور کنید. در اینصورت اگر کبریت در هر مکانی از این اتاق تاریک روشن شود شما قادر خواهید بود تا به سمت آن بروید و مکان آن را تشخیص دهید. ولی اگر در همین اتاق, یک نور افکن بر صورت شما انداخته شود, تشخیص مکان کبریت به آسانی گذشته نخواهد بود. اخلالگرهای فروسرخ نیز با جستجوگرهای دوش پرتاب ها عملی مشابه را انجام می دهند. پرتو لیزر با مختل کردن جستجوگر سر موشک های دوش پرتاب, عملکرد آنان را مختل کرده و هواپیما را ایمن می دارد. از این رو طرح های عظیمی در صنایع هوایی جهان جهت استقرار این گونه از اخالگرها برای ایمن ماندن خطوط هوایی و مسافربری در برابر حملات تروریستی در حال اجرا است.

یک سرباز چینی در حال استفاده از سامانه دوش پرتاب HN-5 که از سامانه سام-7 کپی برداری شده است
یک سرباز چینی در حال استفاده از سامانه دوش پرتاب HN-5 که از سامانه سام-7 کپی برداری شده است

اینکه موشک های دوش پرتاب در صورت اصابت می توانند چه میزان آسیب به هدف را وارد کنند کامل مشخص نیست. ولی چیزی که مسلم است این است که بنابر اندازه و ابعاد هدف این آسیب می تواند متفاوت باشد. این موشک ها غالبا سرجنگی بین 0.3 الی 0.5 کیلوگرم حمل می کنند و اگر به مکان مناسبی برخورد کنند (با توجه به وجود لوله های مختلف حامل سوخت در هواپیماها) می توانند بسیار مهلک باشند. در طرف دیگر اگر خلبان خوش شانس باشد و موشک در اطراف و یا قسمت پشتی هواپیما (نظیر سکان ها و یا موتور) برخورد کند احتمال سالم نشستن هواپیما بالا است. البته شاید میزان مواد منفجره کلاهک های این موشک ها کم به نظر برسد ولی با توجه به اهدافی که با آن مواجه هستند نظیر بالگردها و پهپادها, این میزان می تواند بسیار خطرناک نیز باشد.

تعدادی سامانه دوش پرتاب Anza-MK II پاکستانی که از سامانه QW-1 چینی کپی برداری شدند
تعدادی سامانه دوش پرتاب Anza-MK II پاکستانی که از سامانه QW-1 چینی کپی برداری شدند

گردآوری و تالیف : مهدی زمانی

موشک های دوش پرتاب در سیر زمان (1)

موشک های دوش پرتاب در سیر زمان (2)

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن