تاریخ

امپراتوری عثمانی -قسمت یازدهم

وقتی جنگ های پیاپی آخرین توان عثمانی را می گیرد

قسمت یازدهم

در شب 27 سپتامبر 1911 یک اولتیماتوم در مورد تخلیه منطقه طرابلس به عثمانی داده شد. دولت اتریش پیشنهاد کرد دولت عثمانی مانند مصر لیبی را بدون جنگ تحویل ایتالیایی ها دهد. اما در نهایت این اتفاق نیفتاد و در 29 سپتامبر جنگ آغاز شد.
دولت وقت عثمانی به شدت درگیر مشکلات بی پایان داخلی بود. انورپاشا وزیر جنگ عثمانی در برلین به سر می برد و به محض شنیدن خبر آغاز جنگ خود را به منطقه تریپولی رساند. ترکها علاوه بر ارتش ایتالیا با شورش ملت های زیر سلطه در بالکان نیز مواجه بودند. باوجود این ارتش ایتالیا هنوز آمادگی کاملی برای آغاز جنگ نداشت. یک روز بعد از آغاز جنگ نیروی دریایی ایتالیا در بندرطرابلس ظاهر شد و شروع به بمباران شدید آن کرد. در نهایت این بندر در 3 اکتبر با 1500 ملوان فتح شد. ایتالیا پیشنهاد آتش بس قدرت های اروپایی را رد کرد وبه جنگ ادامه داد.

نقشه حملات ارتش ایتالیا به لیبی و جزایر دودکانس
نقشه حملات ارتش ایتالیا به لیبی و جزایر دودکانس

ترکها در منطقه تریپولی نیروی کافی نداشتند. افسران عثمانی هم مجبور بودند مخفیانه با عبور از خاک مصر خود را به لیبی برسانند چرا که دولت انگلستان اجازه عبور ارتش عثمانی از خاک مصر را نمی داد. نیروی دریایی عثمانی هم توان کافی برای پشتیبانی را نداشت. تنها نیروی یاری دهنده عثمانی در لیبی گروه مذهبی و مبارز سینوسی بود. ارتش ایتالیا هم به دلیل کمبود نیرو از سربازان سومالیایی استفاده می کرد. تا 10 اکتبر شهرهای درنه،الخمیس و طرق فتح شد. اما تصرف بنغازی طول کشید. نخستین شکست ارتش ایتالیا در 23 اکتبر رخ داد. در این نبرد سوارکاران عرب بدوی با پشتیبانی ارتش عثمانی سربازان ایتالیایی را محاصره کردند. در جنگ ایتالیا و عثمانی برای اولین بار در تاریخ جنگ های بشری از خودروهای زرهی و همین طور هواپیما در میدان جنگ استفاده شد.

سربازان ایتالیایی در اطراف بنغازی
سربازان ایتالیایی در اطراف بنغازی

در 23 اکتبر 1911 کاپیتان کارلو چیندا اولین پرواز شناسایی تاریخ هوانوردی را برفراز مواضع ارتش عثمانی انجام داد. در اول نوامبر هم جولیو گاووتی با هواپیمای یک باله خود 4 بمب دستی به وزن 4 پوند را بر روی مواضع ارتش عثمانی رها کرد و بدین ترتیب اولین بمباران هوایی تاریخ را رقم زد. دولت عثمانی بلافاصله به مجامع جهانی شکایت کرد و مدعی شد بمباران براساس معاهده لاهه (1899) در میدان نبرد ممنوع است اما دولت ایتالیا مدعی شد این ممنوعیت تنها برای بالن وضع شده نه هواپیما.

اولین بمباران هوایی تاریخ توسط نیروی هوایی ایتالیا در جنگ با عثمانی انجام شد. خلبانان با دست !بمبها را برسرسربازان ترک رها می کردند
اولین بمباران هوایی تاریخ توسط نیروی هوایی ایتالیا در جنگ با عثمانی انجام شد. خلبانان با دست !بمبها را برسرسربازان ترک رها می کردند

با وجود این تکنولوژی ها به دلیل اثر کم چندان در جنگ موثر نبودند. برگ برنده ایتالیایی رزم ناوهای نیروی دریایی این کشور بود. بتدریج دفاع اعراب و ترکها متحدتر و شدیدتر شد. حضور دو کشتی جنگی سن مارکو و آگوردت در بندر بنغازی باعث دفع بسیاری از حملات ارتش عثمانی می شد. تا جایی که در روز 30 نوامبر ارتش ایتالیا موفق به دفع یک حمله سی هزار نفری از سربازان ترک و عرب شد. بتدریج و با انتقال سربازان ایتالیایی تا 15 دسامبر روند جنگ عوض شد و عثمانی در موضع دفاعی قرار گرفت. نبرد ناوهای نیروی دریایی ایتالیا معروف به رجینا النا شهر طبرق را بمباران کردند و شمار نیروهای ایتالیایی در طرابلس، سیر ناییکا به سرعت افزایش یافت.

نیروی دریایی ایتالیا معروف به رجینا الینا برگ برنده ارتش این کشور در جنگ با عثمانی بود
نیروی دریایی ایتالیا معروف به رجینا الینا برگ برنده ارتش این کشور در جنگ با عثمانی بود

دشواری های نبرد زمینی برای ایتالیا

دولت ایتالیا تا نوامبر 1911 به طور رسمی حاکمیت خود را بر کشور لیبی اعلام کرد. اما همچنان 6 هزار سرباز ترک در لیبی حضور داشتند اما تعداد ارتش ایتالیا به 140 هزار نفر رسیده بود. با وجود برتری نفرات و تجهیزات ارتش ایتالیا نتوانست از خط ساحلی که در کنترل توپخانه کشتی های نیروی دریایی بود فراتر برود. دولت عثمانی با تحریک احساسات مذهبی مردم منطقه هزاران نفر نیروی داوطلب جمع آوری کرد.

سربازان عثمانی با پشتیبانی مجاهدین عرب به جنگ پارتیزانی روی آورده بودند. افسران عثمانی با کمک کشتی های جنگی و بادبانی نیروی دریایی عثمانی سعی می کردند با رساندن مهمات به این نیروها کمک کنند. یکی از بدترین شکست های ارتش ایتالیا در 23 اکتبر 1911 روی داد . 500 سرباز ایتالیایی در حومه طرابلس گرفتار کمین ترکها و عربها شدند و همگی کشته شدند. ارتش ایتالیا برای تلافی صدها نفر از مردم بومی را قتل عام و بسیاری از خانه ها و باغ های آنها را ویران کرد. بازتاب این کشتارها به سرعت به مطبوعات اروپایی شد و بر وجهه بین المللی ایتالیا تاثیر منفی گذاشت.

سربازان ایتالیایی برسر جنازه مبارزان محلی و سربازان ترک کشته شده
سربازان ایتالیایی برسر جنازه مبارزان محلی و سربازان ترک کشته شده

رفت آمد مداوم کشتی های عثمانی به لیبی و رساندن مهمات و تجهیزات باعث شد تا درگیری عثمانی و ایتالیا به دریای سرخ و مدیترانه نیز کشیده شود. بر روی زمین هم ارتش ایتالیا به سرعت منطقه سیدی بارانی در مرز مصر را اشغال کرد تا مسیر تدارکاتی عثمانی به سمت لیبی را مسدود کند. مقدار زیادی سلاح و و مهمات قاچاق به دست ارتش ایتالیا افتاد. در 14 دسامبر نیروهای ایتالیایی بعد از بمباران شهر توبرک در آن پیاده شدند. تعدادی از سربازان ترک و عرب به فرماندهی مصطفی کمال در 22 دسامبر در حوالی همین شهر ارتش ایتالیا را شکست دادند. کمال بعد از این پیروزی به منطقه درنا فرستاده شد. در 30 مارس 1912 هزار پانصد داوطلب لیبیایی و ترک در نزدیکی منطقه درنا به ارتش ایتالیا حمله کردند. آنها سعی داشتند با پشتیبانی توپخانه عثمانی ایتالیایی ها را محاصره کنند که به دلیل تجهیزات برتر ارتش ایتالیا شکست خوردند.

نماد لشکر کوهستانی آلپینا. آلپینا قدیمی ترین نیروی مخصوص کوهستانی در دنیاست
نماد لشکر کوهستانی آلپینا. آلپینا قدیمی ترین نیروی مخصوص کوهستانی در دنیاست

در 14 سپتامبر ارتش ایتالیا منطقه فلات را تصرف کرد و کل مسیر تدارکاتی زمینی عثمانی به دست آنها افتاد. نیروهای عثمانی به فرماندهی انور پاشا وزیر جنگ به نیروهای ایتالیایی مستقر در این منطقه حمله ور شدند. اما لشکر نخبه کوهستانی معروف به آلپینی (لشکر آلپینی قدیمی ترین لشکر مخصوص کوهستان جهان در سال 1872 در ارتش ایتالیا تاسیس شد و از آن تاریخ تاکنون در نبردهای بسیاری در سراسر جهان حضور داشته است.) تلفات سنگینی به ارتش عثمانی وارد کردند. بعد از این شکست سنگین تقریبا جنگ در منطقه سیرناییکا تا زمان انعقاد قرار داد صلح به پایان رسید.
در 14 سپتامبر ارتش ایتالیا منطقه فلات را تصرف کرد و کل مسیر تدارکاتی زمینی عثمانی به دست آنها افتاد. نیروهای عثمانی به فرماندهی انور پاشا وزیر جنگ به نیروهای ایتالیایی مستقر در این منطقه حمله ور شدند. اما لشکر نخبه کوهستانی معروف به آلپینی (لشکر آلپینی قدیمی ترین لشکر مخصوص کوهستان جهان در سال 1872 در ارتش ایتالیا تاسیس شد و از آن تاریخ تاکنون در نبردهای بسیاری در سراسر جهان حضور داشته است.) تلفات سنگینی به ارتش عثمانی وارد کردند. بعد از این شکست سنگین تقریبا جنگ در منطقه سیرناییکا تا زمان انعقاد قرار داد صلح به پایان رسید.

مجسمه یادبود سربازان آلپینی در شهر استرسای ایتالیا. این واحد 148 ساله یکی از زبده ترین نیروهای ارتش ایتالیاست
مجسمه یادبود سربازان آلپینی در شهر استرسای ایتالیا. این واحد 148 ساله یکی از زبده ترین نیروهای ارتش ایتالیاست

جنگ نابرابر بر روی دریا
نیروی دریایی موثرترین و تعیین کننده ترین نیرو در جنگ ایتالیا و عثمانی بود. نیروی دریایی عثمانی در سالهای میانی قرن 19 دهها کشتی جنگی در اختیار داشت و عنوان سومین قدرت برتر دنیا را یدک می کشید. اما سیاست های نادرست سلاطینی مثل سلطان عبدالحمید دوم باعث شده بود از آن نیرو تنها یک شبح باقی بماند. در زمان آغاز جنگ نیروی دریایی پادشاهی ایتالیا از نظر تعداد کشتی ها هفت برابر بزرگتر از نیروی دریایی عثمانی بود به طور کلی کشتی های بسیار مدرن تری در اختیار داشت. به دنبال ارسال مداوم مهمات و سلاح های جنگی توسط کشتی های عثمانی به لیبی نیروی دریایی ایتالیا از همان سال آغازین جنگ حضور خود در منطقه دریای سرخ و دریای مدیترانه را چند برابر کرد. حضور نیروی دریایی ایتالیا در دریای سرخ باعث بروز جنگ های دریایی در این محدوده شد. اولین نبرد در 7 ژانویه 1912 در سواحل بندر القنفذه عربستان(عربستان آن زمان جزوی از عثمانی بود) . در این روز 6 کشتی جنگی و دو قایق بادبانی عثمانی متوجه حضور ناوگان نیروی دریایی ایتالیا در این منطقه شدند.

نیروی دریایی ایتالیا به راحتی مسیر تدارکاتی ارسال نیروی عثمانی را قطع کرد
نیروی دریایی ایتالیا به راحتی مسیر تدارکاتی ارسال نیروی عثمانی را قطع کرد

در آن زمان ایتالیا تنها دو کشتی محافظ و یک نابودگر در آن منطقه داشت. با این وجود این کشتی ها به راحتی تمام ناوگان دریایی عثمانی را غرق کردند. بعد از این پیروزی قاطعانه کنترل کامل دریای سرخ و کانال سوئز به دست ایتالیا افتاد و کشتی های این کشور تنها به کشتی های حامل زائران مکه اجازه عبور می دادند. با بمباران بنادر عثمانی در این منطقه و محاصره دریایی کامل عملا راه انتقال سلاح از این منطقه برای ترکها بسته شد. این فشار دریایی تاثیر زیادی در پایان جنگ داشت.
نبرد دریایی دو کشور به دریای سرخ محدود نماند و همزمان دریای مدیترانه هم صحنه جنگ دو کشور شد. ارتش ایتالیا دامنه کنترل و گشت زنی خود را تا بندر بیروت افزایش داده بود. تا 23 فوریه تنها 7 کشتی جنگی عثمانی در بیروت حضور داشتند. دریاسالار راول با دو رزم ناو در نزدیکی بیروت لنگر انداخت ویک اولتیماتوم یک روزه برای تسلیم به بیروت فرستاد. یک روز بعد نبرد آغاز شد. رزم ناو های ایتالیایی به راحتی و از فاصله 6 کیلومتری کشتی های عثمانی را با سلاح های خود هدف قرار دادند و تمام کشتی های دریای ترکها تا پایان روز غرق شدند.

کشتی های ایتالیایی در ساحل بیروت
کشتی های ایتالیایی در ساحل بیروت

در پایان این نبرد هیچ آسیب و تلفاتی به نیروی دریایی ایتالیا وارد نشد. آتش توپخانه کشتی های ایتالیا به بیروت هم خسارات زیادی وارد کرد. چندین بانک و تعداد زیادی خانه ویران شد و 66 نفر از مردم عادی هم کشته شدند.
دولت عثمانی در واکنش به این اتفاق دستور اخراج اتباع ایتالیایی از سوریه و لبنان را صادر کرد. به سرعت 60 هزار ایتالیایی مجبور به ترک این منطقه شدند. با این وجود قدرت برتر در دریا همچنان در دست نیروی دریایی ایتالیا بود و با پیروزی در نبرد بیروت مسیر ارسال سلاح از دریای مدیترانه هم مسدود شد. بعد از این پیروزی ارتش ایتالیا جنگ را به دریای اژه کشاند و در تابستان 1912 جزایر دودکانس را هم تصرف کرد. طول کشیدن جنگ باعث عصبانیت دولت اتریش شد چرا که این امپراتوری از آغاز شورش اقوام بالکان به خاطر این جنگ هراس داشت.

پیمان صلح لوزان اول

با آغاز جنگ اول بالکان و شکست های پیاپی در دریایی عثمانی از ایتالیا مذاکرات صلح از 18 اکتبر 1912 در لوزان سویس آغاز شد. براساس عهدنامه ایی که به لوزان اول معروف شد. ارتش عثمانی تعهد کرد از مناطق طرابلس، بنغازی و به طور کلی منطقه لیبی عقب نشین کند در عوض ایتالیا جزایر دودکانس را به عثمانی بازگرداند. همچنین دولت ایتالیا در انتخاب حکام و قاضی های مسلمان در منطقه لیبی دخالت مستقیم داشت. بدین ترتیب ایتالیاصاحب مناطق طرابلس ،برقه، فزان و سیرناییکا شد. همچنین به محض پایان این جنگ آتش جنگ اول بالکان شعله ور شد. در جریان جنگ ایتالیا و عثمانی 14 هزار سرباز ترک و 10 هزار نفر از مردم عادی لیبی کشته شدند. در طرف مقابل تلفات ایتالیا تنها 1400 نفر بود. در عوض این جنگ برای ایتالیا بسیار پرخرج بود و 1.3 میلیارد لیر هزینه به به اقتصاد این کشور تحمیل کرد. به دلیل این هزینه سنگین دولت ایتالیا به مدت ده سال سیاست های اقتصادی خاصی را برای جلوگیری از کسری بودجه اجرا کرد.

مذاکرات صلح لوزان. اگرچه جنگ با پیروزی ایتالیا به پایان رسید اما فشار زیادی به اقتصاد ایتالیا وارد شد
مذاکرات صلح لوزان. اگرچه جنگ با پیروزی ایتالیا به پایان رسید اما فشار زیادی به اقتصاد ایتالیا وارد شد

یکسال بعد ارتش ایتالیا شروع به تسخیر کامل خاک لیبی کرد اما با شروع جنگ جهانی اول و اعلام جهاد دولت عثمانی برضد این کشور قیام مردم لیبی آغاز شد و ایتالیا مجبور به عقب نشینی از بیشتر بخش های این کشور شد و در نهایت در سالهای میانی جنگ جهانی اول و دوم لیبی به طور کامل به تسخیر ایتالیا درآمد و تا پایان جنگ جهانی دوم مستعمره این کشور باقی ماند.

بحران در بالکان و انقلاب آلبانی

همزمان با آغاز جنگ ایتالیا و عثمانی بحران و شورش در شبه جزیره بالکان آغاز شد. پیش از آغاز جنگ اوضاع در بالکان بشدت بحرانی بود. وقوع انقلاب 1908 ترکان باعث نگرانی مردم تراکیه، آلبانی و روملیای شرقی از احیای قدرت عثمانی شده بود. در این بین یک تصمیم اشتباه ترکان جوان اوضاع را برای دولت عثمانی وخیم تر کرد. در اکتبر 1908 دولت اتریش رسما منطقه بوسنی و هرزگوین را به خاک خود ملحق کرد. بعد از این اتفاق ترکان جوان مسلمانان ساکن در بوسنی را برای مهاجرت به عثمانی تشویق کردند. بسیاری از این مسلمانان در منطقه شمال مقدونیه که شمار مسلمانان آن کم بود اسکان داده شدند. اما نتیجه این کار فاجعه بار بود چرا که این مهاجران مسلمان به سرعت تبدیل به متحدان شورشیان آلبانیایی در سال های 1910 و 1912 شدند.

نماد انقلابیون آلبانیایی. آنها دردسر فراوانی برای عثمانی ایجاد کردند
نماد انقلابیون آلبانیایی. آنها دردسر فراوانی برای عثمانی ایجاد کردند

آغاز شورش آلبانی
در چنین شرایطی سیاست های دولت عثمانی در منطقه آلبانی باعث افزایش نارضایتی مردم این منطقه شده بود. ترکان جوان مالیات این منطقه را چند برابر کردند و برای بسیاری از مردان آلبانیایی احضاریه حضور در ارتش عثمانی فرستادند. اولین شورش بزرگ آلبانی در سال 1910 به رهبری ایسا بولتینی و ایدرز اسپری آغاز شد. همزمان با شورش آلبانی مناطقی مانند سوریه و شبه جزیره حجاز هم درگیر شورش شدند. دولت های بلغارستان و مونته نگرو از این شورش حمایت می کردند. با این وجود این شورش دو هفته ایی سرکوب شد. سلطان محمد پنجم در یازده ژوییه همان سال برای بازدید به شهر پرشتینا رفت و ضمن عفو همه شورشیان با اصلاحاتی نظیر تعلیق مالیات برای دو سال ، انتصاب رهبران آلبانیایی در دولت محلی و تاسیس مدارس آلبانیایی زبان موافقت کرد.
در اواخر 1911 گروهی از آلبانیایی ها به رهبری اسماعیل کمالی در پارلمان عثمانی خواهان حقوق بیشتر برای مردم آلبانی شدند. حسن پرشتینا به اعضای پارلمان هشدار داد ادامه برخی سیاست های ترکان جوان می تواند منجر به آغاز یک شورش دیگر در آلبانی شود. رهبران آلبانیایی در ژانویه 1912 در هتل پراکاکا استانبول برای آغاز یک شورش جدید به توافق رسیدند. کشور مونته نگرو در آغاز قیام داشت. چرا که اسماعیل کمالی از طریق این پادشاهی کوچک 15 هزار تفنگ موزر تهیه کرد و از طریق کوزوو به آلبانی فرستاد. حسن پرستینا هم خواهان کمک دولت بلغارستان برای ایجاد یک کشور مقدونی – آلبانیایی بود.

آیسا بولتینی یکی از رهبران شورش آلبانی
آیسا بولتینی یکی از رهبران شورش آلبانی

حتی کنسول انگلستان در اسکوپیه نیز در جریان آغاز شورش قرار گرفت. شورش در بخش غربی کوزوو آغاز شد. حسن پرشتینا و ریزا جوکووا رهبران این قیام بودند. اسماعیل کمالی هم در اروپا به دنبال خرید سلاح و کسب حمایت کشورهای اروپایی بود.
همزمان جنگ ایتالیا و عثمانی آغاز شد بسیاری از افسران وسربازان آلبانیایی تبار از ارتش عثمانی خارج و به انقلابیون پیوستند. افسران ترک مستقر در آلبانی هیچ تمایلی برای کشتن هم قطاران دیروز و انقلابیون امروز نداشتند. با آغاز انقلاب شورشیان آلبانی دو دسته شدند.گروه موسوم به حمیدان آلبانی خواهان بازگشت سلطان عبدالحمید دوم به قدرت و گروهی دیگر از کاتولیک های آلبانیایی خواهان استقلال بودند. هر دو گروه از نظر نظامی از طرف دولت صربستان مسلح شده بودند. شورشیان موفق به اخراج ارتش عثمانی از شهر اسکوپیه و بخش های زیادی از خاک مقدونیه و آلبانی شدند. در نهایت در 19 اوت 1912 شورشیان در یک اعلامیه بلند بالا خواهان این امتیازات شدند.
1.شکل گیری یک سیستم اداری و قضایی آلبانیایی کاملا مستقل
2.استخدام مقامات دولتی محلی از بین مردم آلبانیایی تبار
3.ایجاد مدارس جدید عمومی و کشاورزی
4.آزادی کامل برای ساخت مدارس خصوصی
5. سازمان دهی مجدد مدارس مذهبی و استفاده از زبان آلبانیایی در مدارس سکولار
6. توسعه کشاورزی و آموزش
7. عفو عمومی برای همه افراد درگیر در انقلاب
8 . محاکمه افسران عثمانی که در جریان انقلاب آلبانی باعث کشتار مردم این منطقه شده بودند.
به غیر بند آخر دولت وقت عثمانی با تمامی این درخواست های موافقت و همه آنها را از 4 سپتامبر اجرایی کرد. رهبران انقلاب آلبانی قصد آغاز یک شورش دیگر را داشتند که جنگ اول بالکان آغاز شد.

مجسمه ایسا بولتینی که در صدسالگی استقلال آلبانی در این کشور پرده برداری شد
مجسمه ایسا بولتینی که در صدسالگی استقلال آلبانی در این کشور پرده برداری شد

در نهایت اگرچه انقلاب شورش آلبانی منجر به استقلال این کشور نشد اما ضعف شدید دولت ترکان جوان را به کشورهای بالکان را نشان داد و اعضای این اتحادیه را به جنگ با عثمانی ترغیب کرد.

پیش زمینه های جنگ بالکان

قبل از آغاز شورش 1912 مردم آلبانی کشورهای بالکان شامل صربستان،بلغارستان و مونته نگرو در یک توافق خود را آماده جنگ با عثمانی کردند. آغاز شورش آلبانی بهانه کافی به این کشورها داد و همزمان با این شورش پیتر اول پادشاه وقت صربستان در یک اعلامیه بلند بالا خطاب به آلبانیایی ها مدعی شد به زودی ارتش صربستان برای آزادی مسیحیان و مسلمانان این منطقه وارد جنگ با عثمانی خواهد شد. با این حال آلبانیایی ها چندان علاقه ایی به دخالت صربستان نداشتند. دولت صربستان در یک پیمان اتحاد جداگانه با بلغارستان برای تقسیم خاک اروپایی عثمانی نقشه کشیده بودند. طبق این توافق نیمی از مقدونیه نصیب بلغارستان میشد و کوزوو و کوه های شار نیز به دولت صربستان می رسید. مناطق باقی مانده منطقه حائل نامیده شد و تزار نیکلای دوم امپراتور روسیه نیز به عنوان داور و حکم برگزیده شد.

منطقه بالکان پیش از آغاز جنگ اول
منطقه بالکان پیش از آغاز جنگ اول

دولت بلغارستان بعد از تصرف منطقه روملیای شرقی همچنان به دنبال گسترش خاک خود بود. در واقع بلغارستان نیرومندترین و پرتعداد ترین ارتش بالکان را در اختیار داشت و به خود لقب پروس بالکان داده بود. با این حال این کشور به تنهایی توان جنگ با عثمانی را نداشت.

وضعیت یونان
اوت 1909 شورش افسران پایگاه گودی منجر به سرنگونی دولت ترقی خواه ونیزلیوس شد. دولت جدید یونان امیدوار بود با پیوستن به اتحادیه بالکان علاوه بر تصرف خاک کرت شکست 1897 مقابل عثمانی را نیز جبران کند. بعد از شکست مقابل عثمانی ارتش یونان تحت نظارت و آموزش فرانسوی ها قرار داشت اما هنوز این بازسازی تکمیل نشده بود. همزمان بین صربستان و بلغارستان اختلافاتی پیش آمد چرا که بلغارها حاضر به دادن تعهد در مورد تقسیم دستاوردهای جنگ نبودند. بلغارستان سعی داشت با کمک ارتش یونان مقدونیه و بندر سالونیک را تصرف کند. همزمان با پیروزی های قاطع ایتالیا در جنگ با عثمانی و تصرف جزایر دودکانس اعتماد به نفس کشورهای بالکان برای جنگ با عثمانی چند برابر شد. فرانسه و اتریش با تلاش های دیپلماتیک قصد جلوگیری از آغاز جنگ داشتند که موفق نشدند. تا تابستان 1912 کشورهای بالکان به اضافه یونان رسما اتحادیه بالکان را تشکیل دادند. در اواخر سپتامبر ارتش های دو طرف به حالت آماده باش درآمدند.

نقشه کلی جنگ بالکان

مونته نگرو به عنوان اولین کشور در 8 اکتبر به عثمانی اعلام جنگ داد و 13 اکتبر هم صربستان ، یونان و بلغارستان وارد معرکه شدند.

وضعیت نفرات دوطرف
در هنگام آغاز جنگ ارتش عثمانی تنها 12 هزار سرباز ،48 هزار اسب ، 2300 توپ و 388 مسلسل در در منطقه بالکان در اختیار داشت. در طرف مقابل بلغارستان 350 هزار سرباز، صربستان 230 هزار ، یونان 144 هزار و مونته نگرو 44 هزار سرباز به منطقه فرستاده بودند. اگرچه ارتش عثمانی بتدریج 300 هزار نفر دیگر را وارد بالکان کرد.
ارتش بلغارستان تحت فرماندهی تزار فردیناند از نظر نیروی زمینی بهترین و کارآزموده ترین نفرات را در اختیار داشت. آنها حتی 6 کشتی کوچک جنگی هم برای عملیات به دریای سیاه فرستاده بودند. مونته نگرو علی رغم نفرات کمتر ارتش قدرتمندی را تحت آموزش روسها آماده کرده بود. در این بین یونان ضعیف ترین نیروی زمینی را در اختیار داشت. با این وجود یونان نیروی دریایی پرشمار قدرتمندی در اختیار داشت و قول داده بود علاوه برجا به جایی 400 هزار سرباز جلوی ارسال نیروی کمکی از سوی عثمانی را بگیرد.

سربازان ارتش بلغارستان. این کشور بهترین ارتش را در بالکان داشت و به پروس بالکان معروف بود
سربازان ارتش بلغارستان. این کشور بهترین ارتش را در بالکان داشت و به پروس بالکان معروف بود

نیروی دریایی یونان در زمان دولت ونیزلوس کشتی های جنگی زیادی از انگلستان خریده بود اما هنوز آموزش خدمه تکمیل نشده بود و از نظر مهمات و سوخت نیز کمبودهایی وجود داشت. به همین خاطر نیروی دریایی یونان نتوانست از برتری خود به طور کامل استفاده کند با این حال موفق شد تا حدی زیادی جلوی ارسال نیروی کمکی ارتش عثمانی را به خاک بالکان بگیرد.

آغازجنگ اول بالکان و روزهای سخت ارتش عثمانی
از طرفی دولت عثمانی شرایط مناسبی برای آغاز جنگ نداشت. از 6 میلیون تبعه ساکن بالکان تنها 2.3 میلیون نفر مسلمان بودند. دولت این کشور هنوز درگیر جنگ با ایتالیا بود و فرستادن نیروی کمکی به بالکان هم به دلیل حضور یونانی دشوار بود. جزایر دودکانس که تقریبا به منطقه جنگ نزدیک بود به دست ایتالیایی ها افتاده بود. توان ارتش عثمانی به دلیل انقلاب ترکان جوان وشورش های بعد از آن تضعیف شده بود. اگرچه مستشاران آلمانی سعی در آموزش و اصلاح آن داشتند اما کافی نبود. چند گردان از بهترین نفرات ارتش برای سرکوبی شورش اعراب به یمن فرستاده شده بودند. در تابستان 1912 هم دولت عثمانی در یک اقدام عجیب واحد 70 هزار نفره و ذخیره خود در بالکان را منحل کرده بود.
نیروهای ارتش عثمانی به دلیل عدم پشتیبانی دریایی و حتی ریلی در کل بالکان پراکنده بودند. با این حال سه ارتش اروپایی عثمانی به سرعت برای مقاومت آماده شدند. دولت عثمانی سعی داشت از طریق سوریه نیروی کمکی به بالکان بفرستد که موفق نشد.

سربازان عثمانی در جنگ بالکان. ارتش این کشور نقاط ضعف فراوانی داشت
سربازان عثمانی در جنگ بالکان. ارتش این کشور نقاط ضعف فراوانی داشت

همچنین نیروی دریایی عثمانی بعد از جنگ 1897 با یونان یک برنامه بازسازی با کمک انگلستان را آغاز کرده بود. اما انقلاب های ترکان جوان این روند را متوقف کرد. افسران عثمانی نیز به انگلستان اعتمادی نداشتند و پول کافی برای برنامه بلند پروازانه نوسازی در دسترس نبود. در عوض دولت عثمانی سعی کرد با خرید چند کشتی جنگی از آلمان توان خود را تقویت کند. ابتدا کشتی جنگی اس ام اس مولتکه و سپس دو ناو قدیمی کلاس براندبورگ از آلمان خریداری شد و یک هسته فرماندهی نسبتا مدرن برای ترکها ایجاد شد. دولت عثمانی هم با کمک افسران آلمانی 12 طرح عملیاتی برای مقابله با نیروهای متحد بالکان تهیه کرده بود که 5 طرح آن به نیروهای مستقر در منطقه نبرد ابلاغ شد. با این حال ارتش عثمانی از نظر فرماندهی عالی ضعف های فراوانی داشت.

رزم ناو خیرالدین بارباروس. این کشتی جنگی جزو ناوهای خریداری شده از آلمان بود اما نتوانست کارچندانی در جنگ از پیش ببرد
رزم ناو خیرالدین بارباروس. این کشتی جنگی جزو ناوهای خریداری شده از آلمان بود اما نتوانست کارچندانی در جنگ از پیش ببرد

وضعیت جبهه ها

سه متحد اسلاو یعنی صربستان،بلغارستان و مونته نگرو یک نقشه جنگی مفصل و هماهنگ برای جنگ بالکان تهیه کرده بودند. طبق برنامه بیشتر ارتش بلغارستان به منطقه تراکیه حمله ور شد. بیشتر قوای عثمانی هم در شهر اسکوپیه مستقر بود.یونان حمله به اپیروس و تسالیا را برعهده گرفت. ارتش صربستان هم با 255 هزار نفر تمرکز اصلی خود را بر روی اسکوپیه گذاشته بود با این وجود ارتش عثمانی هنوز درک درستی از میزان آرایش نیروهای کشورهای اتحادیه بالکان نداشت.
بارون فون وانگیهم سفیر وقت آلمان در استانبول که نفوذ فراوانی در عثمانی داشت در گزارشی به برلین نوشت: ترکها تصور می کردند بخش عمده نیروهای بلغارستان و صربستان در مقدونیه وارد عمل شوند و آنها به کلی تراکیه را فراموش کرده بودند .

آغاز جنگ با پیشروی سریع بلغارها
جنگ اول بالکان به سرعت آغاز شد و 340 هزار سرباز بلغار از منطقه تراکیه به عثمانی حمله کردند. نیروهای بلغارستان به سرعت در ایالت آدریانوپل پیشروی کردند و به خط دفاعی شهرادرنه رسیدند. لشکر 15 عثمانی به سرعت در برابر بلغارستان عقب نشینی کرد تا از شبه جزیره گالیپولی در برابر حمله احتمالی یونانی ها دفاع کند و همین عقب نشینی یک شکاف بزرگ در خطوط دفاعی عثمانی پدید آورد. نبود اطلاعات کافی از جبهه دشمن باعث شده بود تا تمامی طرح های دفاعی ترکها که با کمک آلمانی ها آماده شده بود فایده چندانی نداشته باشند. ارتش بلغارستان در ادامه پیش روی های سریعش در 24 اکتبر 1912 در نبرد کیریک کالیس واقع در تراکیه شرقی ارتش عثمانی را شکست داد. پیروزی سریع بلغارستان باعث شد تا به سرعت آوازه جنگاوری و ارتش آموزش دیده این کشور در اروپا طنین انداز شود. ارتش عثمانی به دلیل حضور پررنگ نیروی دریایی یونان در دریای اژه و مدیترانه امکان دریافت نیروی کمکی از سوریه و فلسطین را نداشت.

پیروزی سریع بلغارها در نبرد کیریک کالیس باعث حیرت اروپاییا ها شد
پیروزی سریع بلغارها در نبرد کیریک کالیس باعث حیرت اروپاییا ها شد

ایالت آدریانوپل از 28 نوامبر تا 2 اکتبر 1912 صحنه یک نبرد بسیار بزرگ بین ارتش های بلغارستان و عثمانی بود. جنگی که به لوبورگاس معروف شد از نظر حجم نیروها و سلاح های استفاده شده بزرگترین جنگ اروپا در فاصله زمانی بین جنگ فرانسه و پروس در 1870 تا جنگ جهانی اول بود.در این جنگ خبرنگاران جنگی فراوانی حضور داشتند. 108 هزار سرباز بلغار در مقابل 130 هزار سرباز ترک می جنگیدند. در نهایت با کشته شدن سی هزار سرباز ترک این جنگ با شکست عثمانی پایان یافت و ارتش بلغارستان به دریای مرمره رسید.

نبرد لوبورگاس خونین ترین و عظیم ترین نبرد در جنگ اول بالکان بود
نبرد لوبورگاس خونین ترین و عظیم ترین نبرد در جنگ اول بالکان بود

در نزدیکی استانبول ارتش عثمانی یک خط دفاعی به نام چتالا به کمک یک مهندس آلمانی به نام فون بلوم ساخته بود. اولین نبرد معروف به چتالا در 17 و 18 نوامبر بین ترکها و بلغارها آغاز شد. ارتش های اول و سوم بلغارستان به فرماندهی ژنرال رادکو سعی در شکستن این خطوط دفاعی و رسیدن به شهر استانبول داشتند. نیروهای ترک تحت فرماندهی ناظم پاشا مقاومت شدیدی از خود نشان دادند و با وجود کشته شدن 5 تا ده هزار سرباز عثمانی موفق شدند جلوی پیشروی ارتش بلغارستان به سوی استانبول را بگیرند. این بزرگترین پیروزی نیروهای عثمانی در نبردهای زمینی جنگ بالکان و اولین شکست ارتش بلغارستان از زمان تاسیس آن بود.

مقاومت عثمانی در خط دفاعی چتالا استانبول را نجات داد و تنها شکست بلغارها را رقم زد
مقاومت عثمانی در خط دفاعی چتالا استانبول را نجات داد و تنها شکست بلغارها را رقم زد

نبردهای های یونان و عثمانی در جنگ اول بالکان

ترکها در برابر ارتش یونان هم علمکرد مناسبی نداشتند. با اینکه نیروی زمینی یونان در حد بلغارستان و صربستان نبود اما با ارتشی که 15 سال پیش در جنگ 1897 مغلوب عثمانی شده بود تفاوت داشت. شاهزاده کنستانتین فرمانده وقت ارتش یونان هم به دنبال گرفتن انتقام آن شکست تلخ بود. ارتش یونان هم مانند بلغارها پیشروی سریعی داشت. نبرد سرانتاپور نخستین جنگ بزرگ عثمانی و یونان بود. بعد از پیروزی یونانی ها در این جنگ موفق به تسخیر بندر تسالونیکا شدند. تا ده نوامبر مناطق تصرف شده یونانی ها تا غرب کاوالا گسترش یافته بود. با این حال ارتش عثمانی در21 اکتبر شهر پرزاوا را فتح کرد. اما سایروس سیرومیلیوس فرمانده ارتش یونان موفق شد ارتش عثمانی را از منطقه ساحلی هیمرا واقع در آلبانی بیرون براند. باوجود اینکه عملیات ارتش یونان برضد عثمانی همچنان ادامه داشت اما دولت عثمانی از 3 دسامبر مذاکرات صلح با صربستان،بلغارستان و مونته نگرو را آغاز کرده بود.

نبردسرانتاپور. ارتش یونان به دنبال گرفتن انتقام بابت شکست 1897 از عثمانی بود
نبردسرانتاپور. ارتش یونان به دنبال گرفتن انتقام بابت شکست 1897 از عثمانی بود

شکست مذاکرات صلح و کودتای انور پاشا

مذاکرات صلح در حالی آغاز شده بود که شهر ادرنه در معرض یک محاصره گسترده قرار گرفته بود. انورپاشا وزیر جنگ وقت عثمانی بشدت با مذاکرات صلح مخالف بود و معتقد بود جنگ دستکم تا شکستن محاصره ادرنه باید ادامه یابد. در روز 23 ژانویه 1913 مذاکرات دولت عثمانی برای صلح در کاخ وزارت امور خارجه عثمانی در جریان بود که انور پاشا به سرعت طرفدارانش را جمع کرد و با پرچم های قرمز رنگی که آیات قرآن بر روی آن نوشته شده بود وارد کاخ شدو آن را تصرف کرد. طرفداران انور با شعارهای مرگ بردولت و ما ادرنه را از دست نخواهیم داد به سرعت اعضای دولت عثمانی را محاصره کردند.یکی از افراد محافظ هیئت دولت تیراندازی کرد اما به سرعت به دست انور کشته شد. ناظم پاشا به نزد انور رفت و از اوخواست با سروصدا نظم مذاکرات صلح را برهم نزند. اما انورپاشا با شلیک یک گلوله او را کشت. انور نزد کامل پاشا صدراعظم 80 ساله عثمانی رفت و با تهدید اسلحه او را وادار به استعفا کرد. صدراعظم پذیرفت و کنفرانس صلح را تعطیل کرد. انور به سرعت تبدیل به همه کاره عثمانی شد و 1200 افسر را از وزارت جنگ بیرون کرد. او یک تنه اداره دولت و ارتش را به دست گرفت و از 20 فوریه جنگ بالکان باردیگر آغاز شد.

شکست های پیاپی عثمانی باعث شد کودتای وزیر جنگ یعنی انورپاشا شد و او آتش جنگ را دوباره شعله ور کرد
شکست های پیاپی عثمانی باعث شد کودتای وزیر جنگ یعنی انورپاشا شد و او آتش جنگ را دوباره شعله ور کرد

آغاز دوباره جنگ

اولین حمله ترکها در همین روز در جنوب گالیپولی به سمت مواضع ارتش بلغارستان انجام شد. ارتش بلغارستان تحت فرماندهی ژنرال کواچف به شدت در معرض خطر قرارگرفت اما توپخانه قدرتمند بلغارها آنها را نجات داد. با این حال ترکها در ساراکوی پیشروی هایی داشتند اما بازهم نتوانستند ادرنه را نجات دهند .
هجوم دوباره ارتش عثمانی بلغارستان را به دردسر انداخته بود اما ورود ارتش صربستان به عنوان نیروی کمکی معادله جنگ را عوض کرد. بمباران شهر ادرنه به وسیله توپخانه صربستان بسیاری از بخش های شهر را ویران کرد. محاصره ادرنه 4 ماه یعنی از سه نوامبر تا 26 مارس 1913 ادامه داشت.

محاصره ادرنه. این شهر اولین پایتخت اروپایی عثمانی بود و برای ترکها اهمیتی نمادین داشت
محاصره ادرنه. این شهر اولین پایتخت اروپایی عثمانی بود و برای ترکها اهمیتی نمادین داشت

قوای متحدین برای محاصره این شهر بسیار سنگین و پرشمار بود. مهندسان آلمانی مدعی بودند ادرنه به دلیل استحکاماتش تسخیر ناپذیر است . در جریان محاصره بلغارها سعی کردند با کمک نارنجک و بمب از طریق هوا شهر را بمباران کنند. فرمانده ارتش بلغارستان در این محاصره ژنرال نیکولوف بود. قدرت نمایی های ارتش کشور کوچک بلغارستان در برابر امپراتوری عثمانی اروپایی ها را حیرت زده کرده بود. با این حال دولت وقت بلغارستان بشدت مراقب بود اخبار کمک رسانی صربها در مطبوعات این کشور منتشر نشود. طولانی شدن محاصره باعث آغاز اختلاف بین بلغارستان و صربستان شده بود. در نهایت در نیمه شب 24 مارس حمله نهایی برای تسخیر ادرنه آغاز شد. در نهایت شهر به دست متحدین افتاد و سه روز تمامی خانه های مسلمانان و یهودیان شهر غارت شد.

ورود سربازان بلغارستان به ادرنه
ورود سربازان بلغارستان به ادرنه

پیروزی های یونان به کمک نیروی هوایی و توپخانه
شاهزاده کنستانتین در ادامه پیروزی هایش در 6 مارس 1913 در نبرد بیزانی ارتش عثمانی را شکست داد. ترکها استحکامات مفصلی در این منطقه تحت نظارت آلمانی ها ساخته بودند . یونانی ها برای درهم شکستن این استحکامات از 6 هواپیما و 80 توپ استفاده کردند. زنان محلی اهل منطقه نیز به عنوان نیروی پشتیبانی در کنار ارتش یونان حضور داشتند و حتی در برخی اوقات وارد درگیری مسلحانه هم شدند و زنانی مانند ماریا ستولی به درجه کاپیتانی ارتش یونان هم رسیدند. خطوط دفاعی پیزایی در عرض 18 ساعت و بعد از بمباران و گلوله باران گسترده به تصرف یونانی ها درآمد.

