سیستم توپخانه ای خودکششی ۱۵۵ میلیمتری PLZ-05 نخستین هویتزر زنجیردار ۱۵۵ میلیمتری است که به‌طور رسمی در ارتش چین وارد خدمت شد و از روی هویتزر خودکششی PLZ-45 توسعه یافته است. دارای لوله‌ای به طول 8 متر (52 ال) است و برای جایگزینی هویتزر خودکششی تایپ۸۳ طراحی شد. در سال ۲۰۰۵ رسماً تایید نهایی و تولید انبوه شد. تا سال ۲۰۱۳، ارتش چین حداقل ۲۸۸ دستگاه PLZ-05 را به‌کار گرفته بود.
پژوهش و توسعه نخستین هویتزر ۱۵۵ میلیمتری از اواسط دهه ۱۹۸۰ آغاز شد و تحت عنوان PLZ-45 (هویتزر ۴۵ کالیبر) شناخته می‌شد که به سطحی برابر با استانداردهای بین‌المللی رسیده و نسبت قیمت‌به‌عملکردی بالاتر از هویتزر آمریکایی M109 داشت. در سال ۱۹۹۷ کویت سفارش صادراتی ۵۴ دستگاه PLZ-45 را برای تجهیز سه گردان توپخانه ثبت کرد. در دهه ۱۹۹۰ شاخص‌های فنی هویتزر ۱۵۵ میلیمتری دستخوش تغییرات بزرگی شد و طول لوله از ۴۵ کالیبر به ۵۲ کالیبر افزایش یافت(از 7 متر به حدود 8 متر) تا سرعت اولیه گلوله و برد بیشینه افزایش یابد؛ محصول اصلاح‌شده همان PLZ-05 است.
هویتزر خودکششی PLZ-05 از شاسی مشترک نسل دوم زنجیردار ساخت داخل چین استفاده می‌کند، متعلق به کلاس شاسی ۴۰ تنی است، موتور در جلو قرار گرفته و بخش پشتی شاسی محفظه‌ی رزمی (کابین نبرد) است. از موتور دیزل توربوشارژ میان‌خنک 8V150 با قدرت ۸۰۰ اسب‌بخار و سامانه انتقال قدرت یکپارچه استفاده می‌کند. شاسی دارای ۶ جفت چرخ سنگین و ۳ غلتک بازگشت است.خودرو دارای 35 تا45 تن وزن در حالت غیر رزمی و رزمی است و بیشترین سرعت ان در جاده 55 کیلومتر بر ساعت و برد ان حدود 550 کیلومتر است .خدمه شامل 4 نفر -راننده،فرمانده توپچی و خدمه کمک بارگذار است
PLZ-05 با الگوگیری از ساختار عقبی برجک و سامانه بارگذار خودکار نمونه روسی 2S19 ماستا طراحی شده و گلوله ها پشت برجک در یک خشاب از درب پشتی ان قرار میگیرند و لود گلوله با یک سامانه هیدرولیک خودکار انجام می شود و به نرخ آتش حداکثر ۸ گلوله در دقیقه می‌رسد، و قادر به شلیک در حین حرکت و شلیک با هدف‌گیری مستقیم است. بدون توجه به عمر لوله و بارگذار، نرخ انفجاری تا ۴ گلوله در ۱۵ ثانیه گزارش شده و در عملیات مداوم می‌تواند با نرخ ۳–۵ گلوله در دقیقه آتش پایدار انجام دهد. طول لوله معادل ۵۲ کالیبر است؛ با استفاده از گلوله‌های نوع base-bleed برد مؤثر تا ۴۰ کیلومتر است، با گلوله‌های برد بلند (یا انواع دیگری از گلوله‌های دوربرد) برد بیش از ۵۰ کیلومتر گزارش شده و با گلوله‌های راکتی (RAP) امکان دستیابی به برد تا ۷۰ کیلومتر وجود دارد(گلوله توپ با پیشرانه راکتی برای افزایش برد و سرعت ). بست نگهدارنده لوله در حال حرکت هوشمند و خودکار است و نیازی به خروج خدمه از خودرو برای قفل کردن آن نیست. PLZ-05 مجهز به سامانه کنترل آتش دیجیتال یکپارچه، دوربین هدف‌گیری دیجیتال جهت دید پیرامونی روی برجک و دید پیرامونی روز/شب فرمانده است.
توانمندی PLZ-05 تنها در پشتیبانی آتش خلاصه نمی‌شود؛ در آرایش نبرد ارتش چین، این نوع خودکششی‌ها به‌عنوان «هویتزر خودکششی» به‌کار می‌روند و علاوه بر آتش غیر مستقیم ، وظیفه اجرای شلیک مستقیم برای نابودی سنگرها، تأسیسات میدان نبرد و حتی در موقعیت‌های اضطراری درگیری رودررو با تانک‌ها و نفربرهای زرهی دشمن را نیز بر عهده دارند.
