هویتزر A-222 Bereg

هویتزر A-222 Bereg

نویسنده علمی محمدی

هویتزر A-222 برگ یک سیستم توپخانه ای دفاع ساحلی است که قدمت آن به سالهای جنگ سرد باز میگردد. شوروی سابق دارای مرزهای بسیار طولانی آبی است. این کشور سابق و وارث آن ، روسیه دارای هزاران کیلومتر مرز آبی میباشد که می بایست از آن حفاظت به عمل آورد. واضح است که چنین مرز طولانی آبی را نمی توان به سادگی تحت کنترل و مراقبت درآورد. چرا که نیروی دریایی و هوایی شوروی بیشتر تمرکزش بر روی مقابله با نیروی دریایی و هوایی بسیار نیرومند ناتو گذاشته بود. از این رو نمی شد که تمامی مرزهای آبی و سواحل این کشور را بوسیله شناورهای سطحی و جنگنده ها و بمب افکن ها زیرنظر داشت. از این رو شوروی اقدام یه طراحی و ساخت آتشبارهای ساحلی برای محافظت از سواحل و مرزهای طولانی آبی خود کرده بود. از جمله این آتشبارها ، سیستم موشکی 4K51 Rubezh بود. روبژ یک کامیون Maz-543m بود که مجهز به رادار جستجوی سطحی بود و در قسمت پشت آن نیز دو لانچر موشک انداز موشک ضدکشتی P-15m ترمیت (استایکس) بود. این کامیون در ساحل مستقر میشد و بوسیله رادار خود آبهای ساحلی را تا شعاع ۸۰ کیلومتری جستجو میکرد و چنانچه هدفی کشف میشد ، موشک ضدکشتی ترمیت را به سمت آن شلیک میکرد. روبژ اصلی ترین سیستم موشکی دفاع ساحلی شوروی بود. جالب آنکه هنوز هم اصلی ترین سیستم دفاع ساحلی روسیه همین سیستم است. با آنکه روسیه هم اکنون دو سیستم آتشبار دفاع ساحلی جدید و توانمند Bal SSC-6 که موشک ضدکشتی خا ۳۵ را شلیک میکند و سیستم آتشبار Bastion-P که موشک ضدکشتی اونیکس را شلیک میکند ، را نیز طراحی کرده است. اما با این حال به دلیل مرزهای آبی و سواحل طولانی روسیه ، جایگزینی تمامی سیستم های قدیمی روبژ با این آتشبارهای جدید نیازمند هزینه ای بسیار هنگفت است که با توجه به اوضاع مالی بسیار ضعیف روسیه امکان جایگزینی تمامی روبژها با آتشبارهای جدید وجود ندارد و کماکان حفاظت از سواحل و مرزهای آبی روسیه برعهده سیستم های قدیمی روبژ است.

شوروی در دهه ۱۹۸۰ متوجه شد که سیستم روبژ خود به تنهایی برای حفاظت از سواحل این کشور کافی نیست. زیرا از آنجایی که در فاصله هر ۸۰ کیلومتر یک آتشبار روبژ مستقر میشد ، در فاصله بین این آتشبارها نقاط کوری ایجاد میشد که با رادار روبژ قابل پوشش نبود. همچنین برای اهداف کوچکتر و یا نزدیک به ساحل مثل قایق های تندرو شلیک موشکی مثل ترمیت (که بیش از ۲ تن وزن دارد) چندان منطقی و عملی نبود. ضمن اینکه تجربه نشان داده بود که رادار سامانه روبژ در فواصل کمتر از ۱۵ کیلومتر کارآیی مناسبی ندارد و بهترین کارآیی رادار آن در فاصله ۱۵ الی ۸۰ کیلومتری است. از این رو طی مطالعات و بررسی های صورت گرفته ، تصمیم گرفته شد که یک آتشبار سبک توپخانه ای نیز طراحی شود تا مکملی برای سیستم روبژ در دفاع از سواحل شوروی باشد تا نقاط کور و مناطقی را که آتشبار روبژ پوشش نمی دهد را پوشش بدهد. بر این اساس هویتزر جدیدی به نام A-222 برگ طراحی شد. هویتزر برگ شامل یک کامیون Maz-543m ، یعنی همان کامیون مورد استفاده در سیستم روبژ میباشد که در قسمت پشت آن یک برجک حامل توپ نصب شده است. نکته عجیب و غیرمعمول این هویتزر ، توپ آن است. هویتزر برگ از یک توپ ۱۳۰ میلیمتری استفاده میکند که یک کالیبر نامعمول است. هویتزرهای غربی از توپ ۱۵۵ میلیمتری و هویتزرهای شرقی از توپ ۱۵۲ و ۱۲۲ میلیمتری استفاده میکنند. اما هویتزر برگ از یک توپ ۱۳۰ میلیمتری استفاده میکند. این توپ همان توپ بکار رفته در برجک AK-130 میباشد که بر روی رزمناوهای کلاس کایروف نیز نصب شده است و شامل دو توپ ۱۳۰ میلیمتری است. علت انتخاب این توپ این بود که اولا این هویتزر قرار بود در نیروی دریایی شوروی خدمت کند و در نتیجه از مهمات یکسان ۱۳۰ میلیمتری با ناوهای نیروی دریایی استفاده میکرد. دوم اینکه این توپ دارای ریتم آتش بالایی بود. از آنجایی که در طراحی هویتزر برگ سرعت آتش بالا مورد توجه قرار داشت (چرا که هدف از طراحی برگ مقابله با شناورهای تندرو بود) از این رو این توپ برای آن انتخاب شد که هم قدرت مناسب و هم سرعت بارگذاری مناسبی داشت. همچنین این توپ از مهمات یک بخشی و یک تکه ای استفاده میکرد. یعنی پرتابه مجهز به پوکه و خرج پرتاب به شکل یک گلوله بود. برخلاف دیگر هویتزرها که پرتابه و خرج پرتاب از هم جدا بود. این موضوع هم باعث افزایش سرعت بارگذاری میشد.

برجک در قسمت پشت شاسی کامیون نصب شده است و قابلیت چرخش تا ۲۴۰ درجه را دارد که ۱۲۰ درجه از هر طرف قابلیت تحرک دارد. چهار جک هیدرولیک نیز در چهار سمت شاسی نصب شده است که باعث مهار لگد توپ میشود. این هویتزر دارای ۸ نفر خدمه میباشد که از این تعداد دو نفر در داخل برجک مستقر میشوند و مسئول بارگذاری توپ هستند. توپ نصب شده روی این هویتزر دارای سیستم بارگذار کمکی است. یعنی افراد داخل برجک تنها کاری که انجام میدهند این است که گلوله توپ را تحویل سیستم کمکی بارگذاری میدهند. این سیستم خود گلوله را در داخل چامپر توپ قرار میدهد. بدین ترتیب این هویتزر دارای ریتم آتش ۱۰ الی ۱۲ گلوله در دقیقه میباشد که رقم فوق العاده ای است. با این ریتم آتش بالا ، هدف قرار دادن شناورهای تندرو آسانتر میشود. در مجموع ۴۰ گلوله نیز در داخل برجک حمل میشود. پرتابه شلیک شده توسط این توپ حدود ۳۳ کیلوگرم وزن دارد. این توپ انواع گلوله ها مثل انفجاری شدید ، نفوذ کننده ، ترکشزا ، دودزا و … را می تواند شلیک کند. توپ این هویتزر از ۵- درجه تا ۵۵+ درجه قابلیت تحرک قائم دارد. حداکثر برد مفید این توپ ۲۷ کیلومتر است. اما به شکل عملی و موثر برد این توپ ۲۰ کیلومتر است. یعنی حداکثر می تواند تا ۲۰ کیلومتر با اهداف درگیر شود.

هر گردان آتشبار هویتزر برگ از ۶ دستگاه هویتزر A-222 برگ تشکیل شده است که می توانند با فاصله حدود ۱۰۰۰ متر از یکدیگر در خط ساحلی مستقر شوند. هر هویتزر دارای یک آنتن ارتباطی میباشد که ارتباط هویتزر با خودروی فرماندهی را برقرار میکند. هر گردان دارای یک خودروی فرماندهی است. خودروی فرماندهی درواقع برای هویتزرها هدف را تعیین کرده و به آنها دستور آتش بر روی اهداف را صادر میکند. همچنین هر گردان دارای یک خودروی حامل رادار نیز میباشد که این رادار برای جستجو و زیر نظر داشتن سطح دریاها و رهگیری اهداف استفاده میشود. این رادار میتواند یک ناوشکن را از فاصله ۴۰ کیلومتری کشف کند. همچنین این رادار میتواند ۴ هدف را به شکل همزمان رهگیری کند. همچنین هر گردان دارای کامیون های تدارکاتی میباشد که سوخت و مهمات ذخیره را برای گردان فراهم میکند. از آنجایی که رادار این گردان به صورت لحظه به لحظه اهداف را در سطح دریا زیر نظر میگیرد و سرعت و جهت حرکت آنها را زیر نظر میگیرد ، متناسب با آن نیز اقدام به هدفگیری مستقیم توپ هویتزرها میکند. بدین ترتیب این سامانه توانایی هدف قرار دادن اهداف متحرک را هم دارد. هر چند هر هویتزر خود دارای سیستم هدفگیری مستقل است ، اما زمانی که هویتزر در قالب یک گردان رزمی استفاده میشود ، هدفگیری هویتزرها توسط خودروی فرماندهی صورت میگیرد. بدین صورت که خودروی فرماندهی هدف را زیر نظر گرفته و سرعت و جهت حرکت آنرا مشخص میکند. سپس زمان لازم برای شلیک و رسیدن گلوله به هدف را محاسبه کرده و پیش بینی میکند که تا این زمان هدف در کدام نقطه قرار خواهد گرفت. تمامی این اطلاعات و تجزیه و تحلیل ها و بررسی ها توسط سیستم کنترل آتش خودروی فرماندهی انجام میشود. سپس خودروی فرماندهی با استفاده از این اطلاعات لوله توپ نزدیکترین هویتزر را در زاویه مناسب آتش تنظیم کرده و اقدام به شلیک توپ میکند.

هویتزر برگ برای اولین بار در سال ۱۹۹۳ رونمایی شد. در سال ۲۰۰۳ نیروی دریایی روسیه تعداد اندکی از این هویتزر را به خدمت گرفت و آنها را در بخشی از سواحل خود در دریای سیاه مستقر کرد. هیچ کشور خارجی نیز تاکنون این هویتزر را خریداری نکرده و حتی به خرید آن نیز ابراز تمایل نکرده است. چرا که بیشتر کشورها ترجیح میدهند آتشبارهای دفاع ساحلی مبنی بر موشکهای ضدکشتی را به خدمت بگیرند. ضمن اینکه برگ برای استفاده به عنوان یک هویتزر رزمی در نبردهای زمینی و پشتیبانی آتش چندان مناسب نیست. چرا که مهمات مصرفی توپ این هویتزر نیز خاص است و استاندارد غربی و شرقی نیست و تقریبا کمتر کشوری از این توپ و مهمات استفاده میکند. نکته دوم اینکه قیمت و هزینه بالایی دارد و حداکثر تا فاصله ۲۰ کیلومتری ساحل را پوشش میدهد. اما با این حال این موضوع چیزی از شایستگی های این هویتزر قدرتمند را کم نمی کند. هویتزر A-222 برگ حقیقتا از نظر قدرت آتش ، تحرک و دقت فوق العاده است و کمتر هویتزری به پای آن میرسد. یک گردان هویتزر برگ می توانند ۷۲ گلوله را در هر دقیقه بر سر هدف فروبریزند. با در نظر گرفتن اینکه هر پرتابه این توپ ۳۳ کیلوگرم وزن دارد ، یک گردان هویتزر برگ می تواند در دقیقه معادل تقریبی ۲.۴ تن مهمات را بر سر هر هدفی در دریا تا فاصله ۲۰ کیلومتری از ساحل فروبریزند که این میزان مهمات برای از کار انداختن و غرق کردن هر شناوری کافیست. البته این توانایی این هویتزر صرفا بر روی کاغذ است. چرا که شناورهای بزرگ مثل ناوشکنها هیچگاه در تیررس آتش این هویتزر قرار نمیگیرند. اصلی ترین هدف این هویتزر قایق های تندرو و کوچک است. تنها کاربر هویتزر برگ نیروی دریایی روسیه میباشد که تعداد ۲۴ عراده از این هویتزرها را به خدمت گرفته است و آنها را در بخشی از پایگاه دریایی نووروسیسک در سواحل خود در دریای سیاه و در کنار آتشبارهای موشکی مستقر کرده است.

به نسخهسئوالات و نظرات خود را می توانید  با مدیریت سایت با ایمیل jangaavaran@YAHOO.COM  در میان بگذارید

منابع و مآخذ

https://en.m.wikipedia.org/wiki/130_mm_coastal_defense_gun_A-222

http://www.military-today.com/artillery/bereg.htm

http://www.militaryfacto