مین ها زمینی که در انواع مختلف ساخته می شوند برای چند کار استفاده می شوند
- ایجاد مانع تاکتیکی بر سر راه دشمن
- هدایت دشمن از طریق میادین مین به نقاطی که پیش بینی شده
- کند کردن پیشروی دشمن
عمدتا مین های زمینی برای مورد اول استفاده می شود این مسئله باعث شده که معمولا میادین مین وسیعی بعد از جنگ در مناطق جنگ زده باقی بماند که سالانه حدود 4300 نفر بر اثر برخورد با انها کشته می شود
مین اولین بار در سال های 1277 زمانی که مغلها به چین حمله کردند استفاده شد. چینیها مخترع باروت بودند و اولین بار از تجهیزات سلاح گرم بهره بردند . در ان دوران چینهای با کار گذاری بسته های بزرگ مواد انفجاری زیر زمین و روشن کردن فتیله ته ان باعث انفجار بزرگ و کشته شدن تعداد زیادی از مهاجمین مغول شدند. این اولین استفاده از یک بمب کاشته شدن زیر زمین است. استفاده از این روش کمی سخت بود زیرا باید زمان رسیدن دسته سوارهای مغول به بسته انفجاری زیر زمین درست محاسبه میشد زیرا فتیله باید اتش زده می شد و سر موقع منفجر می شد
ولی حدود صد سال بعد تاکتیکی حدید استفاده شد. مین زیر زمین کار گذشته میشد و روی ان را با چوب نرم می پوشاندن و روی چوپها معمولا پهن گاو… وقتی سربازان روی چوبهای قرار میگردند، چوبها شکسته و انها روی یک فیوز می افتادن که با ضربه فعال میشد و باعث انفجار میشدند. معمولا یک سوم از بسته مواد انفجاری شامل باروت بود و بقیه ساچمه های سربی که حکم ترکش را بازی میکرد. این مینها معمولا در دروازههای شهر و یا جادها نصب می شد. به مرور استفاده از چاشنی ضربه ای فراگیر شد. این چاشنی ها شامل دو دکه فولاد و یا سنگ چخماق بود که وقتی پا روی انها قرار میگرد به هم میخوردند و باعث ایجاد جرقه و انفجار میشدند. از سال 1500 این مینها جدید سر از اروپا نیز در اوردند
از قرن 19 میلادی اولین مینها به شکل امروزه ساخته شدند. این مینها شامل یک چاشنی ضربه ای بودند که با فشار دادن ان فعال شده و باعث انفجار مواد انفجاری درون مین که معمولأ شامل تی ان تی است می شدن. این مینها خود به دو شکل هستند. برخی از انها با فشار دادن جاشنی منفجر می شوند(با گذاشتن پا روی انها)برخی با فشار دادن و بعد رها کردن انها(گذاشتن پا و بعد برداشتن پا از روی انها). از همان زمان نیز مینها به بدنه تراش داده شده ساخته شدند تا بعد از انفجار مین، بدنه به بخشهای مشخص به عنوان ترکش تقسیم شوند
از جنگ جهانی اول به بعد استفاد که از مینها ضد نفر به شکل فراگیر گسترش یافت و با ورود خودروهای زرهی و تانک مینهای ضد تانک نیز وارد میدان شدند. یک مین زمین شامل چند بخش است
- اهرم چاشنی انفجاری
- خود چاشنی انفجار
- مواد انفجاری
- پوسته مین
- باتری برای برخی از مینها
مکانیزم عملکرد مینها منی اکثر بر اثر برخورد مستقیم با انها است ولی مینهای هستند که با لرزش زمین، صدا،حرکت و یا به شکل مغناطیسی فعال می شوند . مینهای ضد نفر معمولا با فشار پا فعال می شود ولی مینها ضد تانک معمولا به روش مغناطیسی عمل میکنند یعنی با قرار گرفتن توده فولادی روی سر انها عملا میکنند. در مین های پیشرفته سنسور لرزشی کار گذاشته می شود که حتی واحدهای مهندسی دشمن هاوانند انها را با دست زدن خنثی کنند . اگرچه بسیار از مینها فلزی هستند ولی طی سه دهه گذشته نسخهای با مواد ترکیبی ساخته شده است اگرچه طی 50 سال گذشته ساخت نسخه های پلاستیکی بسیار شایع شده است زیرا مین های فلزی با یک فلزیاب به راحتی قابل کشف است
مشکل اساسی مینها این است که سالها در میدان نبرد باقی مانده و باعث کشته شدن غیر نظامیان و یا بلا استفاده ماندن ان مناطق در درازمدت برای دهها می شود از این رو طی دو دهه گذشته سازندگان مین دست به نصب سامانه های برای غیر فعال کردن مین بعد از چند هفته و یا چند ماه به شکل خودکار زده اند . با وجود این همچنان اکثر مینها برای سالها فعال باقی میمانند
همان طور که گفته شده مینها به دو دسته تقسیم می شوند. یکی مین ضد نفر و دیگری مین ضد تانک
مین ضد نفر بسیار کوچکتر از مین های ضد تانک هستند بسیاری از انها اندازه کف دست است از این رو میتوان تعداد زیادی از انها را کنار هم کار گذاشت. برخی از این مین ها دارای چاشنی ضد دست یا ضد لمس هستند که دست زدن به انها باعث فعال شدن انها می شود از این رو تلاش برای خنثی کردن انها باعث انفجاری انها می شود
مینهای ضد نفر با پا گذشتن روی انها فعال می شوند بر خلاف چیزی که در فیلمها نشان میدهند اکثر انها تا با پا روی انها می روید منجر می شوند و اینگونه نیست که تا پا را روی ان برندارید منفجر نمی شود (البته چنین مینهای نیز وجود دارند ولی به تعداد کم). بعد از فعال شدن چاشنی و انفجار مواد منفجر موج و قدرت انفجار به طرف بالا حرکت کرده و اینکه چه میزان اسیب به فردی که روی مین رفته بگذارد بسته به میزان مواد انفجاری ان دارد اگرچه به موارد دیگر مانند نوع خاکی که مین زیر ان کار گذاشته شده و یا اینکه پا کامل روی مین قرار گرفته و یا بخشی از مین و یا اینکه مین بر اثر لرزش منفجر بشود نیز بستگی دارد و از این رو ممکن است در یک مورد یک مدل مین یکی نفر را بکشد و یا در مورد بعدی همین مین تنها باعث قطع عضو مانند قطع پا بشود
همچنین پوسته برخی از این مینها به شکلی برش داده شده اند تا بعد از انفجار تبدیل به ترکش شوند در حالی که برخی از این مینها تنها متکی به نیروی انفجار و موج انفجار هستند از این رو اینکه ایا یک مین به فردی که کنار ان فردی که پای خود را روی مین گذاشته تاثیر میگذارد و یا نه باز به عوامل بسیار بستگی دارد
امروز کفشهای ضد مینی وجود دارد که با کفی سخت تلاش در خنثی کردن میزان انفجار مین میکند ولی معمولا این پوتین ها نیز تنها جان افراد را نجات میدهد و اکثرا پای خود را از دست می هند. این مینها تاثیری روی خودروهای زرهی ندارند الا در نسخه های که بزرگتر اند که باعث اسیب چرخ و یا شنی شوند
برخی از مینها زمینی ضد نفر توسط قطع یک کابل یا سیم فعال می شوند. این مینها معمولا روی زمین مثلا وسط علف زار و یا در اب کم عمق کار گذاشته می شود و حتی گهگاه تنها سر انها از زمین بیرون است. یک سیم از چاشنی به یک مکان که ممکن است چاشنی مینی مشابه باشد و یا یکه مانع طبیعی و یا غیر طبیعی باشد بسته شده که با قطع این سیم مینها عمل کردند و منفجر میشوند. این مینها ترکش شونده بوده و ترکش ها را به طرفین پخش میکند
مین ضد تانک دسته دیگر از مینها هستند که از اسم انها مشخص است که برای نابودی تانکها و یا نفربرها یا خودروهای زرهی مشابه به کار خواهد رفت.این مینها معمولا دارای جاشنی مغناطیسی و فشاری و یا هر دو است .چاشنی مغناطیسی شامل یک چاشنی با یک کاونده مغناطیسی است که با قرار گرفتن توده فلزی روی بدنه مین عمل میکند. مینهای ضد زره چند مدل هستند
برخی از انها شامل خرج گود ضد زره هستند. مهمات خرج گود(یا انفجار قوی ضد زره):درون کلاهک یک تکه فلز معمولا از جنس مس است که بعد از انفجار به شکل مذاب در می اید به طرف زره تانک پرتاب شده و زره را سوراخ میکند. در این روش مواد مذاب با سرعت صوت به زره برخورد کرده ،ان را سوراخ و وارد تانک میشوند(اگر اینقدر قدرت نفوذ داشته باشند که بتوانند تمام زره تانک را بشکافد و وارد تانک شود )این نوع مهمات بر روی تمامی موشک ها و راکت های ضد تانک مثل ار پی جی و یا تاو و یا کورنت نصب است اگرچه برخی گلوله های توپ نیز دارای چنین کلاهکی هستند. اسم انگلیسی این کلاهک ها HEAT است. در مین این خرج گود به طرف بالا کار گذاشته شده که زیر تانک و یا نفربر را سوراخ میکند
ولی بسیاری از مینهای ضد زره نیز شامل مقدار زیادی مواد انفجاری هستند. مثلا مینهای ضد نفر معمولا زیر 400 گرم و حتی زیر 100 گرم مواد انفجاری دارند ولی می نهای ضد تانک ممکن است تا 10 کیلوگرم نیز مواد انفجاری داشته باشند . اینکه ضد زره خرج گود معمولا میتواند زیر تانک را سوراخ کنند ولی اینکه چقدر بر ضد تانک موثر باشند و واقعا مشخص نیست و بستگی دارد از کدام ناحیه وارد تانک شود. همچین مینها بزرگ با مواد انفجاری زیاد اگرچه از پس تانکها بر نمی ایند ولی میتوانند سیستم تعلیق را نابود کرد و تانک را متوقف کنند. امروزه با ورود خودروهای زرهی پیاده نظامی استفاده از این مینها بسیار گسترش پیدا کرده است اگرچه خودروهای ضد مین یا همان امرپ گهگاه در برابر انفجار تا 12 کیلوگرم مین هم مقاومت دارند و یا دست کم نفرات را حفظ میکنند
عبدالحمید تارخ
https://en.wikipedia.org/wiki/Land_mine
