طعمه های پرنده
ترجمه :مهدی اکبری
استفاده از پهپادها به عنوان طعمه به دهه ۵۰میلادی بازمی گردد که اولین نمونه ایی که از آن به عنوان طعمه استفاده شد(تست) پهپاد ساخت شرکت نورثروپ به نام کمان فولادی(crossbow) بود اما اولین نمونه ایی که عملیاتی شد ADM-20 بلدرچین ساخت شرکت مک دانلد داگلاس بود
بلدرچین بال و دم تاشوند داشت و از موتور J85-GE-7ساخت جنرال الکتریک با توان خروجی ۱۰.۹کیلو نیوتن(۱.۱۱۰kg/lb۲.۴۵۰)رانش بر وزن بهره میبرد .بلدرچین برای ایفای نقش بمب افکن بی-۵۲ (به شکل جعبه ای بزرگ طراحی شده بود تا سطح مقطع بزرگ شبیه بی-۵۲ داشته باشد )ساخته شده بود برای نفوذ به حریم هوایی دشمن و هر بی-۵۲در دهلیز داخلی توانایی حمل۴بلدرچین را داشت
گذشته از طراحی ظاهری بلدرچین از چف و فلر و افزاینده های بازتاب راداری (سیستم فعال افزاینده بازتاب) باعث اشتباه دشمن می شده است.مطالعات و طراحی بر روی این وسیله از سال ۵۲تا۵۶ادامه داشت و درسال ۵۸ طی یک قرارداد مک دانل به عنوان پیمانکار اصلی که مجموعه عملیاتهای تست و تولید را دربر میگرفت معرفی گردید
اولین نمونه بلدرچین با نام GAM-72معرفی شد که بعد بهADM-20تغییر پیدا کرد و پس از ۲۴تست و آزمایش بر روی آن در سال ۶۱مورد تایید قرار گرفت و با تغییراتی جزیی با نام ADM-20B وارد خط تولید شد و تا پایان سال۶۲این نمونه ۵۰۰عدد تولید شد اما بسیاری از آنها مورد بررسی مجدد برای استفاده عملیاتهای سطح پایین تر قرار گرفت و درسال ۶۳استاندارد Cبلدرچین ظاهر گردید
“””” طعمه های پرنده سه ماموریت دارند 1- شلیک برای فریب پدافند دشمن تا انها رادارهای خود را ، از جمله رادار های سامانه های پدافندی را روشن تا جای انها لو رود و یا فرکانس های آنها کشف شود 2- شلیک این طعمه ها در کنار موشک های کروز برای فریب سامانه پدافندی و جا زدن آنها به عنوان موشک کروز و یا شبیه سازی جنگنده های مهاجم 3- شلیک پر تعداد انها به طرف سامانه های پدافند ضد موشک و یا پدافندی برای خالی کردن لانچر این سامانه ها و ورود به میدان موشک های اصلی و یا جنگنده ها بلافاصله بعد از خالی شدن لانچر سامانه های پدافندی “””
عمر خدمت بلدرچین آنچنان زیاد نبود و در یک تمرین درسال ۷۲ اوپراتورهای رادار از ۲۳طعمه رها شد در آسمان ۲۱عدد از آنها را تشخیص داده و این باعث شد سال۷۸تمامی بلدرچینها از خدمت خارج شوند اما درسال ۷۳طرحی که برای جایگزینی بلدرچین کلید خورده بود لغو شد(این طرح در انتها به ساخت موشک کروز AGM86منجرب شد)
در سالهای که بلدرچین در خدمت بود نیروی هوایی به فکر توسعه طعمه ها و بالا بردن سطح کاریی با شرکت brunswick در ایالت کالیفرنیا قراردادی مبنی بر اثبات تکنولوژی ساخت طعمه امضا کرد این شرکت در دهه۶۰بر روی طعمه هاکار کرده بود که این پیشینه باعث عقد این قرار داد در سال۶۸ شد که باعث ساخت سری ماکسی(لباس بلند زنان) این قرارداد اهدافی داشت از جمله اهداف آن توانایی جمینگ (جنگ الکترونیک )و استفاده از چف و فلر و ماموریتELINT(به مجموعه از سیستم ها گفته می شود که شنود و مکان یابی فرستنده ها-مکالمات و رادارهای دشمن را برعهده دارد)بود
