خودروی شناسایی رزمی جگوار ساخت فرانسوی

تحول در حوزه شناسایی رزمی، آشنایی با جگوار فرانسوی

نوشته محمدرضا رمضانی

خودروی شناسایی رزمی جگوار (Jaguar) از جدیدترین محصولات زرهی فرانسه است که در همکاری مشترک سه شرکت بزرگ فرانسوی یعنی نکستر (NEXTER)، بخش خودروهای نظامی رنو و صنایع تالِس (Thales) ساخته میشود که البته در این میان از تجهیزات شرکت های دیگر همچون صنایع اروپایی MBDA و گروه سافران (Safran Group) نیز استفاده شده است. داستان جگوار از آنجا شروع شد که ارتش فرانسه خواهان یک خودروی رزمی/ شناسایی مدرن براساس پلتفرم چرخ دار میشود ، زره پوشی که ایضا از قابلیت مقابله با تانک ها به کمک موشک های ضدزره، قابلیت پشتیبانی آتش موثر از پیاده نظام و همچنین تحرک بالا برخوردار باشد. این زرهپوش قرار است که جاگزین زرهپوش شناسایی AMX 10 RC، زرهپوش پشتیبانی آتش ERC 90 Sagaie و پلتفرم موشک انداز ضد زره VAB HOT شود. زرهپوش های مورد اشاره تقریبا به پایان عمر عملیاتی خود رسیده اند به طوری که به ترتیب از سال 1981 و 1980 و 1976 در خدمت هستند.

جگوار که قرار است به تعدادی در حدود 300 دستگاه توسط ارتش فرانسه به خدمت گرفته شود در واقع یک زرهپوش کلاس متوسط با وزن 25 تن با پیکربندی 6×6 (دارای 6 چرخ و انتقال قدرت موتور به هر 6 چرخ) است. این خودرو سه خدمه دارد که فرمانده و توپچی در دو جایگاه در برجک جای دارند. برجک این خودرو در بخش سلاح شامل یک توپ خودکار 40 میلیمتری, یک قبضه تیربار هم محور 7.62 میلمتری و 4 موشک MMP است ( 2 موشک آماده شلیک و 2 موشک به صورت ذخیره). در ادامه مطلب زرهپوش شناسایی رزمی جگوار تحت چهار مولفه اصلی 1- قابلیت های نظارت و هدفگیری 2- قدرت آتش 3- حفاظت 4- تحرک بررسی میشود.

1. قابلیت های نظارت و هدفگیری

در این بخش زرهپوش جگوار دارای مجموعه ای از سیستم های نظارت و هدفگیری پیشرفته به صورت جداگانه و مستقل برای توپچی و فرمانده است. مهمترین سیستم نظارت و هدفگیری یا سایت (Sight) مورد استفاده در این زرهپوش با نام PASEO MK3 شناخته میشود که یک نمونه از آن برای توپچی به صورت ثابت و هم محور با توپ اصلی و نمونه دیگر برای فرمانده به صورت پانورامیک (دید وسیع) بر روی یک برجک کوچک (بر روی برجک اصلی) تعبیه شده است. علاوه بر این فرمانده زره پوش دارای یک سایت پریسکوپی ساده و احتمالا بدون تصویربرداری حرارتی است. لازم به ذکر است که سیستم نظارت و هدفگیری تعبیه شده برای فرمانده، برای کنترل آتش یک قبضه تیربار 7.62 میلیمتری تثبیت شده و کنترل از راه دور مورد استفاده قرار میگیرد.

سایت PASEO به صورت دو محوره تثبیت شده و دارای یک کانال دید در روز و یک کانال دید حرارتی (با تصویربردار حرارتی نسل چهارم) با قابلیت تفکیک بالا است که تصاویر دریافتی با کیفیت HD را در اختیار توپچی و فرمانده زرهپوش قرار میدهد. این سایت مجهز به مسافت یاب لیزری است که به چشم انسان آسیب نمیزند (اصطلاحا Eye-Safe است). این سیستم نظارتی از قابلیت پویش یا اسکن خودکار محیط و ردیابی خودکار اهداف در پس زمینه محیطی برخوردار است. سیستم مذکور به این امکان را برای زره پوش فراهم میکند تا درحال حرکت نیز با دقت بالا بر روی اهداف ثابت یا متحرک اجرای آتش نماید (در چهار سناریوی ثابت-ثابت، ثابت- متحرک، متحرک- ثابت و متحرک- متحرک برای زره پوش و هدف) از جمله قابلیت های این سایت دقت بالا در شلیک اول به هدف است که این هم از دیگر قابلیت های مهم از این زرهپوش به حساب می آید (دست برتر زره پوش در اصابت اول نسبت به حریف)

سیستم نظارت و هدفگیری مورد اشاره که توسط شرکت فرانسوی سافران ارائه شده، دارای یک تصویربردار حرارتی پیشرفته نسل چهارم خنک شونده ساخت همین شرکت است که از نظر تکنولوژی های تصویربرداری حرارتی بالاترین گزینه موجود در میان سیستم های مورد استفاده در زره پوش ها است. به عنوان نمونه و جهت مقایسه میتوان به این مسئله اشاره کرد که تانک M1A2 آبرامز در مدل پیشرفته SEPV4 ، زرهپوش بسیار پیشرفته KF41 Lynx آلمان، زرهپوش آژاکس بریتانیا و حتی تانک T-14 ارماتا روسیه جملگی از تصویربردار حرارتی نسل سوم بهره میبرند.

