جنگنده جی اف17 بلوک3

جنگنده جی اف17 بلوک3 در خدمت نیروی هوایی پاکستان

جی اف17 بلوک3 اخرین نسل از جنگنده جی اف17 است که برای ارتش پاکستان توسعه یافته است.پاکستان 50 فروند از این جنگنده را سفارش داده است  تا ان را در کنار 138 فروند جنگنده جی اف17 قبلی خود به کار برد.نخستین دسته از جی اف17 بلوک3 که جی اف17 سی نیز نامیده میشود در سال 2023 تحویل ارتش پاکستان شد

جی اف17 یک همکاری مشترک بین پاکستان و چین بود که در دهه1990 به هدف جایگزینی جنگنده های قدیمی  چون جی6 و جی7 طراحی شد . دو مدل از ان یعنی بلوک1 و 2 تا کنون تولید شدند ولی بلوک3 دارای پیشرفته های بزرگی است

در سایت جنگاوران مقاله ای کامل در مورد داستان توسعه وبخشهای مختلف جی اف17 در دو بلوک نخست وجود دارد ولی در این نوشتار به پیشرفته ترین مدل ان یعنی بلوک 3 میپردازیم

برای اشنایی با جی اف17 اینجا را کلیک کنید

جی اف17 بلوک3 همانند مدل های قبلی یک جنگنده تک سرنشینه  چند منظوره و تک موتوره مافوق صوت با سرعت بیش از 2 ماخ در وزن سبک است ولی این مدل جدید چه تغییراتی با مدمدل قبلی کره است

اولین تغییر و بزرگترین تغییر به رادار این جنگنده بر میگردد

این نسخه مجهز به رادار ارایه فازی فعال KJL-7A است.این رادار نخستین رادار ارایه فازی فعال در خدمت نیروی هوایی پاکستان است.رادار مورد نظر دارای بیش از 900 المان گیرده و فرستنده است و از یک صفحه تخت مربعی و یا چند ضلعی بسته به سفارش مشتری بهره میبرد و در چین توسعه یافته است .این رادار دارای قدرت خروجی 4 کیل وات است که بسته به گفته منابع میتواند یک هدف 5 متر مربعی (مثلا یک اف16 مسلح) را از 150 تا 170 کیلومتری کشف کند و از 100 تا 120 کیلومتری رو انها قفل کند. رادار توان کشف 15 هدف و توان درگیر با 4 تا6 هدف را دارد و به عنوان یک رادار ارایه میتواند همزمان با اهداف زمینی ، دریایی و هوایی درگیر شود. رادار ویژ گی نقشه بردای سه بعدی از 300 کیلومتر از سطح زمین با دقت یک متر مربع را دارد که در تهیه اسکن های رادای از مواضع دشمن بسیار موثر است  و توان هوا دریایی ان برای کشف شناورهای جنگی به ابعاد یک ناوچه 1000 تنی حدود 220 کیلومتر است.

در نسخه قبلی یک رادار پالس داپلر با توان درگیری همزان با دو هدف در خدمت بود که بردش کشف ان اگرچه با رادار جدید خیلی فرق نمیکرد ولی بدون شک از نظر فناوری یک نسل عقب تر از رادار ارایه فازی فعلی است که در برابر جنگ الکترونیک بسیار مقاوم است

دومین بخش جدید در جی اف17 بلوک 3 دارا بودن سنسور فروسرخ نزدیک شدن موشک است.این سنسور تصویر ساز حرارتی به دو منظور مناسب است یکی برای اینکه با رصد شعله انتهای موشک که به جنگنده نزدیک می شود سمت و فاصه موشک به خلبان را هشدار دهد و دوم اینه میتواند به خلبان کمک کند هر تهدید نزدیک شونده از جمله یک جنگنده را نیز کشف کند و اگاهی خلبان را نسبت به محیط اطرف خود افزایش میدهد .این سنسور در زیر جنگنده دو طرف بدنه نصب شده است

در نسخه قبلی این جنگنده تنها مجهز به هشدار دهنده راداری بودکه در معرض امواج رادار قرار گرفتن و یا قفل شدن رادار بر روی جنگنده را هشدار میداد که در بلوک3 به غیر از این مورد هشدار دهنده تصویر ساز فروسرخ اگاهی خلبان از میدان نبرد بسیار هم بهتر شده است

کابین در این  مدل شیشه ای تر شده و از سه نمایشگر رنگی بزرگتر استفاده میکند(نسخه های قبلی نیز سه نمایگر رنگی داشتند) که دارای حالت بیشتر در برنامه ریزی بوده و قابلیت  بیشتری دارند. اچ یو دی یا همان نمایشگر سربالای در این مدل بسیار بزرگتر شد و برای نخستین بار امکان نمایش تصویر رادار و یا دوربین های دید حرارتی روی ان به وجود امده که به خلبان اجازه میدهد بدون نگاه کردن به نمایشگر های درون کابین اطلاعات سامانه های اپتیکی مانند نشان گذار لیزری را ببیند

البته یکی از برتریهای این مدل به مدل قبل داشتن کلاه ویژه HMD پرواز است  .این سیستم به شکل مشترک بین پاکستان و چین طراحی شده و تمامی تصویر سامانه های حساس از جمله وضیعت پروازی جنگنده،  سلاح و سامانه ای اپتیکی را روی شیشه عینک این کلاه به خلبان نشان میدهد

در مجموع از جمله ویژگی های این نسخه افزایش شدید اگاهی خلبان از محیط اطراف خود است

موتور این نسخه قرار است موتور توربوفن دبلیو اس13 ساخت چین باشد. این موتور در سال2006 رو نمایی شد و نسخه چینی موتور ار دی93 است. ار دی93 که خود نسخه بهبود یافته موتور ار دی33 است که روی میگ29 نیز نصب شده بر روی نسخه های تولیدی فعلی جی اف17 مانند بلوک 1 و2 در خدمت پاکستان نصب شده است.این نسخه 22000 پاوند رانش با پس سوز ایجاد میکند که از  نسخه روسی با حدود19000 پاوند قدرت بیشتری دارد از این رو بلوک 3 اگرچه سنگینتر است ولی کارایی پروازی اصلا کمتر از نسخه های قبلی نیست.البته بر روی چند سری تولید نخست بلوک 3برای پاکستان همان ار دی93 ام ای نصب است که باز در زمینه کارایی و تعمیرات و عمر موتور از ار دی93 اولیه که روی بلوک1 جی اف17 نصب شده کارایی بهتری دارد

در بلوک3 تلاش شده سطح مقطعی جی اف17 کاهش یابد تا دیرتر توسط رادار کشف شود. از مواد کامپوزیت بیشتری در ساخت بدنه استفاده  شده و حتی ورودی های هوا نیز کمی تغییر کردند تا امواج کمتری وارد ورود هوا شود و به تیغه های موتور جت برخورد کرده و منعکس شوند

در زمینه تسلیحات حات جی اف17 بلوک3 میتواند تمامی تسلیحاتی قبلی را + تسلیحات جدیدی حمل کند.این نسخه نیز مانند دو مدل قبلی دارای یک توپ داخلی دو لول 23 م م زیر بدنه است و از 8 جایگاه تسلیحاتی شامل سه جایگاه زیر هر بال یکی  بر نوک هر بال استفاده میکند . البته جی اف17 یک جایگاه نیز زیر بدنه دارد که برای حمل غلاف های خارجی استفاده میشود

در بخش هوا به هوای موشک فروسرخ پی ال5 و پی ال9 که هر دو برای رزم هوایی نزدیک هستند قبل حمل است ولی بلوک3 دارای توان شلیک موشک تصوير ساز حرارتی پی ال10 را دارد که یک نسل جلوتر از موشک های فروسرخی چون پی ال5 و9 هستند.پی ال10 یک موشک تصویر ساز حرارتی است که با ترکیب با کلاه خود جدید جی اف17 توان درگیر 360 درجه به جنگنده میدهدو خلبان میتوان ان را قفل نکرد به سمت پشت سر جنگنده نیز و یا هر سمت دیگر شلیک کند تا موشک با چرخش به سمت هدف در اسمان روی ان قفل کند

موشک رادار فعال پی ال12 با برد 70 تا100 کیلومتر دیگر سلاح بلوک3 است که روی نسخه های قبلی نیز نصب شده ولی بلوک3 توان حمل موشک پی ال15 را نیز دارد .پی ال15 دوربردترین موشک هوا به هوای رادار فعال ساخت چین است که گفته شده بیش از 200 کیلومتر برد دارد ولی نسخه PL-15E نسخه  صادراتی ان حدود 150 کیلومتر  برد دارد .اگرچه برد قفل رادار جی اف17 به 150 کیلومتر نمیرسد ولی این نسخه را می‌توان به دلیل توان شبکه محور با کمک  اواکس نیز روی هدف قفل کرد و تنها جنگنده شلیک کننده ان باشد(در ارتش پاکستان جی10 نیز توان شلیک این موشک را دارد)

هر کدام از ده ها مدل موشک ضد کشتی ساخت چین قابل هماهنگ سازی با این نسخه را دارد  ولی دو مدلی که در پاکستان بسیار کاربرد دارد یکی نسخه هواپرتاب موشک ضد کشتی رادار فعال سی802 با برد حدود180 کیلومتر است و دیگری موشک ضد کشتی سی ام400 است.سی ام400  سلاح بسیار خطر ناکی است . این موشک در واقع  بر اساس یک موشک زمین به زمین تاکتیکی ساخته شده و 250 کیلومتر برد دارد ولی خطر اصلی ان در سرعت پروازی ان است که 4.5 تا5 ماخ (4.5 تا5 برابر سرعت صوت) در ارتفاع بالا می‌رسد  .این موشک نتنها دارای نقش ضد کشتی است بلکه به دلیل داشتن سیستم هدایت ماهواره ای میتوان از  ان علیه اهداف زمینی نیز با دقت 5 تا 10 متر استفاده کرد

همچنین  کولکسیوم کاملی از انواع بمب های هدایت لیزری و  ماهواره ای نیز توسط این جنگنده قابل حمل و شلیک است که پاکستان دست کم بین سالهای 2019 تا2022 حدود 3000 تیر ان را از چین تحویل گرفته است.بخش جدیدی از تسليحات نوین چینی برای پاکستان بمب های هدایت شونده بال داری است که تا 110 کیلومتر نیز برد دارند و معادل بمب های اس دی بی امریکایی هستند

یکی از غلاف های که توسط بلوک3 حمل می‌شود ، غلاف نشانه گذار لیزری WMD-7 ساخت چین است. این غلاف یک غلاف نشان گذار لیزری با دوربین دید حرارتی با توان نشان گذاری اهداف از 15 کیلومتری است که برای اولین بار نیز در نمایشگاه های  هوایی روی جی اف17 به نمایش در امده است. این غلاف در جایگاه  زیرین بدنه جی اف17 نصب میشود اگرچه میتوان ان را زیر بال نیز نصب کرد و در مدلهای قبلی جی اف17 نیز قابل استفاده است

دو غلاف جنگ الکتذونیک KG600/KG700 نیز تا کنون روی جی اف17 دیده شدند .این غلاف ها روی  یک جایگاه خازجی زیر ورود هوا سمت چپ این جنگنده دیده شده است. این دو غلاف جنگ الکترونیک  نیز روی جی10 نیز نصب می‌شود  ولی روی جی اف17 پاکستانی دیده شدن

یک غلاف ناشناس  نیز تا کنون روی نسخه اصلی جی اف17(نسخه ساخت چین با نام اف سی1) دیده شده که زیربال نصب می‌شود و دارای  یک سامانه  اپتیکی بر سر دماغه است. به گفته بسیاری این غلاف یک سامانه جلونگر حرارتی برای کشف غیر فعال هدف است.این سامانه  برای رزم هوایی کاربرد بسیار دارد و به خلبان اجازه کشف و رصد غیر فعال دشمن بدون رادار را میدهد .

این غلاف جای اعلام نشده ولی  مشابه غربی این غلاف وجود دارد که نمونه ان غلاف لژیونر در امریکا است که میتواند از حدود 100 کیلومتری یک جنگنده را کشف کند

جی اف17 بلاک3 نیز در پاکستان تولید می شود . این جنگنده برای اولین بار در سه ماه نخست سال2023 تحویل نیروی هوایی پاکستان شد. پاکستان طی 10 سال گذشته 110 جی اف17 برای خودش تولید کرد و البته این جنگنده صادرات خوبی نیز داشته است که بیشتر به بازاریابی خوب پاکستانیها و عملکردش در نیروی هوایی پاکستان بر میگردد. پاکستان امیدوار است این جنگنده چند منظوره را باز در کشورهای دیگر از جمله کشور های امریکای جنوبی و افریقای  بفروشد . تا کنون میانکار و نیجریه از جمله مشتریان این جنگنده البته در بلوک 1 و2 بودند

آذربایجان در سال ۲۰۲۳ دست به سفارش تعداد ۱۲ فروند از این جنگنده به پاکستان زد.آذربایجان برای جنگنده‌های جی اف ۱۷ بلاک ۳ که از پاکستان خریداری خواهد کرد موشک‌های هوا به هوای ترکی سفارش خواهد داد.این خبر توسط وزیر دفاع آذربایجان مطرح شده و دو موشک مورد نظر شامل موشک تصویر از ساز حرارتی BOZDOGAN0 و موشک رادار فعال میانبردGOKDOGAN  با برد 65 تا 100 کیلومتر می باشد

عضویت در کانال تلگرامی جنگاوران برای آگاهی از آخرین مقالات و مطالب نظامی

مقالات مرتبط

نیروی هوایی پاکستان

عبدالحمید تارخ