تسلیحات ناخوشایند : بررسی حضور سلاح های ساخت کره شمالی در خاورمیانه(امارات)
تسلیحات ناخوشایند : بررسی حضور سلاح های ساخت کره شمالی در خاورمیانه(امارات)
تسلیحات ناخوشایند : بررسی حضور سلاح های ساخت کره شمالی در خاورمیانه
گرداوری: اقای سینا نوریخانی
با گذشت زمان، داستان هایی که جزئیات صادرات تسلیحاتی کره شمالی به کشورهای خاورمیانه را بازگو میکنند، بیش از پیش جنبه عمومی پیدا میکنند. اگرچه هرگونه ارتباط نظامی با جمهوری خلق کره شمالی از آن مواردی نیست که کشورها بخواهند به رخ بکشند و آشکارا در خصوص آن صحبت کنند اما در نهایت در خصوص صادرات تسلیحاتی کره شمالی، بازیگرانی آشنا دیده میشوند که حضورشان چندان تعجب برانگیز نیست. مصر و یمن در گذشته از مشتریان مشتاق تسلیحات کره شمالی بودند و ایران و سوریه (و ایضا بازیگران غیر دولتی تحت حمایت آن ها که شامل گروه های شبه نظامی فلسطینی، لبنانی و عراقی هستند) از جمله خریداران یا کاربران سلاح هستند که همچنان ارتباط کاملا مستندی را تا امروز با کره شمالی حفظ کرده اند. افشای سطح این ارتباطات نباید به عنوان یک موضوع پیش پا افتاده تلقی شود بلکه در نوع خود موضوعی جالب توجه است. در این نوشتار جنبه های کمتر شناخته شده از صادرات تسلیحاتی کره شمالی و ارتباطات بازیگران خاورمیانه ای در این ماجرا روشن خواهد شد.
حفظ توازن نظامی با همسایگان و رقبای منطقه ای مدت هاست که در خاورمیانه مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته، هدفی که با هزینه های قابل توجه به دست می آید. موارد مالی تنها هزینه کشورها در معاملات تسلیحاتی نیستند و آنچه که به عنوان خرید ها و معاملات ارزان قیمت سلاح صورت میگیرد، به مرور زمان میتواند برای کشورها، مشکلات و هزینه های جانبی ایجاد نمیاد (از جهت نقض قوانین بین المللی و خرید سلاح از کشورهای تحت تحریم). اگرچه این مسئله امروزه به فراموشی سپرده شده، اما زمانی بود که تسلیحات ساخت کره شمالی از سطح قابل رقابتی در آنچه که تحت عنوان بازار آزاد سلاح مطرح میشد، برخوردار بودند و این کشور از بازاری نزدیک به انحصار در فروش برخی تسلیحات به ویژه موشک های بالستیک به کشورهایی خارج از بلوک شرق و غرب برخوردار بود که در آمد ارزی قابل توجهی نیز برای کره شمالی در یک مقطع زمانی به همراه داشت.
در خصوص کشورهایی نظیر ایران و سوریه، پرونده نسبتا مشخصی در خصوص معاملات تسلیحاتی با کره شمالی وجود دارد و مباحث مختلفی تا امروز پیرامون ارتباط این کشورها با کره شمالی عنوان شده است. اما در خصوص برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه ای از جمله امارات متحده عربی، مسئله معاملات سلاح با کره شمالی از جمله مواردی است که کمتر مورد اشاره قرار گرفته است. پرونده امارات را در نظر بگیرید، در یک دوره زمانی این کشور به طوری شگفت آور همچون برخی دیگر از کشورها به صورت مشتاقانه به دنبال سرمایه گذاری بر روی جدیدترین فناوری های نظامی ارائه شده از سوی کره شمالی رفته است. البته این تمایل برای دستیابی به فناوری های توسعه یافته توسط کره شمالی همراه با احتیاط و عدم تمایل برای عمومی شدن قضیه همراه بوده.
تصاویر بسیار اندکی از تسلیحات ساخت کره شمالی در امارات متحده عربی به صورت عمومی منتشر شده و اسناد حتی کمتری در خصوص تاریخچه معاملات تسلیحاتی انجام شده مابین دو کشور در دسترس است. هر چند اطلاعات کمی موجود است اما در نهایت همین اندک اطلاعات نیز از داستانی جذاب حکایت دارند. در پایان دهه 80 میلادی و در سال 1989، امارات متحده عربی جهت انجام معامله تسلیحاتی با جمهوری دموکراتیک خلق کره وارد مذاکره شد که گفته میشود این مذاکرات به منظور خرید موشک های بالستیک هواسونگ 5 (کپی اسکاد بی)، توپ های ضد هوایی، توپخانه خودکششی، راکت انداز های چندگانه و مقادیری مهمات به ارزش حدودی 160 میلیون دلار صورت گرفته است.
از آنجایی که عمده توجه و حساسیت ناظران بین المللی متوجه تسلیحات موشکی است، بیشترین اطلاعات موجود از مفاد قرارداد ها نیز پیرامون همین نوع از تسلیحات است. تخمین اطلاعاتی ایالات متحده در سال 1991، کره شمالی را مظنون به تحویل 18 الی 24 فروند موشک بالستیک (و تعداد نامشخصی پرتابگر) عنوان کرده است که البته این رقم با برگزاری 106 امین جلسه استماع کنگره آمریکا در موضوع سیاست های آمریکا در قبال کره شمالی، مورد تجدید نظر قرار گرفته و به رقم 25 فروند افزایش یافت. در خصوص موشک های هواسونگ 5 تحویلی به امارات متحده عربی، داستان مرسومی وجود دارد اینکه این موشک ها به دلیل نارضایتی طرف اماراتی از کیفیت آن ها به سرعت کنار گذاشته شده و در برنامه انهدام قرار گرفته اند. این داستانی است که از منظر سیاسی، مسئله را به راحتی حل و فصل میکند اما در نهایت همانگونه که بعدا خواهیم دید، این داستان بررسی موشکافانه و دقیقی را به همراه ندارد.
در این میان مفروض آن است که به جز موشک های بالستیک، مابقی تسلیحات خریداری شده از کره شمالی بدون مشکل چندانی در ارتش امارات جذب و مورد استفاده قرار گرفته اند، همانگونه که تسلیحات توپخانه ای کره شمالی پیش از این قابلیت جذب و به کارگیری خود در نیروهای مسلح دیگر کشورها را به نمایش گذاشته بودند. نمایش ناخواسته بخشی از مراحل فیلم برداری شده از رزمایش های امارات، قسمتی از آنچه که این کشور برای خرید آن به کره شمالی پول پرداخت کرده است را در معرض دید عموم قرار داد.
راکت انداز های چندگانه 240 میلیمتری، از جمله مواردی بودند که تصویری ناخواسته از استفاده آن ها در رزمایش امارات منتشر شد. این راکت انداز ها که تحت کاربری ارتش کره شمالی و ایضا در تحویل به کشورهایی نظیر ایران، میانمار و آنگولا شناخته شده هستند از زمان ارائه در کره شمالی از سنگین ترین و دوربرد ترین راکت انداز های موجود در جهان با قابلیت حمل سر جنگی 90 کیلوگرمی تا برد 43 کیلومتری بودند. در نمونه تحویلی به امارات، هر خودروی پرتابگر حامل 12 تیوب است و این بدان معنی است که 4 پرتابگر در هر آتشباری کامل میتوانند 48 راکت کالیبر بالا را به سمت هدف روانه کنند. نوع و مدل خودروهای حامل در این راکت انداز ها نامشخص است به ویژه اینکه معدود عکس های موجود به دلیل کیفیت نازل، امکان تشخیص دقیق را فراهم نمیکنند. این انتظار را نیز نمیتوان داشت که امارات تصاویر بهتری در این زمینه ارائه دهد در ضمن اینکه تغییرات و به روزرسانی هایی که بر روی سلاح ها در طول زمان صورت میگیرد، عدم تشخیص دقیق و ناشناس ماندن آن ها برای مدت زمان طولانی تری را تضمین میکند.
راکت انداز های 240 میلیمتری ساخت کره شمالی در جریان آتشباری در رزمایش ارتش امارات
در اوایل ماه ژوئن سال 2020 میلادی، نیروهای مسلح دولت وفاق ملی بر سر کنترل شهر ترهونه با نیروهای ارتش ملی لیبی به فرماندهی خلیفه حفتر وارد نبرد شدند. در طول نبرد، نیروهای دولت وفاق با آتشباری راکت انداز هایی رو به رو شدند که به کلی برای آن ها ناشناخته بودند. ترهونه یکی از مهمترین مراکز ارتش ملی لیبی در غرب این کشور است و از آنجا که امارات نیز از مهمترین پشتیبانان تسلیحاتی نیروهای خلیفه حفتر در لیبی است، مسئله راکت انداز های ناشناس در نبرد ترهونه به سادگی مشخص گردید.
اولین بخش از راکت اندازها که به سادگی شناسایی شدند، غلاف های پرتابگر آن بودند که مشابه نمونه های تحویلی به امارات توسط صنایع راکتسان ترکیه جهت نصب بر روی راکت انداز چندگانه جوباریا بودند.حامل و مکانیسم های برپاگر پرتابگر اما همچنان به عنوان معما باقی ماندند مگر برای کسانی که از خرید های تسلیحاتی امارات از کره شمالی و تحویل راکت انداز های ساخت این کشور به امارات خبر و اطلاع داشتند. مکانیسم برپاگر (erection mechanism) در راکت انداز ها به سادگی از انواع مورد استفاده در راکت انداز های 240 میلیمتری کره شمالی تشخیص داده شد، به ویژه که این مکانیسم به صورت مشخص متفاوت از نمونه های مورد استفاده در دیگر کشورها بود.
خودروی حامل نیز به نوبه خود جالب توجه است. آنچه که از خودروی حامل راکت انداز در لیبی مشاهده شد، نمونه ای از حامل اویکو در مدل 330.35/260 مجهز به کابین زرهی است که ظاهرا تحت عنوان ACP90 نیز شناخته میشود. این مدل از حامل های ساخت ایتالیا مشخصا در اختیار کره شمالی قرار ندارند اما نقش این کشور در اینجا به صورت دیگری قابل تعریف است. برای یک دوره طولانی مدت، کره شمالی فاقد صنایع تولید کننده کامیون و حامل های سنگین جهت تامین نیاز های حوزه نظامی خود بود و این مسئله موجب شد تا کره شمالی نسبت به استفاده از طرح های تجاری در دسترس با اعمال تغییرات مختلف مورد نظر خود اقدام کند که حاصل آن خودروهای حامل نظامی از ترکیب خودروهای وارداتی با تغییرات ابتکاری اجرا شده توسط کره شمالی بود. در ماجرای راکت انداز رویت شده در لیبی، هرچند خودروی حامل ساخت کره شمالی نیست اما این احتمال وجود دارد که این کشور برای تطبیق حامل جهت حمل پرتابگر راکت، همکاری کرده باشد. (لازم به ذکر است که امروزه نیز عمده حامل های سنگین و فوق سنگین چرخ دار مورد استفاده در سامانه های موشکی کره شمالی، محصولات کشور چین هستند)
راکت انداز های مورد اشاره در اختیار نیروهای خلیفه حفتر در ترهونه لیبی
تانکبر اویکو 320.45 WTدر خدمت ارتش امارات، مدل بسیار مشابه 260/330.35 نیز در ارتش این کشور رویت شده است
از آنجایی که به صورت رسمی و دقیق مشخص نیست چه تعداد راکت انداز توسط کره شمالی به امارات تحویل شده و علاوه بر آن نیز مشخص نیست چه تعدادی توسط امارات در اختیار ارتش ملی لیبی قرار گرفته است، میتوان این فرض را مطرح نمود که همچنان تعدادی از راکت انداز های خریداری شده از کره شمالی در اختیار نیروهای مسلح امارات باقی مانده باشد. از آنجایی که تامین و خرید راکت های 240 میلیمتری این سامانه ها (که امروزه در نمونه های افزایش برد یافته با برد های 60 الی 70 کیلومتر و مجهز به سیستم هدایتی نیز ارائه شده اند) بدون نقض تحریم های اعمال شده بر کره شمالی ممکن نیست، گزینه دسترسی امارات به راکت های این سامانه به منظور حفظ قابلیت به کارگیری آن ها مورد سوال و تردید قرار میگیرد. از این جهت میتوان فرض دیگری را مطرح کرد، اینکه تمامی راکت انداز های 240 میلیمتری خریداری شده از کره شمالی توسط امارات جهت شلیک راکت های 122 میلیمتری تولید ترکیه تغییر یافته باشند.
در خصوص سایر تجهیزات تحویل شده در سال 1989 وضعیت چگونه است؟ کره شمالی از جمله کشورهای صاحب نام در حوزه توپخانه است و انبوهی از تجهیزات توپخانه ای در کالیبر های مختلف را در انواع طرح ها ارائه کرده اما در نهایت آنچه که برای امارات در حوزه تجهیزات توپخانه ای کره شمالی در سال 1989 بسیار جذاب بود، تنها توپ کوکسان را شامل میشود. این توپ خودکششی 170 میلیمتری که مهمات دو تکه (پرتابه و خرج پرتاب) تولید بومی کره شمالی را تا برد بیش از 50 کیلومتر شلیک میکرد، در زمان خود یک سیستم توپخانه ای شاخص و منحصر به فرد بود و دور بردترین قطعه توپخانه ای خودکششی دوران خود محسوب میشد.
تاکنون چندین نمونه از کوکسان توسط کره شمالی ارائه شده که مدل آن ها براساس سال میلادی عنوان میشود از جمله مدل قدیمی تر 1973 که توسط ایران خریداری شده و در طول جنگ با عراق به منظور آتشباری بر مواضع عراق و ایضا حمله تلافی جویانه به میادین نفتی کویت (برای مجازات این کشور از جهت حمایت از عراق) مورد استفاده قرار گرفت. کوکسان در طول جنگ با عراق، دوربرد ترین قطعه توپخانه مورد استفاده توسط ایران و دست برتر این کشور در آتشباری متقابل در برابر توپخانه عراق بود.
آنچه که امارات متحده عربی از توپ خودکششی کوکسان به دست آورد تحت عنوان مدل 1989 شناخته میشود که نمونه ای جدیدتر از این سیستم توپخانه ای است که عکس نادری از حضور آن در بخش خلوتی از نمایشگاه IDEX 2005 امارات منتشر شده. هر چند امروزه توپ کوکسان قادر به تامین بخش مهمی از الزامات روز در حوزه توپخانه نیست اما همچنان در برخی بخش ها از جمله در برد و قدرت آتش قابلیت رقابت دارد و همچنان به عنوان یکی از مهمترین تجهیزات توپخانه ای ارتش کره شمالی به حساب می آید (و به صورت گسترده مورد استفاده این کشور قرار دارد)
توپ کوکسان مدل 1989 در جریان نمایشگاه IDEX 2005 امارات
آیا موارد بیشتری نیز وجود دارد؟ پاسخ این است که احتمالا. در مستندی که چندی پیش از سوی فیلمساز دانمارکی Mads Brügger منتشر گردید، به واکاوی بخشی از مسائل در خصوص معاملات تسلیحاتی کره شمالی پرداخته شد. در این مستند، کاتالوگی از محصولات نظامی کره شمالی به نمایش در آمد که از جمله آن عکسی از حامل پرتابگر موشک بالستیک هواسونگ 5 با استتار خاکی یا بیابانی است. نکته جالب توجه، شاسی حامل است که به جای نمونه روسی ماز 543 یا موارد مشابه شرقی از نمونه آلمانی سری KAT-1 از برند مان (MAN) استفاده شده است. این نکته را نیز در گوشه ذهن داشته باشید که پیشتر مسئله ناتوانی کره شمالی در تولید حامل های سنگین برای سامانه های موشکی و تغییرات اعمالی بر روی شاسی های وارداتی از کشورهای مختلف توسط کره شمالی مورد اشاره قرار گرفت ضمن اینکه این مسئله در مقاله ای از نیویورک تایمز که در سال 1993 منتشر شد نیز انعکاس یافته.
با توجه به استتار بیابانی و ایضا پس زمینه محیطی قابل رویت در عکس، در ابتدا سه احتمال مطرح میشود که شامل کشورهای ایران، لیبی و سوریه است (به ویژه لیبی). هر سه کشور از جمله کاربران موشک های بالستیک محسوب میشوند که اشتیاق زیادی برای نمایش دارایی های خود در این حوزه نشان داده اند، نتیجتا عکس ها و تصاویر قابل توجهی از خودروهای حامل/برپاگر پرتابگر (TEL) مورد استفاده آن ها در دسترس است. به عنوان مثال حامل های مرتبط با کره شمالی در ایران از نمونه های ساخت ژاپن در کاربری تجاری هستند که توسط کره شمالی تغییر داده شده اند. در خصوص لیبی و سوریه نیز عمده دارایی ها شامل حامل های روسی و استانداردی است که بعضا جهت پرتاب موشک های ساخت کره شمالی تغییر یافته اند. با توجه به آنچه که گفته شد، سه کشور مذکور از گزینه ها کنار گذاشته میشوند.
دو کشور دیگر نیز مفروض هستند از جمله امارات متحده عربی و عربستان سعودی. امارات به صورت ویژه احتمال بالاتری دارد چرا که این کشور به صورت گسترده از انواع حامل های برند مان آلمان در حوزه نظامی استفاده میکند (بر خلاف ایران، لیبی و سوریه). قرارداد 1989 هر چه که باشد قطعا پایان بخش ماجراها و روابط تسلیحاتی کره شمالی با امارات متحده عربی نیست چرا که علی رغم عدم رضایت ظاهری اماراتی ها از موشک های هواسونگ 5، این کشور به زودی دور جدیدی از مذاکرات برای خرید سامانه های موشکی بالستیک از کره شمالی را کلید زد که شامل دو موشک هواسونگ 5 و 6 بود.
عکسی از کاتالوگ تسلیحات ساخت کره شمالی، پرتابگر موشک هواسونگ 5 براساس شاسی مان از مدل KAT-1
تحویل این موشک ها در سال 1999 با اطلاع و واکنش ایالات متحده آمریکا و طرح مسئله احتمال تحریم امارات به دلیل نقض قوانین تحریم و اشاعه موشکی کره شمالی از سوی آمریکا همراه بود. در پاسخ به واکنش آمریکایی ها نسبت به دومین خرید موشکی امارات، محمد بن زاید که در آن زمان رئیس ستاد نیروهای مسلح امارات بود، شخصا به آمریکایی ها اطمینان داد که تعداد موشک های خریداری شده کمتر از 30 فروند است که در دو مدل هواسونگ 5 و هواسونگ 6 (نمونه ارتقا یافته اسکاد سی با برد حدودا 500 کیلومتر) تقسیم شده اند و هیچ موشک دیگری نیز خریداری نمیشود. چگونه است که امارات از عملکرد موشک های ساخت کره شمالی از جمله هواسونگ 5 رضایت نداشته و از این جهت موشک های خریداری شده را کنار گذاشته، اما باز هم نسبت به خرید تعداد بیشتری از آن ها اقدام کرده است؟
محمد بن زاید، واکنش آمریکایی ها به خرید موشکی از کره شمالی را فرصت مناسبی دید تا وضعیت را به سود امارات تغییر دهد و در ازای کنترل تسلیحات موشکی و ورود امارات به رژیم کنترل فناوری موشکی، مذاکرات برای خرید موشک های تاکتیکی MGM-140 و پهپاد های MQ-1B را با آمریکا آغاز کرد. تعداد موشک های بالستیک امارات در آن مقطع زمانی در حدود 38 فروند بود که با برآورد اطلاعاتی آمریکایی ها در آن زمان فاصله قابل توجهی داشت. البته بخشی از این فاصله ناشی از خطا در محاسبات آمریکایی ها بود و نه تحویل موشک های جدید به امارات. در نهایت البته در آن زمان آمریکا، عدم آمادگی خود برای ارائه تسلیحات مورد نظر امارات را اعلام کرد (هر چند که بعدها تسلیحات مورد اشاره را به قیمت های به مراتب بیشتر به امارات فروخت) و در نتیجه اماراتی ها نیز از تعهداتی که به آمریکا داده بودند شانه خالی کرده و قوای موشکی خود را حفظ کردند.
برخی بر این اعتقاد هستند که سومین مرحله تحویل موشک های بالستیک به امارات از سوی کره شمالی در ابتدای دهه 2000 صورت گرفته هر چند که تاکنون مدرک قطعی برای اثبات این ادعا به دست نیامده است. علی رغم حساسیت و پیگری ارتباط کره شمالی و امارات از سوی امریکا، در سال 2008 هیئتی اماراتی از کره شمالی دیدار کرد. این دیدار دقیقا چند ماه قبل از بازدیدی مشابه از سوی هیئت کشور میانمار بود که ایضا از صنایع موشکی کره شمالی نیز بازدید کردند. اینکه دیدار هیئت اماراتی از کره شمالی چه حاصل و هدفی داشته برای ما همچنان نامشخص است. با این وجود حداقل از سال 2015 شواهد و قرائن مبنی بر حفظ و ادامه روابط امارات و کره شمالی در بخش تسلیحاتی هستند. به عنوان نمونه خرید 100 میلیون دلاری تسلیحات عمدتا سبک از کره شمالی توسط امارات با واسطه نامشخص که جهت تسلیح نیروهای یمنی تحت حمایت امارات صورت گرفت از جمله جدیدترین موارد ارتباط کره شمالی و این کشور به شمار میرود. جالب اینجاست که نیروهای حوثی نیز که بر علیه امارات و طرف های تحت حمایت آن در یمن میجنگند، از برخی تسلیحات ساخت کره شمالی بهره میبرند. در اینجا یک فرض مشخص به ذهن میرسد اینکه حفظ و ادامه روابط تسلیحاتی امارات و کره شمالی، به منظور جلوگیری از روابط مشابه با رقبای منطقه ای امارات از جمله ایران با کره شمالی در بخش خرید سلاح است. نکته جالب توجه در این میان آن است که ادامه روابط امارات با کره شمالی که شامل روابط در سال های اخیر نیز میشود، هیچگاه موجب تحریم و توبیخ این کشور از سوی آمریکا نبوده که شاید ناشی از جایگاه امارات به عنوان یکی از متحدین شاخص امریکا در شورای همکاری خلیج فارس و در منطقه خاورمیانه باشد.
قابل درک است که تا زمانی که منافع طرفین درگیر در یک ماجرا منطبق با آگاهی و اطلاع عموم از ماجرا نباشد، امکان کسب اطلاع بیشتر و دستیابی به جزئیات روابط امکان پذیر نیست و این مسئله در خصوص روابط مابین کره شمالی و امارات نیز صدق میکند. با وجود کمبود شواهد و مدارک میتوان گفت که بدون شک روابط امارات و کره شمالی در حوزه تسلیحات محدود به یک یا دو سلاح خاص نبوده و ایضا محدود به یک مقطع زمانی خاص نیز باقی نمانده است و تا مدت ها ادامه داشته و یحتمل تا امروز نیز ادامه داشته باشد. در این دست مسائل و مباحث، از تکه های کوچک پازل نیز نمیتوان چشم پوشی کرد چرا که در نهایت این تکه های کوچک و نامشخص، در کنار هم قرار گرفته و پرده از اسرار مختلفی بر خواهند داشت.
پس از امارات نوبت به عربستان سعودی میرسد که توانایی های استراتژیک و قوای موشکی آن همواره از موارد مبهم در حوزه تسلیحاتی جهان بوده از جمله دستیابی به موشک های بالستیک میان برد DF-3A ساخت چین در سال 1988 که تنها در جریان رژه بزرگ سال 2014 بود که به تایید علنی رسید. تحولات حوزه موشکی عربستان با شواهدی که به صورت پراکنده به دست می آید توسط منابع مختلف ثبت و ضبط میشود اما هیچ کدام به عنوان نمونه به مسئله به کارگیری موشک هایی در کلاس اسکاد توسط عربستان اشاره نکرده اند. در سال 2013 در جریان بازدید مقامات سعودی از جمله معاون سابق وزیر دفاع از نیروی استراتژیک موشکی این کشور، ماکتی از سه نمونه موشک بالستیک رویت شد که دو نمونه از آن در فهرست موجودی موشکی سعودی تا پیش از این نامشخص بود.
بزرگترین نمونه از سه ماکت همان موشک DF-3A چینی است اما کوچکترین مدل به نظر نزدیک به سری R-17 روسی و یا نمونه مشابه کره شمالی آن موشک های هواسونگ 5/6 است ماکت میانی از بین سه نمونه، بزرگترین علامت سوال موجود در عکس است. ماکت وسطی به نظر از طرح چند مخروطی در ساختار سر جنگی خود بهره میبرد و گزینه ای مشابه موشک های هواسونگ 7 (نودونگ 1) و یا هواسونگ 9 کره شمالی (و یا نمونه های خارجی مشابه این طرح ها) است هر چند که به سختی میتوان در حوزه موشکی بین عربستان و کره شمالی ارتباطی برقرار کرد.
با این حال آنگونه که به نظر میرسد، شماری از نقل و انتقالات موشکی به عربستان همچنان ناشناخته باقی مانده است. لیست کشورهایی که تمایل و توانایی فروش سامانه های موشکی در کلاس اسکاد به عربستان را دارند کوچک و محدود است. اما با وجود محدودیت لیست، به دلیل نبود شواهد کافی در خصوص هیچ یک از کشورهای موجود در لیست از جمله کره شمالی نمیتوان به صورت قاطعانه صحبت کرد و صرفا میتوان فرضیاتی را در این خصوص مطرح نمود. از آنجایی که معاملات تسلیحاتی انجام شده با کره شمالی در چند دهه اخیر به عنوان یک موضوع محرمانه تلقی شده و کشورهای حاضر در معامله تمایل چندانی به آشکار شدن آن ندارند نتیجتا عمده تسلیحات خریداری شده از کره شمالی یا در پس حصار های بلند پایگاه های نظامی و در پشت درهای انبار های تسلیحاتی باقی میمانند و یا به صورتی که جنبه عمومی پیدا نکند، اوراق و منهدم میشوند. سوالی که در پایان مطرح میگردد این است که آیا ما هرگز به اصل داستان و جزئیات آن پی خواهیم برد؟ شاید. البته اگر دارندگان این تسلیحات به اندازه کافی مراقب باشند، میتوانند حقیقت پس پرده این سلاح ها را در تاریکی انبارهای زیر زمینی دفن نمایند.
فهد بن عبد الله آل سعود (معاونت سابق وزارت دفاع عربستان) در کنار ماکتی از 3 موشک بالستیک در خدمت قوای موشکی استراتژیک عربستان سعودی به تاریخ 2013
برگرفته از منبع با کمی تغییرات