توپخانه و راکت های توپخانه ای

راکت انداز چندگانه چینی WM-80

راکت انداز چندگانه چینی WM-80

اژدها در قفقاز : حضور راکت انداز چندگانه چینی WM-80 در ارتش ارمنستان

نویسنده: اقای سینا نوریخانی

عموم خوانندگان را از این جهت که ممکن است تصور کنند ارتش ارمنستان صرفا کاربر میراث تسلیحاتی به جای مانده از شوروی و یا تسلیحات دریافت شده از روسیه در سال های اخیر است، نمیتوان سرزنش نمود. واقعیت این است که در کنار کاربری تسلیحات نام آشنا نظیر راکت انداز چندگانه بی ام 21، تانک های اصلی میدان نبرد تی 72 و سامانه های پدافندی اوسا، تسلیحات دیگری نیز از منابع تعجب برانگیز برای ارتش ارمنستان تامین شده از جمله تفنگ تک تیرانداز Sako TRG-42 از فنلاند، رادارهای کشف موقعیت توپخانه Swathi از هندوستان و راکت انداز چندگانه 273 میلیمتری WM-80 از کشور چین که تصور میشد میتواند نقش موثر و مهمی در هر چه بیشتر شعله ور شدن درگیری ها میان ارمنستان و آذربایجان در درگیری اخیر منطقه قره باغ ایفا نماید.

صرف نظر از سیستم های موشکی بالستیک، دوربردترین و سنگین ترین سیستم تسلیحاتی موجود در ارتش ارمنستان را تا مدت ها سامانه های WM-80 تشکیل میدادند. این راکت انداز از جهت برد آتش، دست برتر ارمنستان در مقابله با ارتش آذربایجان محسوب میشد تا اینکه برنامه به روزرسانی و ارتقای تسلیحاتی ارتش اذربایجان به اجرا در آمد و این کشور در مقابله با راکت انداز های مذکور ارتش ارمنستان به تسلیحات قابل رقابتی دست یافت (از انواع روسی همچون اسمرچ).

در حالی که امروزه راکت انداز های کالیبر بالای ساخت چین در زرادخانه ارتش های متعددی در جهان وجود دارند، ارمنستان مدت ها پیش و در سال 1999 به عنوان یکی از اولین خریداران راکت انداز های کالیبر بالای چین، نسبت به خرید سیستم راکت انداز چندگانه WM-80 اقدام نمود. آغاز روند طراحی این راکت انداز که با نام تایپ 83 نیز شناخته میشود به دهه 70 میلادی باز میگردد و هر چند که روند توسعه و ارتقای آن جهت دستیابی به برد و دقت بیشتر در دهه 80 میلادی نیز ادامه یافت، در نهایت اما راکت های این سیستم فاقد هدایت باقی ماندند و از این جهت در بیشینه برد از دقت بالایی برخوردار نیستند.

با وجود اینکه از جهت توسعه در دهه 80 و طراحی کلی سیستم، نمونه چینی به راکت انداز روسی 300 میلیمتری با نام BM-30 اسمرچ بسیار شبیه است، سیستم چینی به نسبت نمونه روسی نقاط قوت و ضعف مشخصی دارد از جمله کلاهک ضعیف تر (150 کیلوگرم در مقابل 243 کیلوگرم) و برد بیشتر (80 کیلومتر در مقابل 70 کیلومتر). علاوه بر این در مقایسه با اسمرچ روسی، سامانه چینی از تنوع به مراتب کمتری در حوزه سرجنگی برخوردار است و تنها دو نمونه سر جنگی از نوع شدیدالانفجار (HE) و خوشه ای حامل 380 ریز مهمات ضد زره برای راکت های آن ارائه شده است. لازم به ذکر است که با ارائه مدل جدیدتر WM-120 که از سال 2010 در ارتش اردن به خدمت گرفته شد، مشکلات و ضعف های مدل قبلی از جمله در بخش برد و دقت تا حد قابل توجهی بر طرف گردید.