تصویربردار حرارتی مورد استفاده در سیستم نظارت و هدفگیری زره پوش جگوار در باند های فروسرخ میانه (MWIR) با طول موج 3 الی 5 میکرومتر و فروسرخ با طول موج بلند یا LWIR با طول موج 8 تا 12 میکرومتر عمل میکند (البته لازم به ذکر است که اکثر سیستم های تصویربردار حرارتی نظامی در یکی از این دو باند یا هردو باند کار میکنند). این دو باند در شرایط کاری مختلف از جمله در شرایط وجود دود، گرد خاک و رطوبت بالای محیطی کارایی متفاوتی از یک دیگر نشان میدهند(هرچند به نوعی همدیگر را تکمیل میکنند. سایت PASEO MK3 در کانال دید تلوزیونی (دید معمولی روزانه) از قابلیت بزرگنمایی تا 24 برابر و تصویربرداری با کیفیت 4K برخورد ار است ضمن اینکه از یک مسافت یاب لیزری دقیق نیز بهره میبرد.

 

برای شرح کارایی و قابلیت یک سیستم نظارت و هدفگیری یا اصطلاحا یک سایت (sight) ذکر برد آن نکته مهمی است. برد کانال حرارتی سایت PASEO در تصویر فوق ذکر شده است. در تصویر بردار های حرارتی/جلونگر فروسرخ (FLIR/Thermal imager) چه در تانک ها و چه در دیگر ادوات وقتی از برد نظارت صحبت میشود نمیتوان آن را صرفا با یک عدد بیان کرد. به عنوان مثال نمیتوان صرفا گفت که فلان سایت تصویربردار حرارتی دارای برد ۱۵ کیلومتر برای کشف یک تانک است. برای تعریف کردن برد یک سایت تصویربردار حرارتی از سه مفهوم کشف یا Detection، تشخیص یا Recognition و و تعیین هویت یا Identification استفاده میکنند.

 

1. در برد کشف : شیء مورد نظر از دید سایت حرارتی بسیار کوچک، نامعلوم/ غیر واضح و در حد چند پیکسل است. برای مثال مشخص نیست شیئی که در فاصله ۱۵ کیلومتری قرار دارد یک کامیون است یا یک نفربر یا تانک؟!
2. در برد تشخیص : شیء از دید سایت حرارتی، پیکسل های بیشتری دارد و کمی واضح تر است و میتوان یک تانک و یک کامیون را از یکدیگر تشخیص داد.
3. در برد تعیین هویت : تعداد پیکسل های اشیأ به مراتب بیشتر است. در این برد میتوان نوع دقیق خودرو را تشخیص داد و فرضا مشخص کرد که آیا این خودرو یک ون است یا یک وانت. در این برد است که میتوان تشخیص داد تانک متعلق به خودی است یا به نیروهای دشمن تعلق دارد.

ترتیب اهمیت مولفه های برد در تصویربردار های حرارتی :

1- Identification

2- Recognition

3- Detection

مشخصا برد در دو گزینه اول و دوم در یک تصویربدار حرارتی بسیار تعیین کننده و مهم هستند.

در خودروی شناسایی رزمی جگوار، توپچی علاوه بر سایت PASEO (به عنوان سیستم نظارت و هدفگیری اصلی) دارای یک سایت ثانویه ساخت صنایع سافران به نام SAVAN 11 است. شرکت سازنده این سایت را یک سیستم کنترل آتش مستقل یا سایت هدفگیری مستقل مخصوص توپچی بازاریابی میکند اما با اینحال این سایت در زره پوش جگوار در کنار سایت PASEO و به عنوان سیستم ثانویه در اختیار توپچی قرار میگیرد. در کاتالوگ های منتشر شده از سوی شرکت سافران ذکر شده که سایت SAVAN 11 از نوع سیستم های نظارت و هدفگیری تثبیت شده دارای دو کانال دید روزانه (تصویربردار تلویزیونی) با بزرگنمایی 6 الی 8 برابر و کانال دید حرارتی دو باند فروسرخ میانه و فروسرخ با طول موج بلند است که قابلیت هدفگیری در زمان حرکت را دارد.در مجموع خودروی زرهپوش رزمی شناسایی جگوار از نظر قابلیت های نظارت هدفگیری در لبه تکنولوژی دنیا قرار دارد (در زمان نگارش مقاله به سال 2021 میلادی)

1. قدرت آتش

زرهپوش جگوار دارای یک توپ خودکار نوین 40 میلیمتری با نام CTAS است با نام CT40 نیز شناخته میشود. توسعه این توپ به صورت مشترک توسط بریتانیا و فرانسه در اواخر دهه 90 میلادی شروع شد و تکمیل پروژه، تست توپ و توسعه مهمات آن بیش از یک دهه به طول انجامید. از ویژگی های مهم این توپ پیشرفته میتوان به طیف گسترده از مهمات موثر پوکه تلسکوپی 255×40 میلیمتری و سرعت دهانه بالا و مکانیسم بارگذاری پیشرفته آن اشاره کرد.

