تسلیحات نیروی های پیاده و سلاح های انفرادی

اسلحه SVD دراگونوف

اسلحه SVD دراگونوف

اسلحه دراگانوف

SVD یا اسنایپرسکایا وینتوکا دراگانوف به زبان روسی به معنی اسلحه تک تیرانداز دراگانوف و در خاورمیانه معروف به اسلحه ی قناصه که از کلمه عربی قناص به معنی تیرانداز دقیق می آید یک سلاح تیرانداز دقیق انفرادی مناسب برای هدف قرار دادن اهداف انسانی در فواصلی بالاتر از برد معمول سلاح های تهاجمی با قدرت و دقت بیشتر است.

در دهه 1950 ارتش شوروی نیاز به یک سلاح تک تیراندازی جدید داشت. این ارتش از سلاح ناگانت بازمانده از قرن گذشته استفاده می کرد که یک سلاح گلنگدنی (bolt action) با کالیبر 7.62 م م با طول پوکه 54 م م بود. این سلاح در واقع سلاح اصلی میدان نبرد روس ها بود که با ورود نسل جدید سلاح ها یعنی سلاح های تهاجمی کنار گذاشته شد و صرفا با اضافه کردن یک دوربین روی مدل های دستچین شده که از دقت به نسبت بالاتری نسبت به دیگر رایفل های خط تولید داشتند در نقش سلاح تیرانداز دقیق یا تک تیرانداز استفاده میشد. در آن زمان ایالات متحده رقیب شوروی هم با اضافه کردن یک دوربین به روی سلاح خودکار M14 از آن به عنوان سلاح تیرانداز دقیق استفاده میکرد. باید توجه داشت که در آن زمان مفهوم سلاح تک تیرانداز با امروزه فرق داشته و اگرچه سلاح های تک تیرانداز امروزی دقت های فوق العاده بالایی داشته و اکثرا برای هدف قرار دادن اهداف مهم در فواصل حتی بالای 1000 متر به کار میروند، در آن زمان سلاح تک تیرانداز عموما صرفا سلاحی بود مجهز به دوربین در دستان فردی با دقت تیراندازی به نسبت بالاتر از دیگر اعضای دسته که این فرد کنار دیگر اعضای گروه حرکت کرده و صرفا وظیفه ایجاد آتش دقیق تر به نسبت اعضای مجهز به سلاح تهاجمی، مسلسل دستی و یا تیربار را داشت. امروزه به چنین نقشی نه اسنایپر رایفل، بلکه DMR یا Designated Marksman Rifle میگویند که در ادامه مفصل تر توضیح خواهیم داد.

اسلحه M14 ebr نمونه ای از DMR های غربی

سال 1963 برای انتخاب یک سلاح تیرانداز دقیق نیمه اوتوماتیک ، سبک، ارزان ، دوام پذیر در میدان نبرد و با کاربری آسان برای ارتش شوروی یک رقابت برگذار شد که در آن طرح هایی از طراحان خوش سابقه و بزرگ نظیر آقای سیمینوف طراح اسلحه SKS سیمینوف نیز حضور داشتند، اما طرح نبوغ آمیز  یک طراح سلاح های دقیق مسابقه ای به نام یوگنی دراگانوف مورد قبول واقع شد که همان طرح اس وی دی باشد.

جناب آقای دراگانوف به صورتی نابغه وار و فراتر از زمان خودش سلاحی بسیار ارزان، سبک، و با دقتی مثال زدنی در میان هم رده های خودش و نه در مقابل اسلحه های گلنگدنی که صرفا برای دقت زیاد طراحی شده اند طراحی کرد. این سلاح در ظاهر بیرونی به شدت شبیه اسلحه ی سازمانی آن زمان شوروی، سلاح موفق کلاشنیکف، بود و این موضوع آموزش کار با این سلاح را برای کسانی که با کار با کلاش آشنا بودند به شدت آسان تر می کرد. اما در داخل این سلاح اگرچه در بولت (قطعه ی گلنگدن) و فنر ارتجاع با اندک تفاوت هایی، شبیه به سلاح ساخته ی جناب کلاشنیکف بود ولی از سیستم گازی کاملا متفاوتی بهره میبرد. اگرچه در این سلاح نیز از عملکرد فشار غیر مستقیم گاز باروت همانند خانواده ی AK برای مسلح سازی خودکار سلاح استفاده میشود، برعکس سلاح کلاش که از سیستم گازی پیستون بلند استفاده می کند اسلحه ی دراگانوف از سیستم گازی پیستون کورس کوتاه (short stroke gas operation) استفاده می کند، در این سیستم گازی بر خلاف پیستون بلند کلاش که با فشار گاز باروت، پیستون به همراه آلات متحرکه به عقب حرکت میکند، در پیستون کورس کوتاه، پیستون صرفا با فشار گاز باروت یک فاصله ی بسیار کوتاه را طی کرده و عملا با نوعی ضربه آلات متحرکه را به عقب می فرستد و خود همراه با آن حرکت نمیکند. این سیستم همانند پیستون بلند بسیار دوام پذیر است و اگرچه هزینه تولید بالاتری دارد اما به نسبت پیستون بلند وزن سلاح را بسیار کاهش میدهد.

یک پیستون کورس کوتاه هنگام شلیک

سلاح دارای یک آداپتور گاز برای تنظیم در دو حالت شبیه به تیربار PK است. حالت اول به اندکی از گاز باروت اجازه ی خارج شدن از طریق سوراخ های تعبیه شده درون سیلندر را می دهد، با این کار فشار وارده گاز باروت را کاهش داده و در نتیجه فشار روی قطعات و لگد سلاح کاهش میابد، ولی حالت دوم با یک چرخش و بستن سوراخ های سیلندر، از تمام گاز برای وارد شدن به پیستون برای عقب راندن الات متحرک  استفاده می کند. حالت دوم زمانی به کار می رود که سلاح دارای مهماتی قدیمی و کم توان است و یا قطعات متحرک کثیف است و نیاز به گاز باروت بیشتری برای مسلح سازی است.

دراگانوف سلاحی نیمه خودکار است، (یعنی با هربار کشیدن ماشه سلاح یکبار شلیک کرده و دوباره مسلح میشود) ، دارای یک شعله پوش با چهار شکاف روی خود بوده و از یک قنداق چوبی در مدل اولیه بهره میبرد که محلی برای قرار دادن دست درون خود دارد. روپوش  لوله از زیر و رو چوبی است اگرچه در برخی کشورها قنداق پلاستیکی نیز برای ان تولید شد و نسخه قنداق تاشو آن SVDS نیز تولید شده است.

سلاح دارای دستگیره آتشی در سمت راست بدنه شبه ای کی 47 است و حتی برگه ناظم آتش نیز مشابه ای کی 47 است تنها تفاوت این است که تنها دارای دو حالت تک تیر و ضامن است و در پشت برگه ناظم آتش یک اهرم مشابه ولی کوچک تر است که با چرخش آن به عقب میتوان روپوش روی سلاح را برای  باز کردن سلاح از جا درآورد  و دارای گلنگدنی چرخشی مشابه کلاشینکوف است.

سلاح دارای کالیبر 7.62 با پوکه های 54 م م زه دار است. این کالیبر بیش از یک قرن قدمت دارد و در اواخر قرن 19 طراحی شده و روی موزین ناگانت و بسیاری از مسلسل های روسی سوار است از جمله مسلسل پی کا. این مهمات دارای انواع ضد زره هسته فولادی و یا اتش زا است  از لوله این سلاح با طول  620 م م با چهار خان با حرکت گردش راست به چپ دارای بیشترین برد موثر 800 است و سرعت دهانه سلاح بسته به مدل و طول لوله (در مدلهای مختلف طول لوله فرق دارد) دارای  سرعت 800 تا 830 م م بر ثانیه است. نوع پوکه این کالیبر پوکه زه دار است به این معنی که زهی خارجی در انتهای پوکه برای گیر انداختن پوکه توسط ناخنک فشنگ کش وجود دارد بر خلاف دیگر فشنگ های امروزی که از یک شیار داخلی درون قسمت انتهایی برای اینکار استفاده میکنند.

مقایسه دو فشنگ زه دار و بی زه ، به پاین فشنگ دقت کنید

سلاح در هنگام تحویل در یک کیف چرم با تحویل می شود که شامل تجهیزات نظافت، دوربین، سمباده  برای پاک  کردن لوله و یک دفترچه برای تنظیم دوربین و خشاب اضافه و جیب خشاب است. سلاح دارای یک خشاب 10 فشنگه دو ردیفه است که گلوله ها در دو ردیف پنج تایی کنار هم قرار میگیرند.

نمای داخل و شبکه ی دوربین PSO 1 اسلحه دراگانوف

سلاح دارای یک سیستم نشان گیری مکانیکی مانند ای کی 47، شامل یک مگسک و یک روزنه دید کشویی است که تا 1200 متر درجه بندی شده و جلوی روپوش لوله قرار دارد ولی استفاده ی اصلی این سلاح به همراه دوربین آن است.

در اسلحه ی دراگانوف بنا به نیاز به آسانی کار، ارزانی و فاصله ی درگیری کم از یک دوربین با بزرگنمایی ثابت 4 برابری و قطر لنز جلویی 24 میلیمتری مجهز به یابنده ی اشعه ی فرابنفش و لامپ روشن کننده ی محور شبکه در شب با نام pso 1 استفاده شده است.  این دوربین منحصر به فرد دارای شبکه ی داخلی جالب و یک جدول تخمین مسافت است. این دوربین با توجه به بزرگنمایی کم برای هدف قرار دادن انسان در نهایتا فاصله ی 600 متری مناسب بوده و با استفاده از سیستم ریلی کنار سلاح روی اسلحه سوار میشود که این سیستم با وجود نقاط ضعف زیاد از جمله امکان شل شدن اهرم اتصال و نیاز به تنظیم گیره هر سلاح با دوربین خودش و امکان جابجایی صفر و هم محوری سلاح در اثر تکان های مختلف، برای جلوگیری از تماس بین دوربین و روپوش بالایی سلاح با توجه به تکان های زیاد در این قسمت (به خاطر حضور بولت و فنر ارتجاع) اینگونه طراحی شده است.

قطعات داخلی دوربین PSO 1 نشان داده شده در نمونه برش خورده ی آموزشی این دوربین

اگرچه در عمل غیرممکن، اما در تئوری دوربین این سلاح برای هدف قرار دادن اهداف انسانی تا فاصله ی هزار متری قابل استفاده است، یعنی طبلک برد آن تنها تا عدد 10 قابل چرخش است، اما با استفاده از شبکه ی خاص این دوربین در تئوری میشود که برای اهداف بزرگتر نظیر تانکر سوخت یا آب با استفاده از هشتی های شبکه تا فاصله ی 1300 متری نیز علیه اهداف شلیک انجام شود. دوربین PSO چند مدل دیگر نیز با بزرگنمایی 6 برابری و 8 برابری با قطر لنز 24 و 42 میلیمتر و یک مدل با بزرگنمایی متغیر از 3 تا 9 برابری نیز دارد که در سطح بسیار کوچکی مورد استفاده قرار گرفته اند.

همچنین دوربین دید در شب عظیم الجثه و کاملا منسوخ PN 51 و PN 58 نیز برای این سلاح عرضه شده که با معیار های امروزی فرای منسوخ محسوب می شوند.

دراگانوف مجهز به دوربین های دید در شب PN 51 و PN 58

گفتیم که نام کامل این سلاح که svd مخفف آن است Snayperskaya Vintovka Dragunov به زبان روسی است، اما برخلاف آنچه از اسمش برمی آید این سلاح یک سلاح تک تیرانداز یا اسنایپر رایفل نیست. ارتش شوروی در آن زمان برای به دنبال سلاحی سبک، دارای دوام پذیر میدان نبرد بالا، ارزان و با کاربری آسان برای در اختیار قرار دادن آن در سطح انبوه و تحویل به هر اسکواد یا گروهان خود بود. در آن زمان ارتش شوروی به دنبال سلاحی با دقت بی نظیر نبود بلکه هدف اصلی آن از به کارگیری آن در اختیار دادن این سلاح صرفا به کسانی که در تمرینات تیراندازی نمره ی بالایی کسب می کردند برای افزایش بازده و دقتشان بدون نیاز به هزینه و آموزش بسیار زیاد بود. از این رو این سلاح در رسته ی DMR به معنای Designated Marksman Rifle قرار میگیرد. سلاح های این دسته، سلاح های نیمه اتوماتیک با دقت نسبتا خوبی هستند که معمولا در خطوط نبرد برای هدف قرار دادن پیاپی نیروهای پیاده ی معمول دشمن به کار میروند از جمله آن ها m14 ebr را میتوان نامبرد. اینگونه سلاح ها معمولا از سلاح های تهاجمی معمولی دارای دقت بیشتر و کالیبر پرقدرت تری بوده و به خاطر نیمه اتوماتیک بودن نرخ آتش نسبتا بالایی را ارائه میدهند و برای هدف قرار دادن نیروهای پیاده دشمن گزینه بسیار خوبی هستند ولی به خاطر دقت پایینشان (برای مثال در svd چیزی در حدود 1.5 MOA) برای استفاده در فواصل بالاتر و ریسک زیاد امکان از دست رفتن هدف، امکان استفاده ی از آن ها به عنوان یک اسلحه ی تک تیرانداز وجود ندارد.

اسلحه DMR سازمانی ارتش ایالات متحده M110 A1

نسخه اصلی  تولیدی این سلاح SDV است که در بالا به ان اشاره شد  ولی مدلهای جانبی دیگر نیز دارد:

SVDS: نسخه طراحی شده برای نیروی های چترباز دارای قنداق تاشو، لوله کوتاه تر به طول 565 م م(نسخه اصلی 620 م م)، شعله پوش متفاوت  و البته سیلندر گاز بهبود یافته بود.

اسلحه SVD دراگانوف
SVDS

SVDK: نسخه ای با کالیبر جدید 9.3 م م با طول پوکه 64 م م. این فشنگ جدید در دهه گذشته در روسیه ساخته شده و هدف از ساخت این سلاح این بوده که کالیبر 7.62 م م برای زدن برخی از اهداف زره پوش شده قدرت کمی دارد و از طرفی سلاح های ضد ماتریال کالیبر  12.7 م م نیز بسیار بزرگ هستند از این رو یک کالیبر میانه برای برخی واحدهای ارتش روسیه ساخته شده است.

SVU: نسخه بولپاپ  SVD با کالیبر 7.62 م م که خشاب و آلات متحرک در قنداق سلاح جا می گیرید و طول کلی آن 355 سانتیمتر کوتاه تر از نسخه قبلی است بدون اینکه طول لوله سلاح کاهش یابد. این سلاح برای برخی واحدها مانند پلیس و یا نیروی های امنیتی  که نیاز به سلاح کوتاه تر داشتند طراحی شده است. مدل SVU SA نیز از این سلاح با قابلیت عجیب رگبار بنا به درخواست نیروهای ویژه روسی تولید شده که البته مورد استفاده انبوه قرار نگرفت.

SVU

کپی های این سلاح در کشور های دیگر:

این سلاح مورد علاقه بسیاری از کشور های بلوک شرق واقع شده و در بسیاری از این کشور ها به کارگرفته شد، چین یک کپی از این سلاح را تحت نام type 79 و NDM 86 ساخت و در کشور ما نیز یک کپی از روی این کپی با نام نخجیر تولید میشود.

PSL رومانیایی

رومانی نیز یک سلاح موفق به نام PSL با الگو برداری از این سلاح تولید کرد که اگرچه در ظاهر بسیار شبیه به SVD است اما از سیستم گازی کاملا متفاوت پیستون بلند همانند سلاح کلاشنیکف استفاده میکند لذا تفاوت زیادی با دراگانوف دارد.

زاستاوای یوگوسلاوی سابق نیز سلاحی با نام M76 ساخته است که اگرچه در ظاهر تا حدی شبیه دراگانوف است اما در واقع همانند PSL در واقع بیشتر یک کپی برداری از طرح کلاش و RPK هست تا اس  وی دی و از کالیبر 7.92*57 ماوزر استفاده میکند.

مدل تایگر نیز در روسیه با تفاوت هایی اندک و به قصد صادرات تولید شده که در کالیبر 7.62 *51 ناتو نیز عرضه میشود.

جایگاه سلاح SVD دراگانوف در دنیای امروز :

اسلحه ی جدید SVCH ساخت شرکت کلاشنیکف که در واقع یک آپگرید سنگین بر روی SVD است.

با رشد تکنولوژی امروزه سلاح های DMR رشد چشمگیری کرده و در ماژولاریتی و دقت به شدت نسبت DMR های قدیمی نظیر SVD پیشرفت کرده اند از جمله ی آن ها اسلحه ی SR 25 یا M110 ایالات متحده هستند که حتی خود این سلاح ها نیز با نمونه ای از سلاح جدید G28 ساخت شرکت هکلر اند کاخ آلمان جایگزین شده اند، فلذا مشخص است که در مقابل این سلاح ها دراگانوف قدیمی ما حرفی برای گفتن ندارد، اما از آنجا که همه ی کشور ها توانایی اقتصادی مانند ایالات متحده برای جایگزینی سلاح ها و پرداخت هزینه های هنگفت این سلاح های پیشرفته را ندارند، اگر بنا باشد در دنیای امروز از سلاح دراگانوف استفاده کرد حداقل چند بروز رسانی اساسی مورد انتظار است. اول نصب ریل پیکاتینی روی سلاح به جای ریل مخصوص دوربین pso 1 و نتیجتا فراهم شدن امکان استفاده از دوربین های جدید تر و قدرتمندتر به جای این دوربین منسوخ و قدیمی ، دوم تغییر هندگار ها و پوشش لوله ی سلاح با مدل های ریل دار که امکان نصب دوربین های دید در شب، دو  پایه، لیزر و… را فراهم میکند و در نهایت نصب قنداقی جدید تر و قابل تنظیم مناسب تیرانداز.

نمونه ای از یک آپگرید فوق العاده ارائه شده برای این سلاح

مشخصات فنی SVD:

وزن کامل:4.3 کیلوگرم

طول:1225 م م

طول لوله:620 م م

سرعت دهانه:830 متر بر ثانیه

سرعت اتش:30 گلوله بر دقیقه

برد موثر:800 متر

کالیبر: 7.62 م م با طول پوکه54 م م

ظرفیت خشاب:10 فشنگ

نویسنده : عبدالحمید تارخ، محمد صالح هاشمی

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن