شکاری رهگیر میگ 31 فاکس هاوند

میگ 31 بی ام با لوله سوختگیری های باز و همچنین ریل پرتاب موشک ار77 زیر بال

در دهه 1960 غرب دست به ساخت جنگنده های برای توان نفوذ در ارتفاع پایین در سیستم پدافند هوایی شوروی زد . جنگنده چون اف111 و تورنادو دارای توان پرواز خودکار در ارتفاع پایین در شب و روز و هر اب هوایی بودند .از این رو شوروی دست به سرمایه گذاری سنگین بر روی توان کشف در ارتفاع پایین زد. در این راستا تلاش در توسعه نسخه های از میگ 25 با توان نگاه به پایین و شلیک به پایین داشت. حتی طرحی بر اساس میگ 25 با بال دلتا بررسی قرار گرفت ولی در اواخر دهه 1960 میگ به دنبال طرحی دیگر رفت که چندان نیز دور از میگ 25 نبود. در 16 سپتامبر 1975 پیش نمونه جنگنده جدید با نام وای ایی 155 ام پی اولین پرواز خود را انجام داد و دومین نمونه نیر در اکتبر سال 1976 پرواز کرد.

زمانی که ویتور بیلینکو خلبان میگ 25 پی نیروی هوایی شوروی با جنگنده خود به به ژاپن گریخت(سال 1976) در مورد یک سوپر فاکس بت صحبت کرد که دارای دو کابین و راداری پیشرفته با توان نگاه به پایین و شلیک به پایین است و موشک های با دوبرابر برد موشک ار 40 جنگنده میگ 25 است .دست کم هشت فروند پیش نمونه تا سال 1979 ساخته شد و در سال 1981 خط تولید ان اغاز و از سال 1983 عملیاتی شد. در مرحله نخست ناتو نام میگ 25 ام پی را به ان داد ولی به زودی مشخص شد جنگنده جدید میگ 31 نام دارد و ناتو لقب فاکس هاوند را به ان داد

در واقع دو خطر شوروی را وادار به ساخت فاکس هاوند کرد.

1- مقابله با پرنده بلند پرواز اس ار 71 بلک برن که با سرعت بیش از 3 ماخ پرواز میکرد که اگرچه توسط رادار های شوروی دیده میشد ولی میگ25 در حالت مسلح و توان درگیر با ان را نداشت زیرا نه به سرعت ان می رسید و نه دارای سرعت پرواز بالایی بود و برد کمینه موشک ار 40 برای نابودی اس ار 71 از جمله در زمان شلیک از پشت سر کم بود زیرا تا موشک می خواست خود را به ارتفاع اس ار 71 برساند بردش تمام شده بود و موشک سام5 نیز کارایی چندتان بر ضد ان نداشت ولی فاکس هاوند قرار بود با رادار ارایه فازی خود موشک ار 33 ، هم سرعت پرداز بالای داشت و هم موشک ار33 برد و سرعت لازم برای شکار بلک برد
2- برای نابودی موشک های کروز و هواپیماهای تهاجمی ارتفاع پایین در دهه 1970 سر کله اولین موشک های کروز که در فاصله چند دهه متری زمین پرواز میکردند پیدا شد از جمله موشک تاماهاوک .البته شوروی از اواخر هه 1960 با تهدید اف111 که یک بمب افکن نفوذ کننده در ارتفاع پایین با پرواز خودکار در ارتفاع چند متری مزین را داشت روبرو بود ولی شوروی عملا هیچ جنگنده ای با رادار مناسب با توان پاینگری مناسب در اختیار نداشت ولی میگ31 توان کشف اهداف حتی در ارتفاع 25 متری سطح زمین را داشت

