زیر دریایی اتمی کلاس دلتا

در دهه 1960 شوروی زیر دریایی کلاس یانکی را به اب انداخت که توان حمل تا16 موشک بالستیک اتمی زیر دریایی پرتاب ار 31 با برد 3900 کیلومتر را داشت . 33 فروند از این زیر دریایی تولید شد ولی شوروی روی موشک بزرگتر قاره پیما زیر دریایی پرتاب کار میکرد و مشخص شد که کلاس یانکی توان حمل موشک بزرگتر را ندارد از این رو شوروی به دنبال زیر دریایی بزرگتر رفت

زیر دریایی اتمی مسئله مهم برای شوروی بود. اگرچه شوروی دارای هزاران موشک بالستیک زمین پرتاب بود ولی سایت های پرتاب انها برای امریکا مشخص بود و ممکن بود در اولین تهاجم اتمی این سایت ها هدف قرار گرفته شوند از این روشوروی به زیر دریایی اتمی نیاز زیادی داشت تا بتواند در صورت شلیک نخست از سوی امریکا و نابودی پایگاه های موشکی زمینی خود دست به تلافی از زیر دریای های اتمی خود بزند. ولی 3900 کیلومتر کم بود و این بدان معنی بود که برای شلیک به طرف خاک امریکا زیر دریایی کلاس یانکی باید به میانه اقیانوس اطلس و یا ارام برود در حالی که برد این کلاس نیز چندان زیاد نبود(برای اشنایی با موشک های بالستیک اتمی زمین پرتاب شوروی اینجا را کلیک کنید)

از این رو در سال 1965 برنامه ساخت زیر دریایی جدید با نام پروژه 667 بی اغاز شد که دارای سه برابر استقامت در برد و سلاح نسبت به زیر دریایی کلاس یانکی بود

دلتا 1 پروژه 677 بی

زیر دریایی جدید که کلاس دلتا 1 نامیده شد دارای 139 متر طول و 7800 تن وزن خالی بود که در حالت بارگیری کامل وزنش به 10000 تن نیز می رسید. این زیر دریایی دارای بدنه دو لایه و کشیده بود و در پشت برجک زیر دریایی دارای یک برامدگی کوهان شکل بود که در واقع محل قرار گیری دو ردیف شش تایی در مجموع 12 سیلو برای حمل موشک اتمی بالستیک بود. دلتا 1 یک زیر دریایی اتمی بود و از دو رکتور OK-700 هر کدام با 180 مگاوات قدرت بهره می برد که اب را به جوش اورده و باعث حرکت توربین ها می شدند و توربین نیز به دو شفت (پروانه) هر یک با هشت تیغه متصل بودند. در مجموع دو راکتور 52000 اسب بخار قدرت فراهم میکردند و در کنار راکتور دو موتور دیزل DG-460 نیز برای مواقع اضطراری وجود داشت . با در نظر گرفتن پیشرانه اتمی دلتا1 برد نامحدود داشت و تنها محدودیت غذا و خدمه بودند که برای زیر دریایی محدودیت ایجاد میکرد و معمولا مدت ماموریت ان 3 ماه بود. بیشترین سرعت این زیر دریایی در روی اب 27 کیلومتر بر ساعت و در زیر اب 45 کیلومتر بر ساعت بود.

زیر دریایی دارای یک سونار ام جی کا 100 به صورت فعال و غیر فعال در جلوی زیر دریایی بود و از دو پیرسکوب، یک رادار ام کار ار 50 جستجوی هوایی با برد 90 کیلومتر و یک رادار جستجوی دریایی با برد 50 کیلومتر بهره می برد و دارای یک سیستم ناوبری پیچیده اینرسی با دقت بالا بود

سلاح متعارف این کلاس چهار لوله اژدر افکن 533 م م و دو لوله اژدر 400 م م که در مجموع 16 اژدر 533 م م از نوع SAET60 -65 و چهار اژدر 400 م م از نوع SET-40 را حمل میکرد ولی در نقش اتمی توان حمل تا 12 موشک اتمی بالستیک قاره ار 29 بود

