سامانه پدافندی اچ کیو16 چینی در خدمت پاکستان

سامانه پدافندی اچ کیو ۱۶ که نسخه صادراتی آن ال وای ۸۰ نیز نام دارد اصلی‌ترین سامانه پدافند هوایی میانبرد ارتش چین است که در ارتش پاکستان نیز خدمت میکند. این سامانه در سال ۲۰۱۱ وارد خدمت شد و در واقع سامانه‌ای است که بسیاری از اجزای آن از جمله موشک‌های آن از سامانه چون بوک ام ۱ و ام ۲ روس‌ها برگرفته شده است .در دهه ۱۹۹۰ چین دست به تحویل گرفتن سامانه بوک از کشور روسیه زد و بعد تصمیم گرفت تا نسخه‌ای از آن را در داخل کشور توسعه دهد .با وجود این نسخه‌ای که در نهایت به نام اچ کیو ۱۶ شناخته شد دارای لانچر پرتاب عمود و همچنین لانچری کاملاً متفاوت چه در زمینه شکل و چه در زمینه استقرار داشت ، اگرچه بدون شک موشک‌های آن از سامانه بوک روسی الهام گرفته است

اچ کیو 16 یک سامانه کاملا متحرک است که تمام اجزای آن بر روی یک کامیون تایتی 5350 می‌باشند که کامیون‌های ساخت شرکت تایتی چین است که سازنده انواع کامیون‌های نظامی و غیرنظامی است .کامیون مورد نظر یک کامیون شش چرخ دو کابینه است که از یک موتور دیزل توربو شارژ ۲۵۰ اسب بخاری بهره می‌برد که برگرفته شده از یک موتور آلمانی است و کامیون را می‌تواند با سرعت ۸۵ کیلومتر بر ساعت در جاده به برد ۱۰۰۰ کیلومتری برساند

کامیون دارای سیستم باد مرکزی برای باد کردن لاستیک‌ها می‌باشد و از ۴ جک هیدرولیک برای حفظ تعادل در زمان شلیک و استقرار استفاده می‌کند.

اجزای یک آتشبار اچ کیو ۱۶ عبارتند از چهار لانچر پرتاب موشک، چهار خودروی حاوی موشک یدکی، یک چرثقیل ، یک کامیون پست فرماندهی یک کامیون ارتباطی و دو کامیون حاوی رادار است

لانچر پرتاب بر روی کامیون شش چرخ مستقر شد که شامل یک لانچر شش تایی موشک شامل دو ردیف سه تایی است که موشک‌ها را به صورت عمود پرتاب می‌کند. موشک به روش گرم از لانچر پرتاب پرتاب می‌شود یعنی اینکه یک پیشرانه اول موشک را از لانچر به بالا پرتاب کرده و وقتی موشک به ارتفاع ۱۰ متری از سطح زمین رسید پیشرانه روشن شده و با کمک سیستم خروجی متغیر خود به سمت هدف تغییر مسیر می‌دهد.

موشک می‌تواند تا ارتفاع ۱۸ کیلومتری اهداف را رهگیری کند و در تمرینات توانسته موشک های کروز را تا ۱۲ کیلومتری و جنگنده را در 40 کیلومتری هدف قرار دهد. کمترین ارتفاعی که تاکنون این موشک طی تمرینات با آن درگیر شده ۵۰ متر بوده و گفته شده نرخ کشندگی آن بر ضد یک جنگنده ۸۵ و بر ضد یک موشک کروز ۶۰ درصد است .البته این اعداد در شرایط تمرین به دست آمده و معلوم نیست واقعاً در شرایط رزمی چقدر کارایی دارد .موشک دارای ۵.۲ متر طول و وزن ۶۵۰ کیلوگرم است و کلاهک موشک شامل 70 کیلوگرم مواد انفجاری است. با وجود این در نسخه‌های بعدی مانند اچ کیو 16 بی برد موشک به ۷۰ کیلومتر رسید و حتی یک نسخه برد بلند آن هم اکنون در حال آزمایش است که ۱۶۰ کیلومتر برد دارد که با نام اچ کیو ۱۶ اف ای شناخته می‌شود ولی جزئیاتی از آن مشخص نیست و هنوز عملیاتی نشده .

مشخصا فراگیرترین نسخه در تولید آن همان اچ کیو ۱۶ a با برد ۴۰ کیلومتر است
به طور معمول در یک آتشبار این سامانه ۴ خودرو حاوی موشک‌های یدکی که در واقع شامل پک‌های سه تایی موشک می‌باشند یک آتشبار را تشکیل می‌دهند که توسط یک خودرو جرثقیل به سرعت پک‌های قبلی که موشک‌های آن شلیک شده را از روی لانچر پرتاب باز کرده و به سرعت دو پک سه تایی در مجموع ۶ موشک جدید بر روی خودرو سوار می‌کند

دو نوع رادار بر روی این سیستم قابل نصب است

اولی رادار شامل یک رادار آرایه فازی IBIS 150 بر روی کامیون شش چرخ بر روی یک بازی هیدرولیک است که جمع شونده می‌باشد و می‌تواند تا ۶ متر نیز از زمین فاصله بگیرد تا ارتفاع پایین را بهتر پوشش دهد و دارای قابلیت ۳۶۰ درجه است .رادار دارای برد 130تا 150 کیلومتر است و می‌توان اهدافی را تا ارتفاع ۲۰ کیلومتری رهگیری کند و دارای سیستم شناسایی دوست از دشمن است. این رادار توان رهگیری 144 هدف را در یک زمان داردو میتوان با 12 هدف در یک زمان درگیر شود .این رادار بیشتر برای صادرات در نظر گرفته شده است و میتواند نقش رادار جستجو و هدایت اتش را بازی کند اگرچه گهگاه به عنوان رادار جستجو تنها نیز استفاده شده

دومین رادار که میتواند یک رادار هدایت اتش باشد و یا یک رادار کامل برای جستجو و هم هدایت اتش یک رادار آرایه فازی غیر فعال باند ال است که دارای برد کشف 150 کیلومتر و برد قفل ۸۵ کیلومتر است که بر روی کامیون شش چرخ سوار می‌شود و البته آنتن آن از آنتن رادار جستجو بزرگتر بوده و بر روی بخشی میانی یک کامیون سوار است .این توان درگیری با ۴ هدف را دارد و می‌تواند ۸ موشک را در یک زمان به طرف ۴ هدف هدایت کند و البته رادار جمع شونده بوده و بر روی خودروی حامل خود در هنگام حمل و نقل به شکل خوابیده قرار می‌گیرد.این رادار بر روی اچ کیو 16 خود ارتش چین بیشتر دیده شده است

موشک دارای سیستم هدایت رادار نیمه فعال است. این به این معنی است که در تمام طول مسیر تا هدف امواج هدایت از طریق رادار سامانه آتش بار به موشک می‌رسد و موشک با تعقیب امواج بازگشتی رادار اصلی از هدف به سمت هدف پیش می‌رود. این روش اگرچه در برابر سیستم‌های جنگ الکترونیک تا حدی آسیب‌پذیرتر است ولی قابلیت‌های خود را دارد از جمله اینکه می‌توان در برد بیشتری موشک‌ها را بر ضد اهداف چالاک و مانوپذیر هدایت کرد .

در برخی از تصاویر در ارتش چین سامانه‌های الکتروپتیک مجهز به دوربین‌های بزرگ دید حرارتی بر روی پایه‌های هیدرولیک بلند با طول حدود ۱۰ متر روی کامیون‌هایی در کنار این سیستم دیده شده که می‌تواند در برد ۷۰ تا ۱۰۰ کیلومتری دست به جستجو آسمان برای کشف غیر فعال و بدون استفاده از رادار بزنند تا این گونه در شرایطی که روشن کردن رادار به دلیل جنگ الکترونیک و یا خطر شلیک موشک‌های ضد رادار از سمت دشمن زیاد است به روش غیر فعال هدف را رهگیری کند

اچ کیو ۱۶ دارای یک نسخه دریایی نیز است که به نام اچ اچ کیو ۱۶ شناخته می‌شود .این نسخه بر روی بسیاری از ناوچه‌ها و ناوشکن‌های چینی در سیلوهای ۱۲ تایی و یا ۳۲ تایی و حتی بیشتر نصب شده است و به شکل معمول اصلی‌ترین سامانه پدافند موشکی دریایی چینی‌ها است .این نسخه از نظر مقدورات پروازی با نسخه اچ کیو ۱۶ a با برد ۴۰ کیلومتر برابری می‌کند

نسخه صادراتی این سامانه با نام ال وای ۸۰ شناخته می‌شود که پاکستان مشتری این سامانه است. پاکستان هم نسخه زمین پرتاب این موشک را در نیروی زمینی در خدمت دارد و هم برخی از شناورهای جنگی آن نسخه دریایی پرتاب شونده از آن را استفاده می‌کند. برای نمونه ناوچه‌های کلاس تقریل در خدمت نیروی دریایی پاکستان که ۴ فروند آن در خدمت است و در واقع همان ناوچه‌های کلاس تایپ ۵۴ ارتش چین هر یک دارای ۳۲ سیلوی پرتاب عمود این موشک می‌باشد.پاکستان در مجموع 600 تیر موشک به همراه 12 اتش بار کامل شامل 48 لانچر پرتاب برای پرتاب از زمین و 400 تیر موشک برای پرتاب از شناور های نیروی دریایی خریداری کرده است