نکاتی در مورد صنعت حمل ونقل هوایی کشور

نکاتی در مورد صنعت حمل ونقل هوایی کشور

(محسن امیریان)

به نام خدا

دربخش اول مقاله که با نام خرید هواپیماهای جدید بایدها ونبایدها بود به لیست هواپیماهای خریداری شده واشکالات وارده به آنها پرداختیم دراین مقاله به سوالات وابهامات پیش آمده پاسخ میدهیم وبه صورت کوتاه به عواملی که باعث میشود شرکت های ایرانی در بین شرکت های بزرگ جهان قرار گیرد میپردازیم

یکی ازهواپیماهایی که ابتدا درلیست خرید ایران ایربود ولغوشد هواپیمای غول پیکروقاره پیمای ای380بود وقتی برای اولین بار لیست هواپیماهای خریداری شده مشخص شد برای دوستاران صنعت هوایی وجودنام ای380مایه افتخارومباهات بود وبسیاری باورنمیکردندقراراست ای380برای ایران خدمت کند درست همین عظمت وابهت وبزرگی نام ای380باعث شد بسیاری چشم را بروی واقعیت این هواپیما ببندندای380هواپیمایی است چهارموتوره دارای برد پروازی15700کیلومتروظرفیت آن درحالت سه کلاسه 525نفر ودرحالت تک کلاسه درحدود853نفراست مسیرهای که این هواپیما برای ایران میتواند پوشش دهد کشورهای آمریکای جنوبی استرالیا کانادا و ایالات متحده است واستفاده ازآن درمسیرهای کوتاه ویا کم مسافر با توجه به چهارموتوره بودن وقیمت بالای خود هواپیما وبا احتساب هزینه هربار تیک آف و لندینگ هواپیما اصلاصرفه اقتصادی ندارد درحال حاضر ایران ایر هیچ پرواز دوربردی ندارد ودر درصورت راه اندازی این خطوط چنین حجم مسافری ندارد واگرهم راه اندازی بشود هواپیماهایی همچون بوئینگ777خریداری شده که نیازما را به طورکامل برطرف میکند درواقع عمده خطوط هوایی که این هواپیما راخریداری کرده اند نه برای نیازداخلی بلکه چون فرودگاه مادرآن شرکت تبدیل به هاب منطقه شده خریداری کردند مانند امارات یا بریتش ایرویز

مشکل بعدی عدم وجود فرودگاه مناسب برای ای380درایران وبسیاری ازکشورهای جهان است درایران فقط فرودگاه امام خمینی تهران برای پذیرش این هواپیما مشکلی ندارد هزینه عریض کردن باند فرود به دلیل عرض بسیارزیاد ای380وهمچنین افزایش گیت های پرواز برای تعداد زیاد مسافران این هواپیما بالغ بر ده ها وشاید صدها میلیون دلار است که هنوزبسیاری از فرودگاهای جهان زیرباراین هزینه نرفته اند مشکل بعدی هزینه تعمیر ونگهداری این هواپیما هست هرچه تعداد موتوربیشتر هزینه تعویض وتعمیرموتوربیشتر وهرچه تعدادلاستیک بیشتر هزینه تیک آف لندینگ بیشتر والبته هزینه های دیگر جالب است بدانید ایران آشیانه ای که توانایی پذیرش این هواپیما برای اموری مانند تعمیر رنگ آمیزی وغیره را ندارد بسیاری از شرکت های بزرگ جهان این موارد وموارد دیگر را کنارهم گذاشته وازسفارش این هواپیما صرف نظر کرده اند جالب است بدانید فقط319فروند ازاین هواپیما سفارش داده شده که دربرابرسفارش های چندهزار فروندی دیگرپهن پیکرها رقم پایینی است

درحال حاضرباخرید هواپیماهای جدید نیازایران ایربه هواپیماهای پهن پیکر کاملا برطرف شده وفعلا نیازی به سفارش جدید برای پهن پیکر نیست البته اگرخطوط پروازی جدید راه اندازی نشود نیمی ازهواپیماهای پهن پیکرخریداری شده هم باید درخطوط داخلی استفاده شود طی چندسال گذشته با زمینگیرشدن هواپیماهای بوئینگ747وتعدادی از ایرباس های ای300ایران ایر وهمچنین ممانعت بسیاری از فرودگاه های جهان از پرواز این هواپیماها به دلیل مسائل ایمنی وآلودگی صوتی تعدادی ازمسیرهای پرمسافر ایران ایر ازجمله به چین وژاپن وبسیاری ازشهرهای اروپایی تعطیل شده ودربعضی ازمسیرها شرکت هایی همچون ماهان وایرآسیا جای ایران ایر راگرفته اند جالب است بدانید ناوگان فعال ایران ایردرحال حاضر زیر30فروند است والبته بیشتر آن هم هواپیماهایی با سن بالاو کوتاه برد است که اغلب درچند سال گذشته به صورت دست دوم وارد ایران شده ورودهواپیمای ایرباس ای330میتواند برای ایران ایربسیارچاره سازباشد ظرفیت مناسب این هواپیما وبردبالا این هواپیما را تبدیل به پرفروش ترین پهن پیکرایرباس کرده با ورود این پرنده به ناوگان ایران ایرباعث پوشش نود درصدی مسیرهای میان برد و دوربرد ایران ایرمیشود مسیرهای مانند بانکوک پکن توکیو کل قاره اروپا وقسمت های شرقی ایالات متحده زیرچترپوششی این پرنده خوشنام ایرباس قرارمیگیرد

درحال حاضرمشکل بسیاری از ایرانیها عدم وجود پروازمستقیم به دوقاره آمریکا واقیانوسیه است که البته دلیل آن عدم وجود هواپیمای مناسب والبته بعضی مسائل سیاسی بوده با ورود هواپیمای پهن پیکروقاره پیمای بوئینگ777ایران ایر میتواند به تمام مقصد فوق به صورت مستقیم وبدون نیازبه سوخت گیری درمیان راه پروازکند درحال حاضرتعداد زیادی ایرانی درکشورهای استرالیا کانادا وآمریکا هستند که مجبورهستند برای تردد به ایران دو تا سه پرواز عوض کنند امید میرود با راه اندازی خطوط جدید شرکت ایران ایر ازیک شرکت زیان ده به مرزسود دهی برسد

البته راه اندازی خطوط جدید مشکلات خود را دارد استاندارد یک خط پروازی سود ده حداقل هفته ای سه پرواز است البته شرکت های بزرگ خطوط پروازی با هفته ای یک پروازنیز دارند که بیشتر جنبه جذب مشتری برای خطوط اصلی آن شرکت دارد برای راه اندازی چنین خطوطی ایران ایر نیاز به مشتری خارجی دارد چون پرکردن ظرفیت هواپیمای غول پیکری همچون بوئینگ777و همچنین ایرباس ای350برای روزی یک پرواز یا حداقل هفته ای سه پرواز برای مسیرهای مثل استرالیا کانادا ویا آمریکای جنوبی فراتر از نیاز داخلی است جالب است تازه عده ای صحبت از ایرباس ای380میکنند جذب مشتری خارجی در منطقه ای که شرکت های گردن کلفتی همچون امارات قطرایرویز وترکیش ایرویز وجود دارد کارراحتی نیست محدودیت های ایران ایردر ضمینه هایی همچون پوشش لباس و سرو مشروبات الکلی فارق ازدرست یا غلط بودن کار را سخت ترکرده خدماتی که شرکت های بزرگی مانند امارات اتحاد ویا سنگاپور درپرواز ویا فرودگاه میدهند فراتر از تصور است فقط کافی است سری به فرودگاه امستردام به عنوان یکی از هاب های اروپا زده یا اندکی درمورد آن مطالعه کنید بعد متوجه میشوید که شما بیشتر با یک شهر سروکار دارید تا یک فرودگاه اگربخواهید تمام نقاط دیدنی این فرودگاه نظیر موزه کافی شاپ مرکز خرید باشگاه بدن سازی هتل شهربازی سالن اجرای موسیقی وکتابخانه وغیره را ببینید بیش ازیک روز زمان میبرد وبرای مسافرانی که بین دوپرواز زمان چندساعته ای دارند بسیار مفرح وسرگرم کننده است این یک نمونه از فرودگاه های هاب جهان است که سعی کردم به اختصار برایتان توضیح دهم تا همه بدانیم برای بزرگ شدن باید کار کرد- درموردپرواز مستقیم به آمرکا هم درحال حاضر با قانون جدیدی که رئیس جمهورآمریکا وضع کرده فکرپرواز مستقیم به ایالات متحده را باید ازسرخارج کرد

مسئله بعدی قیمت بلیط وخدمات شرکت های هواپیمایی است درسالهای گذشته به دلیل خرید هواپیماهای دست دوم قیمت بلیط نسبت به بازارجهانی پایین تربوده وبسیاری عقیده دارند خرید هواپیماهای نو باعث بالا رفتن قیمت بلیط شده وبهتر بود هواپیماهای دست دوم میخریدیم در جواب این دوستان باید گفت که این مسئله مانند پاک کردن صورت مسئله است درجهان شرکت هایی هستند که درعین خریداری هواپیماهای دست اول ودارابودن ناوگانی مدرن ارائه دهنده بلیط های ارزان قیمت هستند این شرکت ها برای ارزان ترکردن بلیط خود روش های دیگری به غیراز به خطر انداختن جان مسافران خود دارند برای مثال دراین نوع پروازها هیچ خوراکی و یا نوشیدنی سرو نمیشود حتی شما اگر تشنه واحتیاج به آب خوردن داشتید باید همان جا مبلغ یک بطری آب معدنی را بپردازید وسفارش یک بطری آب معدنی دهید ویا اگر گرسنه شدید به همین منوال درهواپیما سفارش غذا دهید روش دیگر چیدمان صندلی وسایز صندلی ها است این شرکت ها درجهان به شرکت های هوایی ارزان قیمت معروفند شرکت هایی مانند ایرآسیا وایزی جت ارائه دهنده چنین پروازهایی هستند جالب است بدانید سود خالص بعضی ازاین شرکت ها به دلیل حجم بالای مسافر از بسیاری از شرکت های هواپیمایی بیشتر است

شرکت های بزرگ هوایی برای مسیرهای بلند کلاس های مختلف پروازی با امکانات متنوعی دارند درحال حاضر درایران هیچ شرکت هوایی ارائه دهنده بلیط درکلاس پروازی فرست کلاس نیست ودرخوش بینانه ترین حالت هواپیماها در دو کلاس پروازی اکونومی وبیزینس کلاس وجود دارد البته این مسئله مهمی نیست زیرا بعضی از بزرگترین شرکت های هوایی هم کلاس پروازی فرست کلاس ندارد البته باز به تعریف شرکت ها از کلاس های پروازی دارد مثلا شما ازیک شرکت بلیط بیزنس کلاس میخرید اما امکاناتی که به شما ارائه میدهد درحد کلاس کامفورت(کلاس راحت)یک شرکت معتبرتر است ایران دربحث کیترینگ ظعف های زیادی دارد در ایران به استثنا یکی دوشرکت بزرگ بقیه شرکت ها کاستی های زیادی دربحث کیترینگ دارند البته پذیرایی شرکت های بزرگ در پروازهای داخلی هم چنگی به دل نمیزند برای مثال بعضی ازشرکت های ایرانی درپروازهای داخلی ویا شرکت های توریستی که هواپیما را چارترمیکنند کل مبلغ پذیرایی آنها ازیک مسافرکمتراز دو تا سه هزارتومان است که شامل یک آبمیوه یک کیک یک شکلات یا آبنبات  ودرنهایت یک لیوان چای است ویا درپروازهای که به وقت ناهار یا شام همزمان میشود غذاهایی همچون کوکوسیب زمینی فلافل ویا از این دست غذاها سرو میشود  که بسیارتاسف آوراست البته دربین شرکتهای داخلی شرکت هایی هستند که انصافا پذیرایی خوب وغذایی مناسب تحویل مسافر میدهند  درمقابل درنمونه های خارجی دریک پرواز حداقل یک وعده غذا سرو میشود(البته به غیرازشرکت ها وپروازهای ارزان قیمت) مثلا شرکت های بزرگی همچون ترکیش و امارات درکلاس پزوازی بیزنس به بالا هنگام رزرو بلیط غذای مورد علاقه شما دسر ونوشیدنی محبوب شما را سوال کرده ودر پرواز برای شما سرو میکند حتی در کلاس پروازی اقتصادی هم شما میتوانید دسر ونوشیدنی مورد علاقه خود را میل کنید

