موشک MA-31 دو رگه روسی آمریکایی
ترجمه: امیر رهبری
با پایان جنگ جهانی دوم و آغاز جنگ سرد دو ابر قدرت شرق و غرب در مقابل هم صف آرایی کردند.غرب به رهبری آمریکا با اتکا به اقتصاد قدرتمند خود دست به گسترش شناور های سطحی از جمله ناوهای هواپیمابر و ناوگان همراه آنها زد و طی چند سال ناوگان سطحی غرب به رهبری آمریکا به صورت خطر ناکی رو به افزایش گذاشت.در این بین اما بلوک شرق به رهبری شوروی در گسترش ناوگان سطحی خود چه از نظر کیفیت و چه کمیت دچار عقب ماندگی شده بود.
به همین جهت برای تقابل با ناوگان عظیم ایالات متحده دست به توسعه تسلیحات ضد کشتی زد که بتوانند با اتکا بر کلاهک های هسته ای و در تعداد بالا به ناوگان آمریکا حمله ور شده و آنها را از بین ببرند به همین جهت نمونه های گسترده ای از موشک های سنگین و حامل کلاهک های هسته ای توسعه یافت که در جهان غرب نمونه ای از آنها موجود نیست. از گل سر سبد این موشک ها میتوان به موشکهای گرانیت و موسکیت اشاره کرد که میتوانند در تعداد بالا و در برد زیاد با سرعت های مافوق صوت خود اهداف مورد نظر از ناوگان دشمن را چه با کلاهک متعارف و چه با کلاهک هسته ای نابود کنند.شوروی و بعد از آن وارث آن روسیه با کسب تجارب و گسترش علم در زمینه موشکهای فراصوت توانست به مطرح ترین کشور در زمینه طراحی این گونه سلاح ها بدل شود که در ده های اخیر نیز موشکهایی همچون یاخونت و براهموس چه به صورت مستقیم و یا در همکاری با روسها تولید شدند که در حال حاضر جزو خطرناکترین موشک های ضد کشتی متعارف جهان هستند.
ناوگان آمریکا همیشه از این منظر مورد خطر بود تا اینکه در اواخر عمر شوروی و در ابتدای دهه نود قرار دادی بین شوروی و بعدا روسیه با چین به اجرا گذاشته شد.و از قرار صادرات ناوشکن های کلاس شوورمنی به چین موشک اصلی این شناور یعنی موسکیت نیز به کشور سومی به زعم آمریکا صادر میشد.که برای آمریکایی که فاصله ایدئولوژیک با چین داشت خطر بزرگی در منطقه جنوب شرق آسیا به حساب میامد.در آن برهه اصلی ترین “هدف پرنده مافوق صوت” آمریکا موشک MQM-8 واندال بود که توانایی شبیه سازی موشک خطر ناکی همچون موسکیت را برای نیروی دریایی آمریکا نداشت.به همین منظور کمپانی مارتین ماریتا اقدام به طراحی و ساخت هدف تمرینی پر سرعت پرواز در ارتفاع پایین کرد که با نام AQM-127 شناخته میشد.اما طرح به علت وجود چالش های تکنولوژیکی با شکست روبرو شد.از 6 تست این موشک تنها یک مورد با موفقیت همراه بود و در آخر به علت افزایش بیش از حد هزینه های این طرح کنگره آمریکا به صورت مستقیم طرح را در تابستان سال 1991 لغو کرد.در دولت کلینتون و در سال 1995 در طی معاهده ای محرمانه که توسط الگور(رقیب انتخاباتی بوش پسر)در مسکو امضا شد روسیه تعهد داد که در صورت وجود حمایت های آمریکا از صادرات تسلیحات پیشرفته خود به کشور های ثالث خودداری کند اما این قرارداد بعد از نهایی شدن فروش موشک های موسکیت به چین امضا شد.درسال 1995 شرکت Zvezda-Strela (سازنده تسلیحات روسی منجمله خا 31) به شدت از نظر مالی در فشار بود و مشتری های داخلی این شرکت که نیرو های نظامی روسیه بود به علت بحران مالی خریدار تولیدات این شرکت نبودند و از طرفی در بازار های صادراتی که این شرکت وارد شده بود همچنان طالبی وجود نداشت.
برای اشنایی با موشک خا 31 اینجا را کلیک کنید
در این سال و بعد از شکست طرح های موشک فراصوت هدف در آمریکا شرکت مکدانل داگلاس(بعدا بویینگ) قرار دادی دریافت کرد که با عنوان FCT مطرح بود که به عنوان ارزیابی طرح های خارجی عنوان میشد.در این قرار داد به صورت مستقیم موشک قدرتمند و پر سرعت KH-31 ساخته شرکت Zvezda-Strela مد نظر بود.البته بعد ها افشا شد که منابع امنیتی آمریکایی در نظر داشتند که در صورت امکان موشک موسکیت یا سان برن ساخت شرکت رادیوگا را از روسها خریداری بکنند که مورد مخالفت روسها قرار گرفته بود و عنوان شده بود که این موشک به کشور دیگری فروخته نخواهد شد.(موشک خا 31 از نظر ظاهری شباهت بسیاری به موشک موسکیت یا سان برن دارد.
اما هر کدام از دو تولید کننده جدا و مقدورات جدایی هستند که به عنوان مثال موشک سان برن در برد و سرعت و کلاهک بسیار برتر از موشک خا 31 میباشد وتوانایی حمل کلاهک 120 هزار تنی اتمی را دارد که در واقع قدرتی معادل 6 برابر بمب اتمی منفجر شده در هیروشیما است).اما فروش این موشک به کشور چین کمونیست به شدت بر روابط دو کشورروسیه و آمریکا ضربه وارد کرد.در آن بازه زمانی تحلیلگر های مطرح نظامی آمریکایی همچون ریچارد دی فیشر و کریس کوکس و آر کلیف معتقد بودند که نیروی دریایی آمریکا هیچ راه حلی در مقابل موشک سان برن ندارد و در صورت نزدیکی موشک سان برن به ناوگان آمریکا سامانه ای همچون فالانکس تنها 2.5 ثانیه فرصت دارد تا واکنش نشان دهد که اصلا پاسخگو نخواهد بود.این فشار ها باعث شد تا شرکت مکدانل داگلاس برای همکاری با شرکت زوزدا استرلا وارد عمل شود.در طی قرار دادی که بین الگور و چرنومردین نخست وزیر وقت روسیه در مسکو محرمانه امضا شده بود فروش موشک خا 31 به کشور دیگری نیز منع شده بود.و این موضوع و فشارات مالی باعث همکاری منابع روسی با فروش این موشک به آمریکا شد.در طی این قرار داد در طی 10 سال 2000 موشک با نام MA-31 با همکاری مشترک بویینگ و زوزدا به آمریکا صادر میشد که در طی این قرار داد روسها سرجنگی بخش سیکر و الکترونیک موشک را جدا کردند تا شرکت مکدانل الزامات تله متری نیروی دریایی آمریکا را روی موشک ها پیاده کنند.
به غیر از این مورد مکدانل وظیفه هماهنگ کردن جایگاه AKU-58 را بر روی پرنده QF-4B داشت تا بتوان این هدف پرنده را بر روی هواپیما لود کرد.البته بعد ها بویینگ پیشنهاد ساخت جایگاهی به منظور سوار کردن درون هدف MA-31 بر روی جنگنده های F-16N نیروی دریایی آمریکا نیز داد.در دسته های ابتدایی تحویلی موشک ها به بویینگ و در سه آزمایش پرواز اول مشخص شد که روسها برد موشک را به شدت کم کرده اند که طی مذاکرات بعدی قول مسائد داده شد که برد اصلاح شود اما در آزمایش چهارم موشک که یک آزمایش جنگی بود سامانه AEGIS نتوانست موشک را رهگیری کند. و ناموفق بود.این چهار تست در منطقه دریایی موگو در کالیفرنیا صورت گرفت.در طی ارتقاء متعهد شده بویینگ هزینه ارتقاء را به عهده گرفت و فرمول سوخت جدید و نرم افزار مورد نیاز را به صورت مستقیم تحویل روسها دادند تا بر روی دسته های بعدی تحویلی موشک پیاده کنند.در آن برهه برد موشک در ارتفاع سطح در یا در حدود 24 کیلومتر بود که از نظر نیروی دریایی برای برنامه قابل قبول نبود.به غیر از موارد ارتقایی اشاره شده.پیشنهاد اضافه کردن مخزن سوخت بیشتر و طراحی دوباره دماغه موشک بود تا مقاومت هوا کمتر شود. و تغییر در فرمول سوخت که به جای سوخت روسی از سوخت JP-10 استفاده شد که از روش های دیگر بود.همچنین نازل موتور نیز دچار تغییر شد که در انتها برد موشک در ارتفاع 10 متری از سطح دریا به 67 کیلومتر رسید.اما واقعیت این بود که اسرار دولت کلینتون به این قرار داد زیاد به نفع آمریکا تمام نشد.
