موشک های ضد کشتی یمنی ها
موشک های ضد کشتی یمنی ها
حوثی‌ها یمن همزمان با تلاش برای دستیابی به انواع و اقسام موشک‌های زمین به زمین برای ضربه زدن به زیرساخت‌های تجاری و زیربنای عربستان در جریان نبرد با عربستان که بعد در نهایت به عنوان یک نیروی نیابتی جمهوری اسلامی ایران همچنان به تلاش خود برای گسترش توان موشکی خود ادامه داد، نگاهی نیز به دریا و توان تهاجم دریایی داشت
یمن در کنار تنگی باب‌المندب قرار دارد جایی که دریایی سرخ را به اقیانوس هند متصل می‌کند. دریای سرخ نیز از طرف شمال به کانال سوئز و کانال سوئز به دریای مدیترانه راه دارد.. مدیترانه و کانال سوئز و دریای سرخ راهی برای دور زدن قاره آفریقا برای تجارت جهانی است جایی که کشتی‌ها برای اینکه سریعتر به مقصد برسند به جای دور زدن دماغی امید آفریقای جنوبی به راحتی با رد کردن کانال سوئز با رد شدن از دریای سرخ به اقیانوس هند می‌روند و به این گونه اروپا و آمریکا به راحتی به جنوب شرقی آسیا و شبه قاره هند ختم می‌شود
از این رو یمنی‌ها می‌دانند که اگر بتوانند دریایی سرخ و تنگه باب‌المندب را برای تجارت جهانی ناامن کنند یک اهرم فشار بزرگ در دست دارند، اتفاقی که نیز افتاد
زمانی که اسرائیل دست به حمله زمینی به غزه در پی حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل گرفت، یمنی ها تلاش به ضربه زدن به کشتی‌های تجاری غربی که از این باب‌المندب می‌گذشتند گرفتند. حالا اینکه چقدر این حملات موثر بود و در ادامه با آماری تا امروز از این حملات وجود دارد می‌پردازیم ولی این مقاله نگاهی به تسلیحات ضد کشتی که یمنی‌ها در اختیار دارند می باشد
یمنی‌ها با سه سلاح تاکنون تلاش کردن به کشتی‌های دشمن حمله کنند. این کشتی‌ها چه کشتی‌های تجاری بودند و چه کشتی‌های مسلح نظامی یا با پهپادهای انتحاری یا با موشک‌های کروز ضد کشتی و یا با موشک‌های بالستیک ضد کشتی مورد حمله قرار گرفتند
در این میان بیشترین استفاده توسط پهپادهای انتحاری انجام شده که در مقاله‌ای به آنها پرداختیم که تقریباً تاثیر چندانی به دلیل سرعت و روش استفاده از آنها نداشته. دو سلاح دیگر کارهای بهتری داشتند که به آنها در این مقاله می‌پردازیم
یک موشک‌های بالستیک ضد کشتی
استفاده از موشک بالستیک در نقش ضد کشتی ایده جدیدی نیست و برمی‌گردد به دوران شوروی زمانی که شوروی بر روی یک نسخه از موشک‌های اسکاد سی یک دوربین اپتیکی مرحله آخر نصب کرد که موشک در مرحله آخر تصاویر دوربین را برای یک اپراتور می‌فرستاد تا اپراتور بر روی هدف قفل و با آن بتواند شناور جنگی را بزند. طرح در آن زمان عملیاتی نشد ولی این طرح بعدها توسط کشورهایی چون چین و ایران بر روی موشک‌های چون دانگ فنگ ۲۱ و خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفت. نکته جالب این است که اولین کشوری که به شکل عملیاتی و جنگی در یک جنگ از موشک بالستیک ضد کشتی استفاده کرد همین یمنی‌ها و نیروهای حوثی تحت رهبری ایران بودند ولی موشک‌های بالستیک ضد کشتی حوثی‌ها شامل چه مواردی هستند
دست کم حوثی ها تاکنون ۶ موشک بالستیک ضد کشتی را به نمایش گذاشتند که همه آنها دارای یک سامانه اپتیکی مرحله آخر بر روی سر خود است
اولین آن عاصف است. موشک بالستیک تک مرحله سوخت جامد است که بسیار شبیه موشک‌های خانواده فاتح ۱۱۰ ایرانی است. موشک از نظر شکل ظاهری اندازه وبرد به فاتح ۳۱۳ شبیه است ولی آن را می‌توان در بین موشک‌های بالستیکی ایرانی شبیه موشک بالستیک ضد کشتی فاتح مبین دانست
بر اساس ادعای حوثی‌ها این موشک ۴۰۰ کیلومتر برد و دارای کلاهک ۵۵۰ کیلوگرمی است. موشک دارای ۴ بالچه هدایت جلویی برای هدایت مرحله آخر است ولی بر اساس دیدگاه منابع غربی دارای کلاهک جدا شونده نیست. در جلوی موشک یک سامانه دوربین اپتیک حرارتی وجود دارد که در مرحله آخر کاربر با روشن کردن آن دشمن را کشف کرده و به آن حمله می‌کند.
