شکاری رهگیر اف-7

شکاری رهگیر اف-7

در دهه 1950  و اوائل دهه 1960 چین تقریبا  هر محصول نظامی شوروی را در داخل تحت امتیاز تولید  تولید می کرد. این شامل  محصولات هوا فضای شوروی نیز بود. این کشور  میگ 15 را با نام جی4 ، میگ 17 را با نام جی 5، میگ 19 را با نام جی 6 و بمب  افکنی های  ایلیوشین 28 و توپلوف 16با نام اچ 5 و اچ 6 در داخل  تولید کرد و البته دیگر هواگرد های ساخت شوروی  نیز  بودند . در اوائل دهه 1960 چین به دنبال  اخرین  محصول  دفاعی شوروی یعنی میگ 21 بود. جنگنده ای چالاک و بسیار سریع با سرعت بیش از 2 ماخ دارای رادار و موشک فروسرخ  برای پرواز در هر شرایط اب و هوا بود.

با وجود این در سال 1962 زمانی که خروشچوف  زمامدار وقت شوروی از مائو رهبر چین  خواست تا کارشناسان  خود را برای انتقال فناوری ساخت میگ21 به شوروی بفرستد ، دوران ماه عسل  این دو قدرت کمونیستی رو به پایان بود.بلافاصله یک هیئت  چینی وارد شوروی شد و با مجوز  شخص خروچوف از تاسیسات  تولید میگ21 که محرمانه بودند بازدید کردند. در 30 مارس 1962  بین چین و شوروی معاهده  تولید میگ 21 امضا شد.از انجای که با تیره شده روابط بین دو کشور چین چندان به این مسئله خوش بین نبود که  فناوری این جنگنده به چین منتقل شود  تلاش در به دست اوردن نقشه های کامل میگ 21 کردند. در هما دورن چند فروند  میگ 21  اف و اف13 توسط خلبانان  شوروی به چین اورده  شد تا نیروی هوایی چین با انها اشنا شود . چینی ها تا زمانی که از کمک شوروی برخوردار بودند به سرعت  دست به تجهیز کارخانه ای برای تولید میگ 21 در شانگ های زدند. زمانی که بعد 5 ماه خط تولید اماده شد چینی ها  فهمیدند که روسها نقش ها را به انها ناقص تحویل داده اند.از انجایی که رابطه دو کشور انقدر خراب شده بود که چین نمی توانست  از مسکو کمک بخواهد  ،چین دست به رفع بیش از 249 مورد مشکل در نقشه ها زد  تا نسخه بومی میگ 21  را تولید کند که در این کار نیز موفق بود و جنگنده  جی7 متولد شد که نسخه صادراتی ان اف7 خوانده می شود .در سال 1964 اولین جی7 چینی ها  تولید شد و در سال 1966 پرواز کرد ولی تا تولید انبوه   وبه خدمت گیری جی7 راه درازی  بود.چین باید رادار موتور تسلیحات  و بدنه را در کشور مهندسی  معکوس می کرد اگرچه چین تجربه بسیاری در  تولید هواگرد های شوروی داشت ولی وقوع انقلاب فرهنگی در چین اتفاق افتاد به خدمت  گیری واقعی جی7 تا میانه دهه 1970 عقب افتاد.

جی7 مشابه میگ 21 اف13 روسی بود. جنگنده بال دلتا با کابین حبابی شکل که از یک موتور توربوجت دبیلو پی7 بهره می برد. این موتور بر اساس موتور تومانسکی ار 11 -300 تولید شد که بر روی نسخه های نخست میگ21 نصب شد. این موتور دارای  توان 8700 پاوند در حالت خشک  و 13650 در حالت پس سوز بود و چین نسخه ای بومی این موتور را از سال 1966 در داخل  تولید کرد ولی تولید نسخه پر تیراژ به اوائل دهه 1970 بر میگردد . دارای سه جایگاه جنگ افزاری  بود کی زیر بدنه و یکی در زیر  هر بال  و می توانست  یک مخزن سوخت  خارجی را زیر بدنه حمل کند. توان حمل موشک فروسرخ پی ال2 (ای ای 2 اتول ) را داشت  و می توانست  راکت 57 م م را نیز حمل کند. در دماغه دارای رادار اس ال 2 ای بود که بر اساس رادار اس ار دی 5 ام میگ 21 اف13 ساخته شده است و دارای برد 8 کیلومتر بود.

اولین نسخه تولید در چین جی7 نام گرفت که نسخه کپی میگ 21 اف13 در چین بود. میگ 21 اف13 نخستین نسخه تولیدی میگ21 در  تیراژ  وسیع بود که به دلیل وزن کم و رانش بالا و دید بسیار عالی بسیاری ان را چالاکترین نسخه میگ 21 حتی بیشتر از نسخه های بعدی میدانستند  که دید  در انها محدود و وزن افزایش یافت. این نسخه از موتور دبلیو پی 7 بهره می برد که نسخه کپی شده موتور ار 11 اف 300 بود . تنها 12 فروند از این مدل تولید شد که جهت تکمیل ازمون های این هواپیما بهره برد شد و به صورت محدود در چین نیز خدمت کرد.

J-7I این نسخه  در میانه دهه 1970 وارد  خدمت شد  و تفاوت های با نسخه قبلی داشت  که شامل  نصب توپ 30 م م دو لول  جای توپ 23 م م دو لول  ، یک  چتر ترمز در انتهای بدنه بود. موتور دبلیو پی 7 حفظ شد ودر نهایت از موشک پی ال 2 بهره می برد که نسخه کپی شده موشک ای ای 2 اتول روسی بود که عملکرد بسیار ضعیفتری  تری نسبت به نسخه روسی داشت اگرچه چند بار پهباد های امریکا را بر فراز چین  سرنگون کرد. این مدل به دلیل کیفیت  پایین ساخت به صورت محدود (25 فروند )تولید شد .نسخه ای  دیگر با نام J-7I مادفایل نیز به صورت محدود ساخته شد. این مدل برای رفع مشکل هیدرولیک  جی7 ساخته شد که همواره دچار  نشت روغن هیدرولیک  بود . همچنین J-7I به سیستم هیدرولیک  جدید مجهز شد.اگرچه سیستم هیدرولیک  که در میانه دهه 1970 روی این دو مدل نصب شد از همتایان  شرقی و غربی خود دو دهه عقب تر بود ولی مشکل جی7 را حل کرد.

J-7II نسخه ارتقا یافته نسخه قبلی برای پرواز در هر شرایط اب و هوایی  بود . این مدل  دارای موتور قویتر دبلیو پی 7 بی بود که 400 پوند نیروی بیشتر را فراهم می کرد. دست کم 30 فروند از این مدل تولید  شد که در اواخر  دهه 1970 وارد خدمت شد. نسخه  با نام اف7 بی به عنوان نسخه صادراتی  این مدل توسعه  یافت که عراق، مصر و سودان بیش از 300 فروند ان را به خدمت گرفتند. نسخه اف تی 7 بی  نسخه اموزشی این مدل بود که توان رزمی مشابه ولی سوخت کمتری داشت .

J7IIA نسخه ارتقاء یافته توسط سامانه های الکترونیک غربی. چین  در اواخر دهه  1970 توانست  از انگلستان فناوری ها مورد نیاز برای ارتقا جی7 شامل  رادار ، اچ یو دی، مسافت یاب لیزری  و ارتفاع یاب راداری  وهمچنین هشدار دهنده رادار را دریافت کند.نسخه J7IIA دارای برخی از این سامانه ها از جمله اچ یو دی و مسافت یاب لیزری  بود.نسخه صادراتی این مدل  F-7IIA نام داشت . نسخه صادراتی در اواخر  دهه 1970 مجهز به اچ یو دی ساخت ماروکنی انگلستان و رایانه  اتش دیجیتال  و مسافت یاب لیزری   انگلیسی  بود. 22 فروند از این مدل با نام F-7IIN به زیمباوه  فروخته شد که البته تا سطح اف7 ام ارتقا یافته بودند ولی از تجهیزات   چینی کپی شده بهره می برد  . این نسخه دارای  رادار جی ال 7 ای  بود که  بر اساس رادار ار پی 21  جنگنده میگ 21 ام اف ساخته شده است. این رادار 30 کیلومتر برد داشت.

J-7IIH نسخه ای ارتقاء یافته دارای  یک نمایشگر چند کاره تک  رنگ در درون کابین وتوان شلیک موشک  هدایت فروسرخ پی ال 8 بود. پی ال 8 نسخه کپی موشک فروسرخ ماژیک  فرانسوی در چین است.

جی جی 7:نسخه اموزشی که در اواخر دهه 1980 بر اساس میگ 21 یو تولید شد که شامل چندین  مدل میشد که عبارت بودند از جی جی 7 بر اساس میگ 21 یو تولید در سال 1981، JJ7I بر اساس نسخه های اخر  میگ 21 یو بی  و JJ-7II با تجهیزات  الکترونیکی امریکایی

نسل دوم

J-7IIIنسل  دوم جی 7 کپی شده میگ 21 ام اف که از قرار معلوم از طریق مصر به چین تحویل داده شد. این مدل دارای  رادار دوربرد تر ار پی 21 ام بود که تا 30 کیلومتر نیز برد داشت و در چین با نام جی ال 7 کپی شد . همچنین چین توانست  با دریافت این مدل موتور  قدرتمند تر ار 13 را نیز در داخل با نام دبلیو پی 13 کپی کند.این موتور در حالت خشک دارای توان 9000 پوند و با پس سوز 14320 پاوند است که دست کم هزار پوند  از موتور ار 11  قویتر است   و همچنین این موتور مصرف سوخت کمتر ، تعمیر و نگهداری  و هزینه کمتری داشت. این نمونه در اواخر دهه 1970 با فناوری غربی ساخته شد که شامل اچ یو دی و یک خط ارتباطی  داده بود که میشد  تصاویر  رادارهای زمینی را  برای خلبان ارسال کرد.  این نسخه  همانند میگ 21 ام اف دارای پنج جایگاه خارجی تسلیحات با توان حمل 2 تن سلاح  شامل  یکی زیر بدنه و دو تا زیر هر بار بود و می تواند تا چهار بمب 250 و یا 500 کیلویی و انواع  راکت انداز و موشک های تا چهار موشک فروسرخ  پی ال 2 و یا پی ال 5و یا پی ال 8 را حمل کند. این مدل توان حمل  سه مخزن سوخت خارجی را داشت  و مدلهای بعدی نام برده در زیر دارای پنچ  جایگاه خارجی بودند .20 تا 30 فروند از  این مدل ساخته شد. نسخه ای بر   اساس همین مدل با نام جی 7 بی با تفاوت در تاج بالای  سر خلبان ساخته شد. نسخه ای F7A نسخه صادراتی این مدل بود که توان شلیک موشک  فرانسوی  ماژیک را نیز داشت. این نسخه مشتری نداشت. همچنین نسخه  ای دیگر با نام F7IIIA  نیز توسعه  یافت که به البانی  و تانزانیا نیز صادر شد. این نسخه  دارای تجهیزات  بهتری نسبت به نسخه چینی بود. نسخه با نام اف7 بی جی بر اساس نسخه جی 7 بی به سریلانکا فروخته شد.

اف7 ام.نسخه بر اساسJ7II برای صادرات دارای  تجهیزات  هوانوردی غربی .این فناوریهای غربی طی یک دور مذاکرات شش ساله از سال 1987 به دست امد و این نسخه در میانه دهه 1980 اماده تحویل شد.از جمله تجهیزات این مدل میتوان  به رادار مارکونی اسکای رنجر با وزن 41 کیلوگرم و برد کشف 15 کیلومتر، سامانه اچ یو دی با توان نشان دادند هدفگیر  تسلیحات مختلف و شرایط پرواز همچون سرعت ارتفاع زاویه  پروازی و…. ، رایانه  دیجیتال  ،دوربین برای هدفگیری  توپ  متصل  به نمایشگر اچ یو دی با قابلیت ضبط درگیری، ارتفاع سنج ساخت امریکا  با برد 1.5 کیلومتر،  مسافت یاب  انگلیسی  لیزری، و همچنین یک رادویی دوربرد   برد 400 کیلومتر.این مدل همچنین به موتور دبلیو پی 7 بی مجهز بود.این مدل  در سال 1982 پرواز کرد و در سال 1986 وارد خدمت شد.بال ارتقا یافته بود و به گفته چینی ها  این نسخه 40% کارایی بهتری نسبت به نسخه های  پیشرفته میگ 21 داشت. مصر بنگلادش و میانمار این  نمونه را تحویل گرفتند و پاکستان نیز مدتی این مدل را در خدمت داشت  که بعدها به چین برگردانند.ازمایشان در برابر اف16 در دهه 1980 در پاکستان نشان  داده به صورت چشمگیری  در داگ فایتر  از اف16 پایینتر است.نسخه اف تی 7 ام نسخه اموزشی این مدل بود که توان رزمی مشابه ولی سوخت کمتری داشت .

جی 7 ایی: نسخه برای جایگزین جی 7 بی و J-7II که در سال 1987 ساخته شد. این مدل دارای  موتور قدرتمند تر دبلیو پی 13 اف با 1000 پوند رانش  بیشتر  بود. این مدل دارای  رادار سوپر رنجر ساخت انگسلتان  هشدار دهنده  راداری، مسافتی یاب لیزری  و اچ یو دی بود. این مدل با تغییراتی  در سازه از جمله  بال ، مجهز به بال دلتای  شکسته بود  و افزایش قدرت مانور نتنها 45% چالاکتر از نسخه های قبلی بود بله دارای  مسافت نشست و برخواست  کوتاه تری بود.این مدل اولین نسخه  مجهز به هوتاس  بود.کنترل پذیری بالای این مدل نسبت به نسخه های قبلی بسیار چشم گیری است. بر اساس این مدل نسخه جی 7 ایی بی برای تیم اکروجت ارتش چین ساخته شد.نسخه های پی و پی جی ارتش پاکستان  بر اساس این مدل ساخته شده

جی 7 ایی اچ نسخه بر اساس جی 7 ایی بود که دارای  رادار در دماغه با توان کشف و درگیری با اهداف  دریایی  و حمل یک موشک  ضد کشتی در زیر بدنه بود. به دلیل محدودیت های رادار این طرح عملیاتی نشد

جی 7 جی نسخه ارتقا یافته جی 7 ایی مجهز به رادار کی ال جی 6 ایی  با برد 30 کیلومتر. این رادار بر اساس رادار پونتر 2500 ایتالیایی  ساخته شد که خود رادار ایتالیایی  نیز بر اساس رادار ایی ال 2001 جنگنده اسرائیلی کفیر   سی 2 ساخته شده بود.این نمونه توان قفل کردن رادار برای هدایت بهتر موشک های فروسرخ  موشک  های پی ال 8 و پی ال 9 را روی هدف دارد.این نسخه  در سال 2002 توسعه  یافت ولی احتمالا تنها تعداد کمی از نسخه های E به این مدل ارتقا یافتند.دو نسخه جی 2 و جی بی نیز بر اساس این مدل توسعه یافتند که وضعیت انها مشخص نیست. نسخه ای با نام اف7 بی جی برای بنگلادش  توسعه یافت که دارای  توان حمل غلاف شناسایی خارجی بود.16 فروند از این نسخه در کنار 4 فروند نسخه دو سرنشینه  تحویل این کشور شد.بنگلادش در سال 2011 اف7  های خود را به نسخه BGI ارتقا داد. این مدل دارای هفت جایگاه جنگ افزاری(یکی جایگاه بیشتر در زیر هر بال)، سامانه مکان یاب جهانی جی پی اس،توان حمل  3 تن سلاح(یک تن بیشتر)،رادار جدید کی ال جی 6 با برد 90 کیلومتر و توان درگیری با دو هدف  در یک زمان،توان پرتاب بمب های لیزری  و در صورت در خواست موشک رادار  فعال پی ال 12  را دارد . این مدل دارای سه نمایشگر رنگی چند کاره در درون  کابین است با ارتقا موتور سقف  پرواز و کارایی کلی پروازی  جنگنده افزایش یافته است.این مدل پیشرفته ترین نسخه اف7 است

اف7 ام پی نسخه برای پاکستان  بر اساس نسخه ام  بود که 20 فروند ان به پاکستان تحویل داده شد. این  نسخه اف7 ام  بود  ولی به چین تحویل داده شد تا با نسخه ام پی  ارتقاء یابد که شامل  نصب رادار گریف 7 با برد 50  کیلومتر و توان نگاه به پایین و شلیک به پایین   بود در حالی که رادار اسکای رنجر اف7 ام تنها 15 کیومتر برد داشت . 24 فروند از  این مدل تحویل  پاکستان شد بر اساس این مدل نسخه ای اف7 ان برای ایران  توسعه یافت که مشابه نسخه M  است ولی تمامی تجهیزات  غربی ان با تجهیزات  چینی عوض شده است. این مدل دارای رادار اس وای 80  با برد 30 کیلومتر است و از پرتاب کننده شراره،هشدار دهنده راداری، مسافت  یاب لیزری  و ارتفاع سنج  راداری و اچ یو دی است (مشابه نسخه ام با تجهیزات مشابه چینی)

اف7 پی: نسخه صادراتی  به پاکستان ملقب به اسکای بولت. این نسخه دارای  بال دلتای شکسته  و موتور دبیلو پی 13 بی است و از  به رادار ایتالیایی گریف مارک 2  با برد 45  کیلومتر و توان رهگیری چهار هدف در یک زمان  مجهز است .این رادار توان نگاه به پایین و شلیک به پایین را داشت . 60 فروند از  این مدل توسط پاکستان  دریافت شد.

اف7 پی جی :نسخه ای بر اساس جی 7 پی برای  پاکستان  دارای  بال دلتای  شکسته  بود . این مدل دارای  رادار گیرف ام جی بود که دارای توان رهگیر هشت هدف به صورت همزمان  بود. این مدل توان حمل غلاف  و نشان گذاری لیزری  و پرتاب بمب های هدایت لیزری  را دارد. همچنین دارای دو نمایشگر رنگی در درون کابین بود. نسخه اف تی 7 پی و پی جی  نسخه اموزشی این دو مدل  هستند  که توان رزمی مشابه ولی سوخت کمتری داشت . نمونه های پاکستانی از توان شلیک موشک  سایندوندر نیز برخوردار هستند

اف 7 یک جنگنده نسل دوم بود ولی از نظر الکترونیک در نسخه های اخر حتی یک جنگنده نسل چهارم نیز رسید. اگرچه برد کن و توان حمل تسلیحات  کمی داشت  ولی برای کشورهای فقیر  گزینه مناسبی بود. تا پایان   خط تولید ان در سال 2013  بیش از 2400 فروند از این هواپیما  تحویل  شده بود که اخرین مشتری ان بنگلادش بود که تعداد  از اف6 بی جی خود را به BGI ارتقا داد و 16  فروند نیز  نو تحویل گرفت.

مشتریان اف7

عراق و البانی از خدمت خارج کرده اند.

مشخصات

برخی از مشخصات  اف 7 ام جی عبارت اند از

 طول 14.88 متر ،ارتفاع 4.11 متر ،وزن خالی 5295    کیلوگرمی ،بیشترین سرعت  2 ماخ ، برد انتقالی 2200   کیلومتربا سه مخزن سوخت خارجی و شعاع  رزمی با دو  موشک  و سه  مخزن سوخت  850 کیلومتر  ، سقف پرواز 17500     متر .این هواپیما از یک دستگاه موتور توربوجت  دبلیو اس 13 اف با توان 9921 پاوند قدرت بدون  پس سوز  و 14 550 پاوند با پس سوز استفاده میکند   .اف 7 ام جی دارای  یک توپ 2 لول  30 م م  با 60 گلوله برای هر لوله  دارای پنچ جایگاه تسلیحاتی  شامل دو جایگاه زیر هر بال و یک جایگاه در زیر  بدنه  با توان حمل 2 تن  سلاح با توان حمل موشکهای هوا به هوای فروسرخ پی ال 2/3/5/7/8/9 و موشک  سایندوندر و ماژیک ،بمب های 225 کیلویی ،500 کیلویی راکت انداز های 57 /90 و 130 م م  و در برخی نسخه های  ارتش پاکستان  بمب های هدایت لیزری  225 کیلویی

گرداوری:عبدالحمید تارخ