میگ 31 از نظر پیکر بندی شباهت بسیاری جدش دارد .هر دو دارای دو سکان عمودی دو موتور و ورودی هوایی شیب دار هستند ولی تفاوت های زیاد نیز با هم دارند.اولین تفاوت این است که میگ 31 از همان اول دارای دو کابین بود.همچنین در میگ 31 تاکتیک نیز تغییر کرد. در حالی که تا قبل از این تاکتیک شکاری روسها استفاده از کنترل زمینی و فرمان دادن از ایستگاه زمینی به خلبان برای عملیات بود و خلبان همواره تحت کنترل رادار زمینی پرواز میکرد ولی در مورد میگ 31 داستان فرق داشت و میگ 31 دارای رادار دوربرد بود و استقلال عمل بسیاری داشت.هر دو خدمه درون دو کابین با زاویه دید بسته قرار داشتند که دید خوبی نداشت از جمله در کابین عقب و هر دو کابین دارای یک سایه بان اتوماتیک بود.بر روی صندلی صفر صفر قرار داشتند و صندلی انها دارای ماساژور برای راحتی بیشتر بود.با در نظر گرفتن دید کم کابین عقب یک پیرسکوپ جمع شوند برای دید رو به جلو در میگ 31 نصب شده بود. در نسخه میگ 31 ای اولین سنخه تولید در کابین کاملا انالوگ بود و فاقد هر گونه نمایشگر و تنها اچ یو دی بود که اطلاعات پرواز را در اختیار خلبان قرار می داد و در کابین عقب نیز یک نمایشگر گرد تک کاره سی ار تی و دو نمایشگر مربعی تک رنگ قرار داشت.

بال جنگنده نیز با میگ 25 تفاوت داشت و دارای پس گرایی 70 درجه در ناحیه ریشه بال است . بدنه دوباره طراحی شده بود و دارای سوخت داخلی بیشتری است و دارای چرخ های فرود دو تایی پشت سر هم در قسمت زیر جنگنده است.دارای دو چتر ترمز بوده که محفظه ان در میان دو غلاف موتور عقب جنگنده قرار داشت .بدنه از دو الیاژ تیتانیوم و الومینیوم ساخته شده بود البته درصد کمی نیز مواد ترکیب در ان وجود دارد.

از دو دستگاه موتور توربوفن دی 30 اف6 بهره میبرد . هر کدام دارای قدرت 20900 پاوند بدون پس سوز و 34172 پاوند با پس سوز بود تا زمان ورود به خدمت اف22 هیچ شکاری در جهان چنین قدرت موتوری نداشت .اگرچه موتور مصرف بالای دارد ولی مشکلات موتور میگ 25 را ندارد که در صورت پرواز با سرعت بالا نیاز به تعویض موتور بود(سریعتر از 2.8 ماخ).موتور دارای قدرت بسیاری است به صورتی که جنگنده میتوا ند در حالت مسلح به خوبی در ارتفاع پایین دست به پرواز مافوق صوت بزند. در حالت مسلح میگ با چهار موشک ار 33 درارتفاع بالا دارای سرعت 2.3 ماخ است که بیشتر از هر جنگنده غربی است. جنگنده با وزن برخاستن 46200 کیلوگرم سنگین ترین شکاری موجود است (برای نمونه اف15 سی دارای وزن برخواستن 30000 کیلوگرم است) و با در نظر قرار دان قدرت موتور دارای رانش به وزن 0.85 است .وزن زیاد باعث شده علیرقم قدرت بالای موتور ولی میگ 31 دارای رانش به وزن پایین و سرعت اوجگیری پایین است.مخازن سوخت داخلی جنگنده دارای 25000 لیتر سوخت است و میتواند دو مخزن سوخت 1500و یا 2500 لیتری را در زیر بال ها خود حمل کند.

موتور دی 30 در حالت پس سوز . در این تصویر پیرسکوپ کابین عقب بر روی سقف کابین برای دید رو به جلو باز است

میگ 31 دارای بیشترین سرعت 2.83 ماخ (3000 کیلومتر بر ساعت) در ارتفاع بالا و در1.2 ماخ (1500 کیلومتر بر ساعت)در ارتفاع پایین بود.

شاید شاهکار میگ31 در رادار، یعنی رادار ان 007 زاسلون پنهان است.زاسلون یک رادار ارایه فازی غیر فعال است. رادار دارای دیش ثابت و بر روی ان تعداد زیادی فرستنده و گیرنده است که دست به اسکن اسمان میزند(1700 عدد). عدم تحرک دیش به این معنی است که اسکن الکترونیک انجام می شود و تغییر حالت اسکن از بالانگری به پایین نگری بسیار سریع انجام میشود.این اولین رادار ارایه فازی نصب شده بر روی یک جنگنده در جهان بود که به میگ 31 اجازه درگیر در یک زمان با چند هدف را در فاصله بسیار دور از هم را میداد.رادار توان اسکن هدف در زاویه های 70 درجه در سمت و70 درجه در ارتفاع است.رادار میتواند در 1.2 میلی ثانیه تغییر حالت داده و مثلا از اسکن روبرو دست به اسکن پایین جنگنده بزند. این ویژگی رادار های اریه فازی است . یک رایانه دیجیتال ارگون 15 رادار را پشتیبانی میکند که 2.5 برابر سریعتر از رایانه تی اس 100 سوخوی27 است.

برد رادار بر ضد یک هدف بسته به اندازه 200 تا130 کیلومتر است. برد رادار بر ضد یک هدف در ابعاد 16 متر مربع 200 کیلومتری (جنگنده ای به اندازه اف4 فانتوم) و یک هدف در ابعاد یک موشک کروز تاماهاوک عدد 70 کیلومتری است .رادار توان رهگیری ده هدف و اتش همزمان به چهار هدف را دارد . رادار اولین بار درسال 1974 تست شد و در سال 1978 بر روی میگ 31 نصب شد. داستان که گفته میشود سازلون از روی ای دبلیو جی 9 جنگنده اف14 ایرانی ساخته شده که بعد از انقلاب در ایران به شوروی تحویل داده شده از این رو شایع است که رادار زاسلون در سال 1974 یعنی زمانی که اف14 حتی توسط ایران سفارش داده نشد بود در شوروی تست شد. شوروی همواره مدعی بود این رادار از توان کشف اف117 برخوردار بود که البته هرگز این دو با هم روبرو نشدند.

اولین نمایش عمومی میگ 31 ایی نسخه صادراتی میگ 31 در نمایشگاه پاریس سال 1991. در این تصویر رادار اریه فازی زاسلون اولین رادار اریه فازی جهان و موشک های ار 33 روی زمین دیده میشود

میگ 31 دارای یک سامانه انتقال داده ای چی دی 518 است که میتوانست اطلاعات رادار خود را به اشتراک بگذارد و یا از منابع دیگر اطلاعات دریافت کند . این اشتراک میتواند شامل دریافت تصاویر رادار میگ های دیگر ویا رادار های زمینی و یا ارسال تصاویر رادار خود به انها باشد .از این رو با در نظر گرفتن برد بالای رادار و پروار دست جمعی 4 فروند میگ در سازمانده ای ارتش روسیه باعث پوشش منطقه ای وسیعی با محدوده 800 تا 900 کیلومتر توسط این جنگنده خواهد شد . از این رو میتوان از پرواز دست جمعی میگ 31 به عنوان اواکس بهره برد

به غیر از رادار میگ 31 دارای یک کاونده فروسرخ 8 تی پی در زیر دماغه در جلو چرخ جلو است که دارای زاویه جستجوی 60 درجه در دو طرف ، 13 رو به پایین و 6 درجه رو به بالا است و برد ان برد 50 کیلومتر بر ضد یک جنگنده با پس سوز روشن است.این سامانه میتواند به صورت غیر فعال دست به جستجوی هدف و کشف موقعیت هدف برای شلیک موشک های فروسرخ به خلبان کمک کند.

هواپیما دارای سامانه رهگیر و و درگیری خودکار اس ای یو 155 ام پی است و از دو سامانه ناوبری ان کا 25 بر اساس ژیروسکوپ حلقه لیزری بهره می برد که توسط یک رایانه دیجیتال پشتیبانی می شود . همچنین هواپیما دارای هشدار دهنده راداری و هشدار دهند لیزری و فروسرخ برای هشدار در مورد قفل رادار و یا شلیک موشک است .

میگ 31 دارای یک توپ ثابت گاتیلینگ 6 لول 23 م م با 260 گلوله است. این گاتیلینگ که سریعترین گاتلینگ جهان است دارای سرعت اتش 10000 گلوله در دقیقه است .میگ 31 مسلح به توپ ثابت است در حالی که میگ 25 توپ ثابت نداشت .البته میگ 31 با توان تحمل فشار 5 جی چالاکی کمی دارد و احتمال توان استفاده از توپ در نبرد داگ فایتر برای این جنگنده دور از ذهن است.

سلاح اصلی فاکس هاوند چهار موشک ار 233 است که زیر بدنه لود میشود.موشک ار 33 یک موشک رادار نیم فعال است. ار ۳۳ دارای طول ۴٫۱۵ متر و وزن پرتاب ۴۹۰ کیلوگرم بود و بردش ۱۳۰ تا ۱۶۰ کلیومتر بود. دارای سامانه هدایت رادار نیم فعال بود و سرعتش به ۴٫۵ ماخ می رسید . میگ ۳۱ تنها پرتاب کننده این موشک در جهان می تواند چهار عدد از این موشک را در زیر بدنه در جایگاه های نیم پنهان حمل کند. رادار ارایه فازی به ان اجازه می داد تا چهار موشک را بر علیه چهار هدف در فاصله دور از هم شلیک کند . موشک از توان درگیر با اهداف در ارتفاع بسیار پایین برخوردار بود. در جایگاه های زیر بدنه به غیر از ار 33 موشک دیگر نصب نمیشد ولی در چهار بالچه در زیر بال(دو عدد زیر هر بال ) توان حمل تا دو موشک ار 40 تی دی نسخه فروسرخ ار 40 را با برد 30 کیلومتر را داشت که از قرار معلوم از سال 2010 دیگر این موشک که برای میگ 25 ساخته شده بود از خدمت خارج شده است . همچنین توان حمل تا چهار فروسرخ کوتاه برد موشک ار 60 نیز وجود داشت .

برد انتقالی میگ 31 رقم 3300 کیلومتر بود و با چهار موشک ار33 با سرعت زیر صوت رقمی بین 1200 تا 1300 کیلومتر است

میگ 31 بی مسلح به چهار موشک ار 33 و چهار موشک ار 60

میگ 31 در خدمت بسیار راضی کننده بود به دلیل برد بالا و قابلیت مناسب رادار باعث شدن میگ 25 از خطوط مقدم ارتش شوروی جمع شود .ولی در سال 1985 ادولف تالکاچیو رئیس دفتر طراح شرکت فازتورون سازنده رادار زاسلون به جرم انتقال اسناد این رادار به غرب دستگیر و اعدام شد ولی باعث شد که شوروی دست به ارتقا میگ 31 ای خود به نسخه میگ 31 بی بزند . این نمونه دارای رادار بهبود یافته و رایانه پرواز سریعتر و نسخه ارتقا یافته موشک ار 33 اس بود که دارای برد بیشتری بود. همچنین این نمونه مجهز به لوله سوختگیری هوایی جمع شونده بود .در سال 1990 میگ 31ای به نسخه میگ 31 بی ارتقا یافتند

در سال 1983 نسخه پیشرفته میگ 31 با نام میگ 31 ام توسعه یافت و در سال 1986 به پرواز در امد. این نمونه دارای رادار پیشرفته زاسلون ام با برد کشف 400 کیلومتر برضد یک بمب افکن و برد قفل 300 کیلومتر بود و میتوانست با 6 هدف درگیر شود. این نمونه قرار بود به شش موشک رادار فعال ار 37 با برد 300 کیلومتر تجهیز شود ولی فروپاشی شوروی مانع از عملیاتی شدن این نمونه شد. همچنین در اواخر دهه 1980 ساخت نسخه ای با توان پرتاب موشک ضد ماهواره با نام میگ 31 دی توسعه یافت که دارای بالچه های مثلثی بر نوک بال بود که برای پرواز با ثبات در در ارتفاع بالا کار گذاشته شده بود. طرح میگ 31 دی در دهه 1990 با وجود ساخت پیش نمونه ان لغو شد زیرا باعث مسابقه تسلیحاتی جدید در این زمینه میشد.در سال 2005 قرار شد میگ 31 برای پرتاب محموله های فضای به کار رود و از ان برای شلیک یک موشک با توان حمل 160 کیلوگرم بار استفاده شود که باز طرح به جای نرسید. نسخه ای با نام میگ 31 ایی نسخه صادراتی میگ 31 بی نیز ساخته شده که دارای سامانه های الکترونیک ضیعف تر بود ولی با وجود ساخت یک و یا دو فروند این نمونه نیز ساخته نشد.