چون نه این موشک قابل مقایسه با نمونه های ابتدایی 3M80 موسکیت بود که بعدا بر خلاف قرار داد اشاره شده در بالا در شناور های شوورمننی ارتقایی چین از موشک پیشرفته تر 3M82 استفاده شد.همچنین در طی این قرار داد بر اساس اسناد منتشر شده از طرف نیروی دریایی برای هر موشک رقم باور نکردنی 980 هزار دلار پرداخت شده است.که منابعی که هویت آنها مشخص نشد ادعا کرده بودند، رقم 200 هزار دلار در هر موشک برای رشوه به ژنرال های بلند مرتبه روسی در هر موشک پرداخت شده است.البته این موضوع از طرف روسها و آمریکایی ها تایید نشده است.و سخنگوی نیروی دریایی در آن زمان مطرح کرد که اگر همچنین اتفاقی هم روی داده باشد بعد از تحویل هزینه های اصلی به مقامات روس روی داده است.و همچنین بر اساس فشار های داخلی روسیه به مرور دومای روسیه با تحویل این موشکها به آمریکا کار شکنی کرد و تعداد 2000 موشک به دست بویینگ نرسید.در طی قرار داد زوزدا استرلا اعلام کرده بود که میتواند در طی سال 65 موشک به بویینگ تحویل دهد که بنا بر گزارشات رسیده به وزارت دفاع بنا به مشکلات ایجاد شده در طول سال 20 تا 30 موشک تحویل شده بود.در کل بر اساس اطلاعات بویینگ 57 موشک به آمریکا صادر شده ولی شرکت زوزدا ادعا دارد که 100 موشک را به بویینگ تحویل داده است.
به احتمال بسیاری چیزی ما بین این دو عدد خواهد بود.اما آمار آزمایشات موشک در 30 موشک ارتقایی دوم تحویلی هولناک بود.هر 30 موشک بدون هیچ مشکلی توانستند به اهداف خود دسترسی پیدا بکنند.در طی دریافت موشک ها بویینگ برنامه ای برای ارتقاء موشک ها با افزودن سامانه موقعیت یاب جهانی و بهبود الکترونیک نیز دریافت کرد که به عنوان MA-31PG مطرح شد.کارشکنی های روی داده باعث ملغی شدن طرح توسط وزارت دفاع آمریکا شد و در این بین شرکت زوزدا استرلا بیشترین منفعت را برد و از ورشکستگی نجات یافت و تجارب ساخت موشک های فراصوت سطح رو برای آمریکا حاصل شد.بر اساس اسناد نیروی دریایی آمریکا آخرین موشک عملیاتی MA-31 در سال 2007 استفاده شده است و از سال 2007 موشک یا هدف مافوق صوت سطح رو GQM-163 کایوت از اطلاعات بدست آمده از موشک روسی، توسط اوربیتال ساینس ساخته شد و در نیروی دریایی آمریکا جایگزین MA-31 شد.این ازمایشات کمک بسیاری به امریکاهای ها برای بهبود سامانه اجیکس و سلاح های ضد موشک خود بکنند و در سامانه های جنگ الکترونیک خود بهبود ببخشند