اولین نمونه از سری مکسی مدل ۱۵۰بود که در سال ۱۹۷۳پرواز کرد این نمونه هواسر و فاقد پیشران بود و بعد از رها شدن ضامن بالهای کنده شده و پرنده به پرواز در می آید وزن آن ۵۹کیلو گرم (۱۳۰پوند)بود این مدل(۱۵۰) کوچک شده مدل ۳۰۰بود که مشابه آن با وزن بیشتر و ظرفیت حمل بار بیشتری بود (۱۸۰کیلوگرم )سرعت و شعاعی عملیاتی این گلایدر ها بسته به سرعت ،ارتفاع و زاویه پرتاب از پرنده مادر متغییر بود اما ظاهرا سرعت آنها نزدیک به ۷۵۰کیلومتر برساعت و شعاعی عملیاتی۱۴۰کیلومتر بوده است
سومین نمونه این خانواده(290P)نام داشت حرف P در اینجا نشانگر “Powered” یعنی دارای نیروی محرکه است این نمونه مجعز به یک موتور راکتی سوخت جامد بود که می توانست ۳۰۰ثانیه(۵دقیقه)این پرنده را به جلو براند تنها وجه تمایز بادیگر نمونه ها همین موتور بود و در دیگر تنظیماتش مشابه نمونه قبلی بوده و وزن آن ۱۳۶کیلوگرم بود(۳۰۰پوند)
نیروی هوایی تمایلی به این طرح ها نشان نداد ولی شرکت brunswick توانست ارتش اسراییل را متقاید کند تا نمونه ای بدون موتور با نام سامسون را خریداری کند ، سامسون مکسی ۳۰۰بود
اسراییلی ها در جنگ ۱۹۷۳(یوم کیپور) دوچار تلفات زیادی شدند و تصمیم گرفتن تا راه حلی برای بقای بیشتر هواگردهای خود پیدا کنند (در این جنگ از پهپاد chukar) ساخت نورث روپ به عنوان طعمه استفاده شد اما بی فایده بودهر چند این پهپاد ،پهپاد شناسایی بود
صنایع نظامی اسراییل تصمیم گرفت بر روی طعمه سرمایه گذاری کند نتیجه این تصمیم خرید سامسون از brunswick بود سامسون در جنگ ۱۹۸۲دره بقاع بسیار چشم گیر عمل کرد
در همین سال نیروی دریایی ایالات متحده از طرف پدافند سوریه بسیار آزار دید که این مشکل باعث شد که مقامات به فکر مقابله بیفتند و نتیجه کار رفتن به سراغ سامسون موفق بود
نیروی دریایی ایالات متحده قرارداد خرید ۱۰۰۰طعمه (ADM-141A TALD) را در سال ۱۹۸۵با شرکت Brunswick منعقد کرد
طعمه TALD یک نمونه ارتقاع یافته از سامسون است که وزنش بین ۱۸۰تا۲۰۴کیلوگرم (۴۰۰تا۴۵۰پوند)داشت و بسته به محموله همراه متغییر بوده این TALD را می توان در مقر های سلاح نصب و یا با اجکتورهای سه گانه توان نصب تعداد بیشتر از آن فراهم می شود که این تعداد بین ۶تا۱۸عدد متغییر بوده است.زمان پرواز این نمونه اگر در ایده الترین شرایط ارتفاع و سرعت رها سازی می شد ۱۰دقیقه و شعاعی عملیاتیش بیشاز ۱۰۰کیلومتر (۶۰مایل) بود
نیروی دریایی خرید خودش را به دو بخش تقسیم کردیک نمونهRF-TALDکه به دستگاه های تقویت راداری برای تقلید امضای راداری از انواع مختلف هواپیماها و موشکهای کروز مجهز بود و chaff-TALD که حامل ۳۶کیلوگرم چف (۸۰پوند) بود
شرکت brunswich هزار عدد را تحویل نیروی دریایی داد اما بعد از آن طی توافق بین شرکت سازنده و صنایع نظامی اسراییل شرکت مکدانل داگلاس به عنوان تولید کننده دوم معرفی گردید و در مجموع تا اوایل دهه ۹۰تعداد ۴۰۰۰از این طعمه را تحویل نیروی دریایی داد
