همه ار پی جی7 را میشناسند .. پر کاربردترین سلاح ضد تانک جهان. اگرچه امروزه دیگر بر ضد تانک های مدرن اصلا موثر نیست ولی همچنان یک سلاح بسیار ساده ارزان و کارا دست هر مبارزی برای مقابله با خودروی های زرهی ، مرکز تجمع دشمن و سنگرهای است
داستان ار پی جی7 به ار پی جی2 میگردد. ار پی جی2بعد از جنگ جهانی دوم برای جایگزینی ار چی جی1 ساخته شد که خود نسخه بر گرفته شده از پانز فاساور المان نازی بود. تا میانه جنگ دوم جهانی تنها سلاح موثر بر ضد یک تانک دیگر توپ بود. حالا این توپ یا روی خودروی زرهی در قابل تانک و زره کوب نصب بود . یا کششی بود. ولی توپ ها دست پا گیر بود و اصلا نیروی پیاده برای حمل انها نیاز به یک خودرو برای کشیدن انها داشتند. حمل نقل انها دشوار بود اگرچه میزان دشواری بسته به سنگین انها را داشت. از این رو همزمان هم امریکا و هم المانها به دنبال یک سلاح برای پیاده نظام رفتند تا بتوانند از ان بر ضد تانک ها استفاده کننده . تقریبا هر دو همزمان دو سلاح راکتی یک با نام بازوکا و یکی پانز فاستو را معرفی کردند.
این راکت های جدید ضد تانک شامل یک کلاهک حاوی خرج گود ضد زره با یک پیشرانه راکتی بودند که تنها چند ثانیه می سوخت و میتواند تا برد 100 متری با یک تانک درگیر شود و قابل استفاده توسط یک نفر بود.این سلاح ها بعد جنگ جهانی دوم فراگیر شد و امروزه یک سلاح اصلی برای پیاده نظام محصوب می شود
تصویر بالا روش عملکرد خرج گود را نشان میدهد…در کلاهک مهمات خرج گود که اکثر موشک های و راکتهای ضد تانک ،یک تکه فلز معمولا از جنس مس است که بعد از انفجار مواد منفجره درون کلاهک موشک و یا راکت به سرعت ان تکه فلز مس ذوب شده و با فشار ناشی از انفجار با سرعت بسیار بالا به بدنه تانک میخورد، سوراخی به درون بدنه ایجاد کرده و وارد تانک میشود …برخورد این مواد مذاب در صورت نفوذ کافی به خدمه و یا مهمات درون تانک اسیب فاجعه باری خواهند رساند …البته تانکها نیز از لوله خود چنین مهمات های نیز شلیک میکنند
در تصویر بالا و پایین این متن روش کارکرد خرج گود نشان داده شده…خرج گود با افزایش شیب زره تانک تاثیرش به شدت کم میشود..برای درک بهتر این تاثیر به پستی که چند روز پیش در کانال گذاشتم را دوباره تکرار میکنم
همان طور که گفته شد ارتش شوروی در دهه 1950 به دنبال جایگزین برای ار پی جی2 میگشت. ار پی جی2 یک سلاح سر پر بود یعنی مهمات ان از سر وارد لوله پرتاب میشد و دارای یک پیشرانه دو مرحله ای بود. که شامل خرج پرتاب و خرج پرواز است
ار پی جی7 در سال عملیاتی شد و در دهه 1960 و 1970 به شکل گسترده ای صادر شد
ار پی جی7 یک سلاح بدون خان راکتی است . دارای یک لانچر لوله مانند است که از فولادی ساخته شده و که البته قسمت عقب لانچر دارای روپوش چوبی برای حفاظت از شانه تیر انداز در برابر گرما است .این لانچر دارای 40 م م قطر وو 93 سانتیمتر طول است و دارای 7 کیلوگرم وزن است.انتهای لوله گشاد است که برای تخلیه راحت تر اتش راکت و خرج پرتاب است و خود لانچر داری دو دستگیره است که دستگیره عقبی برای گرفتن با دست برای حفظ تعادل و دستگیره جلوی دارای ماشه تپانچه ای شکل برای اتش است.
