موشک ضد تانک AGM-114 هلفایر

ساخت موشک ضد تانک هواپرتاب جدید در سال 1975 طی مطالعاتی  در مورد ویژگی های موشک ضد تانک اینده اغاز شد.ویژگی های که شامل  برد بلند  و سرعت صوت برای  افزایش  نیروی پتانسیل و همچنین  توان تعقیب خودکار هدف بود که بر اساس تجارب استفاده از تاو به دست امده بود . در نهایت  با مشخص  شدن ویژگی های موشک  جدید کار بر روی موشک  به شرکت راکول داده شد .در همان زمان شرکت مارتین  ماریتنا کار روی یک جستجوگر جدید هدایت لیزری را اغاز کرده بود که باعث  شد تا ساخت بدنه و پیشرانه توسط شرکت راکول و سامانه  هدایت  توسط مارتین مارتینا انجام شود(امروزه موشک در لاکهید مارتین تولید میشود).موشک در سال 1978  مورد تست بر روی بالگرد ای اچ 1 کبرا و یو اچ 1 هیویی قرار گرفت و از سال 1979  بر روی اپاچی تست شد تا اینکه سرانجام در سال 1985 رسما  وارد خدمت شد.سلاح ضد تانک  جدید موشک ضد تانک AGM-114 هلفایر  نام گرفت

هلفایر  موشکی است با طول 1.6 م م و وزن 45 کیلوگرم . دارای  چهار بالچه کوچک تعادل در جلو و چهار بالچه با بخش متحرک برای  هدایت در عقب . دارای  سامانه هدایت  لیزری است  که با دنبال  کردن لیزر منعکس شده از هدف که توسط  سامانه نشان گذار  لیزر بالگرد به هدف تابیده شده راهش  خود را پیدا میکند. موشک  دارای  باتری داخلی برای روشن نگه داشتن  سامانه  هدایت موشک تا 25 ثانیه  است و دارای  یک فیوز الکترونیک است . از یک موتور سوخت جامد راکتی تی ایکس 657 بهره می برد که موشک را به سرعت 1.3 ماخ می رساند. میتواند انواع اهداف ثابت و متحرک را مورد هدف قرار دهد حتی اهدافی با سرعت بیش از 100 کیلومتر در ساعت  و میشود ان را حتی بر ضد بالگردهای در حال پرواز استفاده کرد .این موشک  برای بالگرد اینده نیروی زمینی  امریکا در  دهه 1970 توسعه پیدا کرد یعنی  بالگرد اپاچی ولی بعدها بر روی سوپر کبرهای تفنگ داران دریایی امریکا و چندین بالگرد و هواپیما  دیگر  نیز نصب شد.

موشک توسط امواج لیزر هدایت  میشود. بعد از شلیک اوج گرفته و در نزدیکی  هدف بر روی سر ان شیرجه  می رود از این رو  در اکثر موارد به بخشهای بالای  برجک برخورد میکند.روش معمول شلیک  هلفایر قفل بر روی  هدف  و شلیک موشک  به طرف ان است ولی روش های  دگیر نیز قابل استفاده است مثلا میتوان موشک را به طرف منطقه هدف بدون قفل شلیک کرد و بعد از ان هدف را در اخرین لحظه با لیزر نشان گیری کرد. این روش از انجا مهم است که تانک و خودرو های زرهی که دارای  سامانه هشدار دهنده  لیزر می باشند  تا زمان  که لیزر روی انها قرار نگیرد  هشدار را اعلام نمی دهد  از این رو قرار دادن لیزر در اخرین لحظات  باعث  تاخیر در هشدار و فرصت کم هدف برای  واکنش می شود .همچنین این روش  کمک میکند تا بالگرد موشک راشلیک کرده  پشت موانع  طبیعی  مخفی شود و در اخرین لحظع بیرون امده و هدف را با لیزر روشن  کند. از دیگر روش های  شلیک هلفایر می توان به قفل لیزر  توسط یک بالگرد ویا یک نشان گذار  لیزری زمینی دیگر اشاره کرد. میتوان هدف را با کمک یک سامانه نشانگذار  لیزر  جدا از بالگرد مثلا یک سامانه  نصب شده روی یک خودروی زمینی  ویا یک بالگرد دیگر روشن کرد و موشک  را از بالگردی دیگر شلیک کرد.

چندین نسخه از هلفایر توسعه توسعه یافته

اولین نمونه عملیاتی این موشک  ای جی ام 114 ای بود که در سال 1985 وارد خدمت شد. این نمونه  که بیش از 31000 تیره از ان ساخته شد نسخه هدایت لیزری با برد 8000 متر و یک کلاهک خرج گود   9 کیلوگرمی بود. گفته شده توان نفوذ در 1000 م م زره را دارد.

دومی نمونه این موشک  ای جی  ام 114 بی است  که برای  نیروی  دریایی و سپاه تفنگداران  دریایی امریکا در مرحله اول برای  شلیک از  بالگرد سی هاوک توسعه یافت.تفاوت چندان با مدل قبلی نداشت  ولی دارای گیرنده تقویت  شده لیزری  بود.

نسخه سی در واقع همان نسخه  بی بود ولی برای نیروی زمینی

نسخه اف که در واقع یک نسخه با کلاهک  دو مرحله  ای بود  برای مقابله با تانک های  شوروی در اواخر دهه 1980 مجهز به زره واکنش دهده توسعه یافت. این نمونه با داشتن یک کلاهک انفجاری   در بخش جلوی موشک  با زره واکنش دهند برخورد کرده و بعد از انفجار ان کلاهک خرج گود به تانک برخورد و ان را نابود میکند.گفته شده قدرت نفوذ به 1400 م م افزایش یافته

ای جی ام 114 کا که لقب هلفایر  2 را به دنبال  خود یدک می کشید  دارای   یک جستجوگر قویتر با توان دریافت امواج لیزر ضعیف تر است . همچنین دارای  یک سامانه پرواز برنامه ریزی است که این امکان را به ان میدهد که در ارتفاع کم به هدف یورش ببرد(در نسخه های قبلی اوج گرفته و به هدف حمله می کرد). همچنین این امکان در این مدل به وجود امد که در صورت شکسته شدن قفل لیزر مثلا بر اثر پرده دود ایجاد شده توسط نارنجک اندازهای دود زا  دوباره دست به جستجوی هدف بزند. این نسخه در سال 1993 وارد خدمت شد

ای جی ام 114 ال هلفایر 2 ملقب به لانگ  بو هلفایر نسخه هدایت  میلی موجی هلفایر است که  دارای  یک رادار در دماغه  است و میتوان ان را قفل شده ویا نشده به سمت  هدف شلیک کرد  خود موشک  با رادار خود دست به اسکن هدف  میزند و در صورت تائید هدف بود به صوی ان شیرجه می رود(موشک هلفایر در این نسخه  با رادار خود سطح زمین را اسکن کرده و اسکن را با الگوهای موجود در حافظه خود مطابقت می دهد.اگر این تصاویر رادار مانند تانک، نفربر ، توپ خانه و یا قایق های مسلح و.. باشد به انها یورش می برد.) این نمونه را می تواند در اب هوایی بد به خوبی شلیک  کرد و توان شلیک کن فراموش کن دارد. تا پیش از این شلیک موشک هلفایر با هدایت لیزری  در اب و هوایی  بد با دردسر زیادی همراه بود

ای جی ام 114 ان هلفایر  2: نسخه ای  با کلاهک مشابه کلاهک  تریموباریک به جای کلاهک  خرج گود است. این نمونه که در سال  2002 ساخته شد برای  نابودی ساختمانها   به کار می رود. در این نمونه مقدار زیاد مواد اتش زا در درون کلاهک قرار دارد که با انفجار  اولیه  این ماده در سطح  محیط پخش شده و بعد از ان به اتش کشیده می شود . این کلاهک  به دلیل  مکیدن  هوا   برای اتش زدن مواد گرد مانند پخش شده برای  انفجاری قدرت تخریب بالای  دارد از جمله اینکه در فضای بسته منفجر شود.این نمونه برای مقابله با طلبان از سال 2005 به صورت گسترده ای در افغانستان  به کار رفت.این نسخه با دو سیستم هدایت رادار میلیموجی البته با آنتن برای دریافت فرامین هدایت رادار بالگرد و سیستم هدایت لیزری  تولید شده

ای جی ام 114 ام هلفایر  2 مشابه نسخه ای جی ام کا است  ولی به جای کلاهک خرج گود دارای  یک کلاهک انفجاری قوی برای  انفجار خودرو ها به کار می رود

ای جی ام 114 ار هلفایر  2 بر اساس هی جی ام 114 کا ولی با کلاهک انفجار ترکش شونده.

ای جی ام114-ار9 ایکس

 این موشک نسخه ای از موشک ضد تانک هلفایر است  که فاقد کلاهک جنگی بوده  و 45 کیلوگرم مواد متراکم پر انرژی برای افزایش  قدرت انرژی جنبشی این موشک استفاده شد. این سلاح دارای  چهار بالچه بزرگ برای بهبود قابلیت   پرواز  در برد به دلیل افزایش وزن ان است. دلیل عدم استفاده از  مواد انفجار  کاهش خسارت جانبی است زیرا این سلاح برای ترور انسانی ساخته شد و ممکن است در مناطق  شهری استفاده شود. از  سال 2018 در چند مورد ترور نیروی های القائده و داعش  از ان استفاده شده و از قرار اسرائیل  در ترور برخی از فرمانده هان  حماس در درگیری های سال 2021 نیز از ان استفاده کرده است

اولین حضور عملیاتی  هلفایر در نبرد پاناما  در اواخر دهه 1980  بود ولی اولین حضور جدی  ان در نبرد سال 1991 خلیج فارس   1 بر ضد ارتش عراق بود. در این نبرد 277 اپاچی موفق به نابودی 2000 تانک ،نفربر  و خوردی عراقی شدند و دست کم 500 تانک و نفربر  قربانی هلفایر  شد . در جنگ سال 1991 سوپر کبرا هنور توان حمل  هلفایر  را نداشت و متکی به تاو بود. بعد از  هلفایر در تمامی  نبرد های ارتش امریکا  حضور داشت . هلفایر  به غیر از اپاچی و لانگ بو اپاچی از بالگرد سوپر کبرا و ویپر، بلک هاوک  او اچ 58 دی، تایگر  ، کی سی 130  ، ای 129 ، پهباد های ام کیو 1 و ام کیو 9 و چندین هواگرد دیگر نیز شلیک می شود

ارتش امریکا برنامه جایگزینی موشک هلفایر را با موشک ای جی ام179 جاگم دارد

مشخصات

طول:1.6 متر

قطر:173 م م

وزن :45 تا 49 کیلوگرم بسته به نوع موشک

وزن کلاهک:9 کیلوگرم

برد:بسته به نوع حرکت به سمت هدف از 7500 تا 11500 متر

سرعت:1.3 ماخ

نوع هدایت :لیزری، در نسخه لانگ بو هلفایر میلی موجی

 ترجمه:عبدالحمید تارخ