مشخصات کلی توپ :

• طول کلی توپ : 3428 میلیمتر
• طول لوله توپ : 2800 میلیمتر
• وزن توپ : 340 کیلوگرم
• کالیبر : 40 میلیمتر
• طول مهمات : 255 میلیمتر
• زاویه عمودی تحت پوشش توپ : از 10- تا 45+ درجه
• نیروی لگد توپ (روی کاغذ) : 110 کیلونیوتن
• طول عقب نشینی توپ پس از شلیک : 42 میلیمتر
• نرخ آتش توپ: 180-200 گلوله بر دقیقه
• حداکثر سرعت دهانه: 1600 متر بر ثانیه برای مهمات ضد زره از نوع APFSDS

.

شرح اجزای کلی سیستم تسلیحاتی CTAS 40

1. لوله توپ (Gun barrel) با طول 2800 میلیمتر
2. پایه توپ (Gun mount) که محل قرارگیری و اتصال توپ به برجک است.
3. پوشش حرارتی لوله توپ
4. سیستم نگهداری مهمات آماده به استفاده توپ (AHS)
5. تجهیزات کنترل لوله توپ (GCE) برای تثبیت یا کنترل زاویه لوله توپ
6. کنترل کننده مجموعه سیستم تسلیحاتی همچون توپ و سیستم بارگذاری مهمات برای هدفگیری و تیراندازی (CTAS-C)
7. 

شرح نحوه بارگذاری مهم سیستم تسلیحاتی CTAS 40

این سیستم از یک مکانیسم چرخش خزانه برای بارگذاری مهمات استفاده میکند که مکانیسم نوینی است که تنها برای مهمات پوکه تلسکوپی (telescoped) قابل اجرا است (در مهمات پوکه پلسکوپی، مرمی به صورت پنهان در پوکه قرار میگیرد)

1. خزانه برای شلیک مهمات به سمت راست چرخیده و مهمات تلسکوپی وارد آن میشود.
2. محفظه خزانه پرشده به سمت چپ میچرخد و در راستای محور توپ قرار میگیرد
3. مهمات شلیک میشود
4. خزانه به سمت راست میچرخد تا مهمات جدید بارگیری شود
5. مهمات جدید وارد خزانه میشود و پوکه مهمات قبلی از طرف دیگر خارج میشود. این چرخه برای شلیک مهمات بعدی نیز اتفاق می افتد.

نرخ اتش این توپ بر روی کاغذ 180-200 گلوله بر دقیقه است که یعنی در هر دقیقا فرضا 180 بار میتواند مراحل مورد اشاره در بالا را انجام دهد.

تصویری از مهمات 255×40 میلیمتری برش خورده سیستم تسلیحاتی CTAS 40

این توپ از 6 نوع مهمات استفاده میکند که دو نمونه آن تمرینی هستند از جمله :

1. مهمات APFSDS-T مهمات زره شکاف تثبیت شده کفشک دار-رسام
2. مهمات TP-T تمرینی-رسام
3. مهمات TPRR-T تمرینی برد کاهش یافته-رسام
4. مهمات GPR-PD-T چندمنظوره انفجار نقطه ای-رسام
5. مهمات GPR-AB-T چندمنظوره منفجر شونده در هوا-رسام
6. مهمات A3B ضدهوایی منفجر شونده در هوا-رسام

*مهمات تمرینی TP-T و TPRR-T بر اساس مهمات GPR-AB-T و GPR-PD-T ساخته شده اند و دارای برد به ترتیب 8500 و 6500 متر هستند.

*رسام(Tracer) به مهماتی گفته میشود که مرمی آن ها در قسمت انتهایی خود دارای خرجی است که پس از شلیک مشتعل شده و باعث میشود که مسیر حرکت آنها با چشم غیرمسلح نیز قابل رویت باشد.

مهمات مورد استفاده :

مهمات APFSDS-T سیستم تسلیحاتی CTAS 40 به گفته سازنده قابلیت نفوذ در زره تمام زرهپوش های سبک همچون نفربرها، خودروهای رزمی پیاده نظام و امرپ ها را دارد. این مهمات در داخل خود دارای یک دارت با شکافنده ای از جنس تنگستن است که همراه کفشک (Sabot) در اطراف آن از لوله توپ با سرعت 1600 متر بر ثانیه خارج میشود که مقاومت هوا باعث جدا شدن کفشک از دارت تنگستنی شده و با توجه به سطح مقطع پایین دماغه و استحکام بالای دارت تنگستنی میتواند 140 میلیمتر زره همگن نورد شده (RHA) بدون شیب را در برد 1500 متری سوراخ کند.