سلاح دارای دو سایت هدفگیری است سایت عقبی مستطیل شکل است و مگسک جلوی دارای دو حال روزانه وشبانه است. البته میتوان روی ان دروبین نیز نصب کرد .این دوربین روی سایت عقبی نصب می شود . چندین دوربین روی این نصب می شود که متداول ترین انها دوربین روزانه PGO-7و با وزن 500 گرم و درشت نمایی 2.7 ایک س است که برای زدن هدفی در ابعاد تانک در برد 100 متری و یک ساختمان تا برد 500 متری کافی است اگرچه در برد بیش از 200 متر دقت کمی دارد ولی دو دوربین دیگر نیز ری ان قابل نصب است .خرج پرتاب راکت را از لانچر پرتاب با سرعت 115 متر بر ثانیه بیرون انداخت و تا ده متری از تیر انداز فاصله میگیرد تا خرج پرواز روشن شود و راکت را به سرعت 295 متر بر ثانیه نیز میرسد و میتوان راکت را تا برد 1000 متری نیز پیش ببرد اگرچه تا برد 500 متری سرعت حدود 270 متر بر ثانیه است واز ان فاصله به بعد سرعت کم می شود
راکت شامل دو بخش است که شامل مهمات و خرج پرواز است . خرج پرواز به خرچ پرتاب پیچ می شود و در انتهای خود دارای چهار بالچه تعادل در هنگام پرواز است . مهمات ها از 40 تا 105 م م می باشد . مهمات ضد زره این سلاح مهمات PG-7V است که یک مهمات تک مرحله ای با توان نفوذ در 260 م م زره است ولی از سال 1977 یک نسخه تک مرحله ای دیگر با نام PG-7VL با توان نفوذ در 500 م م زره ساخته شد که همکنون فراگیر ترین مهمات ضد زره موجود است
لیست مهمات های قابل شیک توسط ار پی جی7 در جدولی زیر امده است
| نام مهمات | نوع | میزان نفوذ | وزن | کالیبر | سال ورود به خدمت |
| PG-7V | ضد زره خرج گود تک مرحله ای | 260 م م | 90م م | 1961 | |
| PG-7VL | ضد زره خرج گود تک مرحله ای | 500 م م | وزن مهمات 2.6 کیلوگرم با 730 گرم مواد انفجاری | 93 م م | 1977 |
| PG-7VR | ضد زره خرج گود دو مرحله ای | 750 م م | وزن مهمات 4.5 کیلوگرم با 1.4 گرم مواد انفجاری | 105م م | 1988 |
| PG-7VM | ضد زره خرج گود تک مرحله ای | 300 م م | 70 م م | 1969 | |
| PG-7VS | ضد زره خرج گود تک مرحله ای | 400م م | 73 م م | 1972 | |
| OG-7V | مهمات انفجار قوی ترکش شونده | مهمات ضد نفر | وزن مهمات 2 کیلوگرم با 210 گرم مواد انفجاری | 40م م | 1999 |
| TBG-7V | مهمات تریبوباریک | ضد نفر و ضد ساختمان | وزن مهمات 4.5 کیلوگرم با 1.9 گرم مواد انفجاری | 1988 |
سه مهمات در این لیست جالب هستند. یکی مهمات دو مرحله ای ضد زره PG-7VR که برای مقابله با زره های واکنشی است. این مهمات دارای یک بخش کشیده درجلوی مهمات است که در مرحله اول با برخورد با زره واکنشی زره را فعال کرده تا مهمات اصلی به بدنه تانک بخورد. کشورهای مختلف نسخه های مختلفی از این مهمات را تولید میکند
مورد بعد مهمات ضد نفر OG-7V است. ار پی جی7 در تاریخ بیش از هر هدفی در جنگها بر ضد مراکز تجمع دشمن به کار رفته است در حالی که مهات خرج گود برای عملیات ضد زره مناسب است. با تاخیر بسیار بعد چهار دهه سرانجام روسها یک مهمات 40 م م باریک با شکلی متفاوت با مهمات های قبلی ساختند که دارای کلاهکی ترکش شونده است که تا 150 متری ترکش ان برضد نیروی پیاده موثر است اگرچه برد کشندگی ترکشهای ان 7 متر است . این مهمات میتواند تا 800 ترکش بزرگ و کوچک ایجاد کند
و در نهایت مهمات TBG-7V این مهمات یک مهمات تریموباریک است و بر اساس تجربه نبرد در افغانستان ساخته شد. مهمات تریموباریک در واقع مقدار زیادی پودر اشتعال زا را در اسمان پرتاب کرده و ان را اتش میزند. مکیدن هوا باعث ایجاد موج ضربه ای برای نابودی ساختمانها شود و از این رو این مهمات نیز برضد ساختمانها موثر است
هر دو مهمات اخر برای جبران کارایی کم مهمات خرج گود در مقابله ساختمانها و نفرات پیاده ساخته شده است
برد موثر ار بی جی7 حدود 100 متر است اگرچه راکت تا 1000 متر برد دارد. دلیل این مسئله دقت این سلاح است بر اساس یک گذارش ارتش امریکا در سال 1976، دقت ار پی جی7 در 50 متر عدد 100 درصد ، در 100 متر عدد 96 درصد ، در 200 متر عدد 51 درصد، در 300 متر عدد 22 درصد ، و در 500 متر عدد 4 درصد است. از این رو برد مفید این سلاح حدود 100 متر عملا است
ار پی جی7 در 20 کشور دنیا تولید می شود(از جمله ایران) حتی کشورهای که از ان استفاده نمیکنند مانند افریقای جنوبی که البته برای صادرات است. جالب اینکه یک شرکت امریکایی با نام Airtronic USA دست به تولید یک نسخه از این راکت انداز با نام RPG-7USA زده است. لانچر از مواد کامپوزیت ساخته شده و وزن ان 6.3 کیلوگرم است ولی دارای چندین ریل برای نصب تجهیزات مختلف اپتیکی و دید در شب است و بسیاری از سایت های که مثلا روی راکت انداز ای تی4 نصب می شود روی این سلاح نیز نصب می شود .از جمله یک راینه کنترل اتش برای تائین محل برخورد این سلاح که میتواند برخورد به هدف راکت را در 800 متری تضمین کند .این شرکت حتی مهماتی با برد 2000 متر نیز برای این راکت طراحی کرده و از سال 2016 در حال بازار یابی این سلاح است
در ایران مهمات های مختلفی برای این سلاح به عنوان راکت انداز اصلی نیروی های نظامی تولید می شود..مهمات نافذ یک مهمات خرج گود ضد زره با برد 300 متر و قدرت نفوذ در 300 م م زره، مهمات تک مرحل ای فاتح دارای برد 200 متر و توان نفوذ در 500 م م زره، مهمات صاعقه که مهمات ضد نفر است .ولی ایران مهمات دو مرحله ای با توان نفوذ در750 م م زره و مهمات تریموبایرک نیز تولید میکند
ار پی جی7 سلاحی موثر و بسیار ارزان است به شکلی که در تمامی جنگ های جهان احتمالا غیر جنگ فارکلند استفاده شده. به عنوان یک سلاح ضد تانک امروزه حتی در برابر نفربر های پیشرفته دیگر انچنان موثر نیست ولی همچنان به شکل فراگیری بر ضد خودروهای زرهی سبک، ساختمانها، مراکز تجمع دشمن و سنگرها کاربرد دارد و احتمالا تا 40 سال اینده نیز در خدمت خواهد بود
عبدالحمید تارخ
مقالات مشابه
