پست فرمانده ای E-8 جوینت استار
پست فرمانده ای E-8 جوینت استار
ترجمه و گرداوری : رضا موسوی
این هواپیما یک هواپیمای مدیریت نبرد،فرماندهی و کنترل هوابرد می باشد و با نظارت بر هدف های زمینی،اطلاعات مورد نیاز فرماندهان را برای حمله فراهم می کند.E-8 بر پایه هواپیمای Boeing 707 توسط کمپانی بزرگ Northrop Grumman آمریکا ساخته شده است.
JSTARS(کوتاه شده Joint Surveillance Target Attack Radar System و به معنی سیستم راداری مراقبت و هدف گیری مشترک) یک پروژه مشترک که میان نیروی هوایی و ارتش آمریکا جهت بهره گیری از رادارهای MTI می باشد که هدف از ساخت آن ایجاد یک سیستم دفاعی است که وظیفه هایی همچون طبقه بندی و ردیابی هدف های زمینی در تمام شرایط آب و هوایی و سیستم نظارت برای تعیین محل هدف ها،برای آن تعریف شده است.این هواپیما میتواند در عملیات های حافظ صلح شرکت کند و همچنین می تواند اطلاعات هدف را برای حمله هوایی،حمله دریایی و حمله توپخانه ای در عملیات های جنگی یا رزمایش های مشترک در اختیار فرماندهان قرار دهد.همچنین هنگام پرواز این هواپیما در حریم هوایی کشور های هم پیمان آمریکا،برنامه هایی برای شناسایی و زیر نظر داشتن تحرک های زمینی دشمن که هم مرز با کشور دوست می باشند،از سوی نیروهای مشترک،نیروی هوایی-نیروی زمینی،در نظر گرفته می شود که با برد شناسایی بیش از 250 کیلومتری E-8 این کار صورت می گیرد.این توانایی و برد بسیار زیاد باعث میشود تا هواپیمای E-8 همواره از کلیه معاهده های بین المللی و خطر های احتمالی و اقدام های متقابل دشمن در ناحیه های مرزی در امان بماند و بدون داشتن نگرانی به عملیات و جمع آوری اطلاعات بپردازد.این پروژه در ابتدا با نام JSTARS شناخته میشد،اما بعدها نام Joint STARS را بر خود گرفت.پیش از تصویب نهایی نام Joint STARS کارشناسان نام های دیگری همچون Sentinel II و Excalibur و Night Owl را برای آن در نظر داشتند.
در ابتدا،پیش از ادغام شدن پروژه نیروی زمینی و هوایی آمریکا،نیروی هوایی به دنبال استفاده از سامانه های Pave Mover بود که در آن زمان میتوانست قابلیت SAR و MTI را بطور هم زمان فراهم آورد.این سیستم حتی با استفاده از حالت هدایت جنگ افزار ها میتوانست هواپیمای جنگنده و یا موشک را به سوی اهداف هدایت نماید.پروژه Pave Mover پیش از ادغام،در حال آماده سازی جهت ورود به مرحله توسعه بر اساس مقیاس کامل بود.در همان حال نیروی زمینی نیز سرگرم تولید پروژه ای با نام سیستم ایستادگی و دست یابی به هدف،SOTAS،بود که بطور مجزا بر روی هلیکوپتر ها نصب میگردید و صرفا شامل توانایی MTI بود. این طرح به دلیل برخی مشکل های فنی و همچنین هزینه بالا،همچنان در مرحله توسعه مقیاس کامل باقی مانده بود.در سال 1982 معاونت تحقیق ها و مهندسی وزارت دفاع آمریکا،USDRE،تصمیم گرفت تا هر 2 پروژه SOTAS و Pave Mover را در غالب یک برنامه مشترک با یکدیگر ادغام نماید و نتیجه این تصمیم اولین سر آغاز Joint STARS بود.بخش سیستم های الکترونیکی نیروی هوایی به عنوان سرپرست این پروژه انتخاب گردید.پس از بررسی های مختلف و گسترده بر روی نمونه های مختلف مد نظر،در نهایت فرماندهان ارشد نیروی هوایی و زمینی آمریکا در ماه می سال 1984 هواپیمای Boeing 707 را به عنوان بستر نصب و عملیات رادار Joint STARS به همراه قابلیت های SAR/MTI و هدایت جنگ افزار ها انتخاب نمودند.