حوزه ای که راکت انداز WM-80 نسبت به BM-30از برتری قابل ملاحظه ای برخوردار است در طراحی پرتابگر سیستم چینی در قالب دو غلاف قابل نصب و جداسازی است که هر یک از این غلاف ها پس از شلیک، به سرعت توسط خودروی بارگذار با غلاف های مسلح به راکت جایگزین شده و شلیک مجدد توسط راکت انداز در زمانی تقریبا کوتاه میسر خواهد بود. در نقطه مقابل در سیستم روسی پیش از آتشباری مجدد هر یک از تیوب های پرتابگر میبایست به صورت جداگانه بارگذاری شوند که این مسئله به زمان قابل توجهی نیاز دارد. مدت زمان لازم برای بارگذاری مجدد راکت ها، سیستم روسی را در برابر آتش ضد آتشبار توپخانه دشمن و ایضا هواگرد های مسلح حاضر در میدان نبرد آسیب پذیر میکند.

در دورانی که ارمنستان برای تامین تسلیحات و تجهیزات، منحصرا به سخاوت روسیه اتکا میکرد، تصمیم این کشور برای دستیابی به راکت انداز چندگانه از طریق چین بیش از پیش تعجب آور است. در جایی که عدم تحویل راکت انداز های چندگانه BM-30 از موجودی ارتش روسیه به ارمنستان را در قالب جلوگیری از بر هم خوردن توازن و ایجاد چالش برای جمهوری آذربایجان میتوان تلقی نمود، روسیه در دوره زمانی مشابه نسبت به ارائه سامانه های موشکی بالستیک سری اسکاد به ارمنستان اقدام کرده و در این اقدام مشکل خاصی (بر هم خوردن توازن و …) ندیده است. البته از یک جهت دیگر، این مسئله قابل تحلیل و بررسی است، اینکه روسیه در دهه 90 به دنبال بازنشسته کردن موشک های اسکاد، امکان ارائه آن در قالب کمک های نظامی به ارمنستان را داشت در حالی که برای تحویل اسمرچ میبایست در قالب خرید نظامی، مبالغی از سوی ارمنستان پرداخت میشد که در آن مقطع زمانی امکان پذیر نبود (از جهت تامین ارز لازم). مشابه چنین وضعیتی در یک دهه اخیر نیز دیده میشود، اینکه در کنار کمک های تسلیحاتی، روسیه برای ارائه برخی از تسلیحات از ارمنستان مبالغ مشخصی را طلب کرده است.

چین که چند دهه مشتاقانه به دنبال قرارداد های صادراتی بیشتر برای فروش راکت اندازهای چندگانه خود بوده، احتمالا قیمت های خریدار پسندی را برای سیستم هایی نظیر WM-80 در نظر گرفته که همین مسئله مشوق خریداران کم بضاعتی همچون ارمنستان است. ارمنستان در مجموع 4 پرتابگر همراه با 4 خودروی بارگذاری مجدد از چین خریداری کرده و حتی خودروهای پشتیبانی و فرماندهی را نیز به جای گزینه های چینی از خودروهای باقی مانده از زمان شوروی نظیر گاز 66 یا زیل 131 انتخاب کرده است تا هزینه کمتری را متحمل شود. کمبود بودجه خرید، به صورت مشخص تعداد انگشت شمار خریداری شده از این راکت انداز توسط ارمنستان را توضیح میدهد.

ماهیت مینیمالیستی آتشبار WM-80 احتمالا همان چیزی است که در وهله اول ارمنستان را به این سیستم جذب و نسبت به خرید آن مشتاق کرده است. این راکت انداز چندگانه از جمله تسلیحاتی است که با هزینه نسبتا پایین، توانایی آتشباری قابل توجهی برای خریدار خود فراهم میکند و این مسئله قطعا برای کشوری با بودجه نظامی محدود همچون ارمنستان بسیار مورد توجه است. شاید به دلیل محرمانه نگه داشتن ماجرا، نمایش رسمی راکت انداز خریداری شده از چین برای مدت ها به تعویق افتاد تا در نهایت در سال 2006 در جریان رژه پانزدهمین سالگرد استقلال در ایروان، برای اولین بار راکت انداز های WM-80 در معرض دید عموم قرار گرفتند و پس از این رژه بود که در جریان دیگر مراسم بزرگ رژه از جمله در اِستِپاناکِرت در منطقه قره باغ نیز این راکت انداز ها به نمایش در آمدند. (1)

اگرچه حضور سیستم های مذکور در رژه منطقه قره باغ این تصور را به وجود آورد که شاید دو پرتابگر از این سیستم در اختیار ارتش جمهوری خود خوانده آرتساخ قرار گرفته اما در نهایت واقعیت امر این است که راکت انداز ها در اصل تحت کاربری ارتش ارمنستان بودند و صرفا برای شرکت در رژه به اِستِپاناکِرت منتقل شدند ولاغیر.

اعتقاد بر این است که تا پیش از درگیری های سال 2020 در منطقه قره باغ، راکت انداز های مذکور به دلیل پرهیز از افزایش سطح درگیری و تبدیل به جنگ تمام عیار و حفظ درگیری ها در محدوده حملات کوچک و دوئل های توپخانه ای، توسط ارمنستان مورد استفاده قرار نگرفته اند. با اینحال در نهایت در جریان تلاش ارمنستان جهت متوقف کردن حملات آذربایجان که عمدتا از نوع پهپادی (پهپاد مسلح و انتحاری) و توپخانه ای بودند، تصمیم بر استفاده از راکت انداز های WM-80 و اعزام آن ها به موقعیتی در نزدیکی منطقه درگیری گرفته شد. تصمیم در به کارگیری این راکت انداز ها در درگیری با اذربایجان البته ناکام ماند چرا که دو پرتابگر و / یا دو خودروی بارگذاری مجدد در مسیر حرکت به نقطه استقرار توسط ارتش آذربایجان شناسایی شده و پیش از استقرار در محل توسط پهپاد های انتحاری/مهمات گشت زنی سرگردان مورد اصابت قرار گرفته و منهدم شدند.(2)

با وجود کمبود اطلاعات عمومی در خصوص چگونگی و کیفیت به کارگیری راکت انداز های WM-80 در نبرد سال 2020 منطقه قره باغ، یک منبع با اطلاق عنوان شکست خورده ترین سلاح ارمنستان در جنگ قره باغ به این راکت انداز، از اصابت راکت های این سامانه به یک منطقه باز و عمل نکردن سر جنگی خوشه ای آن پس از برخورد به دلیل پایان عمر مفید راکت و به یک تعریف انقضای آن صحبت به میان آورده است. (3) اینکه این ادعا چه استناداتی دارد همچنان نامشخص است و به دلیل نبود شواهد لازم در تایید ادعا، این ماجرا به نظر تحت مقوله اغراق و به قول معروف زیاد کردن نمک ماجرا قابل دسته بندی است.

راکت انداز WM-80 ارمنستان در موقعیت اجرای آتش، به تطبیق الگو و ترکیب رنگی استتار راکت انداز با پس زمینه سنگی قابل رویت در عکس توجه کنید

با وجود انهدام دو پرتابگر و / یا دو خودروی بارگذار خودکار از سامانه راکت انداز WM-80 و با وجود اینکه عملکرد این سامانه در جنگ اخیر قره باغ همچنان نامشخص است یک مسئله مسلم است و آن تجربه حاصل از عملکرد سامانه در میدان رزم و نیاز های بیشتری است که متعاقب تجربه به دست آمده برای به کارگیری موثر از چنین سامانه هایی در میادین نبرد امروزی میبایست مد نظر قرار گیرد. این مسئله میتواند شامل استفاده از راکت انداز های چندگانه با راکت های برد بلند هدایت پذیر در همراهی رادارهای ضد آتشبار باشد، مشابه آن چیزی که میتوان از سامانه ای همچون WM-80 در مقابله با توپخانه و مواضع دشمن میتوان انتظار داشت. با وجود عملکرد نه چندان چشمگیر و نتیجه نامشخص در کاربرد، ممکن است ارمنستان به سمت خرید سامانه روسی اسمرچ به منظور جایگزینی راکت انداز های چینی موجود و ایضا جبران موارد منهدم شده در جنگ برود (این مسئله به مرور زمان مشخص خواهد شد). در نهایت با وجود نقش اندک راکت انداز WM-80 در جنگ قره باغ، این سیستم مورد جذابی از معدود موارد به کارگیری تسلیحات چینی در نبرد های قرن بیست و یکمی اروپا را رقم زد که از این جهت جالب توجه است.

بر گرفته از : منبع

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن