سوخترسان بدون سرنشین ام کیو 25 استینگ ری

امریکا از سال 2006 میلادی  برنامه های زیادی  را برای توسعه یک طرح جنگنده رزمی بدون سرنشین  جت ناو نشین اغاز کرد. این برنامه ها دو هدف دنبال می کرد  یکی است  یکی جنگنده تهاجمی پنهانکار بدون سرشنین برای نیروی دریایی و دیگر ساخت یک نسخه سوخترسان بر اساس ان .

چندین  طرح از ان سال تا کنون توسط نیروی  دریایی ازمایش شد که همگی پهپادها کاملا خودکار بودند که حتی بدون نیاز به هدایت کننده زمینی  توان نشست  و برخواست روی ناو  و انجام عملیات داشتند. در میان این طرح ها میتوان به چهار طرح اصلی اشاره کرد که شامل سی گوست نسخه از پهپاد  ار کیو 170 که توسط لاکهید به نیروی دریایی پیشنهاد شد ولی هرگز مورد موافقت قرار نگرفت، دومی فانتوم ری بود این هواپیما بدون سرنشین تهاجمی رزمی  برای نیروی هوایی توسعه  یافته ولی نسخه ناو نشین  ان نیز نیز به نیروی دریایی پیشنهاد  شد ولی در نهایت طرح به جای نرسید و در یک فروند از ان ساخته شده ، دیگری سی اونجر نسخه  دریایی پهپاد رزمی  اونجر که برای نیروی هوایی ساخته شد. اونجر  هنوز طرحی نامشخص است و احتمالا  در نهایت برای نیروی هوایی تولید خواهد شد ولی نیروی دریایی این طراح را هنوز  قبول  نکرده و حتی برای  نیروی دریایی نسخه ساخته  نشده است

طرح ایکس47 بی که عملا اولی پهپاد ناونشین  تاریخ است. این پهپاد بر اساس  طرح ایکس45 ساخته شده که به عنوان یک پهپاد  تهاجمی جت دارای موتور توربوفن  و دهلیز داخلی با توان حمل دو بمب هدایت شونده بود .این پهپاد از سال 2016 دست به عملیات بر روی ناو هواپیمابر زد  و به شکل رسنی اولین  پهپادی بود که روی ناو نشست و برخواست  کرد .این طرح با وجود کارایی بسیار بالا در نهایت لغو شد  زیرا یک پاییه  فناوری برای تکمیل  طرح جدید بر اساس همین ایکس47 برای ورود به خدمت در سال 2022 به بعد است که احتمالا نسخه  رزمی پهپاد ام کیو25 است

پهپاد ام کیو25

در سال 2016 میلادی  نیروی دریایی طی برنامه با نام UCLASS به دنبال یک پهپاد جت برای سوخت رسانی هوایی به جنگنده های  اف35 و سوپر هورنت میگشت. در این طرح چندین طرح شرکت کردند از جمله نورث روپ با طرح ایکس47 بی ولی در نهایت  این بوئینگ با که  با ارائه یک نسخه  از فانتوم ری پیروز میدان  شد. سوخترسانی توسط بی سرنشین ها  قبلا انجام شده بود دست کم نیروی هوایی امریکا از یک ام کیو4 به یک ام کیو4 دیگر سوخت رسانده بود  از این رو این کار انجام شده ان هم به شکل خودکار. در نیروی دریایی   اگرچه ایکس47بی دست به سوختگیری هوایی زده بود ولی تا ان زمان سوخت نداده  بود

در نیروی دریایی امریکا در دهه 1960 هواپیما ای3  و بعد ای6  نقش سوخت رسان را داشتند  ولی از دهه 1970 نسخه سوخت رسان هواپیما گشت ضد زیر  دریایی اس3 وایکینگ با نام کی اس3  نقش سوخت رسان را داشت . همه انها ناونشین بودند و تنها به یک هواپیما در یک زمان سوخت میدادند. از سال 2005 به بعد سوپر هورنت کم کم جای  کی اس3 را گرفت تا اینکه این پرنده در سال 2015 از خدمت خارج شد ولی سوپر هورنت یک جنگنده چند منظوره است و نیروی دریایی به این فکر میکند که پرواز های زیاد  سوخت رسانی باعث کاهش عمر و افزایش هزینه  عملیات سوپر هورنت های موجود می شود از این رو ام  کی25 یک راه حل  ارزان است

عملا تمامی فناوری های  موجود در دست  بوئینگ بود  و نرم افزار های خودکار  سوخت رسانی هم  از یک بی سرنشین قبلا وجود داشت و تجربه  عملیات  بر روی ناو هواپیمابر نیز توسط   پهپاد ایکس47 نروث روپ نیز به دست امده بود  از این رو تنها با تغییر طرح فانتوم ری  پهپاد  جدید ام کیو25 استینگ ری توسعه یافت