در ماه آپریل 1988 کمپانی Grumman موفق شد اولین تجهیزات استاندارد نمونه اولیه هواپیمای E-8A Joint STARS را بر روی یک فروند Boeing 707 تغییر یافته نصب نماید.(کمپانی Grumman در سال 1994 با کمپانی Northrop ادغام و Northrop Grumman متولد شد).
این هواپیما در آن زمان موفق شد اولین آزمایش پرواز را بدون استفاده از رادار به انجام برساند.پس از انجام موفقیت آمیز این آزمایش،سرانجام رادار Norden بر روی E-8A نصب گردید و اولین آزمایش کامل در ماه دسامبر همان سال انجام شد.در ماه آپریل 1989 کارشناسان ارشد کنگره دفاعی آمریکا اصلی ترین تغییرها در برنامه E-8 را اعمال نمودند. در این بخشنامه،تعداد کل هواپیماهای E-8 از 10 به 22 فروند افزایش یافت و همچنین مجوز استفاده مجدد از نمونه های تغییر یافته Boeing 707 جهت تولید نمونه های E-8B نیز صادر گردید.اگرچه این پروژه همچنان در حال توسعه بود،اما آمریکا در سال 1991 و در جریان عملیات توفان صحرا 2 فروند از مدل A این هواپیما را به میدان نبرد اعزام نمود.E-8 در طول این عملیات موفق شد بارها ادوات متحرک و زمینی نیروهای عراقی همچون تانک ها و سکوهای پرتاب موشک های بالستیک Scud را رهگیری نماید.در طول این عملیات بزرگ،هواپیماهای E-8 بیش از 500 ساعت پرواز در غالب 49 نشست و برخاست،Sortie،را به انجام رساندند و میزان اثر بخشی 100 درصد را در ماموریت ها ایفا کردند.همچنین این هواپیما در عملیات های حافظ صلح ناتو در دسامبر 1995 نیز شرکت داشت که با 95 خدمه پروازی و بیش از 1000 ساعت پرواز،به میزان 100 درصد در ماموریت ها اثر بخش بود.
2 نمونه خاص از بهترین ماموریت های Joint STARS در جریان جنگ شاخاب پارس ثبت گردید.نخستین ماموریت در پشتیبانی و شناسایی ادوات زمینی دشمن در جریان نبرد شهر Khafji بود.در جریان این نبرد بیش از 80 وسیله نقلیه عراقی که بسوی شهر Khafji در حال حرکت بودند توسط E-8 شناسایی گردیدند و سپس توسط جنگنده های ضربتی نیروی هوایی و سربازان تفنگداران دریایی،USMC،سرکوب و منهدم شدند. دومین ماموریت شاخص E-8 در جریان نظارت و شناسایی نیروهای عراقی در هنگام عقب نشینی از شهر کویت(پایتخت کویت) بود و این هواپیما با ارسال اطلاعات لحظه به لحظه(Real Time) به مرکز عملیات هوایی،توانست نقش موثری در این ماموریت ایفا نماید.این اطلاعات به فرماندهان ارشد نظامی اجازه داد تا با استفاده از نیروی تاکتیکی هوابرد،ستون فقرات زرهی و سنگین عراق را در جریان عقب نشینی از کویت و در جاده های اطراف این شهر منهدم نمایند.این هواپیما در جریان جنگ بوسنی و هرزگوین نیز نتایج و اقدامات بسیار قابل ملاحظه ای از خود بر جای گذاشت.
اين هواپيما اطلاعات لازم از صحنه نبرد زمينی را از پست های فرماندهی،واحد های متحرک ارتش و… جمع آوري کرده و يک نقشه کامل از صحنه نبرد زمينی به مانند آنچه در AWACS ها از صحنه نبرد هوايی تهيه مي شود ارائه می دهد.اين هواپيما توانايی مشخص کردن سرعت و جهت واحد های متحرک زمينی و هليکوپتر های دشمن را دارد.