توسعه موشک ار 29 همزمان با توسعه این کلاس زیر دریایی شروع شد ولی زودتر توسعه ان تمام شد ولی هم زیر دریایی و هم موشک هر دو در سال 1972 عملیاتی شدند اگرچه تا دو سال بعد توان کامل عملیاتی را ار 29 نداشت. ار 29 یک موشک سوخت مایع دو مرحله ای با برد 7700 کیلومتر بود و دارای یک کلاهک 800 کیلو تن تی ان تی بود . اگرچه موشک سوخت مایع بود ولی سوخت ان به راحتی قابل انبار شدن بود و میشد زیر دریایی را با موشک سوختگیری شده سالها به ماموریت فرستاد. برای چندین دهه موشک اصلی زیر دریایی پرتاب روسها می باشد و با فشار بخار اب تولیدی توسط راکتور از زیر اب پرتاب شده و با بیرون امدن از سطح اب موتور موشک روشن می شود . در اواخر دهه 1970 دلتا 1 نسخه ار 29 دی را با برد 9100 کیلومتر نیز پرتاب می کرد

در مجموع 18 فروند زیر دریایی کلاس دلتا 1 ساخته شده که اخرین ان در سال 1977 تحویل شد و در سال 2001 نیز اخرین نمونه این کلاس از خدمت خارج شد و دیگر عملیاتی نیست

دلتا2 پروژه 677 بی دی

دلتا 1 بسیار راضی کننده بود و در ادامه پروژه 667 بی دی را بر اساس دلتا 1 توسعه داد که البته یکی از اهداف توسعه ان استقرار چهار موشک بیشتر و رساندن موشک های بالستیک به 16 موشک بود. از این رو این نسخه دارای پشتی کشیده تر بود که چهار سیلو بیشتر درون ان جا شده بود . همچنین این نسخه دارای عایق صدای بهتر است تا صدای راکتور کمتر به بیرون درج کند

از نظر الکترونیک دلتا 2 مشابه دلتا 1 بود ولی و دارای ترکیب اژدرهای مشابه دلتا 1 بود ولی بغیر از اضافه شدن چهار لانچر موشک اتمی در موشک هم تغییر کرده بود. دلتا 2 موشک ار 29 کا با بر 8000 کیلومتر را پرتاب میکرد که اگرچه از ار 29 دی با برد 9100 کیلومتر برد کمتری داشت ولی ار 29 کا توان حمل سه تا هفت کلاهک اتمی با توان هر یک یک 150 یا 100 کیلوتن تی ان تی داشت که توان انهدام سه هدف را به زیر دریایی با شلیک یک موشک می داد. البته این توان در دهه 1980 به این موشک داده شد

البته موتورهای ان قدرت بیشتری فراهم می کردند و قدرت تولید به 55000 اسب بخار رسیده بود. وزن این نسخه 9350 تن در حال سبک و طول ان به 155 متر می رسید از این رو از نظر ابعاد و وزن بزرگتر از دلتا 1 بود . در مجموع تا سال 1977 چهار فروند از این کلاس ساخته شد که اخرین ان در سال 2004 از خدمت خارج شد

دلتا 3 پروژه 677 بی دی ار

با ورود به خدمت موشک ار 29 ار اولین نسخه موشک ار 29 که از همان بدر تولید توان حمل چهار تا هفت کلاهک اتمی را داشت توسعه زیر دریایی جدید برای حمل ان شروع شد .از این رو کلاس دلتا3 توسعه یافت

این نسخه دایرا راکتور قویتر OK-700A بود که تا 60000 اسب بار قدرت فراهم می کرد ولی با وجود افزایش قدرت موتور ولی وزن این نسخه نیز بسیار بالا بود و وزن خالی ان به 13500 تن و وزن بارگیری ان 18200 تن رسید.در سیستم ناوبیر ارتقا یافته بود و سونار و رادار مانند نسخه قبلی بود ولی بهبود یافته بودند. در این کلاس دو لوله اژدر افکن 400 م م حذف شد و تنها همان اژدر 533 م م را حمل می کرد و دارای 16 سیلوی پرتاب موشک ار 29 ار بود. طول این نسخه به 166 متر و خدمه ان به 135 نفر افزایش یافته بود.

بین سالهای 1974 تا 1980 در مجموع 14 فروند از این نسخه ساخته شد که همچنان سه زیر دریایی این کلاس در خدمت هستند

دلتا 4 پروژه بی دی ار ام

دلتا 4 برای پرتاب موشک ار 29 ار ام ساخته شد. ار 29 ار ام دارای سه مرحله بوده یعنی یک مرحله بیشتر. بردش بیشتر نشده بود و برد ان 8300 کیلومتر بود ولی به دلیل داشتن مرحله سوم توان حمل محموله سنگینتری داشت و دارای چهار ه کلاهک اتمی سنگینتر بود و در مرحله اخر سرعت بیشتری داشت . همچنین در حالی که نسخه های قبلی تنها تا عمق 30 متری زیر اب قابل پرتاب بودند دلتا 4 می توانست ار 29 ار ام را در عمق 55 متری زیر اب نیز شلیک کند

در ادامه از سال 2007 میلادی این زیر دریایی به موشک ار 29 ار ام یو با نام ناتو ار اس ام54 مجهز شد که دارای 8 تا 10 کلاهک اتمی و برد 11500 کیلومتر بود و دقت کلاهک ها به 250 متر رسیده بود

مانند دلتا 3 دارای چهار لوله اژدر افکن 533 م م با 18 اژدر است ولی این نسخه توان شلیک موشک ضد کشتی رادار فعال RPK-2 را دارد. این موشک که از لوله اژدر افکن های 533 م م شلیک میشود 40 کیلومتر برد و بعد از خروج از لوله اژدر افکن در زیر اب در یک محفظه روی اب امد در حالی که سر محفظه بالا قرار می گیرد و ته محفظه پایین ، موشک شلیک شده از محفظه خود بیروان امده و با موتور راکتی خود ادامه مسیر میدهد

این زیر دریایی در سال 2013 با موفقیت نسل جدید موشک ار 29 با نام ار 29 ار ام یو 2 را تست کرد که دارای برد 12000 کیلومتر و سامانه هدایت گلنوس است .

دلتا 4 دارای سامانه ناوبری ماهواره ای ، سونار پیشرفته تری بود و طول ان به 330 متر می رسد

بین سالهای 1981 تا 1989 در مجموع 7 فروند از دلتا4 ساخته شد که همچنان شش فروند ان در خدمت است که چهار فروند انها ارتقا یافته اند و دست کم تا سال 2025 در خدمت باقی خواهند ماند

تصویری زیبا از سیلوی زیر دریایی دلتا 4 و یک موشک ار 29 درون ان

زیر دریایهای کلاس دلتا از جمله در نسخه دلتا4 یکی از بزرگترین زیر دریایی های جهان هستند. کلاس دلتا نماینده نسل جدید از زیر دریایی های شوروی بود که صدای کمی تولید میکردند، برد نامحدود داشتند و توان تهاجمی انها بسیار مهلک بود. همکنون دست کم هشت تا ده فروند دلتا3 و 4 در خدمت هستند ولی در اینده با کلاس بوری جایگزین خواهد شد

مشخصات

نام	دلتا1	دلتا2	دلتا3	دلتا4
سال ورود به خدمت	1972	1973	1975	1981
وزن خالی	7800 تن	9350 تن	13500 تن	11700 تن
طول	139 متر	155 متر	166 متر	167 متر
خدمه	120 نفر	130 نفر	135 نفر	135 نفر
پیشرانه	دو راکتور	دو راکتور	دو راکتور	دو راکتور
سرعت زیر و روی اب	45 و 27 کیلومتر بر ساعت	43 و 21 کیلومتر بر ساعت	43 و 21 کیلومتر بر ساعت	43 و 21 کیلومتر بر ساعت
برد	نامحدود
بیشترین عمق عملیاتی	300 متر	400 متر	450 متر	400 متر
تسلیحات	2 لوله اژدر افکن 400 م م ،چهار لوله ازدر افکن 533 م م و 12 موشک اتمی ار 29	2 لوله اژدر افکن 400 م م ،چهار لوله ازدر افکن 533 م م و 16 موشک اتمی ار 29	چهار لوله ازدر افکن 533 م م و 16 موشک اتمی ار 29 ار	چهار لوله ازدر افکن 533 م م و 16 موشک اتمی ار 29 ار و موشک ضد کتشی لوله پرتاب
تعداد تولید شده	18	4	14	7
تعداد در خدمت	0	0	3	6