این پهپاد بر اساس طرح فانتوم ری ساخته شد. فانتوم ری یک طرح جنگنده پهپاد  تهاجمی   برای نیروی هوایی بود  که خود پاییه برای طرح ایکس45 شد.  فانتوم ری دارای بدنه کشیده و باریک به شکل بال پرنده بود که نه دم داشت و نه سکان عمود و از یک موتور  General Electric F404-GE-102D بهره میبرد.  موتور اف404 همان موتور  است که روی جنگنده اف18 هورنت نصب است ولی نسخه  نصب شده روی فانتوم  ری فاقد پس سوز بود و هواپیما را به بیشترین سرعت988 کیلومتر بر ساعت رساند. در میان بدنه  دارای یک دهلیز داخلی با توان حمل 2050 کیلوگرم  سلاح بود که میتواند شامل دو بمب لیزری و یا ماهواره ای  225 و یا 900 کیلوگرمی باشد

در مرحله اول ام کیو25 که توسط بوئینگ به نیروی دریای پیشنهاد   شد و ساخته و تحویل و ازمایش نیز شد یک نسخه  از اسکای ری با همان شکل  بال پرنده  را داشت ولی در اوائل سال 2017 نیروی دریایی اعلام کرد به دلیل محدودیت فضا  بال پرنده برای این نقش مناسب  نیست و بوئینگ با کمی تغییر  نسخه ای از ام کیو 25  را توسعه داد که اگرچه ان نیز مانند  اسکای ری فاقد سکان عمودی است ولی دارای دم است.به نسخه بال پرنده که شبیه  فانتوم ری است MQ-25A گفته می شود.

در نهایت  نسخه مجهز به دم وارد خدمت و به شکل عملیاتی خدمت خواهد کرد اگرچه بیشترین پیش نمونه ساخته شده نسخه بال پرنده هستند که جهت تکمیل ازمایشات می باشند

ام کیو 25 در حال فرود روی ناو در حالی که دارای یک غلاف سوخترسانی زیر بدنه است

ام کیو25 شکل کلی را حفظ کرده ولی تفاوت های  نیز دارد برای نمونه دارای  موتور انگلیسی رولز ریس AE 3007N است که میتواند بیش از 7000 پاوند رانش فراهم بکند. این موتور برای جت های تجاری  توسعه یافته و روی هواپیماهای  مسافربری چون سری ای ارجی 145 برزیلی و چند جت تجاری نصب شده که البته همکی جت های  کوچک با ظ رفیت زیر 50 نفر هستند ولی این موتور روی پهپاد ام کیو4 یعنی بزرگترین پهپاد جت نیز نصب شده. دلیل نصب موتور متفاوت با فانتوم ری کاهش مصرف سوخت بود زیرا ام کیو25 قرار بود از سوخت داخلی خود به جنگنده های دیگر  بدهد از این رو با کاهش مصرف  سوختش هم بردش  افزایش می یافت  و هم سوخت قابل حملش

دهلیز میانی به جای بمب به سوخت داده شده.این پرنده میتواند تا فاصله شعاع 1300 کیلومتری ناو دست  به سوخت رسانی بزد .بوئینگ میگویند این هواپیما میتواند   6.8 تن سوخت حمل کند که میتواند  در برد 930 کیلومتری ناو دست  به سوخترسانی بزند و دست کم 4 تا 6 هواپیما را سوخت بدهد و برای  این کار  از یک غلاف  سوخت رسانی شلنگی زیر بدنه  بهره میبرد  که بر گرفته شده از غلاف سوخت رسانی زیر بال کی سی 130 تفنگدارن دریایی می باشد . این  غلاف دارای   یک شلنگ به طول 40 متر است که میتواند تا1100 لیتر سوخت بر دقیقه منتقل کند .

هنوز اطلاعاتی  از اینکه  این هواپیما دارای چه سرعت و چه سقف پروازی است منتشر نشده ولی یکی از برنامه های اینده  که بوینگ دارد این است که نسخه تهاجمی این هواپیما مجهز به دهلیز  داخلی برای حمل دو سلاح هدایت شونده را نیز به نیروی دریایی  پیشنهاد کند که با در نظر گرفتن واینکه نسخه سوخت رسان مورد پسند واقع شده احتملا این نسخه نیز به خدمت در خواهد امد. حتی بوئینگ پا را فراتر از این گذاشته  و در مورد ساخت نسخه جنگ الکترونیک  و سرکوب پدافند  نیز صحبت کرده. قرار است نسخه سوخت رسات از سال 2020 وارد خدمت شود اگرچه 5 فروند در سال 2019 تحویل و مورد ازمایش قرار گرفت .این پرنده  حدود 25 میلیون دلار قیمت خواهد داشت که   نسخه تهاجمی ان در اینده نزدیک   بیش از35 میلون دلار قیمت داشته باشد از این رو اینده درخشانی خواهد داشت. تا اواخر سال 2020 میلادی 11 فروند تحویل خواهد شد و تا سال 2024 در مجموع 72 فروند  تحویل می وشد که سفارس فعلی است

طبق محاسبه نیروی دریایی یک پنجم عمر سوپر هورنتها به ماموریت سوخترسانی هوایی میگذرد از این رو نیروی دریایی خواهان توسعه هواپیما بدون سرنشین سوخت رسان ام کیو25 برای کاهش بار سوخت رسانی از شانه سوپر هورنت شد

عبدالحمید تارخ