نسل بندی زیردریایی های اتمی
نسل بندی تجهیزات نظامی همچون جنگنده ها را به وفور شنیده اید مسلما ، در بحث زیر سطحی های اتمی نیز تقریبا یک نسل بندی مشابه وجود دارد
نسل بندی زیردریایی ها در واقع یک پیشینه به شوروی سابق پس از پایان جنگ جهانی دوم دارد ، شوروی در تعاریف نظامی خود شروع به نسل بندی زیردریایی ها بر مبنای توانایی رزمی و میزان صدای تولیدی و تکنولوژی به کار رفته کرد ، این نسل بندی اگر چه فراتر از شوروی نرفت اما تنها یک دهه بعد در اواسط دهه 50 زیردریایی هایی اتمی ظهور کردند ، شوروی نیز این زیردریایی ها را نسل بندی کرد ، اما این بار نسل بندی زیردریایی های اتمی توسط دیگر کشور ها نیز به رسمیت شناخته شد و اما این نسل ها چه ویژگی های متمایز کننده ای دارند
زیردریایی های نسل اول
نسل اولی ها در اواسط دهه 50 با زیردریایی ناتیلوس ظهور کردند و تا اواخر دهه 60 تولید زیردریایی های نسل اول ادامه یافت ، از این دست اولی ها میتوان به کلاس پروژه 627 در شوروی و اسکیت در ایالات متحده نام برد
زیردریایی های نسل اول از اولین دور راکتور های اتمی تحت فشار توسعه یافته برای ناوگان های دریایی استفاده میکردند این راکتور ها بسیار ناپایدار بودند و بازه سوخت گیری 5 سال داشتند و از اورانیوم تا غلظت 21درصد استفاده میکردند
زیردریایی های نسل اول فاقد پوشش های عایق صدایی بودند ، راکتور های اتمی با حرارت خود آب را گرم و بخار حاصله توربین ها را می‌گرداند ، توربین نیز ژنراتور ها و شفت و شفت پروانه محرک را می‌گرداند ، این عمل صدای بسیار زیادی را تولید میکند در مقایسه با زیردریایی های دیزل الکتریک ، از این جهت نسل اول زیردریایی های اتمی را غرش گر نیز مینامند .
اما زیردریایی های نسل اول یک نقص دیگر نیز داشتند ، و آن متکی بودن زیردریایی ها به موتورهای دیزل الکتریک بود ، عدم پایداری و اطمینان راکتور در زیردریایی های نسل اول باعث شد به مرور در این زیردریایی ها موتور دیزل الکتریک نیز نصب شود .
زیردریایی های نسل اول معمولا تنها 60 روز استقامت دریایی داشتند .
زیردریایی های نسل دوم
زیردریایی های نسل دوم تغریبا بین سال های 1960 تا 1975 تولید و توسعه داده شدند اگرچه استثناء نیز دارند
اولین زیردریایی اتمی نسل دوم نیز مطلق به نیروی دریایی ایالات متحده بود ، و آن زیردریایی نبود جز یو یو اس جورج واشینگتون اولین زیردریایی اتمی حامل موشک بالستیک تاریخ ایالات متحده
اما زیردریایی های نسل دوم نسبت به نسل اولی ها چه تفاوت هایی داشتند
مهمترین تفاوت در اختیار داشتن نسل جدید از راکتور ها بود ک در کنار حفظ تولید نیرو و گاها کمتر از نسل اولی ها در عوض امنیت بسیار بهتری داشتند همچنین بازه سوخت گیری تا 8 الی 10 سال افزایش یافته بود و نوع سوخت اورانیوم تا غلظت 25 درصد استفاده میکردند ، همچنین برای اولین بار تغییرات اساسی در زیردریایی های نسل دوم اتفاق افتاد و آن بزرگتر شدن این نسل نسبت ب نسل اولی ها بود
همچنین سیستم های انتقال جدید (فرآیند همون توربین بخار اما بروی تولید کمتر صدا تاکید شده) سیستم جدید باعث انتقال تقریبی سیستم راکتور محرک به کف و پشت زیردریایی ها شد تا شفت کوتاه تر باشد، حجم کوچکتر و سبکتر راکتور های نسل دوم باعث افزایش سرعت زیردریایی ها در اعماق شد و باز شدن فضا مداومت عملیاتی زیردریایی های نسل دوم به 80 روز میرسد .
