F/A-18E AND F سوپر هورنت

در اواخر  دهه 1980 نیروی دریایی امریکا تعداد زیادی جنگنده قدیمی  داشت  که دیگر  با شرایط  جدید میدان جنگ و از جمله سامانه های پدافندی جدید شوروی  جور در نمی امدند و عمر خدمتی  انها نیز به پایان رسیده بود  . باید جایگزین می شدند ولی با چه جنگنده ای . هواپیما های چون ای 6 و ای7 دو جنگنده تهاجمی دوربرد و بسیار خوب مسلح شده از دهه 1960 در خدمت بودند و به پایان عمر خود رسیده بودند . نیروی دریایی دارای دو نوع هواپیما جدید بود یکی اف14 تامکت نسخه دی که در حال  توسعه بود و می توانست  جایگزین نسخه های قدیمی باشد  (نسخه های قدیمی  به این مدل   ارتقا یابند  ) ودیگری مدل جدید اف/ ای 18 سی و دی هورنت . مشکل این بود که هیچ کدام جایگزین مناسبی  برای ای6 و ای7 نبودند انها توان حمل تسلیحات  زیاد در برد زیاد داشتند. اف14 دی یک شکاری بود و هورنت نیز مشکلاتی  در زمینه برد و میزان سلاح قابل حمل داشت .پروژه با نام ای 12 به عنوان یک جنگنده  بال دلتا بسیار پیچیده  نیز در اوائل دهه 1990 لغو شد تا نیروی دریایی در استانه  خروج از خدمت ای 6 و ای 7 بدون جایگزین مناسب برای  انها باشد. در این میان با پایان جنگ  سرد طرح تولید تعداد  زیادی اف14 دی تامکت نیز لغو  شد تا ارتش امریکا حتی برای اف14 طی دهه بعدی نیز جایگزینی  نداشته  باشد. تنها طرح واقعی طرح  یک جنگنده چند منظوره نسل پنجم بود که در ان زمان در دست مطالعه اولیه بود (که بعدها اف35 شد)که ان نیز تا سال 2010 در خدمت به صورت عملیاتی قرار نمی گرفت (که این  تاریخ به سال 2017 مکول شد)از این رو تنها طرح موجود که باقی می ماند  طراحی با نام هورنت 2 بود که در اواخر دهه 1980 بر روی کاغذ وجود داشت.در سال 1992 دولت  امریکا تصمیم به سفارش   پنچ پیش نمونه هورنت 2 که شامل  نسخه تک سرنشینه  اف/ای 18 ایی و نسخه دو سرنشینه اموزشی و رزمی  اف/ ای اف18 اف  بود و بعدها سوپر هورنت نامیده شد گرفت.

جنگنده جدید قرار بود جایگزین ای 6 ، اف18 هورنت،  اف14 تامکت و کی ای 6 و ایی ای 6 بی پراولر شود .سلاح اصلی ان در نبرد هوا به هوا قرار بود نسخه  دوربردتر موشک رادار فعال AIM-120 امرام باشد که از نظر فناوری پیشرفته تر از فونیکس و بسیار سبکتر بود.

جنگنده جدید که درسال 1995 اولین پرواز خود را انجام داد سوخت بیشتری را حمل میکرد و می توانست تا چهار  مخزن سوخت 1800 لیتری خارجی را  زیر بال   و یک مخزن سوخت در زیر بدنه با ظرفیت 1200 لیتر را حمل کند و سوخت داخلی نیز 20% افزایش یافته بود و توان حمل یک غلاف سوخت رسانی یار به یار بود  و توان حمل تسلیحات  بیشتری را داشت و دارای یک جایگاه  خارجی  بیشتر زیر هر بال را نسبت به هورنت بود (11 جایگاه خارجی در مقابل 9 جایگاه)  و تلاش  شد بود تا در جنگنده دید از تسلیحات هدایت شونده بیشتری استفاده شود و تمامی تسلیحات قابل حمل توسط هورنت توسط سوپر هورنت حمل میشد  ،افزایش وزن با افزایش قدرت موتور همراه بود و جنگنده  دارای  دو موتور جنرال الکتریک جی 414  بود که بر اساس موتور جی 412 جنگنده لغو شده ای 12 ساخته شده بود و با توان 22000 پاوند با پس سوز 35% قدرت  بیشتری نسبت به موتور هورنت  داشت.همچنین  کاهش میزان  امواج برگشتی رادار و سطح مقطعی نیز بسیار مهم بود از این رو با استفاده از مواد جاذب امواج رادار در برخی نقاط بدنه و همچنین ایجاد  تغییرات در شکل ورودی هوا که تبدیل به شکل هندسی شده بود و استفاده ازمواد رم در ورودی هوا برای کاهش  سطح امواج برگشتی برخوردی به فن موتور هواپیما تلاش در کاهش سطح مقطعی رادار سوپر هورنت  شد. گفته شده سطح مقطعی سوپر هورنت عدد 0.5 مترمربع  و  هورنت عدد 5 متر مربع است.

سوپر هورنت  دارای  همان رادار و همان الکترونیک پرواز بود که هورنت داشت  با وجود همه این تغییرات مانند  حمل سوخت و سلاح  و کاهش سطح مقطعی رادار ، ولی سوپر هورنت از نظر  الکترونیک هیچ پیشرفتی نسبت  به هورنت نداشت و از نظر چالاکی و سرعت و شتاب با هورنت های در حالت تولید قابل قیاس نبود.

در سال 2000 سوپر هورنت وارد خدمت شد. نیروی دریایی 222 فروند از ان را برای سری اول سفارش  داد تا بین سال 2002 تا 2006 تحویل  داده شود که البته تا سال 2004 تحویل گرفت . سرانجام تا پایان سال 2013 نیروی دریایی امریکا  515 فروند سوپر هورنت تحویل گرفت.سوپر هورنت دارای 40% برد بیشتر و همچنین 42% تعمیرات و نگهداری اسان تری نسبت به هورنت دارد .20% بزرگتر و 33% سوخت بیشتری را حمل میکرد و استقامت  ان در ماموریت ها 50% بیشتر از هورنت بود.

همان طور که گفته شد سوپر هورنت  از نظر توان پروازی  برتر بود ولی از نظر  الکترونیک با  هورنت فرقی نداشت  حتی دارای  همان رادار ای پی جی 73 بود ولی در واقع برنامه این بود تا سوپر هورنت تولید شود و طی مراحل مختلف خدمت ارتقا یابد. ارتقا شامل سوپر هورنت بلاک 2 بود. این بلاک  شامل تغییراتی همانند پشتیبانی  از سامانه جلونگر فروسرخ ای اس کیو 228 که یک سامانه اپتیکی دید حرارتی با توان تصویر  برداری رنگی و نشان گذاری لیزری بود که جهت ناوبری شبانه و همچنین شناسایی  نیز از ان استفاده  می شد و بسیار برتر از سامانه مشابه  ای ای اس 38 هورنت بود(که البته برخی توانایی  های ای اس کیو 228 را هم نداشت).از جمله قابلیت های این سامانه توان کشف و ارزیابی اهداف هوایی نیز بود.

رادار ارایه فازی فعال  ای پی جی 79 که از  سال 2008  بر روی سوپر هورنت ها نصب شد. این رادار اریه فازی دارای  برد کشف 300 کیلومتر و توان درگیر با شش تا هشت هدف بود و دارای  یک حالت روزنه ساختگی برای نقشه برداری سه بعدی از سطح زمین  بود و در کشف و رهگیری  اهداف زمینی  و دریایی رادارش به مراتب  دقیقتر  و کارامدتر از رادار اس 3 واکینگ بود.برد این رادار بسته به اندازه هدف در منابع به این شرح امده است.بر ضد یک هدف 10 متر مربعی یعنی جنگنده ای اندازه فانتوم  228 کیلومتر، هدف 5 متر مربعی یعنی هدفی به اندازه یک میگ29 مسلح  رقم 192 کیلومتر، یک هدف 1 متر مربعی یعنی به اندازه یک رافال  غیر مسلح حدود 128 کیلومتر و بر ضد یک هدف به سطح مقطعی 0.001 متر مربع تقریبا مشابه اف35 رقم 22 کیلومتر .گفته شده این رادار بین 1100 تا 1500 المان روی صفحه خود دارد

نسل سوم سامانه های هشدار دهنده رادار از نوع ای ال ار 67 وی 3 و همچنین  سامانه ضد جنگ الکترونیک ای ال کیو 214  و سامانه جنگ الکترونیک و ایجاد پارازیت ای ال ایی 55 که با یک کابل  فیبر نوری پشت سر هواپیما کشیده  میشد  و با ایجاد پارازیت برای جنگ الکترونیک به کار  می رود .

در راستایی جنگ شبکه محور  سوپر هورنت از جمله در نسخه دو سرنشینه  اف توان  به اشتراک  گذاشتن تصاویر غلاف ها خود  را با پست های فرمانده ای را دارد

برد بیشتر  رادار ای پی جی 79 به معنی توان  درگیر در برد بیشتری بود. سلاح های جدید موشک امرام نسخه سی با برد بین 80 تا 105 کیلومتر و امرام نسخه دی با برد 160 کیلومتر که تا  سال 2017 عملیاتی  شد. امرام نسخه سی و دی با ترکیب با   سوپر هورنت جایگزین  مناسبی و برتری برای ترکیب  اف14 و فونیکس خواهند شد.همچنین موشک  سایندوندر نسخه ایکس از دیگر سلاح های بلاک 2 سوپر هورنت است. AIM9 X سایندوندر توان درگیری  در فراتر  دید بصری حسگر موشک  را دارد و میتوان ان را قفل نشده به صوی  هدف روانه کرد.و این نسخه با  کلاه پروازی خلبان هماهنگ است.خلبان می توان با نگاه کرد به مسیر حرکت جنگنده دشمن موشک  را قفل نشده شلیک کند و موشک  با یک چرخش خود را به سمت هواپیما دشمن رسانده و بر روی ان قفل میکند.این نسخه سایندوندر دارای سامانه تصویر ساز فروسرخ  است و دارای  زاویه جستجوی 60 درجه را دارد برد 22 کیلومتر است و میتوان ان را از روبرو به طرف هدف اتش کرد .

از دیگر تجهیزات بلوک دو میتوان به:چهار نمایشگر بزرگ رنگی چند کاره در کابین عقب(نسخه اف) و جلو،توان  حاشیه نویسی تصاویر  غلاف ناوبری و یا شناسایی  و ثبت مکان ،زمان سرعت و ارتفاع  بر روی فیلم جهت تجزیه  و تحلیل بهتر.

سوپر هورنت در حل حاضر در کنار هورنت و اف35 تنها جنگنده نیروی دریایی امریکا است  که یک نسل  4+ تمام عیار و یک جنگنده چند منظوره کارا  و گران است. تمامی وضایف را که طی 50 سال گذشته نزدیک به 15 نوع جنگنده بر عهده داشتند  سوپر هورنت  به تنهایی بر عهده  دارد.

سوپر هورنت بلاک3

این نسخه در ادامه ارتقا سوپر هورنت قرار است از سال 2021 میلادی وارد خدمت شود.از جمله تفاوت های این نسخه میتوان به کاهش سطح مقطعی و رادار گریزی  نسبت به نسخه قبل ،عمر تعمیراتی بیشتر که 50 درصد بیشتر از  نسخه قبلی سوپر هورنت است،توان حمل مخازن سوخت سی اف تی و یا همان مخازن سوخت تطبیقی در دو طرف بدنه که برد را تا 4700 کیلومتر افزایش می دهد ،توان حمل غلاف سامانه تصویر ساز حرارتی که به ان توان کشف غیر فعال اهداف زمینی و هوایی را می دهد که به شکل غلاف زیر بدنه حمل می شود،سیستم ارتباط امن ماهواره ای و ارتقا کابین که شامل یک نمایشگر یک تکه بزرگ مشابه اف35 است.همچنین این نسخه توان حمل غلاف پنهانکار در زیر بدنه برای حمل سلاح درون ان و کاهش سطح مقعطی رادار تسلیحات خود را دارد.بخشی از برنامه های اجرا شده در این طرح مربوط به برنامه سوپر هورنت ادونس است

سوپر هورنت ادونس

این نسخه  با ارتقاء سوپر هورنت برای کاهش سطح مقطعی رادار  این جنگنده به دست امده است.

برای خواندن مقاله سوپر هورنت ادونس اینجا را کلیک کنید

EF-18G  گراولر

در دهه 1990 نیروی دریایی  خواهان  جایگزینی   ایی  ای 6 بی پرولر بود که بر اساس بمب افکن ای6 اینترادر ساخته شده بود.بهترین گزینه  سوپر هورنت بود که البته تنها جت در حال تولید برای  نیروی دریایی بود(در ان زمان). جنگنده جدید که برای  انجام عملیات  جنگ الکترونیک و سرکوب پدافند هوایی ساخته شده است  اولین پرواز خود را در سال 2006 ساخته شد و در سال 2009 عملیاتی شد.نسخه جدید که بر اساس  ال/ای 18 اف سوپر هورنت ساخته شده بود با نام ایی / ای 18 گراولر  نامیده شد  و 90% ان سوپر هورنت مشترک بود. ولی تغیراتی نیز داشت  از جمله داشتن ژنراتور تولید برق برای هر موتور برای تامین برق تجهیزات ،سامانه ای ال کیو 218 وی 2 که بر نوک بالها نصب شده است و یک سامانه دریافت امواج  رادار برای تجزیه و تحلیل و مشخص  کردن جای رادار دشمن  برای  شلیک موشک  هارم  ،سامانه تبادل اطلاعات و سامانه ارتباط ماهواره ای.همچنین توان حمل تا 5 غلاف جنگ الکترونیک ای ال کیو99 را دارد که این غلاف بر روی ایی ای 6 بی پروالر و ایی اف111 نیز حمل می شد.این غلاف جنگ الکترونیک که در دهه 1970 ساخته شد ولی بارها ارتقا یافته دارای  یک ژنراتور  درونی برای تولید برق است که توسط  یک توربین بادی  در نوک  ان تغذیه  میشد. گراولر توان حمل تسلیحات  متنوع سوپر هورنت را ندارد ولی توان حمل موشک  امرام و موشک  هارم به عنوان اصلیترین سلاح خود برای  سرکوب پدافند هوایی دشمن را دارد. همچنان دارای رادار ارایه فازی ای پی جی 79 مشابه سوپر هورنت است.از سال 2004 تا کنون صد فروند گروالر ساخته شده است.

مقاله ای کامل در مورد گراولر را اینجا بخوانید

سوپر هورنت تا کنون دو مشتری خارجی داشته است.اولین ان استرالیا بود. در سال 2007 استرالیا 24 فروند سوپر هورنت  را برای جایگزینی  اف111 سی سفارش داد.تمامی  سوپر هورنت های سفارش از نوع دو سرنشینه  اف بود. سوپر هورنت های استرالیا  دارای رادار ای پی جی  79 و سامانه اختلال گر ای ال ایی 55 است و 12 فروند انها برای حمل برخی تجهیزات   ایی ای 18 جی گراولر سیم کشیده شده است.در سال 2018 نیز کویت که خود از دارندگان هورنت بود 22 فروند اف18 ایی و 8 فروند اف18 اف سوپر هورنت سفارش داد تا دومین مشتری خارجی این جنگنده باشد

 در جون سال 2017 میلادی یک فروند سوپر هورنت نیروی دریایی امریکا با شلیک یک موشک امرام یک سوخو22 ارتش سوریه را هدف قرارداد. این شکار نخستین پیروزی هوایی سوپر هورنت است

سوپر هورنت ادونس

برای اشنایی با سوپر هورنتا ادونس اینجا را کلیک کنید

گرداری: عبدالحمید تارخ