میگ31 دی نسخه برای پرتاب موشک ضد ماهواره. به بالچه مثلثی سر بال دقت کنید

میگ31 بی ام

از سال 2000 به بعد روسیه تصمیم به ارتقاع میگ 31 بی خود به نسخه بی ام گرفت. این نسخه با توان عملیات سرکوب پدافند هوایی بود. دارای رادار ارتقاء یافته زاسلون ای ام با برد 320 کیلومتر بود و میتواند با 6 تا 8 هدف درگیر شود.این نمونه اولین بار در سال1998 به نمایش در امد و دارای پردازشکر های سریعتر بود که ان را تبدیل به اواکس کوچک کرده بود. همچنین برای افزایش قدرت اتش در این نمونه جایگاه های زیر بال به ریل پرتاب موشک ار 77 مجهز شدند. از این رو میگ 31 بی ام می تواند تا چهار موشک ار 77 رادار فعال را با خود حمل کند.همچنین کابین در این مدل ارتقاء یافت و مجهز به یک نمایشگر رنگی چند کاره در کابین جلو و سه نمایشگر رنگی چندکاره در کابین عقب شد . برای انجام نقش ضد پدافند این مدل ارتقا یافته و دارای سامانه هشدار دهنده راداری پیشرفته با توان مشخص کردن محل دقیق رادار دشمن است و میتواند موشک ضد رادار خا 31 پی و یا خا 58 را برای عملیات ضد رادار حمل کند.این نسخه حتی دارای یک سامانه نشانگذار لیزری درون نیز است که از این رو توان پرتاب بمب لیزری را دارد اگرچه روی ان دیده نشده است

میگ 31 در دهه1980 صادر نشد زیرا سلاح محرمانه ای به حساب می امد و زمانی که نسخه صادراتی ان توسعه یافت به بی پولی بسیاری از مشتریان بعد از جنگ سرد خورد . با وجود کارایی بالا بسیار گران بود و تا مدتها گرانترین جنگنده روسها بود.فناوری های پچیده ای داشت و تعمیر و نگهدایر ان حتی تا اواخر دهه 1990 برای روسها هم مشکل ساز بود و بخشی از ناوگان زمینگیر بود و اکثر کشورها ترجیه دادند شکاری چون سوخوی27 را خریداری کنند. تنها قزاقستان بود که با فروپاشی شوروی توانست دست کم 30 فروند میگ 31 بی را به دست اورد. همکنون 140 فروند میگ 31 در خدمت ارتش روسیه است که 60 فروند از انها به نسخه بی ام ارتقا یافته اند و تا سال 2028 و ورود به خدمت جنگنده ای با نام میگ 41 در خدمت باقی خواهند ماند. سوریه نیز در سال 2007 میلادی برای جایگزین میگ 25 خود خواهان هشت فروند میگ 31 ایی شد که به دلیل بی پولی حکومت سوریه این طرح لغو شد.

بین سالهای 1975 تا 1994 در مجموع حدود 500 فروند میگ 31 تولید شد که از مدل های ای و بی بودند اگرچه تعداد کمی از نسخه های چون دی و ام نیز ساخته شده که به ده فروند نیز نمی رسید . میگ 31 جنگنده بود سنگین و بزرگ. در حال حاضر ان را باید کشیده ترین و سنگین ترین شکاری موجود است . سطح مقعطی رادار بزرگی دارد و اگرچه دشمن را از فاصله دور کشف میکند ولی به همان میزان نیز زود کشف می شود . اگرچه دیگر عصر چنین شکاری ها به پایان رسیده ولی با وجود گذشت 30 سال از ورود به خدمتش همچنان از نظر رادار و تسلیحاتی از بسیاری از جنگنده های موجود برتر است و همچنان رقیب خطرناک برای غرب . از جمله اینکه سرعت و ارتفاع پروازی ان از اکثر جنگنده های غربی بیشتر است(از تمامی انها برتر است) اگرچه امروزه حدود 130 فروند ان در خدمت ارتش روسیه است(و حدود 200 فروند ذخیره) ولی از ناوگان سوخوی 27 این کشور تاثیر گذار تر است و مدافع بخش های حیاتی اسمان روسیه است

روسیه در سال 2018 میگ31 را مجهز به موشک جدید دوربرد خا47 Kinzhal کرد که نسخه هواپرتاب موشک اسکندر با برد 2000 کیلومتر است. میگ31 یک فروند از این موشک را زیر بدنه میتواند حمل کنده که از قرار دارای سرعت 10 ماخ است. ده فروند میگ31 برای حمل این موشک در روسیه تغییر داده شده اند