شاهزاده کنستاتین شمشیر تسلیم سربازان عثمانی را می پذیرد. او چند روز بعد از پیروزی در نبرد پیزانی به پادشاهی یونان رسید
شاهزاده کنستاتین شمشیر تسلیم سربازان عثمانی را می پذیرد. او چند روز بعد از پیروزی در نبرد پیزانی به پادشاهی یونان رسید

ارتش عثمانی برای اینکه در محاصره یونانی ها قرار نگیرد به سمت ایوانیا عقب نشینی کرد اما بیشتر آنها اسیر یونانی ها شدند. است پاشا فرمانده نیروهای ترک در نهایت تسلیم بی قید شرط نیروهایش به یونانی ها را امضا کرد و جان بسیاری از سربازانش را نجات داد.
نیروی هوایی یونان نقش پررنگی در این نبردها داشت. هواپیماهای یونان از نوع MF.7 فارمان ساخت فرانسه بودند و یک فرودگاه کوچک در نزدیکی نیکوپولیس داشتند. این هواپیماها در چند ماموریت شناسایی و بمباران موثر واقع شدند. ترکها بارها سعی کردند با شلیک تفنگ آنها را سرنگون کنند. در نهایت ان دی اسکاکوف که ملیت روسی داشت توسط نیروهای ترک سرنگون شد. اما اسکاکوف هواپیمایش را نشاند تعمیر کرد و روز بعد به یوانیا پرواز کرد و قهرمان جنگی یونانی ها شد(اینهم از مزایای هواپیماهای ملخی قدیمی).شکست در نبرد پیزایی بهای سنگینی برای عثمانی داشت و ترکها 2 هزار کشته دادند و تعداد زیادی از تجهیزات سنگین آنها به دست یونانی ها افتاد.

هواپیماهای MF.7 فارمان نیروی هوایی یونان بارها نیروهای ترک را بمباران کردند
هواپیماهای MF.7 فارمان نیروی هوایی یونان بارها نیروهای ترک را بمباران کردند

ریچاد هال مورخ معروف و پیروزی در نبرد پیزانی و تصرف یوانیا را بزرگترین دستاورد یونان در جنگ اول بالکان می دانست. با این پیروزی ها کنترل جنوب شبه جزیره اپیروس به دست یونانی ها افتاد.

ادامه شکست های عثمانی

شکست های ارتش عثمانی تنها مقابل بلغارستان ویونان نبود و صربستان نیز در نبرد موناستیر در 19 نوامبر 1913 شکست سختی به ترکها وارد کرد. با این شکست منطقه مقدونیه بعد از 5 قرن از زیر سلطه عثمانی آزاد شد. صربها برای گرفتن امتیازات بیشتر قصد پیشروی به سمت تسالونیکا را داشتند اما این منطقه قبلا به تصرف یونانی ها درآمده بود.

توپخانه ارتش صربستان بارها بلغارها را از شکست نجات داد
توپخانه ارتش صربستان بارها بلغارها را از شکست نجات داد

جنگ بر روی دریا

بر روی دریا اوضاع متفاوت بود. نیروی دریایی عثمانی با سابقه ایی بسیار طولانی از نظر شمارناوگان و تجربه از همه کشورهای اتحادیه بالکان جلوتر بود اما به دلایلی نتوانست از این برتری استفاده کند. در هفته های آغازین جنگ نیروی دریایی یونان وضعیت مناسبی نداشت. نبود سوخت و مهمات کافی کار را برای یونانی ها دشوار کرده بود. در واقع اگر نیروی دریایی عثمانی در همان روزها یک حمله همه جانبه به بنادر و جزایر یونانی ترتیب می داد شکست سختی در انتظار یونان بود. اما نیروی دریایی عثمانی تقریبا دوماه اول جنگ را صرف جنگ و گریز با کشتی های بلغارستان در دریای سیاه کرد و این بهترین فرصت را به یونانی ها برای تقویت و آماده سازی نیروی دریایی داد.

نیروی دریایی یونان در جنگ اول بالکان بشدت تعیین کننده و اثرگذار بود
نیروی دریایی یونان در جنگ اول بالکان بشدت تعیین کننده و اثرگذار بود

در اواسط نوامبر 1912 نیروی دریایی یونان جزایر فراوانی در دریایی اژه به نام های لسبوس،امبروس،آگیوس، آکارایا و پاسارا را تصرف کرد. نزدیک شدن یونان به جزایر دودکانس اصلا برای ایتالیایی ها خوشایند نبود. با تصرف این جزایر حلقه محاصره دریایی عثمانی تنگ تر شد. دولت عثمانی سعی کرد با استفاده از ناوگان تجاری سربازان خود را از سوریه به میدان جنگ منتقل کند و در نهایت 250 هزار سرباز را با این شیوه به میدان جنگ بالکان منتقل کرد. دامنه عملیات ارتش یونان هم تا آلبانی گسترش یافته بود و در نهایت کمک زیادی به استقلال این کشور از عثمانی کرد.
درنیمه شب 31 اکتبر ستوان نیکولا ووتیس شبانه و با کمک یازده قایق کوچک اژدر افکن رزم ناو ترک فتحی بلدین را غرق کرد. در همان روز نیروهای یونانی موفق به تسخیر پایگاه فرماندهی ارتش عثمانی در پرازاوا شدند. تا 9 نوامبر تعدادی از کشتی های عثمانی که قصد شکستن خط محاصره را داشتند توسط یونانی ها غرق شدند.

پوستر غرق رزم ناو فتحی بلدین به دست اژدر افکن های یونانی در پایین عکس نیکولا وویتس دیده می شود
پوستر غرق رزم ناو فتحی بلدین به دست اژدر افکن های یونانی در پایین عکس نیکولا وویتس دیده می شود

تلاش عثمانی برای شکستن خط محاصره دریایی

به دلیل این محاصره بخش اعظم ناوگان دریایی ترکها در تنگه داردانل گیر افتاده بود. یونانی ها قصد حمله به تنگه و از بین بردن بقیه کشتی ها را داشتند اما از ترس واکنش بین المللی دست به چنین کاری نزدند. 16 دسامبر 1912 نبرد اللی در حوالی تنگه داردانل رخ داد. 9 ناوشکن ،4 ناو محافظ و 6 اژدر افکن نیروی دریایی عثمانی برای شکستن خط محاصره به سمت ورودی تنگه حرکت کردند. رزم ناو جورجیوس آواروف نقش بسیار مهمی در پیروزی نیروی دریایی یونان در این نبرد داشت. در واقع این ناو با استفاده از سرعت زیاد و سلاح های قدرتمند خود با کمک 7 کشتی کلاس هیدرا ناوگان عثمانی را درهم کوبید. پیروزی یونان در نبرد اللی آزادی کاملی به نیروی دریایی یونان در دریای اژه داد و جلوی ادامه انتقال نیروهای عثمانی از طریق دریا را گرفت. این اتفاق در نهایت موجب شکست ترکها در نبردهای زمینی هم شد.

رزم ناو جورجیوس آواروف ستاره نیروی دریایی یونان در جنگ بالکان. جالب اینکه تا اواسط دهه 40 میلادی در خدمت بود و اکنون در موزه نظامی نگه داری می شود
رزم ناو جورجیوس آواروف ستاره نیروی دریایی یونان در جنگ بالکان. جالب اینکه تا اواسط دهه 40 میلادی در خدمت بود و اکنون در موزه نظامی نگه داری می شود

در 20 دسامبر رووف اربای ژنرال عثمانی فرماندهی نیروی دریایی را به عهده گرفت. او سعی داشت این محاصره طاقت فرسا را درهم بشکند. حملات پراکنده فایده چندانی برای ترکها نداشت و حتی در جریان این نبردها برای اولین بار در تاریخ جنگ های دریایی یک زیر دریایی دلفین یونان موفق به غرق یک کشتی جنگی عثمانی با شلیک اژدر گردید. تا ژانویه 1913 این حملات پراکنده ادامه پیدا کرد که با هشیاری یونانی ها ناکام ماند.
در 18 ژانویه آخرین تلاش ناوگان دریایی عثمانی برای درهم شکستن این محاصره انجام شد. کشتی جورجیوس آوروف اصلی ترین خطر برای ترکها بود و هدف اصلی آنها بود. نیروی دریایی عثمانی برای منحرف کردن این ناو یک هواپیمای سبک برای بمباران جزایر یونان فرستاد و این کشتی را از مسیر ناوگان عثمانی منحرف کرد. ناو جنگی حمیدیه از این فرصت استفاده کرد و در 13 و 14 ژانویه تعدادی از کشتی های بابری یونانی را غرق کرد. در جریان این عملیات ترکها تعدادی از کشتی های یونانی کلاس هیدرا را به غنیمت گرفتند و برای بالا بردن روحیه نیروهای خود آن را حیدرین بارباروسا(به یاد خیرالدین بارباروسا دریاسالار معروف ترک قرن 16 ) نام گذاری کردند.