ولی یک مشکل اساسی که وجود دارد( در مورد تمامی موشک های بالستیک ضد کشتی در جهان) و این است که سرعت نهایی این موشک حدود ۳ ماخ است سرعت در مرحله آخر آنقدر زیاد است که با در نظر گرفتن زمان ارسال تصاویر به شکل زنده برای اپراتور کاربر زمان بسیار کمی برای شناسایی هدف و قفل بر روی آن را دارد. این یک نکته بسیار مهم است شاید برای همین چینی‌ها در طرح‌های نوین خود تلاش کردند به جای استفاده از اپتیک از رادار برای اسکن نهایی هدف و قفل روی هدف استفاده کنند. همچنین مسئله بعد برای دست کم حوثی‌ها این است که آنها در فاصله دور چگونه اول هدف را شناسایی و مکان آن را کشف کنند تا بتوانند به آن منطقه موشک را شلیک کنند تا در مرحله آخر دست به هدایت آن با اپتیک بزنند. شناسایی اهداف در برد بیش از ۱۵۰ کیلومتری دست کم نیاز با آواکس و یا ماهواره دارد
موشک دیگر موشک بالستیک ضد کشتی تانکیل است. موشک تانکیل شباهت بسیار زیادی به موشک رعد ۵۰۰ ایرانی دارد
شکل ظاهری بالچه تعادل عقبی و حتی شکل دماغه و بالچه جلویی برای هدایت مرحله آخر شباهت زیادی به رعد ۵۰۰ دارد، با این تفاوت که رعد ۵۰۰ ایرانی دارای سیستم هدایت ماهواره درونی برای زدن اهداف ثابت است ولی تانکیل حوثی‌ها دارای سیستم هدایت اپتیکی است و به گفته آنها دارای برد ۵۰۰ کیلومتر است
برخلاف عصف که سیستم هدایت اپتیکی سر آن شباهت زیادی به موشک خلیج فارس و یا موشک فاتح مبین دارد. تانکیل دارای یک سیستم اپتیکی کوچکتر و محدودتر است که در نمونه‌های ایرانی دیده نشدو از نظر منابع غربی دارای زاویه محدودتر و برد کمتر در کشف هدف است
هر دوی موشک‌های تانکیل و عاصف را می‌توان بر ضد اهداف زمینی نیز استفاده کرد
چهار موشک بالستیک ضد کشتی دیگر حوثی‌ها از دو موشک قبلی برد کمتر و کلاهک کوچکتری دارند
یکی از آنها موشک فالق است که به نوعی می‌توان آن را نسخه هدایت شونده ضد کشتی راکت فجر ۴ ایرانی‌ها دانست. فجر ۴ یک راکت ۳۳۳ میلیمتری توپخانه غیر هدایت شونده است ولی نسخه‌های هدایت شونده آن نیز موجود است که بسیار هم شبیه همین نسخه ضد کشتی یمنی‌ها است. یک نسخه هوا پرتاب آن نیز موجود است که دارای سیستم هدایت ماهواره‌ای است و ایران آن را از سوخوی ۲۲ سپاه پاسداران پرتاب کرده است. نسخه یمنی ۱۴۰ کیلومتر برد دارد و دارای یک سیستم اپتیکی کوچک بر روی سر دماغه است. این برد بسیار بیشتر از فجر ۴ ایرانی است و دقیقاً مشخص نیست چگونه نسخه ضد کشتی یمنی به این برد رسیده است
دو سلاح دیگر زمین به زمین ضد کشتی حوثی‌ها یکی به نام البحر الأحمر که در واقع نام عربی دریای سرخ است و دیگری مایان نام دارد که هر دو بر اساس راکت‌های توپخانه‌ای با سیستم هدایت اپتیکی بر روی سر آنها ساخته شده. جزئیاتی از این دو وجود ندارد مشخصا شبیه هیچ طرح ایرانی نیستند اگرچه می‌توان آنها را به نوعی شبیه راکت‌های توپخانه‌ای چون فجر ۳ و ۴ نیز دانست ولی مشخصا معلوم نیست تا چقدر عملیاتی باشند و تنها تصاویر در رژه آنها وجود دارد