زیردریایی های نسل سوم
نسل سوی ها در نیمه دوم دهه هفتاد ظهور کردن اولین زیردریایی نسل سوم باز هم از ایالات متحده بود ، کلاس حاملان بالستیک اوهایو که در 1981 عملیاتی شد
زیردریایی های نسل سوم پرتعداد ترین نسل زیردریایی های اتمی هستند ک اکنون در حالت عملیاتی قرار دارند
اما تفاوت های نسل دوم و سوم
در توسعه راکتور ها در نسل دوم به امنیت و پایداری فکر شده بود در این حال نیروی تولیدی زیاد مورد توجه قرار نگرفت ، اما در توسعه نسل سوم تولید نیروی بیشتر در کنار امنیت مورد توجه قرار گرفت اما چیزی دیگر نیز در توسعه نسل سومی ها نیز مورد توجه قرار گرفت و آن متریال های زیردریایی و امنیت زیردریایی در صوانح بود ، شوروی و آمریکا هردو زیردریایی نسل دوم و اول از دست داده بودند به خوبی با خطرات آشنایی داشتند
همچنین در نسل سومی ها به خصوص در شوروی تولید صدا بشدت مورد توجه قرار گرفت ، در نسل سومی ها ،آب شیرن کن و تولید اکسیژین از انرژی راکتور به لطف امنیت و پایداری راکتور مهیا شد
مدت سوخت گیری راکتور های نسل سوم تا 15 الی 20 سال افزایش داشت و مداومت عملیاتی آن تا 90 روز افزایش پیدا کرده است
اولین کلاس زیردریایی نسل سوم آمریکا اوهایو بود که یک زیردریایی حامل موشک بالستیک بود اما در زیردریایی های تهاجمی ایالات متحده کندتر از شوروی عمل میکند و اولین زیردریایی تهاجمی نسل سوم آمریکا کلاس لس آنجلس بود که از 1985 عملیاتی میشود
تا این زمان شوروی گوی رقابت را برداشته در عمر نسل سومی ها پا را فراتر تر از آمریکا میگذارد
از بهترین نسل سومی های تهاجمی شوروی کلاس آکولا ، گرانیت ، بارکودا و آنتی را میتوان نام برد و در بحث حاملان بالستیک عظیم ترین زیردریایی دست ساخت بشر کلاس تایفون از نسل سوم است
اما همانگونه که گفته شد قبلا یک سری استثنائات نیز وجود دارن
یکی از این استثنا ها زیردریایی های خانواده دلتا هستند
زیردریایی خانواده دلتا ک در 4 کلاس ساخته شدن ، چیز بین نسل 1 تا 3 هستن میدهند
طراحی اولین کلاس خانواده درلتا در زمان نسل دومی انجام شد ، اما علیرغم داشتن یک طراحی ایده آل نسل دومی اما از راکتور های نسل اول استفاده میکردند ، دقیقا مشخص نیست چرا در زمانی ک راکتور هایی بهتر نیز در شوروی وجود داشت شوروی در دلتا از نسل اول استفاده کرد اما فقط اولین کلاس نبود
شوروی استفاده از همان راکتور نسل اول را در دو توسعه بعدی کلاس دلتا یعنی دلتا 2و3 تکرار میکند و ایضا در زمانی که راکتور نسل دومی بسیار خوبی را در اختیار داشت و تحقیق در خصوص نسل سوم در جریان بود
شوروی در نهایت در نسل چهارم کلاس دلتا یعنی دلتا 4 از یک راکتور نسل اولی بهبود یافته استفاده میکند ، دقت کنید که دلتا 4 در زمانی ساخته طراحی شد که در شوروی راکتور نسل سوم موجود بود و نکته جالب این داستان ایجاست که ستون فقرات ناوگان بازدارندگی اتمی دریایی روسیه را زیردریایی های کلاس دلتا تشکیل میدهند ،(3 دلتا3 و 6 دلتا4)
و این نظر دلتا 4 در رسته نسل 2 ها دسته بندی میشود با آنکه چند خصوصیت نسل سومی دارد ، همچون عایق های صدا و سیستم انتقال قدرت ، این زیردریایی نیز دارای آب شیرین کن و تولید اکسیژن است اما این نسخه مخصوص خود را دارد
اما 3 دسته ماقبل چیزی در میان این 3 نسل هستند و فاقد دست بندی درست ، گرچه شوروی آنها را نسل دومی دسته بندی کرده بود … و در وجه جالب دلتا4 را نسل سومی دسته بندی کرده است
دیگر استثنائات ، زیر دریایی های اتمی چینی اند ، بحث ها در خصوص نسل بنده زیردریایی های چینی بسیار درهم و ورهم است ، اما بسیاری بر این عقیده اند که
تایپ 91 ، نسل اولی
تایپ 92 ، نسل دومی ، در خصوص تایپ 92 یک ابهام وجود دارد و آن فروش راکتور نسل سوم از طرف روسیه به چین است ، برخی این زیردریایی را نسل سومی میداند
تایپ 93 و 94 را نیز دسته بندی درست ندارند و برخی آنها را نسل دومی و برخی نسل سومی میداند
اما آخرین کلاس زیردریایی اتمی در چین در دست ساخت است ، کلاس تایپ-95 است ، همانند بالا باز هم میان علما اختلاف وجود دارد و برخی آن را نسل سومی و دیگران نسل چهارمی میداند
استثنای دیگر ، زیردریایی اتمی حامل موشک بالستیک کلاس آری هانت هندی است ، راکتور و برخی مشخصات این زیردریایی نیز درحاله ابهام قرار دارد اما اکثرا به نسل سومی بودن این زیردریایی تاکید دارند
اما مستثنا ترین زیردریایی اتمی ، کلاس روبیس فرانسه است ، این زیردریایی تهاجم اتمی فرانسوی که تنها یگان زیرسطحس تهاجمی فرانسه است
کوچکترین زیردریایی اتمی عملیاتی جهان است
با این حال ، این زیردریایی از نظر جسه ، تداوم عملیاتی و ترکیب تولید قدرت، یک زیردریایی نسل اول ، دارای راکتور نسل دومی و متریال ، سونار و سیستم انتقال قدرت نسل سومی است که دقیقا قرار دادن آن را در قفسه نسل بندی ها امکان پذیر نیست و به قفسه زیردریایی های استثنایی ارسال شده
نسل چهارم
نسل چهار ها بعد از نسل سومی ها تغریبا پشت سر هم در دهه 80 ظهور کردند ، اولین زیردریایی اتمی نسل چهارم اینبار ن آمریکایی بود و ن روسی بلکه از اروپا و از نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا بود ، زیردریایی های تهاجمی کلاس ترافالگار
در نسل چهارم به سیستم های محرک توجه شد ، پروانه محرک ، گیرکس و شفت که عوامل تولید صدای مخرب بوند از این جهت در نسل چهارمی ها سعی شد با اصلاح طراحی پروانه محرک تولید صدا را به حداقل رساند همچین با استفاده از موتور های الکتریکی شفت و گیرکبس را حذف کنند و در کنار پروانه محرک از موتور های واترجت نیز استفاده شود تا حد امکان صدای تولیدی کم باشد ، در طرف دیگر زیردریایی های نسل چهارم از نسل جدید از راکتور ها استفاده میکنند ک ایمن تر ، حجم وزن کمتر دارند در کنار نیروی بسیار زیاد ، دوره سوخت گیری این زیردریایی ها تا 25 سال افزایش داشته ، همچنین در زیردریایی های نسل چهارم از سیستم جدید سونار استفاده میشود ، در نسل چهارم از سونار آرایه ائی کروی استفاده میشود که در حالت غیر فعال توان گوش دادن و متمایزکردن صداها با فرکانس بسیار پایین اند
در ساخت ساز زیردریایی های نسل چهارم هم استفاده از متریال های جدید ثابت شده از نسل سوم و همچنین از نسل جدیدی از عایق های صدا استفاده میکنند
تغریبا به واسطه بیش از یک دهه (14 سال) ایالات متحده اولین اولین زیردریایی اتمی نسل چهارم خود را عملیاتی میکند ، سی ولف
