تسلیحات هواپرتاب ساخت امریکا
در اغاز این مقاله به مورد زیر توجه کنید
روش های هدایت سلاح های هواپرتاب هوا به زمین
هدایت اپتیکی: بمب و یا موشک به کمک دوربینی که سر بمب بود روی هدف قفل میشد. این کار معمولا توسط افسر اسلحه در کابین عقب انجام میشد که کمک نمایشگر درون کابین و دوربین نوک بمب هدف را کسب روی ان قفل کرده و بمب را روانه هدف میکرد.سلاح های اپتیکی یک سلاح شلیک کن فراموش کن هستند زیرا بعد از پرتاب بمب ،به صورت خودکار به سوی هدف پیش میرود
هدایت لیزری: سلاح های هدایت لیزری توسط غلافی بر روی هدف قفل میشود که غلاف نشان گذار لیزری نام دارد. این غلاف دارای دوربین است که هدف توسط خدمه توسط دوربین کشف و دوربین روی هدف قفل میشود پرتوی لیزر به هدف تابیده منعکس میشود و سلاح هدایت لیزری بعد از پرتاب به دنبال محل انعکاس امواج که هدف باشد پیش میرود. این گونه سلاح ها دارای یک کاونده لیزری در نوک دماغه است. تا برخورد به هدف باید امواج لیزر روی هدف باقی بماند .
هدایت ماهواره ای :در این گونه سلاح ها مختصات هدف را قبل از پرواز ویا حتی در حین پراوز بمب میدهد. در هنگام جدا شدن سلاح از هواپیما ، سلاح مختصات کنونی خود از از جی پی اس هواپیما دریافت کرده و به سوی هدف پرتاب می شود .در صورت از دست رفت سیگنال های ماهواره جی پی اس بمب میتواند با کمک سامانه اینرسی به طرف هدف هدایت شود ولی با دقت کمتر حدود 30متر.همچنین سلاح را میتوان در هر شرایط اب و هوایی به خوبی و با یک میزان دقت به کار برد.
غلاف های نشان گذار لیزری : غلاف نشان گذار لیزری وسیله ای بر روی هواگرد های مختلف بدون سرنشین و سرنشین دار از بالگرد تا هواپیما است که وسیله ای برای کسب هدف و نشان گذاری لیزری آن است.این غلاف شامل دوربین دید حرارتی ،دوربین مدار بسته دید روزانه و نشان گذار لیزری و رایانه محاسبه گر است.خلبان با دوربین این غلاف حالا چه دوربین دید حرارتی و یا روزانه بسته به شرایط آب هوایی و یا شب و روز بودن منطقه ،هدف را کشف کرده و با قرارداد معمولا یک علامت + روی هدف، روی آن قفل کرده و لیزر به هدف تابانده میشود .لیزر به هدف خورده و منعکس شده و بمب و یا موشک لیزری شلیک شده با دنبال کردن امواج لیزر منعکس شده از هدف ،با کمک کاونده لیزری سر خود به دنبال محل انعکاس امواج لیزر که هدف باشد می رود. برد کشف دوربین غلاف بسته به فناوری از ۷ تا ۲۵ کیلومتر و بسته به نوع و اندازه هدف فرق دارد.مثلا یک تانک و خودرو از برد ۷ تا ۱۵ کیلومتری و یک ساختمان از ۱۰ تا ۲۵ کیلومتری بسته به فناوری آن.سامانه نشان گذار لیزری ربطی به رادار ندارد و کلا استفاده از سلاح لیزری به رادار مربوط نیست زیرا فرایند کشف و درگیری نیازی به رادار ندارد.در جنگنده های پیشرفته با غلاف های پیشرفته میتوان هدفی را با رادار کشف کرد و به شکل خودکار دوربین غلاف روی هدف قفل کرده تا کار سریعتر انجام شود.رایانه کنترل آتش با کمک دوربین دید حرارتی میتواند تحرک دشمن را رصد کند و به شکل خودکار لیزر را روی هدف نگهدار حتی اگر هدف متحرک باشد. سامانه نشان گذار لیزری ممکن است به شکل داخلی نیز روی هواپیما و یا بالگرد نصب شود و یا به شکل یک غلاف قابل جدا شدن باشد
سلاح دور ایستایی AGM-154
یک سلاح هوا پرتاب هدایت ماهواره ای پیشرفته که به شکل گسترده ای توسط جنگنده ها پرتاب می شود و دارای دو مدل بدون پیشرانه با برد 130 و نسخه پیشرانه دار با برد 550 کیلومتر که دارای انواع مختلف با مهماتهای خوشه ای و یا انفجار قوی است.
برای اشنایی بیشتر با AGM-154 اینجا را کلیک کنید
موشک کروز AGM-158
یک موشک کروز پنهانکار با برد 550 تا900 کیلومتر بسته به مدل که همینک دوربرد ترین و پیشرته ترین سلاح هوا پرتاب امریکای ها است که از جنگنده نیز قابلیت پرتاب دارد
برای اشنایی بیشتر با AGM-158 اینجا را کلیک کنید
بمب های سری پیووی
پرتعداد ترین و پرکاربرد ترین بمب هدایت لیزری در جهان که در انواع مختلفی ساخته شده وطی 50 سال گذشته در مدلهای مختلف در تمامی جنگ ها توسط امریکا پرتاب شده و از 225 کیلوگرم تا 900 کیلوگرم در چندین مدل در خدمت است
برای اشنایی بیشتر با بمب های لیزری سری پیووی اینجا را کلیک کنید
JDAM
سری بمب های هدایت ماهواره ای که از دهه1990 وارد خدمت شده و به دلیل نوع هدایت میتوان ان را در هر شرایط اب و هوای بر ضد اهداف میدان جنگ پرتاب کرد . این بمب نیز در چندنی مدل در خدمت است و فراگیر ترین بمب هدایت ماهواره ای جهان است
برای اشنایی بیشتر با بمب جی دم اینجا را کلیک کنید
GBU-39- Small Diameter Bomb
بمب هدایت ماهواره ای بال دار کوچکی که بدون پیشرانه با سوار شدن بر روی امواج هوا تا 130 کیلومتر نیز برد دارد و به دلیل اندازه کوچک چندین برابر بمب های هدایت شونده موجود قبل نصب روی جنگنده میباشند
برای اشنایی با اسمارت بمب GBU-39 اینجا را کلیک کنید
ای جی ام 65 ماوریک
موشک هوا به زمین هدایت شونده در انواع هدایت لیزری ، تصویر ساز فروسرخ و اپتیکی که کاربرد بسیار دارد و در ایران نیز در زمان شاه پهلوی به خدمت گرفته شد و از جنگنده های فانتوم پرتاب می شود
برای اشنایی بیشتر با این موشک روی لینک روبرو کیلک کنید ای جی ام 65 ماوریک
AGM-84 هارپون
موشک ضد کشتی هدایت رادار فعال که از جنگنده ، شناور های جنگی و زیر دریایی و حتی لانجر زمینی پرتاب می شود و 50 سال است همچنان در خدمت ارتش امریکا میباشد
برای اشنایی با موشک ای جی ام 84 هارپون اینجا را کلیک کنید
agm-84 اسلم
نسخه تهاجم زمینی موشک هارپون که با تغیر در سیستم هدایت این موشک به دست امده و به ان توان حمله به اهداف زمینی نیز داده شده است .این موشک به شکل گسترده ای در خدمت کشورهای همسایه ایران قرار دارد
برای اشنایی با موشک اسلم اینجا را کلیک کنید
موشک ضد رادار AGM-88 هارم
پر تعداد ترین و اصلیترین موشک ضد رادار امریکا که به شکل گسترده ای در چند جنگ به کار رفته و کارایی بسیار بالای در خاموش کردن شبکه پدافند دشمن دارد
برای اشنایی با موشک ضد رادار هارم اینجا را کلیک کنید
AGM-12 بولپاپ