برخی منابع غربی برد آنها را حدود ۵۰ تا ۸۰ کیلومتر عنوان کردند ولی هیچ اطلاعاتی از آنها وجود ندارد
ولی یکی از طرح‌های دیگر حوثی‌ها در زمینه موشک‌های بالستیک ضد کشتی برمی‌گردد به تبدیل موشک سام ۲ پدافندی به موشک ضد کشتی است یمنی‌ها در دهه ۱۹۶۰ به بعد صدها تیر موشک پدافندی سام ۲ از شوروی دریافت کردند. با اتحاد دو یمن و بعد از آغاز نبرد با عربستان حوثی‌ها تعداد زیادی از آنها را تبدیل به موشک زمین به زمین در قالب موشک قاهر کردند.. این تبدیل با نصب سیستم هدایت ماهواره‌ای بر روی موشک ممکن شد و دو مدل قاهر ۱ و ۲ با برد ۲۵۰ تا ۴۰۰ کیلومتر موشک به وجود آمد یمنی‌ها بعدها یک نسخه ضد کشتی از همین موشک باز با یک سامانه اپتیکی بر روی سر دماغه موشک را توسعه دادند که البته برد آن اعلام نشد ولی منابع آمریکایی برد آن را حدود ۲۰۰ کیلومتر عنوان کرده‌اند که انتظار می‌رود دارای یک کلاهک ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرمی هم باشد. این موش محیط(مهیت) نام دارد
موشک‌های کروز
یمنی‌ها چندین موشک کروز ضد کشتی دارند که برخی از آنها منشا ایرانی و برخی نیز منشأ چینی دارند
، یکی از موشک‌های ضد کشتی موجود در یمن موشک ضد کشتی پی 15 ساخت شوروی است که در سال 1990 یمن 20 تیر از این موشک از شوروی دریافت شد. این موشک حدود ۸۰ کیلومتر برد دارد نسخه اصلی نسخه هدایت رادار فعال است ولی بدون شک نسخه ایرانی این موشک یعنی رعد نیز در یمن است زیرا برخی از نسخه های به نمایش در امده دارای یک سیستم اپتیکی در سر موشک است که شبیه رعد ایرانی است.ایران نسخه چینی این موشک را به نام کرم ابریشم در داخل تولید کرد که به نام موشک رعد در ایران تولید شد که یک نسخه از آن نیز دارای سیستم اپتیکی بر روی سر دماغ است.. ممکن است تعدادی از آنها نیز به صورت کیت تحویل یمنی‌ها شده و در اینجا تولید شده باشد
موشک دیگری که در خدمت یمنی‌ها است که در دهه ۱۹۹۰ این کشور ۲۵ تیره از آن تحویل گرفت سی 801 است که با نام مندب1 شناخته می‌شود. این موشک با موتور راکتی و برد ۴۲ کیلومتر دارای کلاهک 165 کیلوگرمی است و یک موشک سینمال است که در ارتفاع بسیار پایین پرواز می‌کند
یمنی‌ها موشکی دیگر از همین کلاس به نام مندب ۲ دارند که شباهت بسیار زیادی به موشک c۸۰۲ چینی‌ها دارد. موشک سی ۸۰۲ چینی‌ها در ایران به نام نور تولید می‌شود و پایه موشک‌های کروز ضد کشتی ایرانی‌هاست. در واقع ایران در دهه ۱۹۹۰ نسخه چینی را در ایران تولید کرد و بعد دست به توسعه نسخه بومی بر اساس آن زد. المندب ۲ دارای برد ۳۰۰ کیلومتر است عملاً از نظر برد شباهت بسیار زیادی به موشک قدیر ایرانی دارد. قدیر خود نسخه برد بلند موشک نور است و از نظر ظاهر حتی محل قرارگیری ورودی موتور و شکل کلی از جمله اندازه برابری می‌کند و احتمالاً نسخه تولید شده غدیر در درون یمن است. یمنی‌ها مدعی هستند این موشک دارای سیستم رادار فعال است که باز دقیقاً مشابه غدیر است
موشک مندب ۲ یا همان قدیر در سال ۲۰۱۶ یک شناور تدارکاتی اماراتی از کلاس سوئیفت را هدف قرار داد که منجر به آتش سوزی گسترده آن شد. البته این موشک بعدها چندین بار توسط یمنی‌ها بر ضد ناوشکن‌های آمریکایی استفاده شد که البته هیچ کدام موفق نبود یا توسط سامانه‌های ضد موشک از بین رفت یا با وسیله جنگ الکترونیک در آب سقوط کرد. یک محموله ارسال شده ایران به یمن در سال ۲۰۱۹ به دست آمریکایی‌ها افتاد. آنها در بررسی‌ها متوجه حضور قطعات لازم برای مونتاژ موشک ضد کشتی غدیر در یمن شدند که نشان می‌دهد مندب 2 ساخت کجاست
با وجود این برد موشک‌های یمنی در بحث ضد کشتی به ۳۰۰ کیلومتر محدود نشده و آنها تا برد ۸۰۰ کیلومتر پیش رفتند .دو موشک کروز قدس زد-0 و صیاد موشک های کروز بالدار یمنی‌ها است که در واقع نسخه ضد کشتی موشک قدس ۱ هستند. موشک قدس یک موشک توسعه یافته در ایران است که معمولاً توسط گروه‌های نیابتی ایرانی در عراق و یمن استفاده می‌شود. این موشک دارای موتور توربو جت طلوع ۱۰ است و نسخه تهاجم زمینی آن با کلاهک ۱۰۰ کیلوگرمی تا ۱۵۰۰ کیلومتر برد دارد و بر اساس منابع غربی با کلاهک بزرگتر حدود ۴۰۰ کیلوگرمی برد به ۸۰۰ کیلومتر محدود می‌شود. نسخه ضد کشتی قدس زد صفر با برد ۸۰۰ کیلومتر بر اساس گفته منابع یمنی دارای سیستم هدایت رادار فعال است. نسخه صیاد که هیچ تفاوتی با نسخه زد صفر ندارد باز با همین برد و قابلیت دارای سیستم هدایت اپتیکی برای مرحله آخر است. هر دو در زیر بدنه دارای موتور توربوجت طلوع ۱۰ هستند هر دوی این موشک‌ها را می‌توان بر ضد اهداف ثابت و یا زمین نیز استفاده کرد
یمن از یک موشک کروز ضد کشتی دیگر به نام سجیل نیز استفاده می‌کند .موشک کوچکی با برد ۱۸۰ کیلومتر که جزئیاتی در مورد آن مشخص نیست
با وجود طیف گسترده‌ای از موشک‌های ضد کشتی که یمنی‌ها در اختیار دارند ، آنها تاکنون موفقیت چندانی بر ضد اهداف نظامی و یا غیر نظامی دریایی نداشتند. موشک‌ها بر ضد اهداف غیرنظامی شاید موثر باشند ولی به دلیل نوع ساختارشان از جمله سرعت کم در نسخه‌های کروز و یا توان ضد بالستیک شناورهای جنگی غربی تاکنون کاربرد زیادی در نبرد در دریای سرخ نداشتند. آنها البته توانستند تعدادی شناور غیرنظامی را با آنها هدف قرار بدهند آن هم معمولا در جایی که شناور نظامی برای مقابله با این موشک‌ها نبودندو اگرچه تاکنون به چند شناور غیر نظامی کانتینر بر صدمه وارد کردند(که مورد غرق شده نداشتیم) ولی عملاً تاکنون هیچ شناور جنگی غربی را به شکل تایید شده مورد هدف قرار ندادند
،گفته شده حوثی‌ها طی 2.5 ماه درگیری در دریایی سرخ ، ۳ موشک ضد کشتی، ۶ موشک کروز، ۱۶ موشک بالستیک ضد کشتی و ۹۱ پهپاد انتحاری و یک قایق بدون سرنشین انتحاری استفاده کردند که در این میان کشتی‌های جنگی غربی تاکنون دو موشک ضد کشتی ۶ موشک کروز ۷ موشک بالستیک ضد کشتی ۷۹ پهپاد انتحاری و ۳ قایق تندرو متعلق به حوثی‌ها از بین بردند
عبدالحمیدتارخ
مقالات مشابه