مدلTALDدر جنگ اول خلیج فارس توانایی های خود را به اثبات رساند و نیروی دریایی برای بالا بردن توانایی های این طعمه با الهام از طرح استفاده نیروی هوایی از پهپادها به عنوان طعمه تصمیم به اضافه کردن پیشران یا قوای محرکه به این طعمه گرفت
طعمه هاTALDهای که موتور داشتند(ITALD) با مدل ADM-141 ITALD C متولد شدند این مدل بسیار شبیه مدلهای بدون قوای محرکه بود و تنها وجه تمایزش موتور توربوفن teledyne CAE-312بود که توان رانش به وزن آن ۰.۷۸ کیلونیوتن بود این موتور بازمانده طرح لغو شد یک موشک کروز ضد رادار بود با نام رنگین کمان خاموش”tacit rainbow”که دست خوش تغییراتی جزی برای این طعمه استفاده شد.نمونه ITALDدر کنار یک رادار ارتفاع سنج می توانست در ارتفاع ثابت با سرعت ۰.۸ ماخ پرواز کند و شعاعی عملیاتیش به ۲۸۰کیلومتر رسیده بود و امکان پرتاب از لانچرهای زمینی با بوستر (تقویت کننده RATO) برای این نمونه فراهم شده بود
اولین پرتاب ITALDدر سال۹۵بود که روند آزمایش ها تا سال ۹۶ادامه داشت که در این سال شرکتbrunswichازحوزه صنایع دفاعی خارج شده بود و IMI تنها صاحب طرح بود و نیروی دریایی تقاضای اضافه کردن تجهیزات بیشتری به این طعمه بود(موقعیت یاب/سیستم ناوبری /خلبان خودکار)که توافق حاصل نگردید
درست قبل از حمله عراق به کویت طی یک جلسه بین مقامات نیروی هوایی و نورثروپ ابعاد استفاده طعمه در خاورمیانه مورد بررسی قرار گرفت و در زمان تهاجم عراق سرگرد john warden که عضو از برنامه ریزان جنگ هوایی بود به یاد جلسه افتاده و برای بالا بردن امنیت هواگرده ها و سرکوب سامانه های دفاعی عراق پیشنهاد استفاده از طعمه را مطرح کرد ای این پروژه به نام scatne mean نامگذاری شد
تنها موجودی در دسترس از پهپاد ها نمونه BQM-74C CHUKAR بود که امکان پرتاب و هدایت به وسیله پرنده های DC-130وF15 وF-16 بود اما این منابع در دسترس نبودند و باعث شد که نیروی دریایی دست به ساخت ۱۲لانچر زمینی بزند و با جست و جوی فراوان بوسترهای پرتاب پهپاد را نیز از انباری در بلژیک تهیه کند
برای لانچ و هدایت طعمه ها تیمی ۴۰نفره از متخصصان واحد های منحل شده پرتاب موشکهای کروز زمین پایه به خدمت فراخوانده شدند که اسم واحد مذکور “واحد شناسایی تاکتیکی ۴۴۶۸”نامگذاری شد
این واحد به دوتیم شمالی و جنوبی تقسیم شدند که هر تیم شش لانچر داشتند و مجموعه پهپاد ها BQM-74C
۴۴ عدد بود و این واحد طی دو هفته در مرز بین عربستان و عراق مستقر شد (تاریخ استقرار۱۵اکتبر۹۰)تیم شمال وظیفه پوشش بغداد و پایگاه های نظامی بزرگ و تیم جنوبی برای پوشش پایگاه بصره و کویت مامور شدند
شب ۱۷ژانویه۹۱ جنگ هوایی بر علیه عراق به وسیله جنگنهای F-117وموشکهای تاماهاوک شروع شد و BQM-74 ها که ۳۸عدد بودند به دسته های سه تایی تبدیل شدند برای مرحله دوم عملیات هوایی که شناسایی رادارها و سامانه های پدافندی بود که خاموش شده بودن از ۳۸پهپاد ۳۷عدد از آنها با موفقیت ماموریت خود را به انجام رساندن(پهپاد بعد از طی مسافت ۵۰۰کیلومتر با سرعت ۶۳۰کیلومتر وارد حریم هوایی بغداد شد و به مدت ۲۰دقیقه گشت زنی کرد و رادار دفاع هوایی عراق جست و جو کرد برای هدف قرار دادن پرنده که بلافاصله توسط جنگنده های اطلاف و با شلیک موشک ضد رادار منهدم شد)نیروی دریایی نیز به کمک TALDها برای کمک به حمله رعد اسا برعلیه عراق نیز اقدامات مشابهی انجام داد