شاسی و برجک PLZ-05 از ساختار جوش‌خورده زره فولادی ساخته شده‌اند؛ زره جلو در فاصله ۱۰۰ متری قادر به محافظت در برابر گلوله‌های ۱۴٫۵ میلیمتری ضدزن است و اطراف و عقب در برابر مهمات ۷٫۶۲ میلیمتری نفوذگر محافظت می‌شود. داخل بدنه دارای لایهٔ داخلی از نوع «کِوِرلا» است. کل خودرو به سامانهٔ سه‌گانهٔ حفاظت (در برابر تهدیدات هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیکی) مجهز است. PLZ-05 دارای سیستم پیشرفتهٔ اطفاء و مهار حریق است که می‌تواند منبع آتش داخل خودرو را تشخیص داده و ظرف ۰٫۲ ثانیه واکنش نشان دهد. همچنین پرتابگرهای نارنجک دودزا بر دو طرف برجک برای محافظت در برابر سلاح‌های هدایت‌شونده ضدتانک نصب شده‌اند. PLZ-05 از حفاظت زرهی و قابلیت بقا در میدان نبرد مناسبی برخوردار است و می‌تواند در شرایط سخت، امنیت خدمه را تضمین کند.
سامانهٔ کامل آتشبار PLZ-05 شامل خودروهای پشتیبانی از جمله خودروی فرماندهی گردان، خودروی شناسایی، خودروهای حامل مهمات، رادارهای شناسایی، رادار هواشناسی و خودروهای زرهی نجات است.
نسخه‌های بهبودیافته
PLZ-05B
نسخه PLZ-05B از شاسی سری 8V132 استفاده می‌کند؛ تعداد جفت چرخ‌های سنگین به ۷ جفت و غلتک‌های بازگشت به ۴ عدد افزایش یافته که تحمل بار را تقویت می‌کند و ارتفاع شاسی را نیز افزایش داده است؛ این تغییر موجب بهبود توان مقابله با پس‌زنی و افزایش وزن رزمی کل شده است. موتور نسخه بهبود یافته مدل قبلی با توان 1000 اسب بخار است که قدرت بیشتری دارد و سرعت به 65 کیلومتر بر ساعت رسیده است .دریچهٔ خنک‌کن موتور در شاسی جدید از جلو به سمت بالا و سمت راست کابین راننده منتقل شده که حفاظت سطح جلوی بدنه را در برابر ترکش‌ها و سلاح‌های سبک بهبود می‌بخشد و محافظت در سربالایی را بهتر می‌سازد؛ این طراحی فضای بیشتری در جلو خودرو ایجاد می‌کند و از کاهش استحکام ساختاری و کاهش حفاظت ناشی از قرارگیری موتور در جلو جلوگیری می‌کند. در داخل چین دو نوع شاسی با حفاظت سربالایی وجود دارد: یکی شاسی تانک سبک Type 15 و دیگری شاسی نفربر زرهی ZBD-04. با توجه به چینش بارز قسمت عقبی برجک، به‌نظر می‌رسد PLZ-05B از نسخهٔ درازشدهٔ شاسی ZBD-04A بهره می‌برد و می‌باید سطح حفاظتی مشابه ZBD-04A را داشته باشد؛ یعنی در حالت پایه می‌تواند در برابر گلوله‌های مسلسل سنگین ۱۲٫۷ میلیمتری مقاومت کند و پس از افزودن زره الحاقی بتواند تا حدی در برابر اصابت مستقیم توپ ۳۰ میلیمتری و حتی برخی موشک‌های ضدزره نیز مقاومت کند.
++
در نسخهٔ پایهٔ PLZ-05 فضای داخلی کابین کمتر بهینه‌سازی شده بود، به‌خصوص فضای زیر سبد برجک و دو طرف آن به‌خوبی استفاده نشده ؛ این موضوع باعث شده بود که شاسی تنها توان حمل ۵ گلوله یدکی را داشته باشد و در مجموع ظرفیت مهمات کل خودرو فقط ۳۰ گلوله باشد. PLZ-05B با بدنهٔ کشیده‌تر و برجک جدید بدون‌سرنشین، مهمات و سامانهٔ بارگذاری خودکار را کاملاً در درون برجک مجتمع کرده و از طریق ماژولار کردن و تماماً خودکار کردن بارگذاری، ضمن افزایش نرخ آتش، استفاده از فضای داخلی شاسی را به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشیده است؛ ظرفیت مهمات از ۳۰ گلوله به حدود ۵۰–۶۰ گلوله افزایش یافته و قابلیت پایداری آتش برای اجرای حملات سنگین و دوربرد افزایش یافته است(در نسخه قبلی گلوله با سیستم هیدرولیک درون لوله قرار میگرفت ولی خرج پرتاب با دست ولی در این مدل هر دو با سیستم ). PLZ-05B به‌عنوان نخستین هویتزر خودکششی چین با برجک بدون‌سرنشین نه تنها امکان جداسازی خدمه از برجک و افزایش بقا را فراهم می‌آورد، بلکه نشان‌دهندهٔ پیشرفت چشمگیر چین در زمینهٔ خودکارسازی بارگذاری مهمات در توپخانهٔ با کالیبر بزرگ است؛ نرخ آتش و قابلیت اطمینان بارگذار خودکار در این نسخه به سطح بالایی رسیده است.
عبدالحمید تارخ
