راکت های توپخانه ای سری فراگ

راکت های سری فراگ تاثیر بسیاری بر روی راکت های توپخانه ای بزرگ بعد از خود گذاشتند و در جهان چندین راکت بر اساس فراگ توسعه یافتند  که راکت های سری زلزال در ایران از جمله انها هستند

در اواخر دهه 1940 هنوز سلاح های اتمی بسیار بزرگ بودند و تنها بمب افکن ها اتمی توان حمل انها را داشتند ولی در اوائل دهه 1950 با پیشرفت فناوری  کلاهک های اتمی چند صد کیلوگرم کاهش وزن داشتند و قدرت  افنجار انها کوچکتر شد  و سلاح اتمی تاکتیک توسعه یافتند  که برای انهدام یک منطقه کوچک مثل یک پادگان ویا یک پایگاه هوایی مناسب بود. اینکه چه سلاحی توان پرتاب چنین  کلاهکی  دارد در موردش بحث بسیار شد  هر دو قدرت مدتی حتی توپ های با کالیبر بیش از 600 م م را در نقش اتمی داشتند ولی به زودی  به سراغ سلاح جدید رفتند

شوروی نیاز به سلاحی داشت که بتوان ان را در عرض 30 دقیقه اماده شلیک کرد  و با دقت زیر هزار متر  هدف خود را بزند.امریکا در اوائل دهه 1950 موشک بالستیک  کوتاه برد ام جی ام 5 را ساخته بود و شوروی دنبال سلاحی مشابه بود. در سال 1954  خواهان  یک راکت توپخانه ای برای نقش اتمی شد و این راکت به سرعت در مرکز تحقیقات شماره 88 توسعه یافت  و سه سال بعد دو راکت مارس و فیلین با برد به ترتیب  17 و 27 کیلومتر تحویل ارتش شدند. ناتو به این سری راکت ها نام فراگ را داد

راکت توپخانه ای 2K4 فیلیم با نام ناتو فراگ-1

فراگ1 یا همان فیلیم روسها یک راکت سوخت جامد بود که فاقد سامانه هدایت بود و از یک تثبیت کننده چرخشی در جلو راکت  بهره می برد  و دارای شش بالچه  تعادل در انتهای بده است. راکت خود یک متر قطر و وزنش به 4900 کیلوگرم می رسد و از یک کلاهک 1100 کیلوگرمی بهره میبرد که شامل  یک کلاهک اتمی 10 کیلو تن تی ان تی بود. این کلاهک کمتر از دو کیلومتر شعاع  تخریب مستقیم  داشت اگرچه هر انسانی را تا 5 کیلومتری  نابود می کرد. فراگ 1  با این کلاهک 25  کیلومتر برد داشت و از یک  شاسی متحرک شنی دار که در واقع متعلق  به زره کوب ISU-152   متعلق به جنگ جهانی دوم  بهره می برد. این شاسی  دارای موتور 12 سیلندر با 520 اسب بخار بود و می توانست  با سرعت 35 کیلومتربر ساعت حرکت کند. فیلیم در سال 1958 عملیاتی شد ولی به تعداد محدود  تولید شد و به سرعت با راکت لونا جایگزین شد و همگی تنها شش ماه بعد از ورود به خدمت انبار شد

راکت توپخانه ی 2K1 مارس با نام ناتو فراگ2

فراگ 2  نسخه کوتاه برد تر و کوچکتر  فراگ1 بود و 100 م م کوچکتر بود و کلاهک ان نیز 550 کیلوگرم بود اگرچه قدرت انفجار اتمی ان همان ده کیلو تن تی ان تی باقی مانده بود. برد این نسخه  17.5 کیلومتر   بود میزان   خطای ان نیز همانند  فراگ1 عدد 1000متر بود. این نمونه نیز شاسی متحرک شنی دار داشت ولی همان شاسی که روی تانک ابی خاکی پی تی 76 سوار شده بود و دارای  سرعت حرکت 40 کیلومتر بر ساعت بود . تنها 25 تیره از این راکت ساخته شد و به زودی با لونا جایگزین  شد

راکت توپخانه ی 2K6 لونا با نام فراگ3

برد کم و دقت پایین  مارس و فیلیم باعث شد تا ارتش به دنبال راکت جدید برود که با کد لونا شناخته شد. لونا خود نام سیستم تسلیحاتی بود و از چندین  راکت بهره می برد.فراگ3 در واقع نام ناتو به راکت 3R9 است. این راکت سوخت جامد  شامل  چهار تثبیت کننده در انتهای بدنه   بود و دارای  450  م م    قطر  و وزن کامل 2.1 تن بود و از یک کلاهک 358 کیلوگرمی بهره می برد  که می توانست   شامل یک کلاهک انفجار قوی ترکش شونده متعارف ویا یک کلاهک اتمی ویا شیمیایی  باشد. این راکت دارای  برد 45 کیلومتر  بود و ان نیز روی شاسی تانک پی تی 76 سوار بود. این راکت  تا سال 1982 در خدمت باقی ماند

راکت فراگ4

در واقع همان فراگ3 برای انجام عملیاتی های علمی بود و کاربرد نظامی نداشت

 راکت 2K6 لونا  فراک5

این نمونه در واقع نسخه دیگر از لونا  با راکت  3R10  بود  که دارای  برد 32 کیلومتر بود و تنها از کلاهک  اتمی استفاده میکرد. در حالی که ارتش شوروی از فراگ3 در نقش متعارف برای حملات راکت توپخانه ای با کلاهک انفجار  شدید متعارف بهره می برد ،  این نسخه  را برای حملات اتمی استفاده میکرد.

