هواپیمای بدون سرنشین RQ-4 گلوبال هاوک

طرح  هواپیمای بدون سرنشین RQ-4 گلوبال هاوک  در دهه 1990 مطرح شد زمانی که نیروی های مسلح امریکا  نیاز به یک هواپیمای شناسایی بلند پرواز با توان پرواز طولانی مدت  داشت. این هواپیما باید بتواند بخشی از ماموریت یو 2 را انجام دهد.

هواپیما توسط نروث روپ گرومی طراحی شد .  اولین پیش نمونه در 28 فوریه سال 1998 تولید شد و هشت  پیش نمونه برای ارزیابی  تولید شد. دارپا(بخش تحقیق و توسعه فناوریهای پیشرفته پنتاگون) در حال بررسی ار کیو4 بود که درگیری در افغانستان  و نیاز نیروی هوایی باعث شد  تا قبل از تکمیل  فرایند ازمون در افغانستان به کار رود.

از این رو  در یک اقدام  غیر معمول ارکیو 4 ای بلوک 10 با نرخ تولید کم وارد خط تولید شد این نمونه در سال 2006 وارد خدمت شد.

ار کیو 4 هواپیما است بدون سرنشین با دو بال بلند بدون پس گرایی شبیه  به بال یک گلایدر برای سوار شدن روی هوا و  کاهش مصرف سوخت در ارتفاع بالا کاربرد بسیار دارد . دارای دو دم وی شکل بود که در میان انها غلاف موتور توربوفن قرار دارد.  هواپیما دارای سه ارابه فرود جمع شونده  با دو چرخ است.هواپیما  در قسمت جلوی بدنه(روی بدنه) دارای یک انتن بزرگ ارتباط ماهواره ای است که باعث برامدگی در قسمت جلوی بدنه شده است. هواپیما دارای مخازن سوخت داخلی در درون بال و بدنه است  و از یک موتور توربوفن رولز ریس ای ایی 3007 اچ  بهره می برد  که با نام اف 137 نیز شناخته میشود   و دارای  توان 7050 پاوند می باشد  .این موتور بر روی هواپیماهای  تجاری ایی   ار جی 145 برزیلی نیز نصب شده است

هواپیما دارای بدنه الومینمی است که البته بالها و سکان عمودی از مواد  کامپوزیت ساخته شده است . هواپیما توان حمل یک محموله 900 کیلوگرمی حاوی سنسور های شناسایی را دارد.

هواپیما در زیر و جلوی دماغه دارای سنسور های  مختلفی است.از جمله سنسور های این هواپیما میتوان به  دوربین در دماغه  مجهز به دید پانورماتیک و سامانه دید حرارتی با توان تصویر  بردار از فاصله 70 کیلومتری از یک جسم دو متری و توان تصویر بردار در شب .این دوربین از دو سمت تا 160 درجه پوشش میدهد .

یک دوربین نیز جلوی هواپیما برای هدایت توسط اپراتور است

 همچنین این هواپیما دارای  یک رادار ارایه فازی SAR-MTI  در زیر بدنه است که  دو طرف هواپیما  را پوشش داده و  تصویر برداری سه بعدی رادار را دارد. این رادار توان تصویر برداری از فاصله 100  کیلومتری را با دقت کمتر از 1 متر و در برد 37 کیلومتری  با  دقت 30 سانتیمتر  را دارا می باشد . رادار و اپتیک  با هم هماهنگ  بوده و هدفی که توسط یکی از این دو کشف شود توسط دیگری بلافاصله رهگیری میشود.این رادار به شکل غلاف نصب است ومیتوان به جای ان سامانه های دیگر نیز نصب کرد

همچنین هواپیما دارای سامانه هشدار دهنده لیزری ای وی ار3 ، هشدار دهنده راداری ای پی ار 49  و پرتاب کننده شراره  و پوشاله  ای ال ایی 49 می باشد.

هواپیما دارای سرعت پرواز 575 کیلومتر بر ساعت و برد پروازی 14000 کیلومتر است(البته بدون تجیهزات شناسایی) که مداومت پرواز ان 28 ساعت میباشد .گلوبال هاوک  توان گشت هوایی در ارتفاع 18228 متری از  سطح زمین  را دارد.

مدل های مختلف

ار کیو 4 ای بلوک 10

نسخه اولیه  که در  بالا به ان اشاره  شد که تنها 16 فروند انها تولید شد و ارتش امریکا از انها در افغانستان و عراق استفاده کزد. این نمونه به نام بلوک 0 ویا بلوک 10 نیز شناخته میشود.این نمونه  در سال 2003 در افغانستان استفاده شد ولی رسما در سال 2006 عملیاتی شد. قرار بود 59 فروند از ار کیو 4 ای تولید شود ولی بعد  از تولید 16 فروند  خط تولید به ار کیو 4 بی داده شد

ار کیو 4 بی بلوک 20

نسخه بزرگتر ار کیو 4 ای که  دارای  توان بار 1360 کیلوگرم است که از میزان 900 کیلوگرم ار کیو 4 ای بیشتر بود که از این رو توان حمل تجهیزات شناسایی بیشتری را داشت.این نمونه در 1 اوت سال 2007 میلادی اولین پرواز خود را انجام داد و در سال 2008 وارد خدمت شد

دو فروند از بلوک 20 به  تجهیزات رله مخابراتی  برای  پرواز بر فراز میدان و افزایش اطمینان  ارتباط امن بین یگان های مختلف شدند که به ان ایی کیو 4 بی گفته میشود

ار کیو 4 بلوک 30

بلوگ 30 بر اساس بلوک 20 ساخته شد به صورتی که هیچ تفاوت ظاهری با هم ندارند. کار روی بلوک 30 با 20 اغاز  شد و تنها چهار ماه بعد از بلوک 20 پرواز کرد این نمونه دارای سامانه اپتیک بسیار دوربردتر و قدرتمند تر  بود . چهار پیش نمونه اول در سال 2011 تولید شد  و 31 فروند از این نمونه در کل تولید شد

بلوک40

این نسخه  دارای رادار ارایه فازی روزنه ساختگی  MP-RTIP با توان تصویر برداری رادار با دقت زیر یک متر. این نسخه قرار است در خدمت جایگزین یو 2 شود و ارتش امریکا 11 فروند ان را سفارش داد ولی در سال 2013  این نیرو خواهان  افزایش بلوک 40 خود شد

ام کیو 4سی تریتون

 نسخه شناسایی دریایی برای نیروی دریایی امریکا که قرار است بخشی از ماموریت پی 3 اوریون را بر عهده بگیرد و در کنار پی8 پوسایدون خدمت کند.این نسخه در مرحله اول ار کیو 4 ان خوانده می شد  و در سال 2010 به ام کیو4 سی تغییر نام داد.اک کیو 4 سی  دارای  توان حمل 1450 کیلوگرم محموله داخلی شناسایی است و یکی از تفاوت های بزرگ ان با نسخه نیروی هوایی  سامانه دید حرارتی اپتیکی  گوی شکل AN/ZLQ-1 در زیر دماغه است و همچنین این مدل مجهز به رادار روزنه ساختگی متفاوت AN/ZPY-3  است که ان نیز به صورت برامدگی در زیر بدنه مشخص است

 ریشه  نسخه دریایی به بلوک 10 بر میگردد در واقع برد بلند ار کیو 4 ای باعث که نیروی دریایی به این مدل  علاقمند  شود و نسخه جدید در سال 2006 توسعه یافت و نیروی دریایی 68 فروند ان را سفارش دهد .

ار کیو 4 ایی یورهاوک

این نمونه برای نیرو هوایی المان توسعه یافته و این نیرو برای گشت دریای از جمله در اقیانوس اطلس از ان بهره می برد.این نسخه بر اساس بلوک 10 ساخته شد و در  سال 2002 ازمایشاتش شروع شد. در نسخه امریکایی ار کیو 4  فرامین و اطلاعات  که چه از هواپیما ارسال شود وچه کاربر زمینی  اول از طریق خط ارتباط داده به ماهواره ای ارسال شده و بعد به  طرف مقابل می رسد ولی در نسخه  المانی اطلاعات مستقیم  به مرکز زمینی  ارسال میشود.

کا کیو 4

نسخه سوخت رسان  هوایی برای  سوخت رسانی هوایی به دیگر پهباد ها . این نمونه در سال 2012 نخستین سوختگیری دو پهباد را انجام داد

تاریخچه عملیاتی

ار کیو 4 تا سال میانه سال 2013  موفق به انجام 10000 ساعت پرواز  بر فراز افغانستان ، لیبی ، سوریه و عراق زد.با وجود این گلوبال هاوک پرنده مطمئنی  نبوده . این پرنده مانند تمامی هواپیماهای  بی سرنشین  نرخ حوداث بسیاری داشت  به صورتی که یک چهارم هواپیماهای  شرکت کننده در نبرد  افغاستان یا از دست رفتند ویا دچار مشکل شدند و زمینگیر شدند  به صورتی که نرخ تلفات ان 100% ناوگان اف16 اعلام شد.هزینه بالا و امادگی پایین باعث شد تا نیروی هوایی در سال 2012 یک بار تصمیم به از خدمت خارج کردن تمامی بلوک های 30 که پرتعدادترین نسخه موجود است بکند  ولی در نهایت به دلیل نیاز بالا به ار کیو  4 تصمیم به خدمت نگهداشتن  تا در کنار یو 2 به عملیات بپردازد. با وجود این ار کیو 4 هرگز نتوانست  بر روی دست یو2 بلند شود و این همان مسئله ای است که همچنان  یو2 را در خدمت نگهداشته. ار کیو4 دارای سقف پرواز کمترو  برد کمتر  نسبت به یو 2 است و همچنین سامانه های ان برد کمتری را برای جمع اوری علائم   رادار و تصویر برداری نسبت به یو2 دارند. همکنون ارتش 66 فروند  بلوک 40 را سفارش داده است که انتظار تحویل انها را میکشد

به غیر از المان  که خریدار یورهاوک است کره جنوبی نیز چهار فروند ار کیو 4 بی را سفارش داد که  قرار است جایگزین ار اف 4 ایی  شود. ژاپن نیز در سال 2018 میلادی دست به سفارش 3 فروند از این هواپیما زد .به غیر کره جنوبی  ،استرالیا  ، و کانادا  نیز برای عملیات گشت دریایی بلند مدت به دنبال ار کیو 4 هستند. ار کیو 4 همکنون رکورد دار  دوربردترین پهباد عملیاتی جهان است .

در خرداد سال 1398 یک فروند آر کیو 4 (پیش نمونه BAMS D) نیروی دریایی آمریکا در نزدیکی بندر جاسک در جنوب ایران مورد هدف یک موشک طائر از اتش بار سوم خرداد قرار گرفت و سرنگون شد. ایران مدعی است که ار کیو 4 به آسمان ایران وارد شده است و آمریکا نیز مدعی این است که این پرنده در آبهای بین الملل هدف قرار گرفته است. این نخستین باری است که آر کیو 4 سرنگون می شود. (اطلاعات بیشتر در خصوص این حادثه را در کانال تلگرامی جنگاوران دنبال کنید.)

مشخصات