نمودار جالب مجله فرانسوی ایلستراسیون فرانسه و مقایسه دارایی های نیروی دریایی یونان و عثمانی. یونان در سمت راست و عثمانی در سمت چپ قرار دارند
نمودار جالب مجله فرانسوی ایلستراسیون فرانسه و مقایسه دارایی های نیروی دریایی یونان و عثمانی. یونان در سمت راست و عثمانی در سمت چپ قرار دارند

این باعث نگرانی دولت وقت یونان شد و یک ناوگان عظیم تحت فرماندهی دریاسالار پاولوس کونتوریس فرمانده نیروی دریایی راهی منطقه دریای اژه گردید. صبح روز 18 ژانویه ناوگان عثمانی در نزدیکی جزیره لیمنوس شناسایی شد. در نبردی که به نام لیمنوس معروف شده بازهم ناو جنگی آوروف ستاره نبرد بود( جالب اینکه این ناو جنگی تا اواسط دهه 40 میلادی در خدمت بود و اکنون به صورت صحیح و سالم در موزه نظامی یونان نگه داری می شود) آوروف کشتی باربارا حیدرین را هم غرق کرد. در نهایت شکست سنگین در نبرد لنوس بار دیگر باعث عقب نشینی عثمانی به تنگه داردانل شد. یونانی ها برای اطمینان خاطر دست به یک حرکت شگفت انگیز زدند. در روز 24 ژانویه دو ستوان خلبان نیروی هوایی یونان به نام های مایکل و آرسیتید موتوزیس بعد از طی یک مسافت 180 کیلومتری و صرف 140 دقیقه زمان خود را به پایگاه دریایی نگارا رساندند و با پرتاب 4 بمب تعدادی از کشتی های نیروی دریایی عثمانی را از بین بردند.
این عملیات اولین ماموریت هوانوردی نظامی-دریایی جهان بود و بازتاب فراوانی درمطبوعات دنیا داشت.

هواپیماهای نیروی هوایی یونان در حال عزیمت به اولین ماموریت نظامی هوایی خود بر روی دریا
هواپیماهای نیروی هوایی یونان در حال عزیمت به اولین ماموریت نظامی هوایی خود بر روی دریا

روزهای پایانی جنگ اول بالکان

پیروزی های نیروی دریایی یونان در برابر عثمانی عملا کار جنگ اول بالکان را بعد از سه ماه درگیری به اتمام رساند. قدرت دریایی یونان در پیروزی کشورهای اتحادیه بالکان آنقدر موثر بود که ژنرال ایوانف فرمانده ارتش دوم بلغارستان ناوگان دریایی یونان و خصوصا کشتی های جنگی کلاس آوروف را دلیل برتری اتحادیه بالکان برابر عثمانی می دانست.

ژنرال ایوانف فرمانده ارتش دوم بلغارستان. او معتقد بود بدون نیروی دریایی یونان عثمانی مغلوب نمی شد
ژنرال ایوانف فرمانده ارتش دوم بلغارستان. او معتقد بود بدون نیروی دریایی یونان عثمانی مغلوب نمی شد

نیروهای صرب در هفته های آخر جنگ تحت فرماندهی مارشال پوتنیک پیروزهای متعددی کسب کردند مناطق مقدونیه، کوزوو و شمال آلبانی به دست صربها افتاد. مبارزان مونته نگرویی در این نبردها به صربها کمک می کردند. اگرچه حضور ارتش صربستان در آلبانی دائمی نبود این کشور در 13 آوریل 1913 مجبور به عقب نشینی شد.

دلایل شکست عثمانی در جنگ اول بالکان

امپراتوری رو به زوال عثمانی در جنگ بالکان شکست های سنگینی خورد. بروز این شکست ها دلایل متعددی داشت. یکی از این دلایل ورود به مهلکه جنگ بدون آمادگی لازم بود. در حالی که تاپایان جنگ اول بالکان شمار نیروهای متحدین به 912 هزار نفر رسیده بود ارتش عثمانی تنها 500 هزار سرباز در جبهه نبرد در اختیار داشت. وضعیت جاده ها ارتباطی وریلی ترکها بشدت نابسامان بود. بسیاری از افسران واحدهای مختلف تازه در روز اول اکتبر 1912 به سمت خود منصوب شده بودند. هانادان نظیر مورخ معروف ترک در مورد جنگ اول بالکان می گوید: دولت عثمانی می بایست با دیپلماسی جلوی شروع جنگ را می گرفت اما ناظم پاشا وزیر جنگ وقت و محمود پاشا وزیر نیروی دریایی با دادن گزارش های فریبنده معتقد بودند ارتش برای جنگ آماده است . ارتش عثمانی به دلیل سوظن های بیمارگونه عبدالحمید دوم برای سالها هیچ مانور و یا تمرین نظامی برگزار نکرده بود. بعد از انقلاب ترکان جوان نیز فرصت کافی برای آموزش نیروها نبود. بسیاری از افسران جوان هیچ درکی از میدان جنگ نداشتند. بسیاری از افسران باتجربه بعد از ضد انقلاب 1909 به جرم مخالفت با ترکان جوان تصفیه و اخراج شده بودند.

ماژور فون لوسور مامور آموزش سربازان ارتش عثمانی بود و در خاطراتش به خوبی دلایل شکست این کشور در جنگ اول بالکان را بررسی کرده است
ماژور فون لوسور مامور آموزش سربازان ارتش عثمانی بود و در خاطراتش به خوبی دلایل شکست این کشور در جنگ اول بالکان را بررسی کرده است

یک افسر آلمانی به نام ماژور اتوفون لوسور که مامور آموزش سربازان عثمانی بود در خاطراتش می نویسد: بسیاری از سربازان حتی نمی دانستند چگونه از اسلحه استفاده و با آن شلیک کنند. خدمات پشتیبانی ترکها از تدارکات گرفته تا خدمات پزشکی بسیار ضعیف بود.
پزشک و دارو برای جبهه کافی نبود. دولت عثمانی حتی از تامین آذوقه سربازا عاجز بود و بسیاری از سربازان در خانه روستاییان غذا می خوردند. جیره غذایی ارتش تنها شامل روزی 90 گرم پنیر و 150 گرم گوشت بود و برای سربازانی که مجبور بودند در جاده های سخت و طولانی بالکان پیاده روی کنند کافی نبود. بارش شدید باران در پاییز و زمستان 1912باعث شد تا روند انتقال مهمات هم با دشواری هایی مواجه شود.

آغاز مذاکرات صلح لندن

مذاکرات صلح در 30 مه 1913 در شهر لندن آغاز شد. علاوه بر تمام کشورهای درگیر کشورهای ایتالیا ،روسیه، آلمان و اتریش در آن حضور داشتند. روند مذاکرات آنقدر طولانی و پرسروصدا شد که ادوارد گری وزیر امورخارجه وقت انگلستان به کشورهای درگیر هشدار داد در صورتی که هرچه زودتر به توافق نرسند باید لندن را ترک کنند.روند مذاکرات بسیار پیچیده بود. روسیه از صربستان و مونته نگرو پشتیبانی می کرد. آلمان هم سعی می کرد بی طرف باقی بماند. در نهایت در روز 30 آوریل معاهده صلح امضا شد. براساس معاهده لندن عثمانی بعد از 500 سال تمامی مستعمرات اروپایی خود را از دست داد و تنها بخش کوچکی از اطراف استانبول به عنوان خاک اروپایی این کشور باقی ماند. با فشار کشورهایی نظیر اتریش و حتی ایتالیا کشور آلبانی در سواحل دریای آدریاتیک اعلام موجودیت کرد و عملا راه صربستان به طرف این دریا بسته شد. صربستان بشدت با تشکیل آلبانی مخالف بود اما نتوانست کاری از پیش ببرد. منطقه سنجاک پازار که در سال 1908 به اشغال اتریشی ها درآمده بود بین صربستان و مونته نگرو تقسیم شد.

مذاکرات صلح لندن. این مذاکره جنجالی آنقدر پیچیده طولانی شد که در نهایت تقریبا همه کشورهای درگیر از آن ناراضی بیرون آمدند
مذاکرات صلح لندن. این مذاکره جنجالی آنقدر پیچیده طولانی شد که در نهایت تقریبا همه کشورهای درگیر از آن ناراضی بیرون آمدند

اعضای اتحادیه بالکان معتقد بودند کشور آلبانی باید بین کشورهای این اتحادیه تقسیم شود اما پشتیبانی اتریش مانع از این اتفاق شد. حل و فصل سرنوشت جزایر دریای اژه هم به قدرت های بزرگ واگذار شد. انگلستان نقش بسیار مرموزی در این جنگ داشت علی رغم مخالفت ظاهری انگلستان با تجزیه عثمانی دولت این کشور قبل از آغاز این نبرد ارتش یونان را بشدت تقویت کرده بود. انگلستان محرمانه یونان را برای ورود به جنگ تشویق کرد و قصد داشت با این کار جلوی نفوذ متحدان روسیه مانند صربستان و مونته نگرو را بگیرد.بلغارستان ناراضی ترین کشور اتحادیه بالکان بود. دولت آلمان سعی می کرد از بلغارستان برضد روسیه استفاده کند. آلبانیایی ها با وجود استقلال همچنان ناراضی بودند چرا که 40 درصد از جمعیت آلبانیایی تبارها در بیرون مرزهای این کشور بودند. این جنگ در طی مدت بسیار کوتاه باعث کشته شدن 85 هزار نفر شده بود که سهم عثمانی 50 هزار نفر بود.