فراگ6

این نمونه یک سیستم اموزشی بوده ولی هرکز عکسی از ان منتشر نشده است وکسی ان را ندیده است

 راکت توپخانه ای لونا – ام فراگ7

مشهورترین عوض خانواده  فراگ، فراگ7 است که در شوروی به ان لونا –ام شناخته می شود . این نسخه دارای یک راکت سوخت جامد از نوع 9M21 بود که دارای 550 م م قطر و 9 متر طول بود و وزن کل راکت به 2.5 تن می رسید  ولی کلاهک ان  550 کیلوگرم وزن اشت. کلاهک می توانست  شامل یک کلاهک انفجار قوی ویا انواع شیمیایی  و اتمی  باشد  و راکت  دارای بیشترین برد 70 کیلومتر بود .در انتهای خود دارای  16 نازل خروجی بود و عمر سوخت جامد ان  15 سال بود ولی میشد ان را تجدید کرد.چندنی نمونه راکت 9M21 از سیستم  فراگ  7 شلیک شد

9M21F: دارای یک کلاهک ترکش شونده 200 کیلوگرمی  که شامل 15000 قطعه  فلزی بریده شده در کلاهک جاسازی شده برای ترکش بود که تا 10000 متر مربع را پوشش میداد.انفجار این کلاهک یک گودال به قطر 12 متر و عمق 3.5 متر ایجاد می کرد

9M21B:نسخه اتمی که میتوانست  یک کلاهک 100 تا 200 کیلوتن تی ان تی را  شامل باشد . این کلاهک را می شد به شکلی تنظیم کرد که روی زمین  ویا در اسمان منفجر شود

9M21K: نسخه مجهز به 42 ریز مهمات 7.5 کیلوگرمی  که شامل 1.7 کیلوگرم مواد منفجر می باشد  و میتوان ان را در ارتفاع 1000 تا 1400 متری زمین  منفجر کرد

همچنین  چندین  مدل دیگر با کلاهک شیمیایی ویا ریز مهمات ضد نفر با 600 ریز  مهمات تولید شد

دقت فراگ  بین 500 تا 700 متر است

راکت  روی یک خودرو 9 پی 119 نصب می شود که در واقع  کاموین  مشهور روسی  ZIL-135 می باشد. این خودرو یک خودرو هشت چرخ است که از دو موتور بنزینی 180 اسب بخاری  قدرت می گیرد  که هر موتور یک سمت خودرو  را پوشش میدهد. این خودرو می تواند با سرعت 70 کیلومتر بر ساعت در جاده حرکت کند .

فراگ7  در سال 1964   وارد خدمت شد به صورت گسترده ای صادر شد  کشورهای زیادی  همچون عراق، افغالستان، سوریه، لیبی، مصر ، یمن، کره شمالی ، ویتنام و تقریبا تمامی ارتش های اروپای شرقی این راکت  را خریداری کردند. نسخه های  لونا مانند فراگ 3 در بحران موشکی کوبا مدتی در کوبا مستقر شدند . سوریه در جریان جنگ سال 1973 از  لونا ام(فراگ7) بر علیه چند شهرک  اسرائیل استفاده کرد که  اسرائیل به تلافی ان  دست به بمب باران دمشق زد و تقریبا تمامی زیر ساخت های پایتخت سوریه را طی چندن روز  بمب باران از بین برد(جالب این که فراگ های سوریه تنها باعث کشته شدن 75  غیر نظامی اسرائیلی شد  ولی وزیر امور خارجه وقت  سوریه گفت تمامی صنعت سوریه طی چهل سال گذشته با بمب باران اسرائیلها نابود شد؟!).در جریان جنگ ایران و عراق ، عراق از این راکت بر علیه برخی شهرهای ایران از جمله دزفول و کرمانشاه بسیار بهره برد. عراق در سال 1977 از شوروی 24 پرتابگر و چند ده راکت را خرید  و  بعد دست به تولید  نسخه بومی ان با نام  Laith-90 در عراق زد که 90 کیلومتر برد داشت .  افغانها  ها در جریان جنگ داخلی از این راکت در دهه 1990 استفاده کردند و بشار اسد بر ضد مخالفین خود از سال 2011 به بعد بارها از فراگ استفاده کرد و دست کم دو بار با  فراگ در سوریه حملات شییمیایی  انجام شده که  طرفین درگیر مسئولیت ان را به گردن دیگری می اندازند

فراگ به 22 کشور جهان صادر شد و هنوز  در 12 کشور در خدمت است. در شوروی موشک بالستیک  توچکا برای جایگزینی فراگ ساخته شد . چین ، کره شمالی، پاکستان و ایران هر کدام راکت های توپخانه ای را بر اساس فراگ7 البته با برد بیشتر تولید کردن

مشخصات

 ترجمه: عبدالحمید تارخ

 منابع:

https://de.wikipedia.org/wiki/FROG_(Rakete

http://fas.org/man/dod-101/sys/missile/row/frog-7.htm

http://weaponsystems.net/weaponsystem/DD06%20-%20FROG-7.html