مشخصات کلی این مهمات :

• وزن کلی مهمات : 1900 گرم
• وزن پرتابه : 550 گرم
• سرعت دهانه : 1600 متر بر ثانیه
• برد موثر : 2500 متر
• میزان نفوذ (در مقیاس RHA ): حدود 140 میلیمتر در اصابت بدون زاویه در فاصله 1500 متر
• 

جهت مقایسه قابلیت توپ CTAS 40 و مهمات ضد زره آن از نوع APFSDS-T با دیگر توپ ها میتوان به این نمودار استناد کرد. در این نمودار میزان نفوذ مهمات چهار توپ 25 میلیمتری, 30 میلیمتری, 40 میلیمتری و توپ CTAS 40 در زره همگن نورد شده (RAH) به نمایش درآمده است. محور عمودی نمودار میزان نفوذ در زره همگن نورد شده را با واحد میلیمتر و محور افقی فاصله توپ تا هدف را با واحد متر نشان میدهد. بر طبق این نمودار، توپ CTAS 40 بر دیگر توپ های نصب شده در زرهپوش های عملیاتی حال حاضر برتری قاطعی دارد و یک جایگزین کاملا شایسته برای آنها است. این توپ با مهمات APFSDS-T خود میتواند به راحتی زره خودروی رزمی پیاده نظام ام 2 بردلی و تمام سه نسل خانواده خودروهای رزمی پیاده نظام BMP روسی و ZBD-04 ساخت چین را در برد 1500-2000 متری سوراخ کند و حتی میتواند بخش هایی از زره جانبی و عقبی شاسی و برجک تانکی همچون تی 72 اس را بشکافد (در صورت اصابت با زاویه 90 درجه نسبت به سطح زره در فاصله حداکثر 1000/1500متری).

مهمات GPR-AB-T نوعی مهمات چندمنظوره شدید انفجار با قابلیت برنامه ریزی و انفجار در هوا است که میتواند بر علیه اهدافی همچون پیاده نظام دشمن موثر باشد. همچنین این مهمات میتواند باعث ایجاد آسیب به سیستم های الکترواپتیکی تجهیزات زرهی دشمن شود و حتی قابلیت نفوذ به زره ضعیف برخی زرهپوش ها (زره پوش های سبک) و استحکامات را دارا میباشد. این مهمات حتی میتواند به صورت انفجار نقطه ای (Point Detonating) نیز مورد استفاده قرار گیرد که باعث میشود 200 میلیمتر بتن را نیز سوراخ کند. تصویر بالا برتری قابل ملاحضه ترکش زایی این مهمات در مقایسه با مهمات 30 میلیمتری را در برابر پیاده نظام دشمن نشان میدهد. مهمات GPR-PD-T در واقع مشابه همین مهمات مذکور است اما با این تفاوت که فقط به صورت انفجار نقطه ای عمل میکند.

مشخصات کلی این دو مهمات :

• وزن کلی: 2400 گرم
• وزن پرتابه: 980 گرم
• سرعت دهانه: 1000 متر بر ثانیه
• میزان نفوذ: 200 میلیمتر در بتن در برد 1000 متری و 15 میلیمتر در مقیاس RHA در برد 1000 متری
• برد موثر: 2500 متر

مهمات A3B-T نوعی مهمات منفجر شونده در هوا است که 200 ترکش تنگستنی را با خود دارد که بر علیه پهپادها، بالگرد ها و هواپیماهای در حال پرواز در ارتفاع پایین میتواند موثر باشد.

مشخصات کلی این مهمات :

• وزن کلی : 2820 گرم
• وزن پرتابه : 1400 گرم
• سرعت دهانه : 900 متر بر ثانیه
• بیشینه برد مفید : 4000 متر

جگوار در قسمت فوقانی سمت راست برجک دارای محفظه ای است که دو پرتابگر جمع شونده و محافظت شده موشک MMP قرار دارد. علاوه بر این دو موشک دیگر نیز به عنوان ذخیره توسط خودرو حمل میشود. موشک مذکور توسط صنایع اروپایی چند ملیتی MBDA با درخواست و نظارت فرانسه برای جایگزینی موشک های میلان ساخته شده است. پروژه ساخت این موشک از سال 2010 شروع شد و در سال 2017 در ارتش فرانسه به خدمت گرفته شد. به گفته سازنده، موشک ام ام پی نسل پنجم تسلیحات ضدزره زمین پایه محسوب میشود.

مشخصات کلی موشک :

• وزن : 15 کیلوگرم
• طول : 1.3 متر
• نوع سرجنگی : شدید الانفجار ضدتانک دو مرحله ای (Tandem HEAT)
• قدرت نفوذ سرجنگی : بیش از 1000 میلیمتری در زره همگن نورد شده یا RHA
• برد : 5000 متر
• نوع هدایت : سیستم تصویربردار تلوزیونی/تصویرسازی فروسرخ

موشک MMP یک موشک ضدتانک برد متوسط زمین پایه است که دارای سه قابلیت مهم میباشد:

1. شلیک کن فراموش کن (Fire-and-Forget) : این قابلیت تقریبا در اکثر موشک های ضدتانک مدرن دیده میشود که به اپراتور موشک اجازه میدهد پس از شلیک موشک نیازی به هدایت موشک یا تعقیب هدف نداشته باشد و یا محل شلیک موشک را ترک کند. این قابلیت در موشک MMP به وسیله سیستم های هدایت داخلی و خلبان خودکار موشک که از کاونده و سیستم ردیابی خودکار و هدایتگر خودکار مسیر تشکیل شده اند، حاصل شده.
2. قابلیت Man in the loop: این قابلیت اجازه میدهد که اپراتور یک مکان خاص را که حتی هدف انجا قرار ندارد یا حتی اثر فروسرخ ان نیز در انجا مشخص نیست را به وسیله سیکر موشک تعیین کند تا موشک ان مکان خاص را مورد هدف قرار دهد. این قابلیت برای منهدم کردن سنگرها و ساختمان هایی که اثر حرارتی خاصی ندارند کاربرد بالایی دارد.
3. قابلیت قفل به روی هدف بعد از شلیک (Lock-on after launch) : چنین قابلیتی باعث میشود که اپراتور موشک حتی بدون هدفگیری موشک را شلیک کند و پس از شلیک به کمک کاونده موشک هدف را کشف و بر روی آن قفل نماید. این قابلیت معمولا برای هدف قرار دادن دشمن در حالت هدفگیری در خارج از خط دید ( non-line-of-sight) کاربرد دارد. البته با توجه به برد 5000 متری موشک و همچنین قابلیت های بالای سیستم های نظارت و هدفگیری زره پوش جگوار عملا اصطلاح NLOS برای این موشک بی معنی است زیرا سیستم های نظارت و هدفگیری PASEO میتوانند هدفی همچون تانک را در برد بیش از 5000 متر(حداکثر برد موشک) کشف کنند. با اینحال این قابلیت هم یکی از گزینه های اختصاصی موشک محسوب میشود زیرا در مواردی ممکن است که خدمه بدون اینکه موقعیت دشمن را با سسیستم های نظارت و هدف گیری زره پوش به صورت مستقیم ببیند از مکان تقریبی آن اگاه باشد و پس از شلیک موشک به سمت مکان دشمن به کمک کاونده خود موشک، هدف را کشف کند و آن را مورد اصابت قرار دهد.

این سه قابلیت تقریبا در تمام موشک های ضدتانک نسل پنج (با تعریف غربی) از جمله اکثر موشک های خانوداه اسپایک اسرائیلی وجود دارد. همچنین اپراتور میتواند نوع اصابت به هدف را تعیین کند برای مثال به صورت حمله از بالا یا اصطلاحا Top Attack باشد یا به صورت اصابت مستقیم به جلو. لازم به ذکر است که در صورتی که اپراتور متوجه احتمال برخورد موشک به یک هدف غیرنظامی شود، میتواند مکانیسم فعال سازی سر جنگی را را غیرفعال نماید و در صورت امکان جهت حرکت موشک را نیز پیش از اصابت تغییر دهد.

کاونده الکترواپتیکی موشک MMP دارای دو کانال تصویرسازی فروسرخ (Imaging Infrared) و تصویربراری مرئی با حسگر CCD است. حسگر تصویرسازی فروسرخ (حرارتی/IIR) در این موشک از نوع غیرخنک شونده است که باعث میشود نیازی به باتری اضافی برای سیستم خنک کننده سنسور نباشد. این مسئله به کاهش وزن، هزینه و پیچیدگی سیستم و شرایط نگهداری این موشک منجر شده. لازم به ذکر است که حسگر فروسرخ این موشک برای استفاده هم در شب و هم در روز کاربرد دارد.

علاوه بر حسگر IIR در بخش کاونده موشک یک حسگر CCD نیز تعبیه شده که اصطلاحا به موشک قابلیت هدایت تلوزیونی را میدهد. این حسگر CCD دارای فیلتر رنگی است که تصاویر را با کیفیت بالا همچون دوربین های دیجیتالی به نمایش در می آورد، البته این حالت صرفا در نور روز و در هدفگیری های روزانه کاربرد دارد. موشک دارای یک واحد اندازه گیری اینرسی(IMU) و لینک داده فیبر نوری است که اطلاعات سیستم های داخلی و تصاویر ثبت شده توسط کاونده موشک را به واحد اپراتور (توپچی یا فرمانده زرهپوش) منتقل میکند.

موشک MMP دارای سرجنگی ضد زره دو مرحله ای یا Tandem است که از دو سرجنگی جداگانه تشکیل شده است ترکیب دو سر جنگی در این موشک شامل یک نفوذگر خرج گود کوچک جلویی که در پشت کاونده الکترواپتیکی موشک قرار دارد و یک نفوذگر خرج گود اصلی با قابلیت نفوذ در 1000 میلیمتر زره همگن نورد شده است که در میانه بدنه موشک قرار گرفته است. نفوذگر جلویی برای فعال کردن زودهنگام زره های واکنشی تانک های دشمن کاربرد دارد تا کارایی و میزان اثربخشی زره واکنشی بر روی خرج گود اصلی را کاهش و میزان نفوذ آن در زره را حفظ کند. براساس آنچه که تا بدین جا عنوان شد این موشک عملا قابلیت نابود کردن هر تانک و زرهپوشی که فاقد سیستم حفاظت فعال موثر است را تا برد 5000 متری دارد.