نقاشی نمادین از روزهای اتحاد اعضای اتحادیه بالکان. اتحادی که برسر تقسیم منافع خیلی زود فروپاشید
نقاشی نمادین از روزهای اتحاد اعضای اتحادیه بالکان. اتحادی که برسر تقسیم منافع خیلی زود فروپاشید

جنگ اول بالکان تاثیر بسیاری در بافت فرهنگی و جمعیتی منطقه داشت. کشورهای پیروز سیاست های ملی و مذهبی خود را اجرا کردند. بسیاری از مردم به زور کوچانده شدند. نام شهرها و روستاهای بسیاری عوض شد. مردم مقدونیه بیشترین آسیب را دیدند و به زو محل زندگی خود را ترک کردند. کلیسای ارتدکس بلغارستان هزاران نفر از مردم قوم پوماک را غسل تعمید داد. بسیاری از معلمان و کشیشان مقدونی توسط صربها شکنجه و کشته شدند. کشورهای پیروز تمام مبارزان محلی را خلع سلاح کردند. مسلمانان بسیاری هم مجبور به ترک مناطق تازه تصرف شده شدند. در طول جنگ بسیاری از روستاهای مسیحی جنوب مقدونیه توسط سربازان ترک سوزانده شد و یونانی ها هم مشابه این کار را با روستاهای مسلمانان انجام دادند.این جنگ بر معادلات سیاسی اروپا هم اثر گذار بود. روسی بشدت از قدرت گیری امپراتوری اتریش-مجارستان هراسان بود. فرانسه با بررسی جنگ فهمید که آمادگی جنگ یک تنه با آلمانی ها را ندارد و به دنبال ایجاد یک اتحاد با روسیه بود. در نهایت میزان اختلافات در پایان جنگ اول بالکان آنقدر زیاد بود که خیلی زود و در تابستان 1913 آتش جنگ دوم بالکان شعله ور شد.

وضعیت بالکان بعد از جنگ اول. بلغارستان راضی ترین و صربستان ناراضی ترین کشور بود
وضعیت بالکان بعد از جنگ اول. بلغارستان راضی ترین و صربستان ناراضی ترین کشور بود

پیش زمینه های جنگ دوم بالکان
پایان جنگ اول بالکان و امضای معاهده صلح لندن نه تنها هیچ کمکی به کم کردن اختلافات در این منطقه نکرد بلکه باعث شد تا اختلافات کشورهای این منطقه چند برابر شود. اتحادیه بالکان در جنگ اول با عثمانی موفق به تصرف مستعمرات اروپایی عثمانی شامل مناطق آلبانی، مقدونیه،سنجاک و تراکیه شدند. براساس معاهده لندن قرارشده بود جنوب مقدونیه نصیب بلغارستان شود و بخش شمالی آن هم با داوری روسیه و تزار نیکلای دوم بین کشورهای پیروز تقسیم شود. اما در جریان جنگ صربستان بخش های از جنوب مقدونیه را تسخیر کرد و یونان هم بندر بزرگ سالونیک مقدونیه واقع در جنوب این کشور و سواحل دریای اژه را به تصرف خود درآورد. نمایندگان بلغارستان در کنفرانس لندن بشدت به این اتفاق معترض شدند و به صربها بابت نقص توافق امضا شده پیش از جنگ انتقادهای شدیدی را وارد کردند. بلغارستان مدعی بود یونان وصربستان به دلیل عدم پای بندی به توافقات قبل از جنگ باید به سرعت مناطق اشغالی مقدونیه را تحویل دهند. اما صربستان دولت بلغارستان را به زیاده خواهی متهم کرد و معتقد بود براساس معاهده های امضا شده قرار بود کل منطقه آلبانی نصیب صربستان شود و حالا با اعلام استقلال این کشور عملا دست صربستان از غنائم جنگ کوتاه مانده است. به زودی درگیری های کوچک مرزی بین سه کشور صربستان، بلغارستان و یونان آغاز شد.

تمرکز نیروها پیش از آغاز جنگ دوم بالکان
تمرکز نیروها پیش از آغاز جنگ دوم بالکان

در 19 مه 1913 و دو روز بعد از امضای معاهده لندن صربستان و یونان در یک قرارداد محرمانه دفاعی با یک دیگر متحد شدند. بر طبق این معاهده اگر این دو کشور مورد حمله اتریش و یا بلغارستان قرار می گرفتند از یکدیگر دفاع می کردند. ایوان گیشوف نخست وزیر بلغارستان در 21 مه به سرعت با یونانی ها وارد مذاکره شد و عملا همه متصرفات یونان در جنوب مقدونیه را به رسمیت شناخت و سعی داشت با این کار تلاش های صربستان را از طریق دیپلماتیک خنثی کند. اما گیشوف برکنار شد و این طرح به جایی نرسید.

آغاز اختلافات روسیه و بلغارستان

یک مشکل دیگر بلغارها کشوری به نام رومانی بود. براساس معاهده لندن قرار بود شهر مرزی سیلسترا بلغارستان به رومانی واگذار شود وزیر امورخارجه بلغارستان پیشنهاد کرد در ازای باقی ماندن این شهر در خاک بلغارستان مناطق مرزی دیگری به رومانی واگذار شود و بلغارستان حقوق تمامی رومانیایی های مقیم مقدونیه را نیز به رسمیت می شناخت. رومانی نپذیرفت و بلافاصله تهدید به استفاده از نیروی نظامی کرد. دولت روسیه به عنوان میانجی به سرعت وارد عمل شد و بعد از مذاکراتی که در سنت پترزبورگ برگزار شد بلغارستان قول داد شهر سلیسترا را به رومانی تحویل دهد. این میانجی گری روسها به ضرر بلغارها تمام شد و آنها بشدت به دولت وقت روسیه بدبین کرد. روسیه بلافاصله پیشنهاد میانجیگری برای حل اختلافات با صربها را کرد که دولت بلغارستان آنرا رد کرد. دولت بلغارستان در یک اقدام بشدت عجیب و نسنجیده دیگر پیمان اتحاد طولانی مدت خود با دولت روسیه را نیز لغو کرد.

کارول اول پادشاه رومانی. ورود این کشور به معادلات پیچیده اختلافات بالکان وضع بلغارستان را بدتر از همیشه کرد
کارول اول پادشاه رومانی. ورود این کشور به معادلات پیچیده اختلافات بالکان وضع بلغارستان را بدتر از همیشه کرد

. دولت روسیه برای ایجاد این اتحاد با بلغارستان تلاش های دیپلماتیک و پول فراوانی خرج کرده بود . قرار بود این پیمان که قدمتی 35 ساله داشت جلوی نفوذ اتریش در بالکان را بگیرد اما تمصمیم احمقانه بلغارها منجر به لغو آن شد. بلافاصله بعد از این اتفاق سازونوف وزیر خارجه روسیه به استیویان دانف نخست وزیر تازه بلغارستان گفت : دیگر از ما هیچ انتظاری نداشته باشید و تمام توافق های مان را از سال 1902 تا کنون فراموش کنید.با لغو پیمان اتحاد بین روسیه و بلغارستان عملا سه کشور بلغارستان،صربستان و یونان در آستانه یک جنگ قرار گرفتند.

ادامه دارد

تهیه و گرد آوری: زهرا صادقیان

منابع

فرمانروایان خلیج شاخ زرین نوشته نوئل باربر

تاریخچه جنگ ایتالیایی ترکی نوشته هنری بللر

پرسش شرق نوشته ای ال مکینف

کتاب کارنامه جنگ های بالکان نوشته لری کولف و کیریستین کولوری

عثمانیان در ایلیریا ، گذری بر ملیت آلبانیایی در قرن 20 نوشته الیجارشی

تاریخ کوتاه کوزوو نوشته نول مالکووم

تاریخ تمدن یونان بخش تاریخ 4000 ساله اپیروس

جنگ بین بلغارستان و ترکیه 1912-1913 تهیه شده توسط وزارت جنگ بلغارستان

تولد ارتش مدرن عثمانی و ترکیه نوشته هادان نظیر

جزییات شکست عثمانی در بالکان 1912-1913 نوشته ادوارد جریکو اریکسون

تاریخ مختصر جنگ بالکان چاپ شده توسط ارتش یونان

داستان درونی کنفرانس صلح نوشته امیل جوزف دیلون

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن