در اوائل دهه 1960 با پیشرفت موشک های رادار نیم فعالی چون اسپارو باعث ایجاد این تفکر در امریکا شده بود که دیگر عصر داگ فایت به پایان رسیده و خلبان در یک درگیری در فاصله بیش از ده کیلومتر با شلیک یک یا چند موشک هدف را شکار میکنند و دیگر وارد یک مبارزه پیچ در پیچ نمی شوند. ولی این تفکر یک اشتباه بزرگ بود زیرا تجربه ویتنام نشان داد که موشک های راداری هنوز ناقص و در اول راه هستند و تنها روی کاغذ کارایی بالای دارند. از این رو زمانی که اف4 در داگ فایت تلفات بالای داشت امریکا برای جایگزین ان جنگنده چالاک را در نظر گرفته بودند.
در اواخر دهه 1960 ارتش امریکا برای جایگزینی اف4 فانتوم دست به توسعه طرحی پیچیده و چالاک زده که طی برنامه اف ایکس در نهایت اف15 از اب درامد.در سال 1972 نیز مفهومی جدید با نام ال دبلیو اف به وجود امد که شامل یک جنگنده ساده تر و سبک و بسیار چالاک بود . قرار بود این طرح جدید در کنار جنگنده پیچیده اف15 در نقش جنگنده بمب افکن خدمت کند.پنج شرکت در 13 اوریل سال 1972 طرح های خود را به نیروی هوایی ارائه کردند که طرح دو شرکت برای ساخت پیش نمونه انتخاب شدند . یکی طرح مدل 401 جنرال دینامیک که بعدها وای اف16 شد و دیگری طرح پی 600 که بعد ها تبدیل به وای اف17 شد.
اولین پرواز وای اف16 در پایگاه هوایی ادواردز در 20 ژانویه 1974 انجام شد . این پرواز به خلبانی Phil Oestricher خلبان ازمایش گر جنرال دینامیک انجام شد ولی کاملا اتفاقی . قرار نبود این پرواز اولین پرواز اف16 باشد در واقع قرار بود یک حرکت سریع روی باند باشد ولی سرعت هواپیما انقدر زیاد شد که خلبان مجبور به بلند کردن ان از روی زمین شد.واقعیت این بود که سامانه پرواز دیجیتال با سیم یا همان FBW بسیار حساس بود و اولین بار بر روی اف16 سوار بود و خلبان این پرواز مجبور به بلند کردن هواپیما شد. اولین پرواز رسمی در در 2 فوریه سال 1974 انجام شد و چند ماه بعد به ازمونه های پروازی پیوست.وای اف 16 و وای اف17 در سال 1975 طی ازمون های زیادی در برابر جنگند ه های چون اف4 فانتوم ، اف5 ، اف14 و میگ21 پرواز کردند و اف16 نشان داد در تمامی زمینه ها از وای اف17 برتر است.در 13ژانویه سال 1975 نیروی هوایی وای اف16 را برتر اعلام و ان را برنده رقابت اعلام کرد از جمله برتری های اف16 چالاکی بیشتر، توان حمل تسلیحات بیشتر و داشتن یک موتور مشترک با اف15 بود.البته وای اف17 بعدها تبدیل به اف18 هورنت شد
نیروی هوایی خواهان دریافت هشت فروند پیش نمونه شامل شش نسخه تک سرنشینه اف16 ای و دو فروند اف16 بی نسخه دو سرنشینه اموزشی اف16 شد. جنگنده جدید لقب فایتینگ فالکن را به خود گرفت . اولین اف16 ای در دسامبر سال 1976 پرواز کرد.در سال 1975 زمانی که نیروی هوایی پیروزی اف16 را اعلام کرد بلافاصله یک تیم کارشناسی از دانمارک، بلژیک،هلند ونروژ برای بررسی جنگنده جدید به امریکا امدند که در نهایت تصمیم به ساخت اف16 در داخل اروپا برای این چهار کشور شد.نیروی هوایی امریکا خود در اولین براورد خواهان بیش از 780 فروند اف16 بود واولین اف16 در اوریل سال 1978 تحویل نیروی هوایی امریکا شد.
اف16 دست کم 30 سانتیمتر از وای اف 16 بلند تر بود. دارای بالی در میانه بدنه و از یک سکان عمودی بهره می برد . دارای یک ورودی هوایی ثابت در زیر بدنه بود و در بالا خروجی موتور جایگاه چتر ترمز قرار داشت.در اف16 ای ، 80 % بدنه از الومینیوم ،8% از فولاد ، 3% کامپوزیت و 2.5 درصد تیتانیوم به کار رفته است.228 پنل دست راسی به داخل هواپیما تعبیه شده که کار تعمیر و نگهداری را بسیار اسان کرده است.
اف16 ای از یک موتور پرات اندوتینی اف100 پی دبیلو 200 بهره می برد که دارای نیروی بالغ بر 14620 پاوند بدون پس سوز و 23830 پاوند با پس سوز بود این نمونه یک نسخه اصلاح شده اف100 پی دبلیو 100 جنگنده اف15 ای و بی بود .هواپیما دارای یک واحد برق اضطراری و یک ژنراتور برای تامین برق جاری هواپیما است.
اف16 ای به صورت شگفت انگیزی دارای سوخت قابل قبولی نسبت به اندازه ان است. 31% از وزن کاملا لود شده هواپیما سوخت ان است و از دامن عملیات مناسبی نسبت به هم نسل های خود همچون میگ29، میراز 2000 و اف18 برخوردار است. همچنین می تواند تا سه مخزن سوخت خارجی 1138 لیتری را با خود حمل کندو تمامی اف16 دارای دریچه سوختگیری هوایی تلسکوپی بر روی پشت بدنه می باشد.
دارای سه ارابه فورد تک چرخ است . دو ارابه فرود در میانه بدنه زیر ورودی هوای قرار داند و چرخ جلو نیز در زیر ورودی هوا نصب است و یک چتر ترمز در یک محفظه در بالای خروجی موتور قرار دارد.خلبان بر روی صندلی پرتاب صفر صفر ای سی ایی اس 2 قرار دارد و کابین دارای دید بسیار عالی 360 درجه است . در داخلی کابین یک اچ یو دی بر روی پنل خلبان قرار دارد و یک نمایشگر چند کاره تک رنگ در سمت چپ پنل و در بالای سر ان یک نمایشگر سی ار تی برای نمایش هشدار دهنده راداری وجود داشت . دسته هدایت در کنار خلبان بود و نه میان دو پای ان قرارداشت که اولین بار در یک جنگنده چنین ترکیب دیده می شود
هواپیما دارای یک سامانه چهار کاناله هدایت دیجیتال با سیم (FBW) است که اولین بار در دنیا در یک جنگنده در اف16 به کار رفت . وظیفه این سامانه در واقع کنترل پایداری هواپیما در هنگام پرواز و تنظیم خودکار سطح کنترل هواپیما برای پایداری ان است و اولین بار برای فضا پیمایی اپلو توسعه پیدا کرد.
اف16 دارای سامانه شناسایی دوست از دشمن و گیرنده هشدار دهنده راداری ای ال ار 69 است که انتن های ان در تمام جهات نصب شده است.همچنین دارای ابزار فرود دقیق بر روی باند در شرایط اب و هوایی بد است
اف16 ای و بی از یک دستگاه رادار ای پی جی 66 ساخت وستینگهاوس بهره می برد. در مراحل اولیه طراحی قرار بود یک رادار ساده روی اف16 نصب شود از این رو وای اف16 دارای دماغه کوچک بود ولی در نهایت رادار پیچیده ای چون ای پی جی 66 را دریافت کرد.
ای پی جی 66 یک رادار پالس دپلر با یک دیش مسطح است. انقدر کوچک است که بتوان ان را در درون دماغه کوچک اف 16 نصب کرد. رادار دارای چهار حالت هوا به هوا و هفت حالت هوا به زمین است. برد رادار برضد یک هدف در ابعاد یک توپلوف 16 حدود 150 کیلومتر و برد یک جنگنده ای در ابعاد میگ 29 حدود 70 تا 80 کیلومتر است و برد قفل ان بر ضد همین هدف 75 کیلومتر است .دیش توان جستجوی یک زاویه 120 درجه در دو طرف را دارد و در کامل تعجب با وجود توان بالای این رادار حتی کشف هدف دریایی ولی فاقد توان هدایت موشک اسپارو بود از این رو اف16 ای و بی متکی به موشک فروسرخ سایندوندر در رزم هوایی بودند. این کار در جهت کاهش قیمت اف16 بود که البته بعدها مشخص شد یک اشتباه بزرگ بوده. اگرچه بعدها برخی اف16 ای و بی بلوک 15 توان حمل اسپارو را پیدا کردند ولی تا سال 1992 و ورود به خدمت امرام اف16 عملا هیچ موشک هوا به هوای میان بردی نداشت
اف16 تسلیحات متنوعی داشت و تقریبا تمامی تسلیحاتی را که در دهه 1970 اف4 فانتوم حمل میکرد اف16 نیز به انها مسلح بود .تسلیحاتی دارای یک توپ ثابت 20 م م گاتیلینگ ام 61 با توان اتش 6000 گلوله بر دقیقه با 500 فشنگ بود.توان حمل تا 6.6 تن سلاح را در نه جایگاه شامل یکی در نوک هر بال، سه عدد زیر هر بال و یکی در زیر بدنه بود. می توانست تا 24 بمب 225 کیلویی مارک 82 (که البته بسیار لود سنگینی است و استفاده رزمی ندارد) ویا تا چهار موشک سایندوندر ، ویا تا 10 موشک ماوریک و یا بمب های هدایت لیزری جی بی یو 10 و12 را حمل میکرد و می تواند غلاف نشان گذاری لیزری و جنگ الکترونیک ای ال کیو 131 و 184 را حمل کند
نسخه اف16 بی مشابه نسخه ای است تنها با داشتن یک صندلی دوم دارای 17% سوخت کمتر است .
نسخه های مختلف اف16 ای و بی
اف16 ای و بی در چندی بلوک مختلف ساخته شدند که تفاوت های با هم داشتند . در سه بلوک 1 ،5 و 10 دارای تفاوت های در نحوه قرار گیری سامانه هشدار دهنده راداری با داشتند و همچنین بلوک 10 دارای سیم کشتی داخلی متفاوتی بود. با وجود این تغییرات در نسخه ای و بی بلوک 15 بیشتری تغییرات را نسبت به سه بلوک قبلی داشت.این تغییرات شمال دمی بزرگتر که باعث افزایش سرعت غلط و اجازه به پرواز در زاویه حمله بالاتری را می داد. همچنین این بلوک دارای رادار ای پی جی 66 بهسازی شده برای رهگیری اهداف زمینی بود و از موتور پرات اندویتنی اف100 پی دبلیو 220 با کنترل دیجیتال بهره می برد.همچنین دارای صفحه اچ یو دی بزرگتر بود و از غلاف جنگ الکتریونیک ای ال کیو 131 بهره می برد.همچنین این نمونه دارای سامانه ناوبری بر اساس ژیروسکوپ حلقه لیزری بود . بسیاری از بلوک های 5 و 10 به این بلوک ارتقا یافتند. چهار کشور بلژیک، هلند، نروژ و بلژیک چند صد فروند از این بلوک را دریافت کند. همچنین در میانه دهه1990 طی ارتقاء بر روی این بلوک با ارتقاء رادار ای پی جی 66 به ای پی جی 66 وی2 توان حمل و درگیر با موشک امرام را پیدا کرد که البته با 20 کیلومتر برد بیشتر و توان درگیری همزمان با دو هدف در یک زمان همراه بود و همچنین دارای سامانه ناوبری جی پی اس شدند.بلوک15 ارتقاء یافته به کابین هماهنگ با دوربین دید شبانه نیز تجهیز شدند.چهار کشور اروپای بلژیک، نوروژ،هلند و دانمارک نیز بلوک 15 خود را در دهه 1990 ارتقا دادند که به اف16 ای ام و بی ام معروف شد.
در سال 1990 نیروی هوایی امریکا اف16 ای خود را تحویل گارد ملی داد. گارد ملی اف16 ای خود را سیم کشی کرد تا بتواند توپ 30 م م 4 لول جی پی یو 5 را حمل کند.این توپ نسخه ای از توپ ای 10 تاندربولت بود. هدف از این کار جایگزینی اف16 با ای 10 تاندربلت بود ولی عدم رضایت از کارای این توپ روی اف16 و نمایش خیره کننده ای10 در نبرد باعث لغو این پروژه شد.همچنین در اواخر دهه 1980 دست کم 241 فروند اف16 بلوک 15 به گارد ملی تحویل شد و انها با تجهیز به اسپارو بعد امرام در نقش دفاع هوایی برای حفاظت از اسمان امریکا به کار رفتند.این نمونه اف 16 ای دی اف(ADF) بلوک 15 نامیده شدند. اخرین اف16 بلوک 15 نیروی هوایی امریکا در دهه1990 به تایوان تحویل داده شد و در سال 2002 تمامی اف16 ای و بی از خدمت این ارتش خارج شدند اگرچه همچنان در برخی کشورها در خدمت هستند.
اف16 سی و دی
سری دوم جنگنده اف16 نسخه تک سرنشینه اف16 سی و نسخه دو سرنشینه اموزشی رزمی اف16 دی بود. این نمونه در ژوئن سال 1984اولین پرواز خود را انجام داد و تا اواخر همان سال وارد خدمت نیروی هوایی امریکا شد.این نمونه دارای رادار ای پی جی 68 وی 1 بود ساخت وستنیگهوس بود . این رادار دارای برد کشف 180 کیلومتر بود و توان درگیری همزان با دو هدف را داشت . رادار از توان پایین نگری برخوردار بود و توان کشف و رهگیری اهداف زمینی و دریایی را داشت. توان پرواز بهتر درشب با کابینی هماهنگ با دوربین دید شبانه از جمله ویژگی های این مدل بود و در کابین از دو نمایشگر رنگی چند کار هر کدام در یک سوی پنل بهره می برد.دارای دو جایگاه خارجی بیشتر در دو طرف ورودی هوا برای حمل غلاف های خارجی بود و توا حمل تسلیحاتی ان تا 7.7 تن افزایش یافته بود
اولین بلوک تحویلی مدل سی و دی ، بلوک 25 بود .که دارای موتور پرات اندوتین اف100 پی دبلیو 220 که قدرت بیشتر و طول عمر بیشتری داشت . در تغییر بعدی بلوک 30 توسعه یافت . این مدل دارای موتور کاملا متفاوت جنرال الکتریک اف110 جی ایی 100 بود. این موتور دارای قدرت 17155 پاوند بدون پس سوز و 28600 پاوند با پس سوز بود. این موتور بزرگتر و سنگینتر از موتور پرات اندویتنی اف100 بود البته به همان میزان پر قدرت تر ولی مشکل این بودکه اف16 سی و دی بلوک 30 برای موتور اف100 طراحی شده بود و ورودی هوایی ثابت ان نیز برای همان موتور . وقتی موتور پر توان تر اف110 روی ان نصب شد مشکلی که وجود داشت این بود که وروی هوایی نمی توانست هوای لازم برای موتور جدید را تامین کند از این رو ورود تغییر کرد. از جمله دیگر تغییرات این مدل میتوان به اقدامات متقابل ای ال ایی 47 ، توان استفاده از موشک ضد رادار ای جی ام 45 شرایک و توان حمل و شلیک موشک هوا به هوای رادار فعال امرام نام برد . بلوک بعدی بلوک 32 بود که هیچ فرقی با بلوک 30 نداشت تنها دارای همان موتور قدیمی پرات اندوتنی اف100 بود. در مجموع از این دو بلوک 733 فروند ساخته شد. بعدها بلوک 30 و 32 ارتقائاتی به خود دیدند که شامل سامانه ناوبری جی پی اس، توان پرتاب بمب های هدایت شونده با ماهواره ای،غلاف جنگ الکترونیک بهبود یافته ای ال کیو 213 و توان حمل غلاف نشان گذاری لیزری لیتینیگ . این نسخه ارتقا یافته را اف16 ++ نیز می خوانند.
بلوک بعدی اف16 سی و دی بلوک 40 و 42 بود که مشابه بلوک 30 و32 در موتور بودند. بلوک 40 دارای موتور جنرال الکتریک اف100 و بلوک 42 موتور پرات اندویتنی اف110 ولی تغییرات در سامانه های الکترنیکی زیاد بود.این دو بلوک برای نبرد شبانه طراحی شده بود و به انها شاهین شب نیز لقب دادند و از جمله تجهیزات انها غلاف ناوبری شبانه لانتیرن شامل دو سامانه ای ای کیو 13 برای ناوبری شبانه و ای ای کیو 14 برای نشان گذاری لیزری بود. غلاف لانتیرن به دلیل داشتن دوربین دید حرارتی نسل سوم اجازه پرواز شبانه در ارتفاع پایین و بمب باران شبانه را به اف16 می داد.از جمله توانای های برتر این مدل می توان به ارتقاء رادار برای اطمینان پذیری بیشتر،به کار گیری سامانه هشدار دهنده راداری ای ال ار 56 ام و همچنین استفاده از مواد جاذب امواج رادار در بخش های از بدنه نام برد. این مدل توان حمل موشک ضد رادار هارم را نیز داشت . بلوک 40 و 42 در سال 1989 پرواز کردند و یک سال بعد تحویل ارتش امریکا شدند. 615 فروند از این دو بلوک ساخته شد.
بلوک بعدی بلوک 50 52 بودند.بلوک 50 دارای موتور جنرال الکترونیک اف110 جی ایی 129 و بلوک 52 دارای موتور پرات اندویتنی اف100 پی دبلیو220 بود.این دو موتور دست کم هر کدام 1000 پاوند نیروی بیشتری را نسبت به مدلهای قبلی خود فراهم میکرد . همچنین از دیگر تفاوت های این بلوک استفاده از رادار ای پی جی 68 وی 3 با دقت بیشتر،اچ یو دی بزرگتر،ارابه فرود تقویت شده و خط ارتباط داده پیچیده تر بود.هر دو مدل در سال 1991 پرواز کردند و یک سال بعد تحویل شدند. در طی خط تولید این مدل به ناوبری جی پی اس و توان پرتاب سلاح دوربرد ای جی ام 154 مجهز شد.
همچنین در دهه 1990 نیروی هوایی امریکا تعداد از اف16 بلوک 50 و 52 را با تجهیز به سامانه هشدار دهنده راداری ای اس کیو 213 برای تعیین محل دقیق رادار دشمن کرد تا با کمک موشک ضد رادار هارم انها را جایگزین اف4G Wild Weasel در نقش سرکوب پدافند هوایی کند .همچنین به مرور زمان اف16 سی و دی در تمام بلوک ها مجهز به جی پی اس شدند وتوان حمل بمب های هدایت ماهواره ای به دست اوردن و از طرفی به سامانه ارتباطی لینک 16 تجهیزشدند.
بلوک 50 + و 52+ از جمله متفاوت ترین نمونه های اف16 است. این نمونه از نظر موتور مشابه دو بلوک قبلی هستند ولی چند تغییر اساسی دارند. اول توان استفاده از مخازن سوخت تطبیقی در دو طرف روی بدنه با ظرفیت هرکدام 1900 لیتر سوخت که به راحتی قابل برداشتن بودند ، یک برامدگی کشیده شده از پشت کابین تا سکان عمودی که محل قرار گیری سامانهای ناوبری و ارتباطی پیشرفته است، رادار ای پی جی 68 وی 9 با برد کشف 287 کیلومتر برضد یک هدف بزرگ و برد 75 کیلومتر بر ضد یک هدف یک متر مربعی . همچنین این مدل با توان نقشه برداری از سطح زمین به صورت روزنه ساختگی توان تصویر برداری از یک جسم 60 سانتیمتری را بر روی زمین دارد.این نسخه در اواخر دهه 1990 توسعه یافت
اف16 سی و دی میتواند تا 8 موشک امرام و یا چهار سایندوندر ویا ترکیبی از این دو و یا موشک دوربرد ای جی ام 158 با برد بیش از 300 کیلومتر و سلاح دوربرد ای جی ام 154 با برد 22تا 130 کیلومتر. انواع بمب های هدایت لیزری و ماهواره ای و موشک ضد رادار هارم را حمل کند. در برخی از کشورهای موشک های اسرائیلی پینتون 3و 4 با ان هماهنگ شده است . همچنین اف16 میتوان غلاف نشان گذار لیزری لیتینیگ ، ویا سامانه نوبری و نشان گذاری لاینتینگ و یا سامانه نشان گذار لیزری اسنایپر را حمل کند
اف16 بلاک70 ویپر
این نسخه یک ارتقاء است که در سال 2016 توسط لاکهید پیشنهاد شد و به شکل گسترده ای توسط چند کشور از جمله یونان کره جنوبی و سنگاپور مورد پذیرش قرار گرفته است. این ارتقا شامل ارتقا الکترونیک اف16 با نصب رادار ارایه فازی فعال APG-83 کابین و سامانه اپتیکی جدید شامل یک دوربین دید حرارتی پیشرفته در دماغه است..جهت اشنایی با این مدل اینجا را کلیک کنید
اف16 ایک ال
یک نسخه اف16 با بال دلتا و بدون دم که دارای برد بیشتر به دلیل مخازن سوخت درون بدنه بود و بارگذاری بال بال بیشتری بود . این مدل برای رقابت با اف15 استراک ایگل ساخته شد ولی برنامه ان در نهایت به جای نرسید زیرا اف15 استراک ایگل به عنوان جنگنده تهاجمی برای ارتش امریکا و جایگزینی با اف111 انتخاب شد
برای اشنایی بیشتر با این نسخه از اف16 اینجا را کلیک کنید
در اواسط دهه 1990 امارات متحده عربی خواهان یک جنگنده جند منظوره بود که طی رقابتی جنگنده اف16 بلوک 60 را انتخاب کرد . البته بلوک 60 قبلا در لاکهید مارتین توسعه یافته بود و به ان اف16 ایی اس می گفتند .این نمونه دارای مخازن سوخت تطبیقی قابل جدا شدن در پشت جنگنده و رادار ارایه فازی فعال ای پی جی 80 . این رادار دارای قابلیت های ای پی جی 68 وی 9 را در اختیار داشت و از سرعت اسکن بالای به دلیل توان اسکن الکترونیک اسمان برخوردار است و می تواند با اهدافی در فاصله بیشتر از هم درگیرشود. توان روزنه ساختگی و نقشه برداری از سطح زمین را دارد و گفته شده توان درگیر با 6 تا 8 هدف در یک زمان را دارد.همچنین این مدل دارای موتور جنرال الکترونیک اف110 جی ایی 132 با قدرت 32500 پاوند رانش است که قویترین موتور نصب شده بر روی اف16 تا کنون است.از جمله دیگر تجهیزات این نمونه میتوان به هشدار دهند رادار پیشرفته که قابیلت این نمونه اف16 را در اندازه نسخه ضد رادار ارتش امریکا افزایش داده، سامانه جنگ الکترونیک ای ال کیو 165 ، توان شلیک موشک ضد کشتی هارپون و نسخه تهاجمی اسلم، موشک هوا به هوای اسرام است. با وجود توانایی بالای رادار ولی همچنان از اف16 بلوک 52+ اسرائیل که دارای تجهیزات جنگ الکترونیک بومی است در رده پایین تری قرار دارد. امارات دو نمونه ایی و اف که به ترتیب نسخه تک و دو سرنشینه بلاک 60 هستند را به صورت برابر تحویل گرفت
دیگر مدلهای اف16
اف16 ان
نیروی دریایی امریکا در سال 1978 تا 1988 تعداد از اف16 سی و دی بلوک 30 را به عنوان اف16 ان برای اموزشکده رزم هوای تاپ گان در نقش دشمن فرضی به خدمت گرفت و البته این نیرو در سال 1994 نیز تعداد را دریافت کرد . در سال 2001 نیز این نیرو تعداد 14 فروند اف16 ای وبی در انبار که در واقع متعلق به ارتش پاکستان بود و در دهه 1980 به دلیل فعالیت های اتمی این کشور به ان تحویل نشد را در نقش اموزش رزم هوایی به خدمت گرفت
F16I سوفا :نسخه ای برای ارتش اسرائیل که 102 فروند را سفارش داد. این نمونه بر اساس اف16 دی بلوک 52+ توسعه یافته و دارای مخازن سوخت تطبیقی و رادار ای پی جی 69 وی 9 است. همچنین50% تجهیزات الکترونیکی ان ساخت اسرائیل است از جمله سامانه های جنگ الکترونیک، ارتباطی، اچ یو دی و سامانه های ناوبری و نمایشگر های داخل کابین.
ای 16:نسخه تهاجمی که قرار بود جایگزین ای 10 تاندربلت شود ولی طراح ان لغو شد
اف ای 16:نسخه تهاجمی پیشرفته مجهز به رادار پیشرفته برای پرواز در ارتفاع پایین و تهاجم شبانه. به دلیل مشکلات مالی طرح لغو شد و به جای ان اف16 بلوک 40 و 42 به غلاف ناوبری شبانه لاینترم تجهیز شدند
اف16 ای ار: نسخه ارتقاء یافته اف16 ای برای نیروی هایی هلند که یک ارتقا برای نصب غلاف شناسایی در مرگز بدنه برای جایگزینی با نسخه های شناسایی میراز 5 و ار اف 104 جی بود.
اف16 ریس: نسخه ای از اف16 سی و دی مجهز به غلاف شناسایی هوایی ای اس دی 11 در زیر بدنه. این نمونه در دهه 1990 برای جایگزینی ار اف4 سی توسعه یافت و تعداد از اف16 گارد ملی برای حمل این غلاف تغییر یافتند
سوابق عملیاتی
اولین تجربه عملیاتی اف16 در خدمت ارتش امریکا به عملیات طوفان صحرا درسال 1991 بر ضد عراق بر میگردد. در این عملیات 249 فروند اف16 در مجموع 13340 پرواز بر ضد ارتش صدام انجام دادند نسخه های اف16 سی شرکت کننده در این عملیات معمولا با چهار تا شش موشک ماوریک و یا دو بمب 900 کیلویی در کنار دو موشک سایندوندر و دو مخزن سوخت خارجی و غلاف جنگ الکترونیک ای ال کیو 131 عملیات انجام می دادند و نسخه دو سرنشینه اف16 دی مجهز به غلاف نشان گذاری لیزری دست به حملات با بمب های لیزری می زدند .در این جنگ اف16 پیروزی هوایی نداشت و 7 فروند انها به اتش پدافند دشمن و یا حوادث غیر رزمی از دست رفت.
بعد از پایان جنگ در سال 1992 با تجهیز اف16 به موشک امرام وظیفه گشت هوایی بر عهده اف16 در مناطق پرواز ممنوع داده شد در 27 دسامبر سال 1992 یک اف16 دی با شلیک یک موشک امرام یک میگ25 عراقی را سرنگون کرد،در 17 ژانویه سال 1993 نیز یک میگ23 به اتش یک امرام از دست رفت.از سال 1994 با اغاز نسل کشی یوگسلاوی در بسنی ناتو وارد عمل شد در 28 فوریه سال 1994 شش فروند جنگنده جی 21 و جی 22 برای بمب باران مناطقی در بسنی وارد عمل شدند که با واکنش دو فروند اف16 مواجه شدند در نهایت یکی از جنگنده یوگسلاوی با امرام و سه تایی دیگر با سایندوندر سرنگون و دو فروند دیگر فرار کردند(البته جنگنده های تهاجمی یوگسلاوی هیچ سلاح هوا به هوایی نداشتند ).در 2 ژوئن سال 1995 نیز یک اف16 سی به اتش یک موشک سام 6 یوگسلاوی سرنگون شد.
همچنین اف16 در عملیات روباه صحرا درسال 1998 و عملیات برضد یوگسلاوی درسال 1999 شرکت داشت.
در عملیات در سال 1999 بر ضد یوگسلاوی در دوم ماه می یک اف16 سی جی به اتش موشک سام 3 سرنگون شد . همچنین در این عملیات یک فروند میگ29 ارتش یوگسلاوی به اتش موشک امرام سرنگون شد و یک اف16 نیز به اتش موشک استرلا 2 صدمه دید.
در سال 2001 در عملیات بر ضد افغانستان حضور داشت بین سالهای 2003 تا 2011 میلادی طی حضور نظامیان امریکا در عراق بارها نیرو های تروریست را مورد هدف قرار داد و در سال 2011 بر ضد ارتش لیبی و در سال 2014 برضد داعش استفاده شد
اسرائیل: اسرائیل اولین به کار گیرنده عملیاتی اف16 در نبرد بود و همچنین اولین پیروزی هوایی اف16 نیز به این کشور بر میگردد . یک میگ 21 ارتش سوریه به اتش موشک سایندوندر اف16 ای ارتش اسرائیل در 14 ژوئیه سال 1981 سرنگون شد .در 7ژوئن سال 1981 هشت فروند اف16 ای به همراهی جنگنده های اف15 این ارتش نیروگاه اتمی بغداد در خاک عراق را نابود کردند.یک سال بعد در عملیات صلح برای جلیله بر فراز لبنان اف16 اسرائیلی طی درکیر های مختلف هوایی موفق به سرنگونی 44 جنگنده ارتش سوریه شامل میگ 23 و میگ 21 شدند. منابع شوروی مدعی سرنگونی پنج اف16 در رزم هوایی با میگ 23 ام اف ارتش سوریه هستند
همچنین اسرائیل در طول دهه 1980 و 1990 در جنوب لبنان و چندین بار در عملیات بر ضد حزب الله و در غزه از انها بهره برده است.
هلند: هلند از اف16 خود در ماموریت های حمله به زمین در سال های 1994 تا 1995 در بسنی استفاده کرد.همچنین یک اف16 ای ام ارتش هلند در نبرد سال 1999 بر ضد یوگسلاوی با اتش موشک امرام یک فرود میگ 29 را سرنگون کرد.همچنین اف16 هلندی بر ضد نیروی های های طالبان در افغانستان و برضد ارتش لیبی به کار رفت.
بلژیک:استفاده بر علیه ارتش لیبی در سال 2011
دانمارک:در سال 1999 بر علیه یوگسلاوی از اف16 استفاده کرد و همچنین شش فروند اف16 ای این کشور در افغانستان بیش از 740 ماموریت انجام دادند و در عملیات بر علیه ارتش لیبی نیز حضور داشتند
نروژ: در سال 2011 بر علیه لیبی استفاده کرد
پاکستان در دهه 1980 در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی چندین بار در اف16 خود را برای بمب باران برخی مواضع نیرو های دولت افغانستان به این کشور فرستاد و طی درگیر هوا به هوای با نیروی هوایی افغانستان و شوروی دو انتنوف 26 یک انتنوف 24 و یک سوخوی25 را سرنگون کردند. همچنین طی یک مورد اتش خودی با یک سایندوندر یک اف16 ارتش پاکستان سرنگون شد. همچنین ارتش پاکستان از اف16 خود در سال 1999 در درگیر گارگیل استفاده کرد و در سال 2009 نیز نیروی ها طالبان در شمال این کشور را بارها هدف قرار داد.در سال 2019 میلادی طی درگیر بین هند و پاکستان، یک اف16 پاکستانی با کمک یک موشک هوا به هوای امرام نسخه سی یک فروند میگ21 بیسون ارتقاء یافته هندی را به زیر کشید
ترکیه: ارتش ترکیه همواره از زمان ورود به خدمت این جنگنده به خدمت نیروی هوایی این کشور دست به بمب باران هوایی کرد های جنوب ترکیه با این جنگنده زده است .در 8 اکتبر سال 1996 یک فروند میراز 2000 ارتش یونانی طی یک درگیری داگ فایتر ، یک اف16 دی ارتش ترکیه را با موشک ماژیک 2 سرنگون کرد.همچنین طی درگیری داخلی در سوریه اف16 ارتش ترکیه یک میل8 و یک میگ 23 بی ان ارتش سوریه را در سال 2013 و 2014 در نزدیکی مرز سوریه با ترکیه هدف قرار داده است. همچنین در سال 2015 یک سوخو24 روسها و در سال 2020 دو سوخو24 سوری ها توسط اف16 سرنگون شده است
امارات متحد:درسال 2011 بر ضد لیبی استفاده کرده است.
کشور های دارنده:
ارتش امریکا همکنون بیش از 1200 فروند اف16 در خدمت دارد که حدود 700 فروند عملیاتی و مابقی ذخیره هستند.تمامی اف16 ای و بی از خدمت نیروی هوایی خارج شده و در خدمت گارد ملی هستند (انهم تنها بلوک 15) . ارتش امریکا همکنون در حال برنامه ریزی برای ارتقاء بیش از 350 فروند اف16 خود و تجهیز انها به رادار ارایه فازی فعال است تا بتوان انها را تا سال های بعد از 2030 در خدمت نگهدارد. همچنین نیروی دریایی نیز همچنان 40 فروند اف16 را برای عملیات رزم هوایی در خدمت دارد.
بلژیک: این کشور در مجموع 116 فروند اف16 از انوع ای و بی در بلوک های 1 /5/10 و 15 تحویل گرفت که در دهه 1990 انها را طی ارتقاء به رادار ای پی جی 66 وی 3 و مسلح به موشک امرام شدند و به استاندارد اف16 ای ام و بی ام ارتقا یافتند
دانمارک: این کشور نیز 55 فروند اف16 ای و بی دریافت کرد که در دهه 1990 به نسخه اف16 ای ام و بی ام ارتقا یافتند. همکنون 30 فروند در خدمت است
هلند 213 فروند اف16 ای و بی را دریافت کرد که 108 فروند به نسخه ای ام ارتقاء داد که همکنون 61 فروند در خدمت است
نروژ 72 فروند اف16 ای و بی سفارش دادن که در دهه 1990 به نسخه ای ام ارتقاء یافتند . همکنون 57 فروند در خدمت است
یونان. یونان در طی چند سری اف16 را دریافت کرد که شامل سال 1989 تا 1990 که 40 فروند اف13 سی و دی بلوک 30 را دریافت کرده است، همچنین بین سال های 1997 تا 1998 نیز 40 فروند بلوک 50 و در سال 2001 نیز 50 فروند بلوک 52+ دریافت کرد. همچنین 60 فروند دیگر را در سال 2005 تحویل گرفت. همکنون یونان 157 فروند اف16 سی و دی شامل 116 فروند اف16 سی و 41 فروند اف16 دی نیز می باشد.
لهستان: 48 فروند اف15 سی و دی بلوک 52+ شامل 36 فروند نسخه سی و 12 فروند نسخه دی را در خدمت دارد
پرتقال:این کشور طی چند مرحله به صورت دست دوم دست به دریافت اف16 بلوک15 از امریکا دست زد . همکنون 30 فروند اف16 ای ام و بی ام در خدمت است.
بحرین:21 فروند اف16 سی و دی بلوک 40
مصر: این کشور طی چند سری دست به دریافت نسخه مختلف اف16 زد.همکنون این کشور 220 فروند اف16 از انواع سی و دی بلوک 30 و 40 را در خدمت دارد که 42 فروند ان در ترکیه تولید شده است.
اسرائیل: این کشور از جمله نخستین مشتریان اف16 بود. این کشور در دهه 1970 اف16 را سفارش داد که با لغو سفارش ایران در پی انقلاب اسلامی اسرائیل توانست اف16 تولید برای ایران را دریافت کند(البته اسرائیل قبلا پول اف16 را داده بود) اسرائیل تمامی مدلها و بلوک های اف16 را دریافت کرد که اخرین انها 102 فروند اف16 بلوک 52+ با نام F16I بود که بین سال 2002 تا 2009 تحویل گرفت. همکنون این کشور 107 یا به قولی 63 فروند اف16 ای و بی ، 136 و یا به قولی 126 اف16 سی و دی و 100 فروند اف16 I را در خدمت دارد.
عراق: این کشور 36 فروند اف16 سی بلوک 50 سفارش داده که بین سالهای 2014 میلادی تا 2018 میلادی تحویل گرفت . اف16 عراقی مسلح به ماوریک و بمب های هدایت لیزری پیویی است و از موشک سایندوندر و اسپارو بهره میبرد
اردن: این کشور طی چند سری جنگنده اف16 را به صورت دست دوم از امریکا و بلژیک دریافت کرد. همکنون این اتش دارای 16 فروند اف16 ای و بی بلوک 15 و 62 فروند اف16 ای ام و بی ام است.
عمان : 12 فروند اف16 سی و دی بلوک 40
ترکیه : این کشور 240 فروند اف16 را در داخل کشور از نوع سی و دی بلاک 30، 40 و50 تولید کرد و همکنون نیز در حال ارتقاع 160 فروند اف16 خود به بلاک 50+ است.
امارات:این کشور 80 فروند اف16 ایی و اف بلوک 60 سفارش داده که همگی را تحویل گرفته و به تازگی 40 فروند دیگر نیز سفارش داده است
مراکش: 24 فروند اف16 سی و دی بلوک 52+ در خدمت دارد
پاکستان: این کشور در دهه 1980 در پی اشغال افغانستان توسط شوروی دست به سفارش 40 فروند اف16 بلوک 15 از امریکا زد که البته تنها نیم از انها را به دلیل تحریم های امریکا بر سر برنامه اتمی خود دریافت کرد. بعداز لغو تحریم ها از سال 2000 به بعد این کشور طی سه سری تعدادی اف16 بلوک 52 و اف16 دست دوم ای و بی ارتقاء یافته را دریافت کرد. همکنون این کشور 76 فروند اف16 شامل 40 فروند اف16 ای و بی بلوک 15، 14 فروند اف16 بلوک 15 بهسازی شده او سی یو ،18 فروند اف16 بلوک 50 و 52+ و 13 فروند اف16 ای و بی بلوک 15 ای ام و بی ام را در خدمت دارد
سنگاپور: این کشور 74 فروند اف16 سی و دی از بلوک های 52 و 52+ را دارد
کره جنوبی: کره جنوبی در دهه 1980 دست به دریافت 36 فروند اف16 سی و دی بلوک 30 و 32 را تحویل گرفت و دست به تولید تحت امتیاز اف16 با نام کی اف16 در داخل کشور زد در مجموع به غیر از 36 فروند نخست این کشور 140 فروند اف16 سی و دی بلوک 52 و 52 + را دریافت کرد . این کشور در اف16 خود را ارتقا داد و به جی پی س ، موشک سایندوندر نسخه ایکس و راداری ای پی جی 69 وی5 و وی 7 تجهیز کرده است.
تایوان . این کشور به صورت دست دوم 120 فروند اف16 ای و 30 فروند اف16 بی از نوع بلوک 15 را دریافت کرد . این نمونه بعدها به بلوک 20 ارتقا یافتند. قرار است اف16 این کشور به نسخه اف16 وی ارتقاء یابند که شامل رادار ارایه فازی فعال می شود
شیلی : این کشور دست به سفارش 10 فروند اف16 بلوک 50 در سال 2000 زد ولی در سال 2009 نیز تعداد اف16 ای ام و بی ام دست دوم را از هلند دریافت کرد. همینک 10 فروند اف16 بلوک 50 و 38 فروند اف16 ام و بی ان در خدمت دارد
ونروئلا :این کشور در سال 1984 توانست 24 فروند اف16 ای و بی بلوک 15 را دریافت کند که همچنان 21 فروند انها در خدمت است و انها را به موشک های اسرائیلی تجهیز کرد
اف16 جنگنده بی نظیری است دست کم 40 سال است در خط تولید قرار دارد و همچنان نیز مشتریان بسیاری دارد. توان انجام هر نوع عملیات رادارد و میتواند به تنهایی تمام وظایف یک نیروی هوایی را انجام دهد. اف16 را باید یکی از برتری جنگنده های تاریخ دانست که که دست کم تا 20 سال دیگز نیز در خط مقدم خواهد ماند
ترجمه:عبدالحمید تارخ
| مشخصات F16C فالکن | |
| تولید کننده | امریکا، جنرال دینامیک(امروزه لاکهید مارتین) |
| تعداد خدمه | یک خدمه |
| طول و ارتفاع | 15.06 متر و 4.88 متر |
| وزن خالی | 8570 کیلوگرم |
| بیشترین سرعت | 2 ماخ برابر با 2240 کیلومتر در ساعت |
| برد | 4220 کیلومتر با تمام سوخت خارجی و داخلی بدون مهمات در نسخه بلوک 50+ و 52+ با مخازن سوخت تطبیقی . در نسخه بدون مخازن سوخت تطبیقی دایرا برد انتقالی 3700 کیلومتر است. برد نسخه بلاک 40 با دو بمب 900 کلویی و دو موشک و دو مخزن سوخت و یک غلاف جنگ الکترونیک 630 کیلومتر |
| سقف پرواز | 18000 متر |
| موتور | توان استفاده از موتور پرات اندوویتنی اف100 با تاوان 23000 پاوند با پس سوز ویا موتور جنرال الکتریک اف110 جی100 با توان 17000 پاوند با بدون پس سوز و 28600 پاوند با پس سوز |
| رادار | در نسخه های A/B رادارپالس داپلر APG66 با برد کشف 150 کیلومتر،در مدل Cو D رادار پالس داپلر APG68 با برد کشف 290 کیلومتر و در نسخه های E/F رادار ارایه فاز الکترونیک APG80 |
| تسلیحات | یک دستگاه توپ 20 میلیمتری گاتیلینگ ام61 ،11 جایگاه حمل تسلیحات،یک جایگاه نوک هر بال،سه جایگاه زیر هر بال،و سه جایگاه زیر بدنه،توان حمل 7700 کیلوگرم تسلیحات شامل موشک های هوا به هوایی اسپارو،سایندوندر،امرام،تا 24 بمب 225 کیلویی،یا چهار بمب 900 کیلویی،انواع بمبهای هدایت لیزری جی بی یو 10/12/16/24 و ماهواره ای،موشک های ضد رادار هارم و شرایک،ضد سطح ماوریک،ضد کشتی هارپوم،بمب های خوشه ای،موشک کروز ای جی ام 158 ، سلاح دوربرد ای جی ام 154. |
| تعداد تولید شده و قیمت | 4450 فروند تا سال 2010،همچنان در حال تولید. |
سلام وقت بخیر یه سوال داشتم. ادلب استان کوچیکیه و هم مرز با ترکیست.در ضمن ترکها دارای ناوگان عظیمی از جنگنده های اف 16 هستن که ازتوانایی های این جنگنده و تنوع تسلیحاتیش همه با خبریم .پس چرا ترکها نمیتونن حملات هوایی سوریه و روسیه رو دفع کنن؟ حداقل یه پوشش هوایی 24 ساعته موقت مثلا در حد چند ماه درست کنن که هم بتونن از نیروی زمینیشون حمایت کنن و هم حملات این دو رو دفع کنن.ممنون
سلام زیرا قرار نیست مستقیم با روسها شاخ به شاخ بشن
ترکیه تو بد باتلاقی گیر کرده نه راه پس داره نه پیش.اگه جلو بره سرویسش میکنن عقبم بکشه آبروش میره.
یک پوشش هوایی روی خاک یک کشور دیگه؟ بدون توافق دیگر کشورهای درگیر تو سوریه شدنیه بنظرت؟ کسی نمیزاره اینکارو بکنه
سلام کی قرار این پوشش بر ضد کی ایجاد کنه؟
ترکها بر ضد بشار و دار و دسته
در شمال سوریه بله
سلام آقای تارخ ببخشید اگه ترک ها با روس ها و ایرانیا در سوریه درگیر می شدند امکان رویارویی مستقیم روسیه با ترکیه یا ایرانترکیه وجود داشت و با وجود حمایت ناتو امکان پیروزی کدومشون بیشتره ؟؟؟؟؟
سلام بعید زیرا پای ناتو میاد وسط …با چهارتا مذاکره حلش میکنند