در دهه 1950 در ارتش امریکا هیچ سلاح هدایت شونده قابل پرتاب از جنگنده ها نداشت .با افزایش تهدید توپ های خودکار ضد هوایی برای انهدام اهداف از فاصله دور تنها راکتها موجود بودند.ولی راکتها کم دقت و کلاهک کوچکی داشتند از این رو در ان زمان تنها روش هدایت موجود موثر روش هدایت رادویی در خط دید کاربر بود که کمپانی مارتین ماریتا دست به توسعه موشک کوچکی برای پرتاب از جنگنده های نیروی دریایی به سفارش این نیرو زد که در سال 1959 وارد خط تولید شد و در مرحله اول نام ان ای اس ام – ای 7 نامیده شد ولی با تغیرایت در اوائل دهه 1960 با استاندارد شدن نام گذاری در امریکا با نام ای جی ام 62 بولپاپ شناخته شد(AGM که در اول موشک های هوا به زمنی امریکا به کار میرود مخفف air-to-ground missile می باشد)
ای جی ام 12 بولپاپ یک موشک هدایت رادویی در خط دید کاربر بود. خلبان بعد از شلیک باید با تعقیب شعله و دود موتور راکتی موشک ان را هدایت و به طرف هدف هدایت میکرد. جهت هدایت موشک یک دست در داخل کابین وجود داشت.بولپاپ دارای یک موتور راکتی سوخت جامد بود و بردش به مدل به 19 کیلومتر می رسد اگرچه به دلیل سیستم هدایتش که نیاز به دید مستقیم روی هدف بود برد اتش موثر بسته به کوچکی و بزرگی هدف کمتر از 7 کیلومتر بود. اولین نسخه فراگیر این موشک ای جی ان 12 بی بولپاپ بود. این نسخه یک کلاهک 110 کیلویی داشت و پر تولید ترین نمونه این موشک بود که بیش از 22000 فروند ان ساخته شد.این نمونه از ای4 اسکای هاوک ،اف4 فانتوم و اف105 شلیک شد.این نمونه دارای برد ده کیلومتر بود. نسخه بعدی ای جی ام 12 سی بود که بزرگترین نمونه بولپاپ بود و به عنوان یک سلاح بر ضد سنگر ها بتونی طراحی شده بود و از یک کلاهک 440 کیلوئی بهره می برد. این نمونه دارای موتوری بزرگتر بود و بردش به 19 کیلومتر می رسید و 4600 فروند از ان ساخته شد و در سال 1965 در ویتنام به کار رفت. بر اساس این مدل ای جی ام 12 دی با کلاهک کوچک هسته ای ساخته شد و همچنین ای جی ام 12 دی نیز توسعه یافت که نسخه با یک کلاهک خوشه ای بود ولی تنها 840 فروند از ان تولید شد.
بولپاپ دارای سرعت 1.8 ماخ بود و هدایتش مشکل. سرعت بالا و اینکه نیاز به هدایت چشمی تا هدف انهم از روی شعله انتهایی موشک داشت مشکل افرین بود. در ویتنام کاربران سلاح های ضد هوایی متوجه شدند این موشک به دلیل دود خروجی زیادی که از موتور راکتی خارج میشد مسیر حرکت ان را در اسمان دید و با اتش با طرف مسیر روبروی ان موشک را در اسمان زد ویا از انجایی که خلبان جنگنده ، بعد از شلیک باید با چشم موشک را به طرف هدف کند ،خلبان مسیر مستقیمی را طی میکرد تا بتواند موشک را با چشم هدایت کند و به راحتی قابل هدفگیری و انهدام بود. خلبان امریکا تلاش میکردند تا با پرواز زیگ زاگی اتش بار پدافند را فریب دهنده ولی هدایت یک موشک به صورت دستی در خط دید و پرواز زیگ زاگ با هم جور در نمی امد . بولپاپ در ویتنام به کار رفت و در کل عملکرد ان بسته به شرایط زیادی همچون دقت و اموزش خلبان بود . در نهایت در میانه دهه 1970 جای خود را به والی و ماوریک داد.
GBU-8 هامبوس
جی بی یو 8 اولین بمب هدایت اپیتکی(تلویزیونی) ارتش امریکا بود که از سال 1967 وارد خدمت شد. این بمب در واقع یک کیت کی ام یو 353 بود که بر روی بدنه بمب سقوط ازاد 900 کیلویی مارک 84 نصب میشد و بمب را تبدیل به یک بمب هدایت اپتیکی میکرد . این کیت به غیر از دوربین سر بمب ، دارای بالچه های هدایت در انتهای بدنه نیز میشد. جی بی یو 8 که توسط راکول طراحی شد توسط اف4 دی و ائی در ویتنام استفاده شد و تا اواخر دهه 1970 نیز در خدمت بود.با قرار دادن کیت هدایت کی ام یو 390 بر روی بمب سقوط ازاد ام 117 جی بی یو 9 هاموبوس ساخته شد.هر دو بمب در بهترین حالت 4 کیلومتر برد داشتند ولی تعداد کمی از انها در ویتنام افکند شده و حدود 700 تیره بیشتر از هر دو بمب ساخته نشد.
BOLT-117
بی او ال تی117 یک بمب هدایت لیزری بود که در واقع یک کیت هدایت لیزری بر روی بدنه بمب ام117 بود که در سال 1968 در ویتنام به کار رفت.کیت هدایت لیزری کی ام یو 342 که بر روی بمب ام 117 با وزن 340 کیلوگرم نصب میشد با کمک بالچه های هدایت انتهای بمب میتواند بمب را در برد 4 کیلومتر به هدف بکوبد . بمب از اف4 دی افکنده میشد و برای هدایت بمب نیاز به یک غلاف نشان گذار لیزری بود تا بمب را بتوان به طرف هدف هدایت کرد.بی او ال تی 117 در ویتنام بسیار خوش درخشید و تا میانه دهه 1970 در خدمت باقی مانده
AGM-62 والی
ای جی ام 62 والی یک بمب هوشمند طراحی شده در میانه جنگ ویتنام توسط مارتین مارتیا است که باید ان را بهترین مهمات هدایت شونده امریکا در ویتنام دانست. ای جی ام 62 یک بمب هواسور است که فاقد پیشرانه بود ولی به دلیل بالچه های بزرگی که دارد مسافت زیادی روی امواج هوا پرواز کند.دارای سامانه اپتیکی در دماغه است و از یک کلاهک 113 کیلویی بهره میبرد. بیشترین برد قابل دست راسی این بمب 30 کیلومتر بود . بمب اولین بار در سال 1963 بر روی وای ای 4 بی اسکای هاوک ازمایش شد و در سال 1967 در ویتنام به کار رفت با موفقیت بسیار بر ضد اهداف راهبردی در ویتنام شمالی عمل کرد از جمله نیروگاه حرارتی هانوی.والی تنها 6% از مهمات های هدایت شونده به کار رفته در ویتنام را تشکیل میداد ولی موثر ترین مهمات هدایت شونده بود که تنها توسط نیروی دریایی از جمله بمب افکنهای ای 6 اینترادر به کار رفت.همانند تمامی سلاح های اپتیکی تنها در روز و اب هوایی مناسب قابل استفاده بود و تا اواخر دهه 1980 در خدمت نیروی دریایی باقی ماند و از ای6/ ای7/ ای 4 و اف18 پرتاب شد. بعدها با برداشت اپتیک این موشک و نصب روی موشک هارپون ،موشک اسلم در دهه 1990 به دست امد.والی در دو نسخه تولید شد والی یک با یک کلاهک 113 کیلوگرمی و برد 30 کیلومتر و هدایت اپتیک ساده و والی 2 با سامانه اپتیک حرارتی با توان درگیر در شب و برد 83 کیلومتر و کلاهک 450 کیلوگرمی. والی 2 دارای بالچه های بزرگتری بود از این رو مسافت بیشتری را روی هوا سوار میشد . به دلیل اینکه توان کشف هدف با دوربین از این فاصله نبود بمب را بدون قفل به سمت منطقه دشمن پرتاب کرده، تصاویر دوربین به صورت مستقیم برای خدمه ارسال میشد، هدف توسط خدمه کشف میشد و بمب را روی هدف قفل کرد و بمب به سوی هدف پیش میرفت
AGM-45 شرایک
شرایک اولین موشک ضد رادار ساخت امریکا است که در ویتنام بر اساس تجارب دو سال اول این جنگ ساخته شد.شرایک در واقع نسخه بر گرفته شده از موشک اسپارو است. موشک دارای 177 کیلو وزن و یک کلاهک 67 کیلوگرمی ترکش شونده بود و برد موشک 46 کیلومتر بود . شرایک مانند تمامی موشک های های ضد رادار دارای رادار پیسو است و به صورت غیر فعال و یا همان اشیانه یاب راداری کار میکند که با دریافت امواج رادار دشمن ،به سوی محل ارسال امواج که دیش رادار باشد پیش می رود.
ای جی ام 45 اولین بار در سال 1965 بر روی ای4 اسکای هاوک های در خدمت نیروی هوایی وارد ویتنام شد و به سرعت توسط اف105 اف نیز به کار رفت.استفاده از ان چندان موثر نبود اگرچه به مراتب بهتر از بمباران سام 2 بود . شرایک در زاویه 30 درجه نسبت به افق توان قفل کردن بر روی رادار فان سونگ موشک سام 2 را از برد 25 کیلومتری داشت که خیلی کمتر از برد 45 کیلومتری موشک سام 2بود از این رو زمانی روی رادار قفل میکرد که در برد اتش موشک سام 2 بود از این رو ارتش امریکا دست به کار توسعه موشک ضد رادار بزرگ ای جی ام 78 استاندارد شد که برد بیش از 100 کیلومتر داشت و توان شلیک موشک از برد 70 کیلومتری وجود دشات ولی استاندارد 200000 دلار و شرایک 7000 دلار بود از این رو تعداد شرایک های سفارشی قابل قیاس با استاندارد نبود.شرایک در ویتنام به کار رفت و درسال 1991 نیز بر روی اف4 جی بر علیه عراق به صورت محدود خدمت کرد. انگلستان با این موشک نصب شد بر روی بمب افکن ولکان یک رادار مراقبت ارژانتین را طی جنگ فالکلند مورد هدف قرار داد و اسرائیل شرایک را تغییر داد و از روی تانک شرمن شلیک میکرد. دو نسخه از شرایک ساخته شد نسخه A و نسخه بی. نسخه بی کلاهکی بزرگتر و قدرتمند تر داشت تا بتواند خسارت بیشتری بزند. تجربه نشان داد شرایک نسخه A تنها توان نابودی دیش انتن را دارد که تعویض و جایگزین ان اسان بود از این رو تلاش شد تا در نسخه بی کلاهکی پیشرفته تر برای خسارت بیشتر به اجزای دیگر سامانه ساخته شود.شرایک بر روی ای4،ای7،ای6،اف4 ،اف18 و اف16 و الکان به کار رفت.
AGM-78 استاندارد
ای جی ام 78 استاندارد توسط جنرال الکتریک بر اساس تجارب استفاده از شرایک ساخته شد.شرایک برد کم، کلاهک کوچک و سامانه هدایت ضعیف بود از این رو جنرال الکتریک به سرعت با تغییر بر روی موشک پدافند هوایی ناو پرتاب سیم 1 دست به توسعه ای جی ام 78زد.موشک در سال 1968 وارد خدمت شد و که ای جی ام 78 ای 1 نامیده شد. این نمونه هیچ فرقی با سیم 1 ناو پرتاب نداشت و فقط رادار پیسو اشیانه یاب راداری داشت.موشک دارای یک کلاهک انفجار شدید ترکش شونده 97 کیلویی بود و بردش به 90 کیلومتر می رسید و سرعت 1.8 ماخ بود. نسخه ای جی ام 78 بی در سال 1969 وارد خدمت شد دارای یک جستجو گر پیشرفته بود که بعد از قفل و شلیک موشک اگر هم رادار پدافندی خاموش میشد (که در چنین صورتی از انجای که امواج رادار قطع می شد موشک هم هدف را گم میکرد زیرا موشک ضد رادار با تعقیب امواج رادار به طرف هدف پیش می رود)این نمونه بعد از خاموش شدن رادار نیز به طرف اخرین نقطه دریافت امواج پیش میرود .دو نسخه سی و دی در دهه 1970 توسعه یافت که کلاهک بزرگتر و کاونده پیشرفته تری داشتند . استاندارد بر روی اف 105 ، ای6 و اف4 فانتوم به کار رفت . موشک فوق العاده ای بود چهار برابر شرایک وزن داشت ولی بسیار پیشرفته تربود برای نمونه زاویه جستجوی رادارشرایک 30 درجه بود ولی استاندارد 180 درجه ولی بسیار گران بود و تنها 3000 فروند از ان ساخته شد و در دهه 1980 با هارم جایگزین شد.
GBU-15
جی بی یو 15 یک کیت هدایت تصویر بردار فروسرخ است که بر روی دو بمب مارک 84 و یا بمب نفود کننده بی ال یو 109 است. بمب در قسمت جلو دارای یک دوربین اپتیکی برای عملیات روزانه و با توان تصویر بردار فروسرخ برای عملیات در شب و اب هوایی بد است . این سلاح بدون پیشرانه هواسر دارا یک کلاهک 910 کیلویی و دارای کمترین و بیشترین برد 9 تا 27 کیلومتر است. میتوان بمب را قفل نشده و یا قفل شده بر روی هدف پرتاب کرد. برای پرتاب بدون قفل بمب را به سمت هدف پرتاب کرده بمب مسافتی را طی میکند و همزمان با دوربین خود تصاویر را گرفته به صورت زنده برای هواپیما ارسال میکند. خدمه درون هواپیما به دنبال هدف با دوربین بمب میگردند و بعد از پیدا کردن و قفل بر روی هدف بمب به هدف برخورد میکند. جی بی یو 15 همانند والی تصاویر گرفته شده را برای هواپیما ارسال میکند و تا زمان برخورد به هدف به تصویری بردار وارسال ان ادامه میدهد.برای دریافت تصاویر اطلاعات هواپیما باید غلاف ارتباط داده ای ایکس کیو14 را حمل کند.این بمب در سال 1986 وارد خدمت شد و از اف4 ائی نیروی هوایی امریکا و اف111 (هر دو بازنشسته شده اند و همکنون از اف15 ائی استریک ایگل پرتاب میشود.
AGM-130
ای جی ام 130 در واقع نسخه پیشرانه دار بمب جی بی یو 15 است که برد ان به 60 کیلومتر میرسد که در سال 1994 وارد خدمت شد.تمامی موارد ذکر شده در مورد جی بی یو 15 در مورد ای جی 130 نیز صدق میکند با این تفاوت که دارای یک راکت سوخت جامد در زیر بدنه است و یک رادار ارتفاع سنج است. این هواپیما تنها از اف15 ائی پرتاب میشود . این کیت بر روی بمب های مارک 84 و یا بی ال یو 109 نصب میشود و دارای کلاهک 240 تا 430 کیلوگرم است .
AGM-123 اسکیپر2
ای جی ام 123 در واقع نسخه پیشرانه دار بمب هدایت لیزری جی بی یو 16 با کیت هدایت لیزری پیووی 2 است . این بمب دارای یک پیشرانه راکتی است و بردش به 25 کیلومتر می رسد و از یک کلاهک 450 کیلوگرمی استفاده میشود. این بمب بر روی ای7،ای6 و اف18 نصب میشود ولی بعید است امروزه در خدمت باشد.
گرداوری:عبدالحمید تارخ