تلفات هواپیمایی اطلاف درمقابل دفاع هوایی عراق پر تعداد پیش بینی شده بود اما به لطف این اندیشه تعداد انگشت شمار ازهواگردها اسیب دیدند،پس از جنگ واحد ۴۴۶۸منحل شدو یکی از پهپادهای باقی مانده روانه موزه رایت پترسون در اوهایو شد
سازمان دفاع اسراییل IMI دست به توسعه پهپاد chukar به نام”delilah”زد که کاربری آن به عنوان طعمه مطرح شده بود اما بعدها یک نسخه با ویژگی های پنهان مورد توسعه قرار گرفت که نتیجه اش موشک کروز بود
موفقیت چشمگیر طعمه ها در جنگ خلیج فارس باعث شد تا مقامات ابراز تمایل کنند برای ساخت و توسعه این وسیله و در همین راستا در سال ۹۶آژانس پروژهای تحقیقاتی پیشرفته دفاعی امریکا (DARPA) با تشویق و همکاری نیروی هوایی طرحی را با نام طعمه هواپرتاب مینیاتوری(MALD) کلید زد(برای عملیات SEAD)
پروژه به مناقصه گذاشته شد(این پروژه به درخواسته شماره ۳۲۹-۹۲ فرماندهی نیروی هواییusaf کلدید خورد ) و طرحهایی پیشنهاد شد که طرح شرکتRyanTeledyne(تایید طرح سال نوامبر۹۶و بازه زمانی تکمیل طرح ۲۷ماه) مورد استقبال قرار گرفت و در این طرح شرکت sunstrand تامین کننده موتور و نورث روپ درقسمت الکترونیک و جنرال داینامیک الکترونیک درقسمت نرم افزار و یکپارچه سازی با F-16 مشارکت داشتند(شرکت گرومن شرکت رایان سال ۹۹ خریداری کرد)
نام MALDشرکت گرومن ADM-160تایین شد که یک پهپاد کشیده و باریک با بالهای تاشو و موتور کوچک توربوجتTJ-50sundstrand(این موتور نتیجه پروژه MALDاست ساخت طعمه در محدود قیمتی ۳۰۰۰۰دلار و وزن موتور ۵۰پوند است این موتور طی ازمایشهای بسیاری توانمندی خود را به اثبات رساند) طول این پهپاد ۲.۳متر و دهانه بال آن ۶۵سانتی متر بود
اولین پرواز این طعمه در ژانویه ۱۹۹۹و برنامه آزمون و ارزیابی آن تا سال۲۰۰۱ادامه داشت
این طعمه (ADM-160A)با استفاده GPSو یک سیستم ناوبری کمکی میتواند به ۲۵۶موقعیت جغرافیایی از قبل برنامه ریزی شده پرواز کند امکان برنامه ریزی ماموریت توسط خلبان تا اخرین لحظه قبل از رها سازی امکان پذیر است محموله اصلی این طعمه یک تقویت کننده سیگنالهای راداری SAS(زیرسیستم تقویت امضا) است که ساخت گرومن و قابل تنظیم با طیف گسترده ایی از فرکانسها استSASها(signature augmentation subsystem) میتوانند سیگنالهای هواپیماهی پنهانکار تا بمب افکن بی -۵۲را شبیه سازی کند
طعمه مورد بحثADM-160A رامی توان از تمامی پرنده های تاکتیکی موجود ارتش ایالات متحده لانچ کرد ،نیروی هوایی طی برنامه ایی قصد خرید ۱۰۰۰عددMALD را داشت که به دلیل افزایش هزینه ها این تعداد به شدت کاهش یافت و در سال ۲۰۰۱به ۱۵۰عدد رسید برای طرح توسعه سیستم ها و نمایش برنامهSDDدر ابتدای ۲۰۰۳به پایان رسید این برنامه همچنین تمرکز خاصی بر دیگر عملیاتهای که امکان انجام آن با این وسیله وجود دارد را داشت ازجمله این عملیاتها استفاده طعمه به عنوان وسیله حمل ونقل و افزودن توان جنگ الکترونیک به این وسیله برنامه با کمی تاخیر اما با نتایجی چشمگیر و موثر به پایان رسید
یکی از موارد مورد آزمایش برنامهSDD طرحی با نام MALIیک نمونه مسلح از طعمه که برای استفاده و رهگیری هواپرتاب در برابر موشک های کروز بودMALI این طعمه دماغه ای نک تیز داشته با بالهای متحرک وموتوری قوی تر (TJ-50M) که که توان رساندن این وسیله به بالاتر از سرعت صوت را دارا بود و برای دنبال کردن اهداف از جستجوگر IIR (Imaging infrared تصویر ساز فروسرخ مجهز شده و دارای یک لینک برای هدایت از پرنده هشدار زودهنگام E-3 به این طعمه اختصاص داده شده بود تست این مدل پایان دسامبر ۲۰۰۲ به پایان رسید.این طعمه از یک فانتوم (اف۴)در ارتفاع ۲۰۰۰پایی رها سازی و ۱۱دقیقه و ۵ثانیه که پرواز کرد طبق الگو به ۹ایستگاه تایین شده با سرعت ۱.۱ماخ پرواز کرد
در اواخر سال ۲۰۰۲نیروی هوایی باز یک رقابت به پا کرد(به دلیل کم بودن برد و استقامت برای شرایط و ماموریتهای مورد نظردر مدل موجود) بین صنعتگران حوزه دفاعی برای توسعه بیشتر MALDوهمه بزرگان این حوزه شرکت کردند که در ماه مه ۲۰۰۳ قرار داد SDD به ریتون رسید (قرار داد توسعه سیستم ها و نمایش)و طرح تعیین شدهZADM-160 B برای طرح اینده طعمه ها وطرح قبلی لغو شد
طرح ریتون یعنی ZADM-160Bبزرگتر و سنگینتر از ADM-160A و طول آن ۲.۸۵متر طول بالهای آن ۱.۳۷متر و وزن آن ۱۱۰کیلوگرم و توسط یک موتور توسعه یافته از نمونه قبلی باکد TJ-150به پیش رانده میشد این طعمه بردی نزدیک به ۱۰۰۰کیلومتر و سرعتی نزدیک به یک ماخ(۰.۹۳)داشته و استقامت پروازی در حدود ۴۵ دقیقه داشته
نیروی هوایی برای رفع نیاز خود درخواست ۱۵۰۰عدد از این مدل را داشت که آزمایش ها آ در سال ۲۰۰۷کامل شد و برنامه تولید از ۲۰۰۸تا ۲۰۱۱اعلام شد که با تاخیر دوسال اولین پرواز در سال ۲۰۰۹و طرح مورد بازبینی و تغییر قرار گرفت تا سال ۲۰۱۰اولین MALDدر تاریخ ۶دسامبر ۲۰۱۲تحویل و هزارمین آن در مه ۲۰۱۴ به نیروی هوایی انجام شد
نمونه هایی دیگر مورد ساخت و ازمایش قرار گرفت MALD-V نمونه ای با محفظه ای ماژولار برای حمل محموله ها و سیستم های جمر رادیویی و راداری و حتی توانایی افزودن مواد منفجره برای تبدیل به یک طعمه انتحاری را به آن می بخشید
نمونه دیگر MASSM بود که طعمه یا موشک مینیاتور جستجو و خودمختار بود که نمونه ارتقاع یافته طعمه MALD بود که با اضافه کردن یک کلاهک کوچک که دران رادار موج میلیمتری و سنسور تصویربردار مادون قرمز نسب و به لوازم ارتباط ماهواره ای مجهز بود ساخته شد و بسته به ارتفاع رها سازی توانایی اسکن و جستجوی ۳۰۰۰کیلومتر مربع دارد و امکان بازیابی آن نیز موجود است
واما ADM-160C”MALD-J” دارای یک رادار جنگ الکترونیک از نمونه ایی که روی نمونه قبل (ADM-160B)ساخت ریتون مجهز بود و قادر به ایفای نقش طعمه و مسدود کننده
رادار را دارد و همچنین نیروی دریایی درحال توسعه یک نمونه MALDبر اساس نمونه Cاست که توانایی تحمل سختی های نشست و برخواست روی ناوراداشته باشد(MALD-N)
منابع
https://en.wikipedia.org/wiki/ADM-160_MALD
http://www.designation-systems.net/dusrm/m-160.html