سی ولف در دهه هشتاد میلادی طراحی شد و در اواخر دهه نود عملیاتی شد ، سئی ولف البته یک زیردریایی تهاجمی معمولی نبود و قرار بود در کنار ایفای نقش یک زیردریایی تهاجمی یک زیردریایی عملیات های ویژه هم باشه ، در ساخت سی ولف بریتانیا بصورت مستقیم شرکت میکند و توسعه راکتور نیز مشترکا انجام میشود ابتدا قرار بود تا 30 سی ولف ساخته شود و جای بخشی از ناوگان لس آنجلس را بگیرد اما با پایان عمر شوروی در دهه نود ، طرح لغو شد. اما اصلی ترین دلیل لغو پروژه سی ولف قیمت سر در فلک آن بود ، در نهایت نیروی دریایی ایالات متحده 3 زیردریایی کلاس سئی ولف را عملیاتی میکند اما در عوض دو طرح را اجرایی میکند ، یکی ارتقا بخشی از ناوگان لس آنجلس تا رسیدن کامل طرح دوم ، طرح دوم هم طراحی یک زیردریایی تهاجمی نسل چهارم ارزانتر نسبت به سئی ولف بود که به کلاس ویرجینیا ختم شد
ویرجینیا در هزاره جدید معرفی شد و تا کنون در دست ساخت قرار داد
اما در شوروی اواخر دهه هشتاد طرح جهت ساخت یک زیردریایی تهاجمی اتمی نسل چهارم شکل میگیرد اما در فاصله زمانی کوتاه عمر شوروی به پایان خود میرسد و طرح ساخت و تولید زیردریایی نسل چهارم به فدراسیون روسیه به ارث رسید ، اما در این زمان روسیه در بحران اقتصادی ب سر میبرد اما بیخیال طرح نمیشود ، طرح را ادامه میدهد و ساخت اولین زیردریایی اتمی نسل چهارم خود را در 1993 آغاز میکند ،
این زیردریایی در سال 2014 و با یک بازه زمانی 21 ساله وارد خدمت میشود و دلیل این بازه زمانی سنگین ، کنسل شدن طرح در میانه های راه در هزاره جدید بود ، خود شوروی از پس هزینه های سنگین زیردریایی های عظیم کلاس تایفون بر نمی آمد از این نظر قصد طراحی یک زیردریایی حامل موشک بالستیک ارزانتر و خارج کردن تایفون ها از خدمت بسیار سریعتر از انتظارات سابق بود ، اما عمر شوروی کفاف نداد و روسیه در نهایت مجبور شد بدون جایگزین تایفون ها را دانه دانه از خدمت خارج کند و در عوض زیردریایی های قدیمی و با اعتماد کمتر خانواده دلتا همچون دلتا 3 را در خدمت حفظ کند ، در نهایت روسیه با لغو طرح ساخت اولین زیردریایی نسل چهارم خود (سیوره دوینکس اولین از کلاس یاسن) دستور طراحی سریع یک زیردریایی اتمی حامل موشک بالستیک ارزان را میدهد ، زیردریایی جدید برای کاهش هزینه ها مستقیما از روی یاسن مشتق میشود و برای کاهش هزینه ها حتی از بلوک های کاملا مشابه از یاسن استفاده میشود ، و در واقع کلاس حامل بالستیک جدید روس ها که بوری باشد در واقع یک زیر کلاس از یاسن است
و این جا بود با اینکه اولین زیردریایی نسل چهارم روس ها سیوره دوینکس از کلاس یاسن بود اما اولین زیردریایی اتمی نسل چهارم عملیاتی آنها یوری از کلاس بوری بود که در 2013 عملیاتی شد
در سال 2010 با تکمیل پروژه بوری و بعد از یک وقفه طولانی ساخت کلاس یاسن از سر گرفته میشود
زیردریایی های نسل پنجم
نسل پنجی ها هنوز وارد خدمت نشدن اما معیار هایی از هر دو طرف شرق و غرب برای نسل آینده عنوان شده است
این معیار ها شامل نسل جدید راکتور های اتمی هستند ک در کنار تولید نیروی بسیار زیاد ایمنی بسیار بیشتری نسبت به نسل چهارم ها دارند ، در حال حاضر ایالات متحده با ورود به خدمت ابر ناو هواپیمابر جرالد آر فورد اولین راکتور های اتمی نسل پنجم را عملیاتی کرده و درحال توسعه یک راکتور برمبنای راکتور های جرالد آر فورد برای زیردریایی های اتمی حامل موشک بالستیک کلاس کلمبیا است که قرار است جایگزین کلاس اوهایو شوند
روسیه نیز طرح هایی جهت توسعه یک راکتور نسل پنجمی دارد و قرار است آن را بروی نسل سوم زیردریایی های کلاس بوری یعنی بوری-بی نصب کند
در آن سو و در اروپا بریتانیا نیز در خصوص راکتور های نسل پنجم کار میکند .
دیگر معیار نسل پنجمی ها ، استفاده از سیستم های نوین جنگ شبکه محور بر پایه زیردریایی ها و یگان ضد زیردریایی است
همچنین توان انجام عملیات های ویژه ، شنود نیز از جمله معیار های نسل پنجی ها است ، در کنار آن استفاده از عایق های جدید در کنار کم کردن صدای زیردریایی و همچنین سیستم انتقال قدرت و حذف پروانه محرک و استفاده از موتور های واترجت نیز انتظار میرود
امروزه پیشتاز نسل پنجم زیردریایی ها نیز همانند نسل چهارم نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا است
بریتانیا دست به طراحی زیردریایی های کلاس استوت برای جایگزینی با کلاس ترافالگار میزند ، انگلیس 7 ترافالگار دارد که اکنون فقط 3 عدد در خدمت اند و 4 عدد بازنشسته شده اند در طرف دیگه 3 استیوت عملیاتی و یکی دیگر در شرف عملیاتی شدن است ، اما قرار داد استیوت ها 4 فروند بود و بعدا به 7 افزایش پیدا کرد
اما 3 زیردریایی دوم تفاوت هایی خواهد داشت
اولین زیردریایی از این 3 تا که با همه تفاوت خواهد داشت اچ ام اس انسون نام دارد ، انسون دارای اهمیت بسیار زیاد برآب بریتانیا است و در واقع انسون قرار است هموار کننده نسل آینده زیردریایی های اتمی جهان باشد
انسون از سیستم سونار ، انتقال قدرت ، عایق صدایی و یک راکتور بهبود یافته از نسل چهارم استفاده خواهد کرد و یک سیستم مدیریت میدان نبرد نوین خواهد داشت
در سوی دیگر دو زیردریایی آخر و بعد از انسون یعنی آگاممنون و آژاکس قرار است دقیقا از همان سیستم ها ، عایق های انسون استفاده کنند فقط کمی در طراحی داخلی سازه جهت در اختیار گرفتن اولین راکتور های نسل پنجم بریتانیا تفاوت خواهند داشت
یا به عبارت ساده تر ، آگاممنون و آژاکس ک قرار است ما بین سال های 2022 تا 2024 عملیاتی شوند اولین زیردریایی های نسل پنجم جهان خواهند بود
در حال حاضر ساخت انسون در جریان است و قرار است در سال جاری و یا آینده 2019 به آب انداخته شود و در 2020 عملیاتی شود ، ساخت آگاممنون نیز در جریان است و قرار است در 2020 به آب انداخته شود و در 2022 عملیاتی شود ، ساخت بلوک های زیردریایی آژاکس نیز آغاز شده و انتظار میرود در 2022 به آب انداخته شود
زیردریایی های اتمی حامل موشک بالستیک کلاس دردنات بریتانیا نیز دیگر طرح زیردریایی های اتمی نسل پنجم نیروی دریایی سلطنتی است ک ساخت اولین زیردریایی از این کلاس در 2016 آغاز شده ک انتظار میرود در 2028 بعنوان جایگزین کلاس ونگارد وارد خدمت شود
الیاس امراء