موشک ام ام پی در انتهای بدنه خود دارای یک شتاب دهنده یا بوستر سوخت جامد است که در زمان شلیک باعث افزایش شدید شتاب موشک میشود. پیشرانه اصلی در میانه بدنه دارد که خروجی های آن نیز در میانه بدنه قرار گرفته اند. ترکیب شتاب دهنده و موتور اصلی، برد این موشک را به 5000 متر میرساند. از جمله قابلیت های این موشک، امکان قابلیت پرتاب نرم یا Soft launch است که برای استفاده از موشک در فضای بسته مناسب است.

تصویری از جایگاه توپچی زره پوش جگوار که در سمت چپ برجک قرار دارد. مجموعه پریسکوپ های خدمه نیز در بالای برجک قرار دارد.

این تصویر نیز مربوط به چینش پنل کنترل و نمایشگر جایگاه فرمانده جگوار است که در سمت راست برجک قرار دارد

جایگاه راننده زره پوش جگوار در قسمت مرکزی بخش جلویی شاسی است که بر روی آن دریچه ای مجهز به سه پریسکوپ قرار میگیرد. یک پریسکوپ نمای جلو و دو پریسکوپ دیگر نیز زاویه ای مشخص از نمای جانبی زرهپوش را پوشش میدهند. در کنار پریسکوپ ها، یک سیستم تصویربرداری جلونگر نیز برای راننده زره پوش تعبیه شده که قابلیت تصویربرداری تلوزیونی و دید در شب را دارد. تصاویر دریافتی توسط این سیستم به صورت لحظه ای به نمایشگر راننده منتقل میشوند.

1. حفاظت

خودروی شناسایی رزمی جگوار با وزن 25 تن دارای سطح 4 حفاظت زرهی براساس استاندارد حفاظتی STANAG 4569 ناتو است. این بدان معنی است که زره این خودرو در برابر گلوله زره شکاف (AP) تیربار های کالیبر 14.5 در فاصله 200 متری یا بیشتر به صورت کامل از خدمه محافظت میکند. از نظر حفاظت در برابر مهمات توپخانه نیز زره جگوار در برابر اثرات انفجاری مهمات 155 میلیمتری شدید الانفجار در فاصله 30 متری مقاوم است. از نظر حفاظت در برابر مین، زرهپوش جگوار با برخورداری از طرح V شکل در کف شاسی قادر به مقاومت در برابر انفجار مین ضدتانک با وزن 10 کیلوگرم است. به طور کلی از نظر حفاظت در برابر تهدیدات انفجاری این خودرو دارای سطح 4a برای انفجار در زیر هر یک از چرخ ها و سطح 4b در برابر انفجار در زیر شاسی است. این نکته لازم به ذکر است که در بخش حفاظت بالستیک مشخصا میزان مقاومت زره جگوار در همه بخش های شاسی و برجک یکسان نیست و به عنوان مثال در قسمت جلوی شاسی مقاومت زره در برابر مهمات انرژی جنبشی بیشتر از کنار برجک یا عقب شاسی است (مشابه همان مسئله ای که در خصوص تانک ها و دیگر ادوات زرهی وجود دارد)

زره پوش جگوار مجهز شده به شبکه زره قفسی که برای افزایش حفاظت در برابر راکت های ضد زره کاربرد دارد.

برخلاف قدرت آتش بالای جگوار، از نظر حفاظت زرهی این زره پوش سطح بالایی ندارد و در برابر مهمات مدرن کالیبر متوسط خودروهای رزمی حال حاضر دنیا و یا موشک های هدایت شونده ضدتانک آسیب پذیر است. البته از یک زرهپوش با وزن 25 تن چیزی بیشتر از این انتظار نمی رود و با این محدوده وزنی و تجهیزات نصب شده بر روی خودرو، تامین حفاظت بالستیک به صورتی بهتر از آنچه که در جگوار میبینیم تقریبا قابل اجرا نیست. به این نکته نیز میبایست اشاره کرد که برای زرهپوش جگوار با توجه به وظیفه ای که دارد و با در نظر گرفتن نیاز بالا به تحرک، چنین سطحی از حفاظت نیز کفایت میکند (اولین دلیل). دومین دلیل در سطح حفاظت خودروهایی است که قرار است توسط جگوار جایگزین شوند از جمله :

• زره پوش AMX-10 RC در چندین نسخه با وزن 15 تا 22 تن ساخته شده که در بهترین سطح حفاظت در برابر اصابت مهمات توپ قدیمی 23 میلیمتری آن هم از قسمت های جلویی بدنه مقاوم است.
• زره پوش VAB HOT با وزن 14 تن با قابلیت تامین حفاظت در برابر تیربارهای کالیبر 7.62 آن هم در یک فاصله مشخص
• زره پوش ERC 90 Sagaie با وزن 9 تن با سطح حفاظت در برابر مهمات کالیبر پایین سلاح های هجومی

مشخصا خودروی شناسایی رزمی جگوار از نظر حفاظتی نه تنها برتر است بلکه حتی وزن به مراتب بیشتری نیز دارد (به جهت تجهیزات و تسلیحات نصب شده بر روی خودرو) همچنین باید توجه داشت که افزایش سطح حفاظت زرهی رابطه کاملا مستقیمی با وزن خودرو دارد. یعنی حفاظت بیشتر منجر به افزایش وزن خواهد شد که این خود معایبی برای یک خودروی شناسایی رزمی ایجاد میکند. با افزایش وزن از سطح تحرک جگوار کاسته میشود و علاوه بر این روش های حمل و نقل این خودرو را نیز محدود و محدود تر خواهد کرد (در حوزه حمل هوایی)

با دقت در تصویر بالا میبنیم که زره پوش جگوار در کنار شاسی و برجک دارای مقدار قابل توجهی فضاهای خالی است که در این فضاها بخشی از تجهیزات و سیستم های خودرو قرار میگیرند (ایضا بخشی از فضا به عنوان فضای ذخیره سازی بیرونی مورد استفاده است). از این نظر زرهپوش جگوار به برجک تانک لکلرک شباهت دارد چرا که بخش مهمی از حجم برجک تانک لکلرک در حقیقت فضای ذخیره سازی تعبیه شده به دور برجک است و ربطی به حجم زره ندارد. به طور کلی زره پوش جگوار متشکل از یک ساختار شکل دهنده بدنه در کنار صفحات زره پوشش دهنده داخلی و بیرونی است. وجود صفحات داخلی و بیرونی در بدنه این زره پوش با فاصله ای مشخص نسبت به هم، مسئله استفاده از اصل زره زاویه دار یا Spaced Armor در این خودرو را نشان میدهد که موجبات افزایش سطح حفاظت آن میشود.

 

نمونه ای از نحوه اتصال صفحات و پوسته های زرهی به کناره برجک زره پوش جگوار. در طراحی حفاظتی این خودرو از اصل زره ماژولار و صفحات قابل نصب و جداسازی آسان استفاده شده است.

دریچه فرار / خروج اضطراری در کنار شاسی

در زره پوش جگوار سیستم های نظارت و هدفگیری نیز نسبتاً به خوبی محافظت شده اند. در این تصویر سایت نظارت و هدفگیری PASEO فرمانده را مشاهده میکنید که با برخورداری از یک پوسته زرهی به دور خود در برابر اصابت مهمات تسلیحات سبک محافظت شده است

زره پوش جگوار دارای مجموعه ای از سیستم ها و قابلیت های دفاعی است که شامل اخلالگرها, حسگرها و نارنجک اندازهای دودزا میشود.

• سیستم اخلالگر فعال Barage: این سیستم ساخت شرکت تالس است که برای مقابله با بمب های کنار جاده ای و دست ساز طراحی شده.
• سیستم هشدار دهنده موشکی Antares: این سیستم ساخت صنایع تالس نوعی هشدار دهنده لیزری پیشرفته است که به صورت 360 درجه اطراف زرهپوش جگوار را تحت پوشش قرار میدهد.
• سیستم موقعیت یاب تیرانداز Metravib Pilar V: یک سیستم تشخیص صوتی است که میتواند مکان و جهت حدودی تیراندازی را در قالب یک هشدار دهنده برای خدمه مشخص نماید. سیستم مذکور میتواند مکان و جهت حدودی تیراندازی تسلیحاتی همچون خمپاره اندازها، سلاح های هجومی و تک تیرانداز و تسلیحات ضد زره نظیر راکت های آر پی جی را تشخیص دهد
• پرتابگر نارنجک های دودزا Galix: این سیستم شامل چندین مجموعه نارنجک انداز بر روی برجک و شاسی است که میتواند یک پوشش 360 درجه ای از پرده دود ایجاد نماید. این سیستم میتواند به صورت خودکار یا با فرمان خدمه نسبت به پرتاب نارنجک های دودزا اقدام کند.
• زرهپوش جگوار همچنین دارای سیستم حفاظت ش.م.ه یا NBC است و همچنین شرکت تالس برنامه مجهز کردن این زرهپوش به سیستم حفاظت فعال با مکانیسم مقابله سخت یا Hard-Kill را نیز در نظر دارد. در حال حاضر عدم برخورداری از سیستم حفاظت فعال با مکانیسم مقابله سخت یک نقطه ضعف برای زرهپوش پیشرفته و احتمالا گران قیمتی همچون جگوار محسوب میشود که البته میتوان آن را در آینده بر طرف نمود.

مجموعه پرتابگر نارنجک های دودزا Galix که در دو سمت برجک خودرو نصب شده اند

پرتابگرهای نارنجک دودزا در عقب شاسی نیز نصب شده اند (جهت تامین پوشش 360 درجه ای در اطراف خودرو)

تصویر حسگرهای سیستم موقعیت یاب تیرانداز Metravib Pilar V که در بالای برجک نصب میشود

عکس یکی از حسگرهای هشدار دهنده Antares که بر روی برجک تعبیه شده(در سمت چپ لانچر نارنجک دودزا)

