هواپیمای بدون سرنشین RQ-1 و MQ-1 پرداتور
در دهه 1980 سامانه جاسوسی امریکا خواهان یک هواپیمای بدون سرنشین شناسایی کوچک و کم سر صدا بود تا بتواند بدون جلب توجه به عمق خاک دشمن نفوذ کند.در اوائل دهه 1990 سیا علاقمند به طرحی با نام AMBER شده بود که توسط یک شرکت کوچک طراحی شده بود. رئیس این شرکت یک اسرائیل و طراح سابق نیروی هوایی اسرائیل بود که در اواخر دهه 1970 وارد امریکا شده بود.سیا خواهان خرید این هواپیما با اسم جدید پرداتورشد.
توسعه هواپیما بین سال های 1991 تا 1994 ادامه داشت و در سال 1995 سیا دوازده فروند از این هواپیما و سه ایستگاه کنترل را سفارش داد.در اواخر سال 1995 اولین بار در عملیات برضد یوگسلاوی شرکت داشت.
هواپیمای جدید که ار کیو 1 پرداتورنام گرفت یک هواپیما موتور پیستونی با طول 8. 22 متر و وزن خالی 512 کیلوگرم بود. دارای دو بال بدون پس گرا و دو سکان به صورت وی شکل در زیر بدنه بود.موتور با توان 115 اسب بخار می تواند پرنده را به سرعت 217 کیلومتر بر ساعت نیز برساند و بیشترین برد ان 1100 کیلومتر بود . تا قبل از سال 2000 و موارد استفاده در یوگسلاوی ، خدمه و خلبان در یک خودروی ون در نزدیکی باند فرودگان مستقر می شد . خلبان در درون نمایشگر خود می توانست تصاویر سامانه اپتیکی با توان دید حرارتی در زیر دماغه هواپیما ببیند و با این تصاویر هواپیما را کنترل کند.هواپیما با کمک امواج رادیویی از روی باند بلند می شود و بعد از ارتفاع گرفتن هواپیما ارتباط با ماهواره با مرکز کنترل برقرار میشد.ولی در سال 2000 با ارتقائات انجام شده ارتباط با ماهواره از همان اول بر روی باند برقرار میشد و با این کار می شد حتی هواپیما را از اول تا اخر پرواز حتی از پنتاگون نیز هدایت کرد.این روش در نبرد در افغانستان به کار رفت که هواپیما بر فراز افغانستان بود و هدایت کننده ان در درون سیا در لانگلی نشسته بود .
هواپیما در زیر دماغه دارای سامانه دید اپتیکی ای ای اس 52 است . این دوربین نتنها دارای چشمی دید اپتیکی رنگی است بلکه دارای چشمی دید حرارتی نیز است و از این رو توان پرواز در روز و شب را دارد و میتوان دست به نشانگیری لیزری نیز بزند.تصاویر به صورت رنگی همزمان ارسال می شود ولی دقت ان در اب هوایی بد پایین است . قرار بود یک رادار روزنه ساختگی برای اب هوایی نامناسب نیز روی پرداتورنصب شود ولی به دلیل وزن بالای رادار این کار لغو شد. لینک ارتباط داده انقدر قوی است که تصویر چشمی دید حرارتی و تصاویر دید اپتیکی رنگی را با هم ارسال کند ولی به دلیل اینکه هر دو روی یک برجک نصب شده اند هر دو تنها در یک زمان میتوانند به یک هدف نگاه کنند.
هواپیما را میتوان به راحتی به شش بخش تقسیم و جدا کرد و به سرعت دوباره سر هم کرد. خودروی کنترل با طول 6 متر به راحتی با یک سی130 قابل حمل و نقل است .ارتباط ماهواره ای با هواپیما از طریق دیشی که بر روی برامدکی قسمت جلوی هواپیما است برقرار می شود . ایجاد توان کنترل از راه دور به این معنی است که بدون استقرار خودروی کنترل تنها این هواپیما در هر جای دنیا روی باند کوچک قرار میدهد و مابقی کار از هزاران کیلومتر ان سوتر اجرا میشود.
تا کنون دو نمونه شناسایی ار کیو 1 ساخته شده اند که شامل ار کیو 1 ای نسخه پیش تولید و ار کیو 1 بی نسخه تولید اصلی
نیروی هوایی امریکا نیز به پرنده سیا علاقمند شد و خواهان نسخه مسلح ان برای گشت هوایی و عملیات واکنش سریع شد و در همان زمان سیا خوان نسخه مسلح ار کیو 1 بود تا بتواند با ان اسامه بن لادن را شکار کند .در سال 2001 ازمایشاتی به سرعت انجام شد و با تجهیزات کیو 1 به دو تیره موشک هدایت لیزری هلفایر با برد 8 کیلومتر و یا نسخه هوا به هوای استینگره تجهیز کرد . نسخه جدید رزمی ام کیو1 متولد شد. به دلیل توان کم حمل سلاح بر اساس این نمونه ام کیو 9 ریاپر ساخته شد.
ام کیو 1 چندین مدل دارد
ام کیو 1ای :اولین نسخه تولید توان حمل دو موشک هلفایر و یا چهار موشک هوا به هوای استینگر
ام کیو 1 بی:نسخه اصلاح شده با سامانه ارتباطی پیشرفته تر
ام کیو 1 بی بلک 15:نسخه در حال تولید فعلی دارای سامانه های پیشرفته ارتباطی و سامانه دید حرارتی اصلاح شده
پرداتورایکس پی: نسخه صادراتی
ام کیو1سی
این نسخه نمونه بهبود یافته بر اساس ام کیو 1 ای و بی است که در خدمت جایگزین پهپاد ار کیو5 شد و قرار بود اول با نام ام کیو12 شناخته شود ولی بعد با نام ام کیو1 سی شاخته شد و لقب گری ایگل (عقاب خاکستری) را به خود گرفت. این نسخه در سال 2004 اولین پرواز خود را انجام داد و در سال 2009 ، 5 فروند ان راهی افغانستان شد. ام کیو1 سی بر اساس نسخه های قبلی ساخته شده دست کم بر اساس همان پلتفرم اگرچه تفاوت های بزرگی هم دارد .از یک موتور پیستونی متفاوت Thielert Centurion 1.7 با توان 165 اسب بخار استفاده میکند که ان را میتوان به سرعت 309 کیلومتر بر ساعت نیز در وزن سبک برساند که کمی کمتر از صد کیلومتر در ساعت سریعتر از ام کیو1 معمولی است و همچنین مداومت پرواز ان افزایش چشمیگری داشته و به 36 ساعت رسیده است .این نسخه توان حمل تا360 کیلوگرم بار را دارد از این رو ظرفیت بیشتر نسبت به نسخه قبلی دارد. برای نمونه در حالی که نسخه قبلی توان حمل تا دو موشک هلفایر داشت این نسخه تا چهار هلفایر حمل میکند و همچنین میتواند زیر بال خود غلاف مخصوص مجهز به رادار روزنه ساختگی برای تصویر برداری رادار حمل بکند
نسخه بهبود یافته این پهپاد در سال 2013 میلادی معرفی شد که دارای نسخه بهبود یافته همان موتور ولی با 205 اسب بخار بود و دارای سوخت بیشتری بودو 227 کیلوگرم محموله نیز میتواند داخلی محفظ داخلی درون بدنه حمل بکند و با کاهش قدرت موتور به 180 اسب بخار توسط خلبان تا 45 ساعت مداومت پرواز داشت و با دو تیر موشک هلفایر توان پرواز تا 35 ساعت را داشت در حالی که نسخه اولیه ام کیو1 سی 15 ساعت با هلفایر پرواز انجام میداد.نسخه بهبود یافته بعد از این وارد خدمت شد که نسخه بلاک 1 ام کیو1 سی بسیار بد در افغانستان ظاهر شد عملا عمر خدمتی بخشهای مختلف ان بین نیم تا یک سوم ان چیز بود که پیشبینی شده بود.این نسخه جایگزین نسخه قبلی شد و بر خلاف نسخه A و B که از خدمت خارج شده ام کیو1 سی همچنان در خدمت است
تاریخچه عملیات
اولین حضور عملیاتی ارکیو 1 به سال 1995 در بوسنی بر میگردد.دو فروند ار کیو 1 در این ماموریت شرکت داشتند که یکی از انها نیز به اتش صربها سرنگون شد. در سال 1999 در جریان عملیات بر علیه یوگسلاوی دوباره به کار رفت که سه فروند انها از دست رفت. یکی بر اثر نقش فنی و دو فروند بر اثر اتش دشمن
استفاده از ار کیو 1 در افغانستان به قبل از 11 سپتامبر بر می گردد زمانی که درسال 2000 طی عملیات چشم افغان قرار شد تا اسامه بن لادن پیدا و کشته شود. طی یک همکاری بین نیروی هوایی و سیا قرار شد ار کیو 1 بن لادن را کشف و با موشک های کروز و حملات هوایی کشته شود. در سال 2000 دست کم 60 روز پرواز بر فراز مناطق مختلف افغانستان انجام شد که دو ابار در نزدیکی قندهار در محل های که سیا فکر می کرد بن لادن حضور دارد مردی با ظاهر بن لادن دید شد ولی قبل از اینکه کار به جای مهم برسد به دلیل شرایط اب و هوایی بد عملیات لغو شد و پرواز بیشتر انجام نشد.
بعد از 16 فوریه سال 2001 و تست موشک هلفایر روی ار کیو 1 و تولد ام کیو 1 ازمایشات در نوادا بر روی خانه ای که شبیه ساز خانه بن لادن بود انجام شد و نشان داد برخورد یک هلفیار نیز باعث کشته شده هر کسی در اتقاق میشد.در 4 سپتامبر سال 2001 قرار شد پروازها ای نبار با ام کیو 1 از ازبکستان از سر گرفته شود که با حوادث 11 سپتامبر عملیات را به سوی دیگری کشاند .با اغاز عملیات در افغاسنتان این هواپیما در این کشور مستقر شد و تا کنون هموار در کنار ام کیو 9 دشت به کشت هوایی در مناطق تحت کنترل طالبان زده و انهارا با موشک هلفایر هدف قرار می دهد.گفته شده ام کیو 1 به تنهایی از سال 2001 تا 2013 تواسنته 20000 ساعت پرواز در افغانستان انجام دهد.همچنین از سال 2004 ام کیو 1 در پاکستان مستقر شد و بارها بر علیه طالبان در شمال پاکستان به کار رفت که بارها باعث کشته شد غیر نظامیان شد.
ام کیو1 از سال 2002 بر فراز عراق پرواز می کرد.در 23 دسامبر سال 2002 یک ام کیو 1 مسلح به موشک استینگر با یک میگ 25 عراقی درگیر شد و علیرقم شلیک موشک استینگر نتوانست میگ 25 را سرنگون کند و قربانی موشک های ار 40 میگ 25 عراق شد.یعد از اشغال عراق همراه بر فراز مناطق شهری و بیابانی عراق پرواز داشت و بیش از 2073 پرواز که شامل 33833 ساعت پرواز بود شرکت کرد . همچنین ام کیو 1 در سال 2014 بر علیه نیروهای داعش در عراق به کار رفته است
هچنین ام کیو 1 در یمن بر ضد عوامل القائده، در لیبی بر ضد ارتش غزافی ، سومالی بر علیه مراکز اموزش القائده
همچنین در 1 نوامبر سال 2012 یک فروند ام کیو 1 توسط دو سوخوی25 سپاه پاسداران ایران برفراز خلیج فارس کشف شد که با وجود شلیک توپ 30 م م سوخوی25 ام کیو 1 توانست از دست ایرانها فرار کند. همچنین در 12 مارس 2013 یک فروند ام کیو 1دوباره بر فراز اب های خلیج فارس توسط دو فانتوم اف4 ایرانی رهگیری شدند که باعث واکنش سریع دو فروند اف22 برخواسته از پایگاه هوایی ال دفرا امارات شدند اف22 بدون دیده شدن به فانتوم ها نزدیک و فانتوم ها مجبور به دست کشیدن از رهگیری ام کیو 1 شدند.
نیروی هوایی امریکا همکنون 165 فروند ام کیو 1 را در خدمت دارد و در کنار تعداد محدودی ار کیو 1 بیش از 2 میلون ساعت پرواز انجام داده است . از سال 2008 ام کیو 1 مسلح به موشک ای جی ام 176 با توان هدایت لیزری و ماهواره ی با برد 20 کیلومتر است .
ار کیو 1 به غیر از نیروی هوایی و سیا در خدمت گارد مرزبانی امریکا نیز برای گشت مرزی نیز قرار دارد. همچنین ترکیه شش فروند ام کیو 1 را خدمت دارد،ایتالیا نیز 6 فروند ارکیو 1 را به خدمت گرفته و همین میزان ام کیو 9 در خدمت دارد، امارات نیز در سال 2013 ام کیو 1 را سفارش داده است
ارتش امریکا در مارس سال 2017 اعلام کرد تصمیم دارد ام کیو1 را از خدمت خارج و به جای ان از ام کیو9 استفاده کند
مشخصات ام کیو 1
طول:8.22 متر
ارتفاع:2.1 متر
وزن خالی:512 کیلوگرم
بیشترین وزن: 1020 کیلوگرم
موتور:یک دستگاه موتور روتاکس 914 اف با توان 115 اسب بخار
بیشترین سرعت:217 کیلومتر
سرعت کروز:165 کیلومتر
برد :1100 کیلومتر
سقف پرواز:7620 متر
تسلیحات: دو مقر تسلیحاتی با توان حمل دو موشک ضد تانک لیزری هلفایر و یا چهار موشک استینگر ویا تا شش موشک هوا به زمین هدایت لیزری و ماهواره ای گریفین
ترجمه:عبدالحمید تارخ
منبع:http://www.globalsecurity.org/intell/systems/predator.htm
سلام جناب تارخ ، دو فروند فانتومی که ام کیو وان رو رهگیری میکردن که باعث واکنش اف 22 ها شد ، ام کیو وان داخل ایران اومده بود ؟ ویا عملیات رهگیری به بیرون مرزهای ایران کشیده شد که رپتورها اومدن ؟
سلام مشخص نیست ولی احتمالا وارد اب های ایران شده بودند