سلاح تهاجمی AK-12
نویسنده: محمد صالح هاشمی
از سال 2011 که توسط شرکت ایزماش (زیرمجموعه ی کلاشنیکف) برای شرکت در طرح سرباز آینده ی روسیه (طرح راتنیک) معرفی شد تا کنون مسیر پر پیج و خمی را طی کرده و اکنون گفته میشود که پس از گذشت 7 سال از مهندسی و تغییرات مداوم طرح بالاخره طرح نهایی مورد قبول واقع شده و برنامه هایی برای جایگزینی اسلحه ی ak74 در خدمت ارتش روسیه در سال 2018 چیده شده. (هنوز از لفظ برنامه ریزی شده استفاده شده و قطعی نمیباشد). این سلاح همچنین رقیب جدی دیگری نیز در کنار خود دارد، اسلحه ی a545 که خود طرح پیشرفت کرده ی اسلحه ی قدیمی aek 971 است همچنان همپای این سلاح تست ها را پشت سر گذاشته و به نظر میرسد که هر دو طرح به قدری خوب بوده و توجه روس هارا جلب کرده اند که طبق گفته ها هر دو قرار است به خدمت ارتش این کشور درآیند.
Ak 12 و a545 در کنار هم در تست های ارتش روسیه:
خب بپردازیم به بحث اصلی این مقاله و اسلحه ی ak12
سری ak ساخته ی میخائیل کلاشنیکف میتوان گفت شاید نه بهترین سلاح تهاجمی ولی مطمئنا موفق ترین سلاح تهاجمی ساخته بشر تا به اینجای تاریخ اند از آن جا که این اسلحه ها ساده، ارزان، راحت در تولید و استفاده هستند چه چیزی مهم تر از این برای بشر تنبل؟ این سری اسلحه از سیستم گازی پیستون بلند استفاده می کنند که اجازه ی استفاده ی حداکثری از گاز باروت را برای مسلح شدن سلاح میدهند طوری که معمولا این سلاح ها توسط کابران غربی overgssed محسوب میشوند. ولی این فشار بسیار بالای گاز باعث مهم ترین خاصیت این سری شده اند و آن دوام پذیری میدان نبرد این سلاح ها است. به سبب قطعات بزرگ و ساده و این فشار بالای گاز، هنگامی که بولت (قطعه ی گلنگدن) این سلاح ها با فشار به عقب رفته و عملیات تظاهر را برای مسلح شدن دوباره انجام میدهد هر نوع گرد و خاک، شن و ماسه، بستنی و ژله و هر چیز معقول و غیر معقولی که به داخل سلاح نفوذ کرده باشد را با نهایت قدرت کنار زده و دوباره گلوله ی بعدی را به جان لوله میبرد. این دوام پذیری فوق العاده دقیقا همان چیزی است که مناطق سرد و جنگلی روسیه و بیابان های پر شن و ماسه ی خاورمیانه به آن نیاز دارند. اما این اورگاز بودن جدای از این خوبی ها طبیعتا بدی نیز دارد و آن ضربه ی شدید به کاربر سلاح و اصطلاحا لگد نسبتا قوی این سلاح است که کنترل آن را به خصوص در حالت رگبار بسیار مشکل می کند.
فیلم زیبایی از جناب لری ویکرز و نشان دادن کامل نحوه ی کار پیستون بلند اسلحه های سری ak:
اگرچه سری ak در دوام پذیری الگوی تمام سازندگان سلاح هسستند؛ در طراحیشان هیچ بویی از ارگونومی و ماژولاریتی (به زبان ساده خوشدستی، و مناسب بودن کنترل های سلاح مانند ضامن،رها کننده خشاب و…) نبرده اند. همچنین دقت به نسبت پایینی (چیزی در حدود 3 MOA ) داشته و کالیبر قدیمی 7.62 با پوکه های 39 م م این سلاح به نظر با وجود قدرت زیاد، کشندگی بالایی در الیاف گوشتی نسبت به کالیبر های کوچکتری مثل 5.56 نداشت. دو مشکل دقت و کشندگی تا حدی توسط تعویض کالیبر به 5.45 با پوکه های 39 م م و جایگزینی ak74 بهبود یافت ولی هنوز در ارگونومی و کنترل ها هیچ تغییری انجام نشد همچنین با ورود به دهه ی اخیر اپتیک ها و رد دات سایت ها به جزء لاینفک ارتش های پیشرفته تبدیل شدند و سری ak به سبب تکان های شدید در اثر عملیات مسلح سازی سلاح و رو پوش فوقانی نازک و نسبتا شل و بدون بست محکم مناسب قرار دادن ریل و اپتیک نبود (با تکان های سلاح امکان اسیب رسیدن به اپتیک و به هم خوردن صفر و هم محوری آن با سلاح وجود داشت). در سری 74 ریلی در کنار سلاح برای قرار دادن یک ریل روی آن و سپس نسب اپتیک ها روی آن ریل وجود داشت که باز هم این سبک ریل به سبب سنگینی و حجیم بودن و باز هم محکم نبودن به سلاح با ریل ایده آل فاصله ی زیادی داشت.
برخی از مهم ترین مشکلات سری ak در ارگونومی:
1. برگه ی ناظم آتش سری ak به گونه ای دور از دسترس انگشتان دست بود و برای استفاده از آن فرد باید دستش را از قبضه جدا میکرد تا بتواند از آن استفاده کند و این موضوع مشکل بزرگی در میدان نبرد است چرا که یک سرباز تنها هنگامی که قصد شلیک به هدفی را دارد باید سلاحش را از ضامن خارج کند و هنگام حرکت و حتی جابجایی در میان نبرد نیز حتما باید سلاحش در وضعیت ضامن باشد این موضوع در سلاحی مانند m4 که در ارگونومی الگوی تمام اسلحه سازان است مشکلی نیست چرا که برگه ی ضامن همواره زیر شصت کاربر بوده و شخص به راحتی میتواند باید حرکت انگشت از آن استفاده کند.
2. ضامن تیر آخر (bolt stop/release) کار این ضامن آن است که هنگامی که آخرین گلوله شلیک شود جلوی بولت (گلنگدن) سلاح را میگیرد و نمیگذارد که بولت جلو برود. این حرکت نصفه ی گلنگدن به راحتی توسط کاربر قابل تشخیص است و به او می فهماند که تیر های خشاب او تمام شده و نیاز به تعویض خشاب دارد. استفاده ی دیگر آن نیز رها کردن بولت پس از قرار دادن خشاب جدید است به این صورت که پس از داخل قرار دادن خشاب جدید کاربر تنها با فشار یک دکمه گلنگدن سلاح را به جلو میفرستد و با اینکار گلنگدن یک گلوله را با خود به جان لوله برده و آماده ی شلیک می کند. ولی در سری ak چنین چیزی اصلا تعبیه نشده بود و کاربر با فشار دادن ماشه و شنیدن صدای کلیک به جای شلیک متوجه تمام شدن تیر هایش میشد. (آخرین چیزی که در میدان جنگ میخواهید این است که ماشه را به قصد هدف فشار دهید و اسلحه شلیک نکند) همچنین برای بارگذاری مجدد سلاح (ریلود) تیرانداز باید پس از جایگذاری خشاب جدید دستش را دوباره از قبضه جدا کرده به دستگیره ی آتش برساند و آن را یکبار تا انتها عقب بکشد تا سلاح مسلح شود.
3. ضامن رها کننده ی خشاب در سلاح های سری ar (همان m4,m16 خدایگان ارگونومی) به صورت دکمه ای جلوی انگشت اشاره است و تیرانداز میتواند در همین حال که یک دستش برای درآوردن خشاب جدید از جلیقه حرکت می کند با انگشت دست بدون جدا کردن از قبضه دکمه را فشار دهد تا خشاب قدیمی از سلاح جدا شده و بیفتد ولی در سری ak باز هم فرد باید ابتدا یک دست را از سلاح جدا کرده و ضمان رها کننده خشاب را فشار اده و خشاب قدیمیه را با فشارو رو به جلو خارج کند و سپس دست به خشاب جدید ببرد و در سلاح جایگذاری کند.
4. در نظر نگرفتن هیچ چیزی در کنترل ها برای چپ دست ها، سلاح های امروزی دیگر تقریبا تماما قابل استفاده توسط هر دو نوع افراد دست راست و دست چپ (اصطلاحا آمبیدکسترس ambidextrous) هستند ولی در سری ak در کنترل ها هیچ فکری به حال چپ دستان نشده و کار با این سلاح برای آن ها بسیار سخت تر از راست دست هاست.
خب ایزماش با شناخت این نیاز ها تا سال 2014 سلاحی با بر طرف کردن تمام نقاط ضعف قبلی آماده کرد که در تصویر میبینید و تغییرات ایجاد شده در تصویر مشخص شده است.
1. تغییر برگه ناظم آتش به طوری که با انگشت شصت قابل دسترسی باشد.
2. تغییر ضامن رهایی خشاب طوری که با انگشت اشاره بدون نیاز به جدا کردن دست از قبضه ی سلاح در دسترس باشد.
3. تعبیه کردن دکمه ی بولت ریلیز (ضامن تیر آخر)
همچنین دقت کنید که تمامی کنترل هایی در که در بالا گفته شد در هر دو طرف سلاح وجود دارند یعنی سلاح کاملا مناسب استفاده با هر دو دست است.
تا به اینجای کار همه چیز خوب پیشرفته بود. سلاح با تغییرات در روپوش فوقانی و نحوه اتصال آن، دارای یک ریل پیکاتینی 1913 سراسری شده، ضامن خشاب،تیرآخر،برگه ضامن همگی تغییر کرده، لوله ی سلاح برای دقت بالاتر معلق سازی شده، قابلیت شلیک سه تیر به سلاح اضافه شده و حتی امکان تغییر محل دستگیره ی آتش و پوکه پران هم برای افراد فراهم شده است.
به نظر میرسید طرح نهایی آماده است و بهتر از این نمیشود. سلاحی با اوپریشن سری ak و دوام پذیری بالا در کنار ارگونومی ar مانند.
تا اینکه یکروز روس ها به خود آمدند و دیدند که بیش از حد نظرشان به سلاح های غربی شبیه شده اند و دو اصل سادگی و ارزانی ساخت در این سلاح جدید کم رنگ تر شده است. اینطور است که برنامه ی این سلاح کنسل شد و دوباره درخواست برای تغییر طرح ak12 به یک طرح ساده تر و شبیه تر به ak74 های فعلی داده شد.
اینگونه شد که ایزماش دوباره دست به کار شد و طرح زیر را ارائه داد که تا به اینجای کار به نظر میرسید نظر روس ها را جلب کرده و مورد تائید قرار گرفته است.
در طرح نهایی ak12 تا به اینجا در مورد ارگونومی کنترل های سلاح، تمامی تصحیحات انجام شده از بین رفتند و تنها تغییر در برگه ی ناظم آتش آن صورت گرفته که با الهام از چیزی که سال هاست در بازار غیر نظامی آمریکا انجام میشود یک تکه برجستگی در برگه ی ناظم به وجود آمده تا فرد بتواند با انگشت اشاره خود بدون جدا کردن دست از قبضه از برگه ی ناظم استفاده کند.
در نمونه ی نهایی ak12 محل مگسک و رگولاتور گاز عوض شده و مگس به جای لوله به روی بلاک گاز نصب شده است. این سلاح دارای شعله پوش جدید،ریل پیکاتینی سراسری فوقانی و تحتانی، قنداق تلسکوپی تاشو، لوله ی معلق (free float) و قبضه ی راحت تر است و همسانی قطعات بیشتری با ak74 ها قبلی دارد.
همچنین مدل دیگری از این سلاح با نام rpk 16 برای استفاده به عوان squad automatic rifle (تیربارچی گروه) توسعه داده شده که با خشاب مبتکرانه ی 96 تایی که برایش در نظر گرفته شده شده پتانسیل بالایی برای جایگزینی تیر بار pkp (فقط به عنوان تیربارچی گروه های تهاجمی و نه نقش های دیگر) دارد.
نسخه های برگرفته
ای کی15:نسخه ای از این سلاح که دارای قابلیت شلیک مهمات 7.62 روسها(سوار شده بر سلاح ای کی74) را دارد و از همان خشاب بهره میبرد.
ای کی19:نسخه کالیبر 5.56 م م سلاح ای کی 12 است. در واقع با در نظر گرفتن طیف گسترده کاربران کالیبر 5.56 م م ناتو در جهان این نسخه توسط کلاشینکف ارائه شده است. سلاح ای کی 19 دارای خشاب 30 فشنگه است و بر اساس گفته سازنده حتی میتواند از خشاب استاندارد ناتو نیز استفاده کند. سرعت اتش ان 700 گلوله بر دقیقه است که حدود100 گلوله بر دقیقه سریعتر از نسخه ای است که گلوله های 5.45 روس را شلیک میکند و برد موثر ان500 متر است
ای کی 308: نسخه ساخته شده برای شلیک کالیبر 7.62 ناتو که روی سلاحی چون ژ3 و اف ان فال استفاده می شود.این نسخه دارای 3.8 کیلوگرم وزن و دارای سرعت اتش 700 گلوله بر دقیقه است و دارای ظرفیت خشاب 20 گلوله است
در نهایت مشخصات فنی سلاح:
کالیبر : 5.45*39 و 7.62*39
وزن: 3.3 کیلوگرم
طول لوله: 16.3 اینچ
طول کلی سلاح: حدود 720 میلیمتر با قنداق تا شده
نرخ آتش: 700 گلوله در دقیقه
برد مفید: 500 متر
خشاب : خشاب های 30 و 45 تایی و همچنین خشاب 96 تایی توسعه داده شده برای rpk 16
نویسنده: محمد صالح هاشمی