اما یکی ازدلایلی که باعث شد ایران دست به خرید هواپیماهای دست اول و نو بزند بحث ایمنی بود که بسیار هم مهم است در سالهای  گذشته با توجه به تحریم ایران از سوی آمریکا ایران دست به سفارش تعدادی هواپیما ازبلوک شرق زد که عمده آنها از نوع توپولوف بود اما دلایل مختلفی مانند عدم سازگاری با آب وهوای ایران خدمات و پشتیبانی پس ازفروش ضعیف والبته مقداری بدشانسی باعث شد این پرنده کارنامه سیاهی نزد مردم ایران داشته باشد البته با توجه به دسترسی ایران به بازار جهانی درحال حاضرخرید هواپیماهایی مانند سوخو سوپر100اشتباه بزرگی است واصرار بعضی ازدوستان وبعضی ازسایتها درحالی که شرکت های هوایی روسی خود بزرگترین مشتریان هواپیماهایی مانند ایرباس319و320وهمچنین بوئینگ737هستند و با سوپر100تقریبا دریک کلاس هستند جای سوال وشک دارد جالب است بدانید درروسیه شرکتهای هواپیمایی هستند که هیچ هواپیمای روسی درناوگان خود ندارد و از بوئینگ وایرباس استفاده میکنند درحال حاضرباخرید هواپیماهای جدید و ورود آنها تاحد زیادی سطح ایمنی پروازهای ایران ایربالا میرود اما باعث ایمنی صددرصدی نه درایران بلکه در بزرگترین شرکت های هوایی جهان نیز نمیشود برای مثال در سال1999یک فروند ایرباس ای330تازه به خدمت گرفته شده ایرفرانس که ازبرزیل راهی فرانسه بود که برفراز اقیانوس اطلس از روی رادار حذف شد وسقوط کرد هرچند اشتباه خلبان باعث واماندگی هواپیما وسقوط بود اما درهر صورت تمامی مسافرین وخدمه کشته شدند و نشان داد سانحه منجر به سقوط حتی برای سازنده ایرباس هم وجود دارد

با ورود هواپیماهای جدید نیاز ایران برای هواپیماهای پهن پیکرکاملا برطرف شده اما دربخش هواپیماهای باریک پیکر وهمچنین هواپیماهای کوتاه برد درکلاس ای تی ار هنوزکمبودهایی وجود دارد یکی ازمفاد قرارداد با ای تی آر خرید بیست فروند هواپیما و حق انتخاب بیست فروند دیگراست که با توجه به کمبودهای موجود دراین بخش خرید بیست فروند دوم ضروری به نظر میرسد آن چیزی که ازشواهد مشخص است ایران دیگرتمایلی برای قرارداد جدید باایرباس یا بوئینگ ندارد وبه دنبال گزینه های ارزان تراست شرکت هایی مانند بمباردیه وامبرایرکاندیدهای قرارداد جدید هستند البته در ماه های گذشته شرکت سوخو روسیه تلاش های زیادی برای فروش هواپیمای سوخو سوپر100به دیگرشرکت های هوایی ایران کرد وحتی یک فروند از آن را برای بازاریابی روانه ایران کرد که بااستقبال سرد وناامید کننده ای روبرو شد اما دربین این نوع از پرنده ها یک هواپیمای ژاپنی نیزوجود دارد که نظرشرکت های ایرانی را جلب کرده اما این هواپیما هنوز عملیاتی نشده اما به دلیل سابقه خوب اجناس ژاپنی نزد ایرانی ها وصدالبته کیفیت بالای محصولات ژاپنی آن را تبدیل به یکی ازکاندیدهای خرید هواپیمای کوتاه برد کرده درسالهای گذشته ژاپن نشان داده شریک اقتصادی قابل اعتمادی است وخرید هواپیمای ام آرجی شرکت میتسوبیشی میتواند خرید خوبی باشد البته گزینه ایی جت شرکت امبرائر هم به دلیل ظرفیت مناسب هواپیما وهچنین سیاست های مستقل دولت برزیل درزمان تحریم های احتمالی میتواند گزینه مناسبی باشد این هواپیما دربین شرکت های امریکایی محبوبیت بالایی دارد که نشان ازکیفیت بالای آن است  خرید هواپیماهای جت درکلاس هفتاد تاصد نفربرای شرکت های کوچک ایران بسیارمفید وباعث رونق بیشتر شهرهایی که مرکزفعالیت این شرکت ها است میشود

دریک نگاه واقع بینانه وبه دوراز تعصبات وطن پرستانه به صنعت هوانوردی ایران متوجه خواهیم شد مشکلات وکاستی های زیادی در سرراه ایران ایر ودیگرشرکت های ایرانی برای تبدیل شدن به یک شرکت درجه اول وجود دارد که باخرید تعدادی هواپیما جبران نمیشود اما خرید هواپیماهای جدید میتواند راه را برای حل دیگرمشکلات بازکند نیازایران دربخش هواپیماهایی مانند ایرباس ای320و بوئینگ737و همچنین هواپیماهایی در رده ای تی آر وجت های کوتاه بردی مانند ایی جت هنوز برطرف نشده خبرهای خوبی درمورد قراردادهایی برای نوسازی ومدرن سازی بعضی ازفرودگاه ها به گوش میرسد چیزی که مشخص است تا تبدیل شدن ایران ایربه یک هاب منطقه ای راه درازی درپیش است شاهکار ایران ایرزمانی اتفاق می افتد که حداقل نیاز داخلی را به طورکامل برطرف کند