1. تحرک

تحرک یا Mobility مشخصا یکی از مهمترین مولفه های هر زره پوش است که در یک خودروی شناسایی رزمی همچون جگوار بیش از پیش اهمیت دارد. مولفه تحرک در اصل یکی از نقاط قوت و از ویژگی های اصلی زره پوش جگوار محسوب میشود که حاصل استفاده از سیستم ها و روش های نوین در حوزه خودرویی است. زره پوش جگوار با پیکربندی 6×6 دارای سیستم تعلیق با قابلیت تنظیم ارتفاع شاسی نسبت به زمین بسته به شرایط است که توسط شرکت فرانسوی Quiri ساخته شده. امکان تنظیم ارتفاع باعث میشود که در زمین هایی با سطح ناهمواری متفاوت، خودرو از قابلیت بیشتری در عبور از عوارض برخوردار باشد. زره پوش جگوار دارای سه محور است که هر محور قابلیت تحمل 9 تن وزن را دارد و محور های اول و سوم این زرهپوش نیز فرمان پذیر هستند. فرمان پذیری محور جلو و عقب (با گردش چرخ های دو محور در جهت عکس هم) موجبات افزایش قابل توجه قابلیت مانور خودرو و کاهش شعاع گردش آن میشود. این قابلیت به ویژه در نبرد در محیط های خاص همچون محیط جنگلی یا شهری که محدودیت فضای مانور وجود دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در عکس فوق چرخش چرخ های محور اول و سوم در جهت خلاف یکدیگر مشخص است که باعث افزایش قابلیت مانور خودرو و میزان فرمان پذیری آن میشود. زرهپوش چند منظوره فرانسوی گریفون (Griffon) نیز در این بخش دارای قابلیتی مشابه جگوار است.

زره پوش جگوار به سیستم مرکزی تنظیم فشار باد تایر (CTIS) مجهز است که قابلیت استفاده از این زرهپوش در زمین های بی ثابت نظیر زمین های باتلاقی و شنزار را افزایش میدهد (با تنظیم فشار باد تایر و تغییر در میزان تماس تایر با سطح) علاوه بر این تایرهای این خودرو از نوع پنچر رو (Run-Flat) هستند و در صورت هدف قرار گرفتن این تایرها، خودرو امکان ادامه حرکت تا مسافت مشخصی را بدون مشکل دارد.

موتور نصب شده در زره پوش جگوار از نوع توربو دیزل رنو در مدل DXi7 با قدرت 500 اسب بخار است. این خودرو همچنین دارای سیستم انتقال قدرت شش سرعته ZF Friedrichshafen ساخت المان است. زره پوش جگوار قابلیت دستیابی به سرعت 90 کیلومتر بر ساعت و عبور از شیب 60 درصد را دارد. در مخزن سوخت محافظت شده این خودرو 465 لیتر سوخت جای میگیرد که برد عبوری 800 کیلومتری را برای خودرو فراهم می آورد.

پیشرانه رنو DXi7

سایر سیستم ها و تجهیزات

شرکت تالِس فرانسه وظیفه توسعه سیستم های ناوبری و ارتباطی زره پوش جگوار را بر عهده دارد. از جمله تجهیزات نصب شده بر روی این خودرو سیستم رادیویی PR4G در باند کاری VHF است که از کیفیت انتقال صدا و اطلاعات بالایی برخوردار است. این سیستم خود دارای مکان یاب ماهواره ای داخلی است و میتواند داده های ارسالی و دریافتی را براساس موقعیت جغرافیایی تنظیم کند.

مجموعه مدیریت یکپارچه میدان نبرد از جمله سیستم هایی است که بر روی خودروی جگوار نصب شده و بخشی از شبکه رزم زمینی ارتش فرانسه است که امکان ارتباط با سایر عناصر از جمله تانک های لکلرک و ایجاد یک شبکه یکپارچه تبادل اطلاعات و مدیریت میدان نبرد را برای خدمه خودروی جگوار فراهم می آورد. از طریق این سیستم امکان به اشتراک گذاری داده های مختلف در جهت تصمیم سازی برای فرماندهان در میدان نبرد و وجود دارد. در اینجا منظور، فرمانده یک خودروی شناسایی رزمی جگوار، فرمانده یک تانک لکلرک و یا سطوح بالاتر از سلسله مراتب فرماندهی میدا نبرد است.

مشخصات کلی خودروی شناسایی رزمی جگوار

• کشور سازنده : فرانسه
• نو ع : خودروی زر هپوش شناسایی رزمی
• نوع پلتفرم : چرخ دار
• پیکربندی : 6×6
• تعداد خدمه : سه نفر شامل فرمانده، توپچی و راننده
• وزن : 25 تن
• طول کلی : 7.3 متر
• طول شاسی : 5.5 متر
• عرض : 3 متر
• ارتفاع : 2.6 متر
• سلاح اصلی : توپ خودکار 40 میلیمتری
• سلاح ثانویه : پرتابگر دو تیر موشک MMP و تیربار کالیبر 7.62 هم محور
• حفاظت : سطح چهار استاندارد حفاظتی STANAG 4569 و مقاوم به انفجار مین و بمب کنار جاده ای
• قدرت موتور : 500 اسب بخار
• حداکثر سرعت : 90 کیلومتر
• برد عبوری : 800 کیلومتر

شماری از منابع مورد استفاده : 1/2/3/4/5/6/7/8/9/10/11