این هواپیما برای محافظت از خود همچنین Chaff و Flare نیز رها میکند.
E-8 دارای 17 کنسول عمليات و يک کنسول ناوبری/دفاع شخصی است، هر کدام از مسئولان کنسول ها می توانند محدوده ای را کنترل کرده و در آن محدوده به مراقبت منطقه و شناسايی و تعقيب هدف ها بپردازند.
خدمه این هواپیما به صورت استاندارد 22 نفر می باشند که شامل 18 اپراتور و 4 نفر خدمه پروازی است و در پرواز های طولانی مدت تعداد این خدمه به 34 نفر افزایش می یابند که به صورت 28 نفر اپراتور و 6 نفر خدمه پروازی است.
این هواپیما از چهار موتور TF33-P-102 ساخت کمپانی Pratt & Whitney استفاده می کند که هر موتور تراستی(نیروی پیشران) بیش از 85 هزار نیوتون دارد.
E-8 تشکیل شده از یک پلتفرم هوابرد،یک سیستم رادار چند حالته و ماژول های ایستگاه زمینی متحرک،GSM،می باشد.
E-8 در هر آب و هوایی و به صورت Online و Real Time(لحظه به لحظه) در هر زمانی میتواند پرواز کند و کمتر از 1 ساعت می تواند در نقطه ای که به آن نیاز باشد حضور یابد و اطلاعات با ارزشی همچون چیدمان و موقعیت و حرکت های زمینی دشمن را ارائه دهد.عنصر های مهم و تکنولوژی پیشرفته در این هواپیما شامل رادار پیشرفته به همراه نرم افزارهای فشرده شده با حالت چند کاره،آنتن های منحصر به فرد و مجهز به سه پورت دریافت و چهار پردازنده با سرعت بالا که میتوانند بیش از 600 میلیون عملیات در ثانیه انجام دهند و به پردازش سيگنال های دريافتی از واحد های سطحی و هوايی دشمن پرداخته و آنها را در اختيار کنسول ها قرار می دهند و… می باشند.
رادار E-8 یک رادار باند X مدل AN/APY-7 ساخت کمپانی Northrop Grumman میباشد.این رادار دارای گسترده دید و نظارت بسیار گسترده ،WAS،میباشد.گستره اسکن این رادار 50000 کیلومتر مربع است.
این رادار میتواند به صورت مکانیکی 120 درجه چرخش داشته باشد و به شکل یک قایق است و در قسمت جلویی زیر هواپیما قرار دارد.این رادار دارای حالت های رادار روزنه ساختگی،SRA،و نمایش دهنده هدف های ثابت،FTI،است که این 2 حالت با هم SAR/FTI نامیده میشوند،توانایی تولید تصویر همانند تصویر یا نقشه از مناطق جغرافیایی انتخاب شده را دارد.داده های نقشه ای SAR همچنین شامل هدف های غیر متحرک همچون پل ها، بندرها،فرودگاه ها،وسیله های نقلیه متوقف شده و … می باشد که کمک میکند تا نیروهای تهاجمی بتوانند با انهدام این گونه هدف های حساس،بیشترین ضربه را به موضع های لجستیک دشمن وارد نمایند.این رادار همچنین دارای حالت های رادار آرایه فازی الکترونیکی فعال،AESA،دسته بندی هدف های زمینی،نمایش دهنده هدف های متحرک زمینی،GMTI،و نمایش دهنده هدف های متحرک،MTI،است.قابلیت های SAR/FTI و WAS/MTI میتوانند همزمان و بطور 4 گانه با یکدیگر ترکیب و شبکه شوند تا خدمه حاضر در هواپیما و یا ایستگاه زمینی به بهترین ارزیابی از شیوه حمله و مدیریت نبرد دست یابند.
این رادار در زیر بدنه و در قسمت جلوی هواپیمای E-8 نصب می شود.همچنین این رادار می تواند بیش از 600 هدف را در فاصله 250 کیلومتری و در گستره بسیار گسترده رهگیری و حرکت های آنان را دنبال و نظارت کند.همچنین این رادار می تواند تعداد وسیله های نقلیه،سرعت آنان،مکان و مسیر سفرشان را در اختیار اپراتور قرار دهد.این هواپیما همچنین وضعیت و مکان نیروهای خودی را نیز نشان میدهد.این رادار اطلاعات مورد نیاز برای هدف قرار دادن هدف ها و مدیریت داده های نبرد را در اختیار تمام هواپیماهای جنگنده و ایستگاه های زمینی که با E-8 در ارتباط هستند را قرار می دهد.
همچنین به کمک E-8 میتوان از هواپیماها،هلیکوپتر ها،توپخانه و نیروهای موشکی،در خواست آتش پشتیبانی کرد.
E-8 همچنین توانایی تفاوت قائل شدن میان وسایل نقلیه،برای ردیابی دارد.مثلا میتواند وسیله های نقلیه چرخدار و شنی دار را بطور مجزا تشخیص بدهد.از دیگر توانایی های این رادار می توان به افزایش دادن روزولوشن تصویر ها بر روی صفحه نمایشگر برای دقت هر چه بیشتر بر روی هدف ها اشاره کرد و این وضوح بالا اطلاعات دقیق تری را از هدف در اختیار می گذارد و همچنین موجب می شود تا برای حمله به هدف های متحرک تصمیم های درست تری گرفته شود.
این رادار دارای حالت های عملیاتی کنترل حمله،نظارت گسترده،
نشانگرحرکت هدف ها،جستجو به صورت بخش به بخش است.
رادار آب و هوايی هواپيما نيز بين سال های 2004 تا 2005 بهسازی شده.
E-8 دارای دوازده رادیوی UHF رمزگذاری شده،دو رادیو HF رمزگذاری شده و سه رادیوی VHF رمزگذاری شده برای ارتباط در درون هواپیما می باشد.این هواپیما دارای سیستم نظارت و کنترل ارتباط داده ها،SCDL،
برای انتقال به ایستگاه های زمینی و سیستم توزیع اطلاعات مشترک نظامی،JTIDS،برای ناوبری تاکتیکی هوایی،TACAN،عملیات و اطلاعات تاکتیکی پیوند داده Link-J(یا TADIL-J) و LINK ارتباطات ماهواره ای،SATCOM،می باشد.E-8 همچنین دارای Data Link ارتباط با واحد های زمينی و سيستم ويژه انتشار اطلاعات می باشد که می تواند اطلاعات تاکتيکی را بطور گسترده در ميان واحد های خودی پخش نموده و امکان ناوبری تاکتيکی را برای آنان فراهم نمايد.اين سيستم ها کاملا قابل اطمينان اند و می توانند ضمن مقاومت در مقابل اقدام های الکترونيک دشمن،ارتباطی امن ميان هواپيما و ديگر واحد ها ايجاد کنند.
در سال 1997 نيز وظيفه بهسازی E-8 ها طی دو قرارداد به Northrop Grumman واگذار شد،طی اين قرارداد کامپيوتر های مرکزی هواپيما با کامپيوتر های Compaq AlphaServer GS-320 که به مراتب مدرن تر بودند جايگزين شد،پردازنده های قابل برنامه ريزی سيگنال نيز با نمونه های جديدتر جايگزين شدند و کابل های فيبر نوری نيز جايگزين سيم های مسی بکار رفته در شبکه داخلی هواپيما شدند.
در جریان برگذاری رزمایش Foal Eagle سال 1997 در کره جنوبی،E-8 با پشتیبانی هواپیمای گشت دریایی یگان گشت شناسایی ناوگان هفتم دریایی آمریکا تصویرهای تاکتیکی از سواحل منطقه عملیات سربازان تفنگداران دریایی آمریکا را تهیه و ارسال کرد.در جریان این رزمایش،ایستگاه زمینی E-8 جهت ارزیابی عملکرد مرکز هماهنگی و پشتیبانی از جنگ افزار ها،SACC،بطور موقت بر روی عرشه ناوهلیکوپتر بر (USS Belleau Wood (LHA-3 نصب گردید.در جریان آن رزمایش هواپیمای E-8 با پوشش منطقه ای به وسعت 20000 کیلومتر مربع توانست آخرین تصویر ها از رویدادهای عملیات را برای فرماندهان ارسال نماید.این هواپیما در جریان رزمایش Foal Eagle پروازهای ماموریتی بسیار زیادی را همراه با حفظ فاصله ایمن 250 کیلومتری به انجام رساند و یکبار دیگر توانایی های خود را در میدان های نبرد آزمایشی اثبات نمود.E-8 در زمان های خاص میتواند با هواپیمای گشت دریایی P-3 Orion هماهنگ شود و تصویر های خود را در اختیار آنها قرار بدهد. امکان تصویربرداری با کیفیت بیشتر نیز توسط تجهیزات و دوربین های اوپتیکی موجود در هر 2 هواپیما فراهم است.خروجی تصویری هواپیماهای P-3 Orion را میتوان بر روی مرکز فرماندهی و یا SACC مشاهده نمود.
این هواپیما دارای مدل های گوناگونی میباشد که عبارت اند از:
E-8A که مدل اولیه این هواپیما می باشد.
نخستین 2 فروند از هواپیماهای E-8A بر اساس جت های تجاری Boeing 707 توسعه یافتند.انجام تغییرهایی بر روی این هواپیما ها بسیار دشوار بود و همچنین نگرانی از پایان عمر مفید و عملیاتی این نمونه باعث گردید تا تصمیم گیرندگان جهت ساخت نمونه های جدید E-8B به فکر جایگزین مناسبی برای آن باشند.مرحله های پیش ساخت E-8A بطور انحصاری توسط کمپانی Northrop Grumman انجام گرفت. در اواخر سال 1998 هزینه های ساخت و تولید E-8B با افزایش نسبی روبرو گردید و دلیل این امر در فاصله میان تولید آخرین هواپیمای پیش هشدار زودهنگام هوابرد(AWACS) انگلستان بر مبنای Boeing 707 و تولید اولین هواپیمای Joint STARS با زمانی حدود 2 الی 3 سال بعد از آن قرار داشت.در نوامبر 1989 وزارت دفاع ایالات متحده،جایگرین نمونه هواپیمای بستر جهت تولید نمونه های E-8C را پذیرفت.دفتر برنامه ریزی پروژه گزینه های دیگری همچون:757، 767 و MD-11 را بر روی میز کار خود داشت اما انجام تغییرها و تغییر کاربری این نمونه های میتوانست بسیار پرهزینه تر و همچنین طولانی تر از قبل باشد و این خطر وجود داشت که اثبات و ارزیابی قابلیت های اولیه عملیات،IOC،به اوایل سال بعد موکول شود.
E-8B که E-8A که از هواپیماهای Boeing 707 استفاده می کردند به این مدل بروز رسانی.
E-8C که این مدل تولید شده مخصوص نیروی هوایی است که به تعداد 5 فروند و با دریافت بودجه در سال 1993،بر اساس بخشنامه تولید اندک،Low Rate Production،که یکی از مرحله های تولید محدود تکنولوژی های جدید در آمریکا و برخی کشورهای قدرتمند دیگر میباشد،
سفارش ساخت آن داده شد.
این تصمیم منوط به نتیجه های آزمایش توسعه هواپیما بود که بانام تایید سطح کارایی سیستم،SLPV،شناخته میگردد.نخستین نمونه E-8C در ماه مارچ سال 1994 و به عنوان نمونه پیش ساخت و بستر آزمایشی موفق به انجام پرواز گردید.همچنین دو E-8A پیشین نیز به سطح استاندارد و تجهیزات نمونه های C ارتقا یافتند.نخستین E-8C در تاریخ 11 جون 1996 به اسکادران 93 کنترل هوایی واقع در پایگاه هوایی نیروی هوایی Robins ایالت جورجیا تحویل گردید و دومین نمونه نیز در 11 دسامبر همان سال دریافت شد.
E-8C Block 20
تکنولوژی مورد استفاده در کامپیوترهای E-8C Block 20 با هدف شناسایی هدف ها توسط Joint STARS بر اساس قانون های COTS آمریکا ساخته شدند. هر هواپیما در بخش کامپیوتر شامل 20 عدد AlphaServer مدل ES40CV با تکنولوژی COTS ساخت کمپانی Compaq Computer Corporation میباشد که توسط سیستم عامل OpenVMS پشتیبانی میشوند.از این تعداد 18 مورد به عنوان ایستگاه های اصلی پردازش فعالیت میکنند و 1 مورد نقش کامپیوتر مرکزی و دیگری نقش پشبیبان مرکزی،Central Backup،را ایفا مینمایند.
از دیرباز،تجهیزات نظامی مورد استفاده در شناسایی هدف های دشمن و فعال در محیط های رزمی،از جمله موارد بسیار تخصصی و ویژه بوده اند.در واقع AlphaServer های مدل ES40CV ساخت کمپانی Compaq نیز هرچند به عنوان یک تکنولوژی تجاری و در دسترس عموم مردم شناخته میشوند،اما برای این منظور دچار یکپارچه سازی و تغییرهای بسیار زیادی گردیده اند که مجموع آنها افزایش قابلیت اطمینان پذیری سیستم و تکنولوژی مورد استفاده در آن را به همراه داشته است. استفاده از تکنولوژی COTS باعث ارتقا سطح تعمیر و نگهداری در نیروی هوایی آمریکا میشود.
کمپانی Northrop Grumman با استفاده از سیستم های کامپیوتری موجود در عرصه های تجاری،میتوانست پارامترهایی همچون افزایش اطمینان پذیری،تکنولوژی پیشرفته و قدرت پردازش را با افزایش چشمگیر روبرو نماید،در حالیکه هزینه تولید هر هواپیما بر اساس هدف اولیه پروژه چندان بالا نمیرفت.این هواپیما احتمالا بزرگترین بهره گیرنده تکنولوژی های مشترک COTS در نیروی هوایی آمریکا میباشد.
TE-8A که این مدل مخصوص آموزش خدمه پروازی می باشد که به تجهیزات خارجی E-8 مجهز است.
YE-8B که از این نمونه یک فروند ساخته شد که قبل از ورود به نیروی هوایی و تبدیل به E-8،در نیروی دریایی به عنوان E-6 خدمت می کرد.
آخرین هواپیمای ای ۸ جوینت استار نیروی هوایی آمریکا بدون اینکه جایگزینی داشته باشد در سپتامبر سال 2023 از خدمت خارج شد… برای حدود ۴ دهه ۱۷ فروند از این هواپیما وظیفه عملیات شناسایی را بر عهده داشتند.. این هواپیما با کمک رادار آرایه فازی زیر بدنه خود میتوانست از صدها کیلومتری تحرکات زمینی نیروهای دشمن را رصد کند دست به نقشه برداری از مواضع ثابت آنها بزند و اطلاعات دقیقی را در لحظه به نیروهای عملیاتی در میدان نبرد بدهد.. دست کم دو فروند از این هواپیما تا همین چند ماه پیش برای رصد تحرک نیروهای روس در جبهه اوکراین به کار میرفت… چند طرح جهت جایگزینی این هواپیما تاکنون لغو شده و قرار است بخشی از ماموریت این هواپیما را پهپادهایی چون ار کیو 4 و ار کیو 180انجام دهند
ویژگی ها:
کشور سازنده:آمریکا
کمپانی سازنده:Northrop Grumman
قیمت هر کدام:244.4 میلیون دلار آمریکا تا سال 1998
درازا:46.61 متر
فاصله بین 2 سر بال:44.42 متر
بلندی:12.95 متر
وزن خود هواپیما:77564 کیلوگرم
بیشینه وزن هنگام برخاستن:152407 کیلوگرم
موتور:چهار موتور توربوفن TF33-102C با ورودی کوچک ساخت کمپانی Pratt & Whitney هرکدام با تراستی بیش از 85 هزار نیوتون
سرعت کروز:722 تا 945 کیلومتر بر ساعت
سرعت بهینه گشت زنی:723 تا 945 کیلومتر بر ساعت
مداومت پروازی:9 تا 20 ساعت
ارتفاع پرواز:13000 متر