تانک

تانک استریو 103 ساخت سوئد

تانک استریو 103 ساخت سوئد

تانک استریو 103 ساخت سوئد

در میانه دهه 1950 ارتش سوئد به دنبال یک تانک جدید برای جایگزینی تانک انگلیسی سنجورین برای دهه اینده بود. یک کنسورسیون متشکل از ساب و بوفورز تشکیل شد که از یک تانک با وزن 50 تن و یک توپ155 م م پشتیبانی میکرد ولی این طرح بسیار گران بود از این رو مدتی سوئد به دنبال خرید یک تانک از امریکا و یا انگلستان رفت که این برنامه نیز به جای نرسید تا اینکه در سال 1956 یک طرح جدید از طرف شرکت Sven Berge برای ساخت یک تانک جدید بدون برجک مجهز به یک توپ105 م م مطرح شد

مطالعات این شرکت نشان میداد نیمی از تانک های که طی جنگ دوم جهانی هدف قرار گرفتند از ناحیه برجک هدف قرار گرفته بودند از این رو بر اساس مطالعات این شرکت اگر برجک کوچکتر شود و یا حتی حذف شود احتمال هدفگیری تانک کم می شود .از طرفی به شکل سنتی تانک های غربی بلند تر از تانک های ساخت شوروی بودند سازنده سوئدی مدعی بود با کاهش ارتفاع تانک هدفگیری ان سخت تر می شود. در ان زمان تانک تی64 در شوروی در حال ازمایش بود و گفته شده بود که ارتفاع ان 2.20 متر است از این رو تانک جدید سوئدی ها که قرار بود با نام Strv 103 شناخته شود دارای ارتفاع 2.14 متر بود

تانک Strv 103 منبع نو اوری ها است. اگرچه اولین تانک سوئدا بعد جنگ دوم جهانی است ولی مجموعه از نواوری ها در ان است که در هیچ تانکی قبل از ان دیده نشد و حتی بعد از ان

تانک فاقد برجک است. از این رو بسیار کوچک است. هم ارتفاع کمی دارد و هم طول کمی دار. برای قیاس تانک سنجورین انگلیسی که این تانک جایگزین ان شد دارای ارتفاع 3.01 و طول9.8متر است و یا تانک تی62 شوروی که هم زمان با این تانک وارد خدمت شد دارای ارتفاع 2.40 . طول 9.3 متر بود تانک Strv 103 دارای ارتفاع 2.1 و طول 9 متر بود . نداشتن برجک باعث شده به راحتی پشت هر مانع طبیعی و غیر طبیعی بتواند خود را جا بدهد واین به این معنی است که توپ اصلی نمیتواند مانند بقی تانکها با کمک برجک360 درجه را پوشش دهد.همچنین باز نداشتن برجک به این معنی است که تانک نمیتواند ارتفاع را با کمک حرکت توپ در برجک پوشش دهد تمام این کارها با حرکت خود تانک انجام می شود

برای حرکت لوله در ارتفاه تانک دارای یک سیستم تعلیق مجهز به به سیستم هیدرولیک است که میتواند ارتفاع تانک را تا 13 سانت کوتاه کند.تانک میتوان با پایین دادن عقب خود که جلو تانک بالا می اید تا 22 درجه لوله را بالا بدهد و تا8 درجه با پایین دادن جلو تانک لوله را به طرف پایین بدهد. بدین صورت به سرعت مسئله حرکت لوله تانک در ارتفاع حل میشد . برای چرخش لوله نیز باید خود تانک بچرخد. البته سرعت چرخش بسیار بالا است به شکلی که میتواند طی 10 ثانیه 360 درجه را بچرخد

تانک دارای سه خدمه بود.. اول رانند و توپچی است. در این تانک توپچی و راننده یکی است روشی که در هیچ تانک و یا خودرو زرهی دیده نمی شود. دلیل این کار این بود که از انجایی که هدایت زاویه و جهت لوله توپ باید با حرکت تانک انجام می شود از این رو توپچی و راننده یکی بود . راننده دارای یک فرمان در جلو خود بود که با ان هدایت تانک را انجام میداد و با ان میتواند ارتفاع سر جلو و عقب را بالا پایین کند از این رو اختیار اتش نیز با خود او بود. برای اتش دارای یک چشمی سایت برای هدفگیری توپ بود که سایت روی برجک سمت چپ بالا جلوی دریچه راننده و توپچی تانک قرار دارد.تانک در مرحله نخست دارای رایانه کنترل اتش و یا مسافت یاب لیزری نبود ولی بعدها در اواخر دهه 1970 طی ارتقاء مجهز به هر دو شد و حتی برخی طی ارتقا مجهز به سایت دید حرارتی نسل دوم نیز شدند.

فرمانده کنار توپچی قرار میگیرد و ان نیز دارای سایت مشابه است .هر دو توان استفاده از سلاح اصلی را دارند

یکی دیگر از ویژگی این تانک داشتن دو نوع موتور است.یک موتور 240 اسب بخاری دیزل ساخت رولز رویس و یک موتور توربین گازی 300 اسب بخاری است. Strv 103 در کنار ابرامز و تی80 تنها تانک های هستند که دارای موتور تورین گازی است. این دو موتور میتاند به صورت جدا و یا با هم وارد عمل شوند. این ترکیب مانند ترکیب موتور دیزل و توربین گازی در شناورهای جنگی است . معمولا در صورت نیاز به قدرت بالا و سرعت حرکت بالا از دو موتور با هم استفاده می شود در غیر این صورت تنها از موتور دیزل استفاده می شود. موتور در جلو قرار دارد ، یعنی برخلاف دیگر تانکهای (غیر مرکاوا) که موتور در عقب است در این تانک در جلو است که خود حفاظت زرهی بیشتری نیز ایجاد کرده است .تانک توان حرکت با سرعت 60 کیلومتر بر ساعت را دارد ولی یکی از ویژگی های دیگر این تانک که در هیچ تانکی دیده نمیشود داشتن توان شناور ماند روی اب و در واقع همان توان ابی خاکی است که به ان اجازه میتواند با سرعت6 کیلومتر بر ساعت به مدت 20 تا25 دقیقه روی اب حرکت کند

محل قرارگیری خدمه
محل قرارگیری خدمه

تانک دارای یک توپ 105 م م است. این توپ ، توپ 105 م م مشهور ناتو که در واقع همان توپ ال7 انگلیسها است، نیست! بلکه یک توپ طراحی شده برای همین تانک ساخت خود بوفورس سوئد است. این توپ میتواند مهمات استاندرد ناتو را شلیک کند ولی از انجایی که تانک فاقد برجک است ، لوله توپ ثابت بوده، خود توپ در عقب خودرو قرار دارد و لوله ان از بده بیرون امده و به طرف جلو کشیده شده است. این توپ دارای سیستم گلوله گذاری خودکار است از این رو این تانک اولین تانک غربی بود که دارای سیستم گلوله گذاری خودکار بود. سیستم لود گلوله میتواند تا 15 گلوله بر دقیقه لود کند که بسیار سریعتر از نسخه روسی به سرعت اتش 8 گلوله بر دقیقه و یا نسخه نصب شده روی برخی تانک های فرانسوی، ژاپنی و کره جنوبی با سرعت اتش 10 تا12 گلوله بر دقیقه است

مهمات توپ از طریق یک سوراخ در پشت تانک درون سیستم گلوله گذاری زنجیره ای قرار میگرد. 50 گلوله درون تانک قرار میگرد که بعد از شلیک پوکه از همان سوراخ عقبی به شکل خودکار بیرون پرتاب می شود.

تصویری از زره اضافه در کنار بدنه  که به شکل بسته در کنار بدنه نصب شده و در درون ان مواد کامپوزیت فشرده است

مهمات های مختلفی از انرژی جنبشی تا انفجار قوی و یا مهمات خرج گو از این توپ شلیک میشود و البته همان طور که گفته شد تمامی مهمات های ناتو قابل شلیک از این توپ هستند .

دو مسلسل 7.62 توسط تانک حمل می شود. یکی بالای سر دریچه فرمانده قرار دارد که فرمانده میتوان از ان بیرون امده و با ان به طرف بیرون شلیک کند و دیگری یک مسلسل 7.62 م م هم محور با توپ اصلی است که ان نیز با تغییر زاویه شاسی و یا حرکت شاسی قابل هدفگیری است

همان طور که گفته شد Strv 103 دارای سه خدمه است . عملا میتوان ان را توسط دو خدمه یعنی فرمانده، و راننده و توپچی هدایت کرد ولی یک خدمه سوم نیز وجود دارد که باز از جمله ویژگی های این تانک است. این خدمه سوم برعکس رو به پشت درون تانک قرار میگیرد که در واقع راننده دومی است که دارای سیستم سیستم هدایت کامل است تا در صورت نیاز برای اینکه تانک از میدان نبرد فرار کند تانک را رو به عقب هدایت بکند.

تانک دارای 100 م م زره تخت در جلو شاسی است که البته به شکل شیب دار انهم با شیب 60 درجه قرار گرفته که عملا میزان حفاظت را در حدود 20 تا 250 م م افزایش میدهد. البته خوب سیسات طراحی کلی پشت این تانک این بوده که اصلا نتوا ان را به همین راحتی هدف قرار داد حتی دارای یک  تیغه بلدیزر در جلوی خود است که میتواند با ان دست به کندن سنگر برای مخفی کردن شاسی بزند .

زره قفسه ای در جلو تانک برای کاهش اثر پذیری مهمات های ضد زره خرج گود
زره قفسه ای در جلو تانک برای کاهش اثر پذیری مهمات های ضد زره خرج گود

چندین مدل از این تانک توسعه یافت

Strv 103A : نسخه اولیه تولیدی که تنها دارای موتور توربین گازی 300 اسب بخاره بود تنها 80 عراده از ان ساخته شد که به سرعت مشخص شد این موتور با در نظرگفتن وزن 39 تنی این مدل قدرت لازم را ندارد و بسیار تحت فشار قرار میگیرد

Strv 103B: در این نسخه یک موتور 240 اسب بخاره دیزل ساخت کاترپیلار کنار موتور توربین گازی کار گذشته شد تا مشکل موتور بر طرف شود. نمی از نسخه های A به نسخه بی ارتقا یافتند . همچنین این نسخه میتواند با زاویه بیشتری سر خود را بالا و پایین کند

Strv 103C: یک برنامه ارتقا در سال 1986 شامل نصب مسافت یاب لیزری بود همچنین طی این ارتقا یک تیغه بلدیزر نیز در جلوی این تانک نصب شد .در این نسخه همچنین موتور کاترپیلار عوض شد و یک موتور ساخت رولز رویس روی ان نصب شد که 290 اسب بخار قدرت داشت.همچینن در دو طرف بدنه مخازن سوخت خالی قرار گرفت تا به عنوان زره اضافی از ان استفاده کنند

Strv 103D: در اواسط دهه 1990 یک سری ارتقا دیگر شامل نصب یک رایانه کنترل اتش دید حرارتی برای فرمانده و توپچی انجام شد. البته این ارتقائات روی بخش کوچکی از ناوگان انجام شد زیرا در دهه 1990 تانک Strv 122 که در واقع همان تانک لئوپارد2 ای5 ساخت المان است جای این تانک را گرفت

بین سال 1967 تا سال 1971 در مجموع 290 عرده از این تانک ساخته شد که تنها در سوئد مورد استفاده قرار گرفت

این تانک ،یک طرح غیر عادی بود. نداشتن برجک بدون شک امتیاز مثبتی در کاهش ارتفاع تانک و کاهش احتمال هدفگیری بود ولی در عمل تانک بدون برجک متحرک مشکلات خودش را نیز داشت.اول کاهش ارتفاع شدید تانک باعث میشد تانک در بسیار از مواقع پست یک مانع طبیعی که هر تانکی می توانست از پست ان شلیک کند ، توان اتش نداشته باشد ، دوم چرخ دائم شاسی انهم مثلا در نبرد شهری بسیار وقت گیر بود و خود باعث افزایش احتمال هدف قرارگرفتن تانک میشد .توپچی باید هم روی هدف تمرکز میکرد و هم روی هدایت تانک این خود باعث سردرگیر و عدم تمرکز در میدان نبرد می شد .داشتن دو موتور پیچیدگی خود را در بخش تعمیرات داشت و هزینه را بالا میبرد . در نهایت برای همین مسائل هیچ کشوری ان ر نخرید حتی ایران در زمان حکومت پهلوی نیز این تانک را در زمانی که ایران به دنبال تانک جدید بود که منجر به خرید چیفتن شد بررسی شد

عبدالحمید تارخ

عضویت در کانال تلگرامی جنگاوران برای آگاهی از آخرین مقالات و مطالب نظامی

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن